 Κοινωνικότητα  Ανταγωνισμός και Συνεργασία  Συμπόνια και Εν-συναίσθηση Στον Κόσμο των Πρωτευόντων Θηλαστικών Μαχαίρας Ιωάννης Δρ. Βιολογικής Ανθρωπολογίας.

Παρουσίαση με θέμα: " Κοινωνικότητα  Ανταγωνισμός και Συνεργασία  Συμπόνια και Εν-συναίσθηση Στον Κόσμο των Πρωτευόντων Θηλαστικών Μαχαίρας Ιωάννης Δρ. Βιολογικής Ανθρωπολογίας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1  Κοινωνικότητα  Ανταγωνισμός και Συνεργασία  Συμπόνια και Εν-συναίσθηση Στον Κόσμο των Πρωτευόντων Θηλαστικών Μαχαίρας Ιωάννης Δρ. Βιολογικής Ανθρωπολογίας

2 Η Βιολογική – Ηθολογική έρευνα αφαίρεσε από τον άνθρωπο το ξεχωριστό προνόμιο της κατά ειδικό τρόπο δημιουργίας του, και επαναπροσδιόρισε την καταγωγή του στον ζωικό κόσμο. (J. Gould 1977)

3 Τύποι Αλληλεπιδράσεων μεταξύ ομοειδών ατόμων α) Ενδοπληθυσμιακή συσχέτιση (Ανταγωνισμός κοινωνικών ομάδων) β) Ενδο-ομαδική συσχέτιση (Ανταγωνισμός και Συνεργασία ατόμων) γ) Διαχείριση Φυσικού και Κοινωνικού Περιβάλλοντος Ανταγωνισμός (Επιθετική συμπεριφορά) Διατροφικός: Θηλυκά άτομα ανταγωνίζονται για περιορισμένα τροφικά διαθέσιμα Αναπαραγωγικός: Αρσενικά άτομα εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά προκειμένου να μονοπωλήσουν την αναπαραγωγή Χώρου και ασφάλειας Διατήρηση του ατομικού status Συνεργασία (Συνεργατική συμπεριφορά) Για κοινή άμυνα απέναντι στους θηρευτές Για αποτελεσματικότερη εύρεση θέσεων τροφής Για Κοινή φροντίδα των μικρών Για «ευχαρίστηση» και αναβάθμιση των ατομικών ικανοτήτων και δημιουργία συνασπισμών.

4  Κοπάδια κοινής μετακίνησης, διατροφικού περιεχομένου και κοινής αποφυγής θηρευτών  Εποχιακά «αθροίσματα» ατόμων, περιοδικής συνύπαρξης, εποχιακής σύστασης και διατροφικής μετακίνησης  Κοινωνικές ομάδες: Κοινωνικά «αθροίσματα» ατόμων που αλληλεπιδρούν και αλληλοσυσχετίζονται μεταξύ τους, ενιαία συντονιζόμενα, στις κινήσεις τους στο χώρο, τον χρόνο, την επιβίωση και την αναπαραγωγή Τύποι «Κοινωνικών συναθροίσεων» Εξελικτική δύναμη (Θηλαστικά): Αναβαθμισμένη πιθανότητα επιβίωσης/αναπαραγωγής ατόμων στο εσωτερικό της ομάδας, ειδικά για τα θηλυκά άτομα.

5 BIO- OIKO- Ομάδα Α Ομάδα Β Ομάδα Γ Ομάδα Δ Οι θεμελιώδεις εξελικτικές δυνάμεις της κοινωνικότητας.

6 Στρατηγικές Αναπαραγωγής Πολυάριθμοι απόγονοι χωρίς καμία φροντίδα («επένδυση» στην παραγωγή γενετικού υλικού και μεγάλου αριθμού απογόνων) Ολιγάριθμοι απόγονοι με μεγάλη φροντίδα («επένδυση» στην φροντίδα των απογόνων και την εξοικονόμηση γενετικού υλικού)

7 Συμπεριφορικό «συνεχές»: «Μητρική Φροντίδα» Το θεμελιώδες υλικό Κοινωνικής συγκρότησης Λεμούριοι Μακάκοι Γίβωνες Χιμπατζής Άνθρωπος

8 ΒιότοποςΤροφήΘηρευτέςΣυγγένεια Μοναχική Διαβίωση Τροπικό Δάσος Άφθονη Ομοιόμορφα Κατανεμημένη Απόντες Κρυπτική Συμπεριφορά Σχεδόν Ανύπαρκτη Μονογαμικό Ζευγάρι Τροπικό Δάσος Δυσεύρετη Ομοιόμορφα Κατανεμημένη Απόντες Κρυπτική Συμπεριφορά Ναι (Ομόκεντροι Κύκλοι) Ομαδική Διαβίωση Αραιή Βλάστηση («Σαβάνα») Δυσεύρετη Ακανόνιστα Κατανεμημένη Εντοπισμός Φυγή Άμυνα Αντεπίθεση Ναι Ομάδες Συνασπισμένων Θηλυκών Συσχέτιση: Θεμελιώδους Κοινωνικής δομής / Βιοτόπου

9 Αλληλ- επίδραση Αρσενικών Αλληλ- επίδραση Θηλυκών Ξενοφοβία Άμυνα Περιοχής Ευελιξία σε Οικολογικές Πιέσεις Μοναχική Διαβίωση Ανταγωνιστικ ή Εναντίον Όλων ΝΑΙ (και ανάμεσα στα φύλα) Μέτρια Μονογαμικ ό Ζευγάρι Ανταγωνιστικ ή, εκτός από την περίπτωση της Πολυανδρίας Ανταγωνιστικ ή Εναντίον Όλων (εκτός από τα συγγενικά άτομα) ΝΑΙ (ανάμεσα στα γειτονικά ζευγάρια) Ελάχιστη Ομαδική Διαβίωση Εφήμερη Ιεραρχία και συνασπισμοί στο εσωτερικό της ομάδας. Ανταγωνιστικ ή μεταξύ γειτονικών ομάδων (Κοινωνική συνοχή) Ισχυρή Ιεραρχία και δεσμοί συνεργασίας στο εσωτερικό της ομάδας. Ανταγωνιστικ ή μεταξύ γειτονικών ομάδων (Κοινωνική συνοχή) Μεταξύ γειτονικών ομάδων ΌΧΙ (Ιεραρχική πρόσβαση στους Πόρους Διατροφής και Ασφάλειας) Μεγάλη και Πολύπλοκη: Επιλεκτική θνησιμότητα, Αυξομειώσεις μεγέθους της ομάδας, αυξομειώσεις της επιθετικότητας Συσχέτιση: Θεμελιώδους Κοινωνικής δομής / Αλληλεπιδράσεων

10 Επιθετικότητα (Φυγόκεντρος κοινωνική δύναμη) Συμπλοκές Απειλές Ιεραρχική δομή (Εξισωτικές ομάδες – Δεσποτικές ομάδες) Συμβολικοί Χαιρετισμοί επιβεβαίωσης του κοινωνικού status Σε κάθε περίπτωση η «απόφαση» εμπλοκής ενός ατόμου, σε φυσική μάχη «σώμα με σώμα» είναι η συνισταμένη: εκτίμηση κόστους από την συμπλοκή (τραύματα), κέρδους από την ικανοποίηση της βιολογικής ανάγκης, και της προηγούμενης εμπειρίας από τον αντίπαλο. Επιλογές «βελτίωσης» του κοινωνικού status: Υποχώρηση και πίεση για συνασπισμούς με άλλα άτομα (ευφυΐα και κοινωνική επιτηδειότητα) Συνεργασία Αντιτιθέμενες δυνάμεις Κοινωνικής αλληλεπίδρασης Επιθετικότητα vs Συνεργασία

11 Συνεργασία (Κεντρομόλος Κοινωνική δύναμη) Αλτρουισμός: συμπεριφορά του ατόμου η οποία οδηγεί σε πλεονέκτημα για άλλο άτομο και μειονέκτημα για το ίδιο το άτομο. Μητριαρχικές και συγγενικές σχέσεις: Γενετική συγγένεια – αλλά και δημιουργία «αποθεμάτων» αλληλοβοήθειας για κοινό όφελος (ευνοείται η ανταπόδοση, αλλά εξελίσσεται πέρα από αυτή). Μόνιμη συνεργασία συγκεκριμένων ατόμων (Κλίκες - Φιλίες) Άμεση παρέμβαση σε επιθετικές αλληλελεπιδράσεις («παίρνω το μέρος κάποιου») Παρεμβάσεις μετά τη λήξη της συμπλοκής («Συμπόνια») «Διαπραγματεύσεις» μέσω Grooming Η Κοινωνική οργάνωση, είναι το πεδίο ανάπτυξης ατομικών δυνατοτήτων μέσα από συνεργατική ομαδο-κεντρική αντιμετώπιση των προκλήσεων επιβίωσης/αναπαραγωγής

12 Εν-συναίσθηση: Η ικανότητα ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται την συναισθηματική κατάσταση και τις «επιλογές ζωής» ενός άλλου ατόμου, στο πλαίσιο της κοινής κοινωνικής ομάδας, αλλά, και έξω από αυτό. Προκύπτει: Από την διερεύνηση ευφυϊών ατόμων του κοινωνικού περιβάλλοντος («κοινωνική επιτηδειότητα», δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης ΕQ), για συνεργασία με κοινό όφελος. Διαδίδεται ως αποτελεσματική τακτική δημιουργίας συνασπισμών «με αποτέλεσμα». Εξελίσσεται: Σε παράγοντα «κοινωνικής συνοχής» (ισοκατανομή ευημερίας και ασφάλειας απέναντι σε κάθε είδους Θηρευτή) και σε «απόθεμα» αλληλοβοήθειας των ατόμων ανεξάρτητα συγγενειών, ομάδας και τελικά είδους. Αν κατορθώναμε να δούμε τους ανθρώπους σε άλλες ηπείρους ως δικά μας κομμάτια, φέρνοντας τους στον δικό μας κύκλο της αμοιβαιότητας, μέσω εν-συναίσθησης, ίσως να μπορέσουμε να απαλλαχτούμε από την κατάρα της ξενοφοβίας.

13 Μόνο ο άνθρωπος διαθέτει Ηθική ; Το κλειδί: Κοινωνικότητα και Κοινωνική Επιτηδειότητα (ευφυΐα, φαντασία, δημιουργικότητα, εσωτερικό κλίμα κοινωνικής ομάδας, καθημερινή επαφή: Ενσυνείδητη διαχείριση του κοινωνικού περιβάλλοντος, και ενσυνείδητη Διαχείριση των κοινωνικών συγκρούσεων και των ευκαιριών ατομικής/συλλογικής βελτίωσης). Αλληλοϋποστήριξη, φροντίδα μη συγγενών, υιοθεσία ορφανών, φιλίες, υπεράσπιση αδυνάτων, εν-συναίσθηση του «άλλου», συμπόνια, λύση συγκρούσεων, αμοιβαίος αλτρουισμός: Δημιουργία αποθεμάτων κοινωνικής βοήθειας, είτε κοινής ωφέλειας με προσμονή ανταπόδοσης, είτε κοινής ωφέλειας χωρίς προσμονή ανταπόδοσης. « Κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να σου κάνουν, και μην κάνεις αυτό που δεν θα ήθελες να σου κάνουν ».

14 Προς ένα νέο Πολιτισμό Βιοκεντρικής Ηθικής: Μετριοφροσύνη Σεβασμό του «Άλλου» Δικαιοσύνη Ελευθερία Αρμονία Ομορφιά Γαλήνη Πληρότητα Αυτοπραγμάτωση Εν-Συναίσθηση

15 Οι 7 θανάσιμες ανηθικότητες: * Ο πλουτισμός χωρίς εργασία * Η ψυχαγωγία χωρίς ευσυνειδησία και μέτρο * Η γνώση χωρίς χαρακτήρα * Η επιχειρηματική συνδιαλλαγή χωρίς ηθική * Η επιστήμη χωρίς ανθρωπιά * Η πίστη χωρίς θυσία * Η πολιτική χωρίς αρχές ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ (1869 – 1948)