Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π. Μετσόβιο Κέντρο.

Παρουσίαση με θέμα: "Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π. Μετσόβιο Κέντρο."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π. Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π. Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

2 Ως “Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη” έχουμε ορίσει, τεκμηριώσει διεπιστημονικά (Ρόκος 1980, 1998, 2000, 2001, 2003) και θεωρούμε: “την ταυτόχρονα στο χώρο και το χρόνο κατάλληλη οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική και τεχνική/τεχνολογική ανάπτυξη, η οποία θα τελείται πάντα σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στον άνθρωπο και το φυσικό και πολιτισμικό του περιβάλλον, μέσα στο οποίο αυτός εντάσσεται ειρηνικά και δημιουργικά, ως οργανικό και αναπόσπαστο μέρος του και όχι ως κυρίαρχος, ιδιοκτήτης και εκμεταλλευτής του”. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

3 Στην εργασία αυτή, σύμφωνα με τη φιλοσοφία της προσέγγισής μας, ο χώρος αφορά στην Ήπειρο, ως ακριτική Περιφέρεια της Ελλάδας με εξαιρετική γεωπολιτική σημασία, η οποία πολυδιάστατα συναλλάσσεται, επηρεάζεται και αλληλεπιδρά με τις γειτονικές της περιφέρειες και το εθνικό κέντρο, με τα Βαλκάνια και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με το κοινό πλανητικό μας σπίτι, στις συγκεκριμένες σήμερα οικονομικές, κοινωνικοπολιτικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, τις οποίες καθορίζει η ασυδοσία των παγκοσμιοποιημένων αγορών της νέας τάξης. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

4 Μια τέτοια θεώρηση για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου προϋποθέτει την αξιόπιστη, ακριβή και ολοκληρωμένη απογραφή, καταγραφή, χαρτογράφηση και συστηματική δια μέσου του χρόνου παρακολούθηση και το κυριότερο την κατανόηση των μεγεθών και των ποσοτήτων των στοιχείων, των χαρακτηριστικών, των τάσεων και των αλληλεπιδράσεων της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής της πραγματικότητας, αλλά και των συγκεκριμένων προβλημάτων της, των πραγματικών δυνατοτήτων της και των αντικειμενικών περιορισμών της, σ’ ένα κόσμο όλο και περισσότερο πολύπλοκο και αλληλοεξαρτώμενο. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

5 Γιατί και η Ήπειρος, όπως άλλωστε και κάθε άλλη περιφέρεια του πλανήτη, υφίσταται τις παντοειδείς συνέπειες και επιπτώσεις των αποφάσεων και "δράσεων" εξωγενών παραγόντων και ιδιαίτερα εκείνων της μόνης, σήμερα, ηγεμονικής οικονομικά και στρατιωτικά υπερδύναμης, η οποία, στο όνομα της προστασίας των όπου γης "στρατηγικών" της συμφερόντων και του υπερκαταναλωτικού αναπτυξιακού μοντέλου της, διασπαθίζει τα φυσικά και ανθρώπινα διαθέσιμα του πλανήτη, καταλύει εθνικές κυριαρχίες, καταστρέφει το φυσικό και το πολιτισμικό περιβάλλον, οξύνει τις κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές αντιθέσεις, σπέρνει πολέμους και εμφύλιες συρράξεις και βαθαίνει τις ανισότητες στο σύγχρονο κόσμο. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

6 Σ’ αυτό το διεθνές πλαίσιο, επηρεάζονται εμμέσως καταλυτικά και οι Ευρωπαϊκές και Εθνικές Πολιτικές Ανάπτυξης, υπερκαθορίζονται οι προτεραιότητές τους και κατευθύνονται, σε μεγάλο βαθμό, στην αντιμετώπιση των συνακόλουθων προβλημάτων, τα διαθέσιμα μέσα, με αποτελέσματα ιδιαίτερα δυσμενή για τις λιγότερο "αναπτυγμένες" περιοχές όπως αυτές της περιφέρειας Ηπείρου. (Δημιουργία κυμάτων οικονομικών και πολιτικών προσφύγων και έλεγχος των συνόρων, αύξηση της εγκληματικότητας, ομπρέλες και δαπάνες "ασφαλείας" και αντιτρομοκρατική υστερία, εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου κ.λπ.) Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

7 Έτσι, ένα πρώτο αλλά σημαντικότατο βήμα για όσους συζητούν, σχεδιάζουν, μελετούν, αποφασίζουν πολιτικά και εκτελούν αναπτυξιακά έργα στην Ήπειρο είναι να κατανοήσουν, ότι στις συγκεκριμένες σήμερα διεθνείς συνθήκες, γενικής φύσεως και εφαρμογής αναπτυξιακά μοντέλα, προγράμματα και σωτήριες συνταγές, (στο πλαίσιο του ιδεολογήματος του συρμού της φερόμενης ως "αειφόρου" ή "βιώσιμης" ανάπτυξης, με πυρήνα και πανάκεια την οικονομική μεγέθυνση, ως νομοτελειακά προσδοκώμενη "φυσική" συνέπεια της αντί πάσης θυσίας επιδίωξης αύξησης της "ανταγωνιστικότητας" και της "επιχειρηματικότητας"), αντικειμενικά, δεν έχουν καμμιά επιστημονική, θεωρητική και πρακτική, υπόσταση και αξία, στο βαθμό που αγνοούν τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες της Ηπείρου, την "πραγματική" της πραγματικότητα και τις γενεσιουργές αιτίες της. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

8 Γιατί η Ήπειρος, η ορεινότερη και εξαιρετικά αραιοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας και μια από τις φτωχότερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ταυτόχρονα πλουσιότατη σε παρθένα φύση και πολιτισμό. Και αν, αυτά τα δύο "συγκριτικά της πλεονεκτήματα", αποτελέσουν το δέλεαρ ενισχυόμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανταγωνιστικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, δράσεων και επενδύσεων, στο πλαίσιο της δυστυχώς ακόμη κυρίαρχης αντίληψης ότι η μονοδιάστατη οικονομική αύξηση σε κερδοφόρους τομείς αποτελεί το θεμέλιο της "ανάπτυξης" (για δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης κ.λπ.), η Ήπειρος αναπόδραστα θα έχει σε λίγα χρόνια την τύχη των υπερκορεσμένων, πολυδιάστατα ρυπασμένων, προσωρινά τουριστικά "υπεραναπτυγμένων" και νομοτελειακά σταδιακά εγκαταλειπόμενων νησιωτικών και παραλιακών θερέτρων της Ελλάδας. Και αυτό, την ίδια ώρα που επιτρέπεται για λόγους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου η μετακίνηση επιχειρήσεων στο εξωτερικό με κατάργηση θέσεων εργασίας ακόμη και στην σταδιακά ερημούμενη Ήπειρο (Σχέδιο νέου αναπτυξιακού νόμου). Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

9 τα συγκεκριμένα προβλήματα της Ηπείρου όπως αυτά βιώνονται από τους πραγματικά μονίμους κατοίκους της, διασταυρώνονται επιστημονικά και επιβεβαιώνονται και/ή ανακύπτουν, μετά από επιτόπια έρευνα και απαντήσεις ερωτηματολογίων σε 379 τυπικά ορεινά δημοτικά διαμερίσματά της (και με ευθύνη των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης),τα συγκεκριμένα προβλήματα της Ηπείρου όπως αυτά βιώνονται από τους πραγματικά μονίμους κατοίκους της, διασταυρώνονται επιστημονικά και επιβεβαιώνονται και/ή ανακύπτουν, μετά από επιτόπια έρευνα και απαντήσεις ερωτηματολογίων σε 379 τυπικά ορεινά δημοτικά διαμερίσματά της (και με ευθύνη των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης), οι συγκεκριμένες αναπτυξιακές δυνατότητές της, φυσικές και πολιτισμικές, όπως αυτές κατανοούνται από τους μονίμους κατοίκους και τους αποδήμους τους, αλλά και ανιχνεύονται και επαληθεύονται με αξιοποίηση και των εργαλείων προηγμένων σύγχρονων διεπιστημονικών μεθοδολογιών και τεχνολογιών αιχμής καιοι συγκεκριμένες αναπτυξιακές δυνατότητές της, φυσικές και πολιτισμικές, όπως αυτές κατανοούνται από τους μονίμους κατοίκους και τους αποδήμους τους, αλλά και ανιχνεύονται και επαληθεύονται με αξιοποίηση και των εργαλείων προηγμένων σύγχρονων διεπιστημονικών μεθοδολογιών και τεχνολογιών αιχμής και οι πραγματικοί περιορισμοί για την Ολοκληρωμένη της Ανάπτυξη, οι οποίοι εκτείνονται πολύ πέραν των σε πρώτο επίπεδο λογικά και εύκολα διαπιστούμενων και καταγγελλόμενων από περιστασιακές μελέτες και έρευνες επιστημονικών ομάδων αλλά και φορέων, όπως:οι πραγματικοί περιορισμοί για την Ολοκληρωμένη της Ανάπτυξη, οι οποίοι εκτείνονται πολύ πέραν των σε πρώτο επίπεδο λογικά και εύκολα διαπιστούμενων και καταγγελλόμενων από περιστασιακές μελέτες και έρευνες επιστημονικών ομάδων αλλά και φορέων, όπως: Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Στην εργασία μας, αξιοποιώντας τη μέθοδο των Ολοκληρωμένων Αποδόσεων (Ρόκος 1980) εντοπίζονται, αναλύονται και διερευνώνται:

10  η ανυπαρξία Εθνικού και Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού και Ολοκληρωμένου Εθνικού Κτηματολογίου,  η έλλειψη συστηματικών και διαρκώς ενημερούμενων, επαρκών, κατάλληλων και αξιόπιστων μετρητικών και ποιοτικών στατιστικών απογραφών, καταγραφών, χαρτογραφήσεων και εκτιμήσεων για τα φυσικά και ανθρώπινα διαθέσιμα της Ηπείρου, αλλά και για την τύχη και τα αποτελέσματα της εφαρμογής ή μη εφαρμογής των συνηθέστατα αντιφατικών, ασυντόνιστων, ατελών, μερικών και αλληλοαναιρούμενων νομοθετικών, διοικητικών, κανονιστικών και οργανωτικοδιοικητικών ρυθμίσεων και πράξεων των εκάστοτε κυβερνήσεων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

11  η διαφορική και κατά κανόνα ευκαιριακή προώθηση της εκπόνησης μελετών χωρίς χρονοδιάγραμμα, οδηγίες στρατηγικού και διαδικαστικού χαρακτήρα, χωρίς τεχνικές και/ή ενιαίες τεχνικές και άλλες προδιαγραφές, χωρίς ενιαίους συμβολισμούς και σχεδιασμό εξασφάλισης κατάλληλης ψηφιακής καταγραφής και δυνατότητας αλληλοεπικοινωνίας και ανταλλαγής των στοιχείων,  η υστέρηση των εγκρίσεων, των μελετών, των χρημοδοτήσεων και της πορείας εφαρμογών τους κ.λπ. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

12 Ακόμη, επιχειρείται να καλυφθούν διεπιστημονικά και ολιστικά και οι πολυδιάστατες συνέπειες των σημαντικότατων και προοπτικά αυξανόμενων εξωγενών επιδράσεων, συνεπειών και επιπτώσεων της ανεξέλεγκτης κυριαρχίας των παγκοσμιοποιημένων αγορών στην πολιτική, την οικονομία, την κοινωνία, τον πολιτισμό, την τεχνολογία, το πλανητικό κλίμα και το φυσικό περιβάλλον, οι οποίες αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και βάρος σε φτωχές, ερημούμενες, δυσπρόσιτες εγκαταλειπόμενες συνεχώς από τους κατοίκους τους και γεωλογικά ευάλωτες ορεινές περιοχές όπως αυτές της Περιφέρειας Ηπείρου. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

13 Τα συμπεράσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν, εμβαθύνουν και προεκτείνουν τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες για τη σύνταξη ενός αξιόπιστου σχεδίου Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της Ηπείρου, όπως αυτές αναλύθηκαν και συζητήθηκαν διεξοδικά στο 6ο Παγκόσμιο Πανηπειρωτικό Συνέδριο το 1999 στην Ηγουμενίτσα και στο 6ο Συνέδριο με θέμα "Εξουσία και Κοινωνίες στη Μεταδιπολική Εποχή" του Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 2000 στα Χανιά (Ρόκος 2003) και αφορούν στην ανάγκη ριζικής αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τη φιλοσοφία, το νόημα, την ουσία και το περιεχόμενο της ανάπτυξης, διεθνείς και υπερεθνικοί οργανισμοί, αλλά και κυβέρνηση, αντιπολίτευση, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και συλλογικές εκφράσεις, ομάδες και πρωτοβουλίες πολιτών, ώστε οι αξίες, οι σκοποί της, οι σχεδιασμοί και τα προγράμματά της να διασφαλίζουν την πορεία και να προετοιμάζουν στην Ήπειρο, αλλά και σε κάθε γωνιά του πλανήτη τους όρους για μια καλύτερη και ειρηνική ζωή. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

14 Μια ζωή, που δεν θα μπορέσει όμως ποτέ να υπάρξει, όσο κυριαρχεί η μονοκρατορία του κέρδους, η εκμετάλλευση του ανθρώπου και η καταστροφή της φύσης, στο όνομα μιας δήθεν "βιώσιμης και αειφόρου" ακρότατα ανταγωνιστικής ανάπτυξης, που τα αρνητικά αποτελέσματά της στα 12 χρόνια της επιδίωξής της, είχαν προδιαγραφεί έγκαιρα, πριν την επιβολή της ως κυρίαρχης ιδεολογίας (Ρόκος 1992, 2003) και αποδίδονται συστηματικά και αξιόπιστα, στις διεθνείς εκθέσεις του Ο.Η.Ε. για την ανθρώπινη ανάπτυξη (U.N.D.P. 1999, 2000, 2001, 2002, 2003), από τη Διάσκεψη Κορυφής του Ρίο το 1992 για την Ανάπτυξη και το Περιβάλλον, μέχρι σήμερα. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

15 Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία του Human Development Report Office (U.N.D.P. 2003), μια εικόνα, ενδεικτική, της «ανάπτυξης» στον σύγχρονο κόσμο, αλλά και της φύσης και της ποιότητάς της τεκμηριώνεται επαρκώς από το ότι: (α)το 2002, οι 25 εκατομμύρια πλουσιότεροι Αμερικανοί είχαν τόσο εισόδημα όσο περίπου οι 2 δισεκατομμύρια φτωχότεροι άνθρωποι στον κόσμο, (β)στο τέλος του 20ου αιώνα 1,2 δις άνθρωποι (δηλαδή ένας στους πέντε) προσπαθούσαν να επιβιώσουν με λιγότερο από $1 την ημέρα και περισσότεροι από τους διπλάσιους, δηλαδή 2,8 δις με λιγότερα από $2 την ημέρα, (γ)τη δεκαετία του ’90 το κατά κεφαλήν εισόδημα μειώθηκε σε 54 χώρες του κόσμου ενώ σε 21 χώρες αυξήθηκαν τα ποσοστά του πληθυσμού που ζει στα όρια της πείνας, Στοιχεία από Human Development Report 2003 (UNDP, 2003. Human Development Report 2003. Millennium Development Goals: A compact among nations to end human poverty, Oxford University Press) Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

16 (δ)τη δεκαετία του 90, η παιδική θνησιμότητα (αριθμός παιδιών που πεθαίνει πριν την ηλικία των 5) ανέβηκε σε επίπεδα πρωτόγνωρα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες σε 14 χώρες του κόσμου και σε 34 χώρες το προσδοκώμενο όριο ζωής έχει μειωθεί, (ε)το ίδιο χρονικό διάστημα, σε 12 χώρες μειώθηκαν οι εγγραφές μαθητών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, (στ)η παιδική θνησιμότητα στις χώρες της Αφρικής το ’90 ήταν 20πλάσια από την παιδική θνησιμότητα στις χώρες του OECD ενώ το 2001 ήταν 25 φορές περισσότερη. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Στοιχεία από Human Development Report 2003 (UNDP, 2003. Human Development Report 2003. Millennium Development Goals: A compact among nations to end human poverty, Oxford University Press)

17 Παρά την πρόοδο που επιτεύχθηκε τον εικοστό αιώνα και η οποία εκτιμάται από την Έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη του 2003 του U.N.D.P. ως τεράστια, η φτώχεια και η κοινωνική ανισότητα εξακολουθούν να βρίσκονται παντού, τόσο στις «αναπτυσσόμενες» όσο και στις «αναπτυγμένες» χώρες. Συγκεκριμένα, (α) στις «αναπτυσσόμενες» χώρες, με τρομακτικές και στο εσωτερικό τους ανισότητες σε περιφερειακό και πολιτικό επίπεδο αλλά και μεταξύ ανδρών και γυναικών, ανάμεσα στη δεκαετία του ’80 και τα μέσα της δεκαετίας του ’90, το χάσμα στους ρυθμούς παιδικής θνησιμότητας ανάμεσα στο πλουσιότερο και το φτωχότερο 1/5 24 αναπτυσσόμενων χωρών για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία, μειώθηκε μόνο σε 3 από αυτές, Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Στοιχεία από Human Development Report 2003 (UNDP, 2003. Human Development Report 2003. Millennium Development Goals: A compact among nations to end human poverty, Oxford University Press)

18 στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 σε 26 χώρες για τις οποίες υπήρχαν στοιχεία, στις 14 εντάθηκε το χάσμα στους ρυθμούς παιδικής θνησιμότητας ανάμεσα στις αγροτικές και τις αστικές περιοχές (σ.σ. σύμφωνα με έγκυρες εκτιμήσεις το 70% του φτωχότερου πληθυσμού της γης ζει σε αγροτικές περιοχές και εξαρτάται από τη γεωργία), περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι (δηλαδή 1 στους 5) δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό και 2,4 δις δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές συνθήκες υγιεινής. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Στοιχεία από Human Development Report 2003 (UNDP, 2003. Human Development Report 2003. Millennium Development Goals: A compact among nations to end human poverty, Oxford University Press)

19 (β) στις βιομηχανικές ή αλλιώς «αναπτυγμένες» χώρες απ’ την άλλη μεριά, και πάλι με σημαντικότατες εσωτερικές ταξικές και περιφερειακές ανισότητες, ένας στους οκτώ κατοίκους ακόμη και των πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου επηρεάζεται από κάποια από τα στοιχεία της ανθρώπινης φτώχειας, όπως η μακροχρόνια ανεργία, ένα εισόδημα κάτω από το όριο φτώχειας, η μη δυνατότητα να διαβάζουν και να γράφουν, το μέγιστο δυνατό όριο ζωής τους των 60 χρόνων. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Στοιχεία από Human Development Report 2003 (UNDP, 2003. Human Development Report 2003. Millennium Development Goals: A compact among nations to end human poverty, Oxford University Press)

20 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Η ταυτόχρονα στο χώρο και το χρόνο κατάλληλη οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική και τεχνική / τεχνολογική ανάπτυξη της Ηπείρου η οποία θα τελείται σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στον άνθρωπο όπως αυτός εντάσσεται ιστορικά, ειρηνικά και δημιουργικά, στο φυσικό και πολιτισμικό του περιβάλλον ως οργανικό και αναπόσπαστο μέρος του και όχι ως κυρίαρχος, ιδιοκτήτης και εκμεταλλευτής του. 1.Σκοπός

21 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Συναντίληψη, συνειδητοποίηση και κατανόηση από Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κοινωνικούς και Επιστημονικούς Φορείς Πανεπιστήμια, Τ.Ε.Ι. και Ερευνητικά Κέντρα Οργανώσεις Επαγγελματιών και Εργαζομένων Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις Συλλογικές Πρωτοβουλίες και Κινήσεις Πολιτών και Αποδήμων της, όπου γης : Προϋποθέσεις Ότι η Περιφερειακή Ανάπτυξη πρέπει να θεμελιώνεταιΌτι η Περιφερειακή Ανάπτυξη πρέπει να θεμελιώνεται στη Στρατηγική ενός αξιόπιστου Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου, στο Ολοκληρωμένο Αναπτυξιακό Εθνικό Κτηματολόγιο και σε ειδικές συστηματικές μελέτες υποδομής της ανάπτυξης.

22 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Ότι η μονοδιάστατη, συγκεντρωτική και αποσπασματική οικονομική ανάπτυξη των αστικών κέντρωνΌτι η μονοδιάστατη, συγκεντρωτική και αποσπασματική οικονομική ανάπτυξη των αστικών κέντρων δεν συνιστά πραγματική ανάπτυξη για την φτωχή, ακριτική, ορεινή Ήπειρο, την συνεχώς εγκαταλειπόμενη ενδοχώρα της και τους ανθρώπους της. Ότι η ληστρική εκμετάλλευση του «Συγκριτικού Πλεονεκτήματος» της Ηπείρου (μοναδικό ορεινό φυσικό περιβάλλον και πολιτισμός),Ότι η ληστρική εκμετάλλευση του «Συγκριτικού Πλεονεκτήματος» της Ηπείρου (μοναδικό ορεινό φυσικό περιβάλλον και πολιτισμός), στ’ αχνάρια του μοντέλου και των μεγεθών του μαζικού τουρισμού των νησιών και των παραλιακών περιοχών θα είναι μακροπρόθεσμα πράξη αυτοκτονίας.

23 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Ότι η άκριτη μίμηση και συμμόρφωσηΌτι η άκριτη μίμηση και συμμόρφωση προς τους γενικούς και κύριους στόχους της στρατηγικής της Ε.Ε. για την κατά πλήρη προτεραιότητα ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, στον αστερισμό της κοινωνίας (αγοράς) της πληροφορίας, είναι α-νόητη στις συγκεκριμένες συνθήκες και ιδιαιτερότητες της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας της Ηπείρου. Ότι η εφαρμογή των πολιτικών της «Βιώσιμης» ή «Αειφόρου» ανάπτυξης από το 1987 που διατυπώθηκε με μια εξαιρετικά αξιόπιστη ανάλυση στην έκθεση Brundtland (Our Common Future)Ότι η εφαρμογή των πολιτικών της «Βιώσιμης» ή «Αειφόρου» ανάπτυξης από το 1987 που διατυπώθηκε με μια εξαιρετικά αξιόπιστη ανάλυση στην έκθεση Brundtland (Our Common Future) και το 1992 που μετατράπηκε στο μοντέρνο ιδεολόγημα της παγκοσμιοποίησης των αγορών στη διάσκεψη κορυφής του Ο.Η.Ε. στο Ρίο με πυρήνα την ανταγωνιστικότητα, μέχρι το 2002 στη διάσκεψη κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ που επανεκτιμήθηκαν, οδήγησε (σύμφωνα με τα στοιχεία των εκθέσεων του Ο.Η.Ε. για την ανθρώπινη ανάπτυξη, U.N.D.P. 2003) :

24 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. –στην αύξηση και επέκταση της φτώχειας (ακόμα και στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες), –στην επιτεινόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος (φαινόμενο θερμοκηπίου, πλανητικές κλιματικές μεταβολές και καταστροφές, ρύπανση θαλασσών και ατμόσφαιρας κ.λπ.), –στην διασπάθιση των μη ανανεώσιμων φυσικών διαθεσίμων και την εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου, (λόγω, πολεμικών επεμβάσεων, πρόκλησης εμφυλίων συρράξεων, και ανάγκης διατήρησης της ηγεμονίας της μόνης υπερδύναμης και του αναπτυξιακού καταναλωτικού μοντέλου των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών και των αναπτυσσομένων οικονομικών τίγρεων της Άπω Ανατολής).

25 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 2. Ολοκληρωμένες Αποδόσεις της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας της Ηπείρου Διερεύνηση, Συλλογή, Απογραφή, Καταγραφή, Χαρτογράφηση, Έλεγχος Αξιοπιστίας και Συστηματική Παρακολούθηση των στοιχείων, χαρακτηριστικών και φαινομένων τα οποία προσδιορίζουν ποσοτικά και ποιοτικά, στις τρέχουσες πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, με συγκεκριμένη χωρική / τοπική αναφορά, τα πραγματικά φυσικά και ανθρώπινα διαθέσιμα της Ηπείρου, τις πολυδιάστατες σχέσεις, αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους και τις τάσεις μεταβολών τους δια μέσου του χρόνου.

26 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Συναντίληψη, συνειδητοποίηση και κατανόηση από Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κοινωνικούς και Επιστημονικούς Φορείς Πανεπιστήμια, Τ.Ε.Ι. και Ερευνητικά Κέντρα Οργανώσεις Επαγγελματιών και Εργαζομένων Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις Συλλογικές Πρωτοβουλίες και Κινήσεις Πολιτών και Αποδήμων της, όπου γης : Προϋποθέσεις Ότι, όσο ακριβή, πραγματικά, αξιόπιστα και διαρκώς ενημερούμεναΌτι, όσο ακριβή, πραγματικά, αξιόπιστα και διαρκώς ενημερούμενα είναι τα στοιχεία των Ολοκληρωμένων Αποδόσεων σε περιφερειακό (μικρή κλίμακα), νομαρχιακό (μέση κλίμακα) και τοπικό (μέση και μεγάλη κλίμακα) επίπεδο, τόσο πιο επαρκώς θεμελιωμένες και ασφαλώς τεκμηριωμένες μπορούν να είναι οι αναπτυξιακές πολιτικές και τα σχετικά προγράμματα της Περιφέρειας.

27 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Ότι είναι δυνατή και εφικτή αλλά και πρωτεύουσα υποχρέωσή τους,Ότι είναι δυνατή και εφικτή αλλά και πρωτεύουσα υποχρέωσή τους, η σύνταξη των μελετών των Ολοκληρωμένων Αποδόσεων της Περιφέρειας ακόμη και χωρίς κρατική χρηματοδότηση, με την κατάλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων, των μεθόδων και των τεχνολογιών αιχμής της Φωτοερμηνείας, της Τηλεπισκόπησης, των Ψηφιακών Επεξεργασιών Δορυφορικών Τηλεπισκοπικών Απεικονίσεων, των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (G.I.S.) και των Συστημάτων Γεωδαιτικού Εντοπισμού (G.P.S.). Οι βασικές αυτές μελέτες υποδομής της Ολοκληρωμένης ΑνάπτυξηςΟι βασικές αυτές μελέτες υποδομής της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης θα πρέπει να παντρεύονται οργανικά και να συμπληρώνονται με τα πορίσματα ειδικών επιτοπίων δειγματοληψιών, ερευνών και ελέγχων, με συνεκτίμηση της αυτόχθονης εμπειρίας και σοφίας των μόνιμων κατοίκων, με την εθελοντική συμβολή των μαθητών και των δασκάλων όλων των βαθμίδων της δημόσιας παιδείας, αλλά και των επιστημονικών και κοινωνικών φορέων και των οργανώσεων των επαγγελματικών και των εργαζομένων στα πεδία αρμοδιότητάς τους.

28 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 3. Ανάλυση των στοιχείων της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας της Ηπείρου (Ιστορικών, στατιστικών, βιβλιογραφικών, κλιματολογικών, απαντήσεων ειδικών ερωτηματολογίων, φωτοερμηνείας και ψηφιακών τηλεπισκοπικών επεξεργασιών, ειδικών ερευνών και μελετών κ.λ.π.) Διερεύνηση, εκτίμηση και αξιολόγηση των μεγεθών και των ποιοτήτων: των αντικειμενικών και των «δυνάμει»των αντικειμενικών και των «δυνάμει» αναπτυξιακών δυνατοτήτων της Ηπείρου, των πραγματικών προβλημάτων της,των πραγματικών προβλημάτων της, των πραγματικών περιορισμών για την Ολοκληρωμένη της Ανάπτυξητων πραγματικών περιορισμών για την Ολοκληρωμένη της Ανάπτυξη (φυσικών, δημογραφικών, γεωπολιτικών, θεσμικών, νομοθετικών, κανονιστικών, οργανωτικο-διοικητικών κ.λπ.).

29 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Τεκμηρίωση προτάσεων για λεπτομερέστερες / ειδικότερες / ακριβέστερες Ολοκληρωμένες Αποδόσειςγια λεπτομερέστερες / ειδικότερες / ακριβέστερες Ολοκληρωμένες Αποδόσεις με τοπική αναφορά, με τοπική αναφορά, για συγκεκριμένες λεπτομερέστερες έρευνες και μελέτεςγια συγκεκριμένες λεπτομερέστερες έρευνες και μελέτες αντιμετώπισης των ειδικών προβλημάτων, για χρηματοδότηση και υλοποίηση των μελετών αυτών.για χρηματοδότηση και υλοποίηση των μελετών αυτών.

30 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 4. Διατύπωση και Τεκμηρίωση Εναλλακτικών Αναπτυξιακών Σεναρίων Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της Ηπείρου Με βάση την ανάλυση των στοιχείων της 3ης φάσης και με συμμετοχή όλων των φορέων της Περιφέρειας: διατύπωση και τεκμηρίωση εναλλακτικών σεναρίωνδιατύπωση και τεκμηρίωση εναλλακτικών σεναρίων Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της Ηπείρου με συγκεκριμένη χωρική αναφορά, με συνεκτίμηση και των αντιλήψεων, των επιθυμιών και των προτάσεων των φορέων των μονίμων κατοίκων και των αποδήμων, διερεύνηση των πιθανών πηγών χρηματοδότησης κάθε σεναρίουδιερεύνηση των πιθανών πηγών χρηματοδότησης κάθε σεναρίου (τοπικών, νομαρχιακών, περιφερειακών, εθνικών και ευρωπαϊκών),

31 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. διερεύνηση των διαθεσιμοτήτωνδιερεύνηση των διαθεσιμοτήτων των μόνιμων κατοίκων, των αποδήμων και των φορέων τους να αναλάβουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και ευθύνες και να συνεισφέρουν ηθικά και υλικά σ’ όλα τα επίπεδα, στην υλοποίηση κάθε σεναρίου, διερεύνηση των συνεπειών των συγκεκριμένων δράσεων του κάθε σεναρίου σε κάθε μια από τις υπόλοιπεςδιερεύνηση των συνεπειών των συγκεκριμένων δράσεων του κάθε σεναρίου σε κάθε μια από τις υπόλοιπες σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό, τεχνικό/τεχνολογικό και περιβαλλοντικό επίπεδο με συγκεκριμένες χωρικές αναφορές, στάθμιση και αξιολόγηση, των θετικών και των αρνητικών στοιχείων του κάθε σεναρίου τόσο στο πλαίσιό του, όσο και σε σχέση με τα άλλα σενάρια.στάθμιση και αξιολόγηση, των θετικών και των αρνητικών στοιχείων του κάθε σεναρίου τόσο στο πλαίσιό του, όσο και σε σχέση με τα άλλα σενάρια.

32 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 5. Διερεύνηση των προβλημάτων των δυνατοτήτων υλοποίησης και των περιορισμών κάθε σεναρίου. Με βάση τα στοιχεία και τα πορίσματα της 4ης φάσης: επιδίωξη συναντίληψης, συνειδητοποίησης και κατανόησηςεπιδίωξη συναντίληψης, συνειδητοποίησης και κατανόησης από την Περιφέρεια, τις Νομαρχιακές και Τοπικές Αυτοδιοικήσεις και τους φορείς των κατοίκων και των αποδήμων, των προβλημάτων, (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, πολιτισμικών,τεχνικών/τεχνολογικών και περιβαλλοντικών) για την υλοποίηση κάθε σεναρίου,

33 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ανάλυση και τεκμηρίωση των πραγματικά διαθεσίμωνανάλυση και τεκμηρίωση των πραγματικά διαθεσίμων (στην Περιφέρεια και για την Περιφέρεια) δυνάμεων και δυνατοτήτων (ανθρωπίνων και φυσικών) για την υλοποίηση του κάθε σεναρίου με συγκεκριμένη τοπική αναφορά, επισήμανση και κατανόηση, των αντικειμενικών περιορισμών,επισήμανση και κατανόηση, των αντικειμενικών περιορισμών, εσωτερικών και εξωτερικών, (ενδοπεριφερειακών, διαπεριφερειακών, εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνικών), οι οποίοι πολυδιάστατα επηρεάζουν και θα επηρεάσουν την τύχη, τα μεγέθη, τις ποιότητες και τα αποτελέσματα εφαρμογής του κάθε σεναρίου.

34 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 6. Προεκτίμηση, Αξιολόγηση του ισοζυγίου των θετικών και αρνητικών στοιχείων του κάθε σεναρίου και επιλογή του βέλτιστου, για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη ολόκληρης της Ηπείρου Με βάση τα στοιχεία και τα πορίσματα των 5 πρώτων φάσεων: επιδίωξη ομοφωνίας ή – τουλάχιστον – της μέγιστης δυνατής συμφωνίας στα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία κάθε σεναρίουεπιδίωξη ομοφωνίας ή – τουλάχιστον – της μέγιστης δυνατής συμφωνίας στα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία κάθε σεναρίου στο πλαίσιο των αρχών και αξιών της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της Ηπείρου για κάθε γωνιά της, για όλους τους κατοίκους της, για τους αποδήμους που θα θελήσουν να την ξαναζωντανέψουν, αλλά και για τους πολίτες των αστικών κέντρων, (και όχι τους κερδοσκόπους «επενδυτές») που θα θελήσουν να εγκατασταθούν, να εργασθούν και να ζήσουν ειρηνικά και δημιουργικά, σ’ έναν από τους τελευταίους αλώβητους φυσικούς και πολιτισμικούς παραδείσους του πλανήτη μας, στον οποίο η φιλοσοφία ότι το «μικρό», το «γνήσιο», το «αυθεντικό» το «καθαρό» και το «μετρημένο» κάνουν τη ζωή μας αξιοβίωτη αποκτά την απόλυτη υπόσταση,

35 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. επιλογή του βέλτιστου με τη μέγιστη δυνατή συμφωνία,επιλογή του βέλτιστου με τη μέγιστη δυνατή συμφωνία, δημιουργία των προϋποθέσεων συστηματικής και τεκμηριωμένης σύνταξης, προώθησηςδημιουργία των προϋποθέσεων συστηματικής και τεκμηριωμένης σύνταξης, προώθησης και έγκρισης της χρηματοδότησης σχετικών σχεδίων και προγραμμάτων ανάπτυξης σε τοπικό, νομαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο με αξιοποίηση όλων των εργαλείων, πρωτοβουλιών και εθελοντικής συμβολής των τοπικών φορέων.

36 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. 7. Εφαρμογή του βέλτιστου σεναρίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της Ηπείρου Συστηματική παρακολούθηση, Έλεγχος και Ανάδραση εφαρμογή των προγραμμάτων, σχεδίων και δράσεων του βέλτιστου σεναρίου, (το οποίο μπορεί να συνθέτει και απαραίτητες συμβατές δράσεις και των άλλων σεναρίων),εφαρμογή των προγραμμάτων, σχεδίων και δράσεων του βέλτιστου σεναρίου, (το οποίο μπορεί να συνθέτει και απαραίτητες συμβατές δράσεις και των άλλων σεναρίων), με συγκεκριμένη χρονική και χωρική αναφορά,

37 Δ. Ρόκος, «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί» Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. συστηματική παρακολούθηση και έλεγχος της υλοποίησής τους,συστηματική παρακολούθηση και έλεγχος της υλοποίησής τους, (τήρηση επιμέρους χρονοδιαγραμμάτων και ροής χρηματοδοτήσεων, ολοκλήρωση σταδίων εθελοντικής συμβολής τοπικών φορέων, σχολικών μονάδων, Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι., επιμελητηρίων κ.λ.π.), διαπίστωση των κάθε φύσης προβλημάτων εφαρμογής,διαπίστωση των κάθε φύσης προβλημάτων εφαρμογής, τα όποια ανακύπτουν σε συνθήκες πράξης, διερεύνηση των μεγεθών και των ποιοτήτων τους, εκτίμηση της σημασίας τους και ανάληψη, με συλλογικές συμμετοχικές διαδικασίες, των απαραιτήτων πρωτοβουλιών ανάδρασης του συστήματος

38 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Νομός Άρτας Σύνολο Δήμων 16 με 82 Δημοτικά Διαμερίσματα Απ’ αυτούς 11 είναι ορεινοί με 52 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Απαντήθηκαν ερωτηματολόγια για 11 Δήμους με 52 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Νομός Θεσπρωτίας Σύνολο Δήμων 10 με 104 Δημοτικά Διαμερίσματα Απ’ αυτούς 9 είναι ορεινοί με 81 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Απαντήθηκαν ερωτηματολόγια για 4 Δήμους με 50 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα

39 Νομός Ιωαννίνων Σύνολο Δήμων 41 με 323 Δημοτικά Διαμερίσματα Απ’ αυτούς 39 είναι ορεινοί με 268 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα. Απαντήθηκαν ερωτηματολόγια για 32 Δήμους με 234 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Νομός Πρεβέζης Σύνολο Δήμων 9 με 72 Δημοτικά Διαμερίσματα Απ’ αυτούς 8 είναι ορεινοί με 44 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα. Απαντήθηκαν ερωτηματολόγια για 8 Δήμους με 40 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Ήπειρος Σύνολο Δήμων 76 με 581Δημοτικά Διαμερίσματα Απ’ αυτούς 67 είναι ορεινοί με 445 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Απαντήθηκαν ερωτηματολόγια για 55 Δήμους με 376 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

40 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(Ι) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (Ι) Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Άρτας Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους/ Κοινότητ ες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Αγνάντων από 5 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 8 164425787708651150928 Δ. Αθαμανίας από 8 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 12 208930891894127222101792

41 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Άρτας Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους/ Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτ η του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργάτ η του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Βλαχέρνας από 1 ορεινό Δ.Δ. σε σύνολο 3 91310066301751000602 Δ. Γεωργίου Καραϊσκάκη από 5 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 5 283732453014276726802820 Δ. Κομποτίου από 1 ορεινό Δ.Δ. σε σύνολο 1 266374390285300325 Κ. Θεοδωριάνων από 1 Κ.Δ. σε σύνολο 1 2649945243050177 Δ. Αγνάντων από 1 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 8 225315 1007085 Δ. Βλαχέρνας από 1 ορεινό Δ.Δ. σε σύνολο 3 573613 182200191 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

42 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Άρτας Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους/ Κοινότητ ες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Ηρακλείας από 4 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 4 16771979 151514301473 Δ. Ξηροβουνίου από 5 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 7 13081683 8761030953 Δ. Πέτα από 1 ορεινό Δ.Δ. σε σύνολο 3 489625 90160125 Δ. Τετραφυλίας από 7 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 7 26263792 191520942005 Δ. Αγνάντων από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 9341129697 300499 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

43 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Άρτας Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους/ Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσο ς Όρος Δ. Αθαμανίας από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 259632932538 17502144 Δ. Βλαχέρνας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 3 352336 450 Δ. Ξηροβουνίου από 2 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 7 12651388 1600 Δ. Πέτα από 1 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 3 355383 300 Κ. Μελισσουργών 121671 10 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.

44 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Θεσπρωτίας Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος2001Πραγμα-τικός2001 Στοιχεί από Δήμους/ Κοινότη- τες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτ η του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Παραμυθιάς από 6 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 18 502640590365 478 Δ. Φιλιατών από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 38 300427262195 229 Κοινότητα Σουλίου από 5 ορεινά Κ. Δ. σε σύνολο 5 552748455341 398 Δ. Παραμυθιάς από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 18 224244 426051 Δ. Φιλιατών από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 38 50128 424544

45 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Θεσπρωτίας Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος2001Πραγμα-τικός2001 Στοιχεί από Δήμους/ Κοινότη- τες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Παραμυθιάς από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 18 6065 32 Δ. Φιλιατών από 23 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 38 22993196 1373 Δ. Ηγουμενίτσας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 6 283025 Δ. Παραμυθιάς από 5 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 18 158115681455 Δ. Φιλιατών από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 38 12313670 3955 25

46 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ανατ. Ζαγορίου από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 492603245130140 172 Δ. Δερβιζιάνων (Λάκκας Σουλίου) από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 14 278325170150130 150 Δ.Εγνατίας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 5 571693355280250 295 Δ. Μαστορο- χωρίων από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 12 134213505050 50

47 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Παμβωτίδος από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 6 1041531531720 63 Δ. Τζουμέρ- κων από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 8 2647282013 20 Δ. Τύμφης από 2 Δ. Δ. σε σύνολο 12 1752561029049 80 Δ. Μολοσσών από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 19 76843030 3431

48 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Κ. Καλαριτών από 1 Κ. Δ. σε σύνολο 1 89223150 60150120 Δ. Αγ. Δημητρίου από 8 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 17 11071759761646 704 Δ. Ανατ. Ζαγορίου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 15 921416370 67 Δ. Δελβινακίου από 9 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 17 8671113391319 355

49 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Δερβιζιάνων (Λάκκας Σουλίου) από 3 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 14 492637400290 345 Δ. Δωδώνης από 5 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 9 553879440331 386 Δ.Εγνατίας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 5 348403220150 185 Δ.Ευρυμενών από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 1402547727 52

50 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ζίτσας από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 2 17023111060 85 Δ. Καλπακίου από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 5 378472262213 238 Δ. Κατσανο- χωρίων από 3 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 9 32242226673 170 Δ. Κεν. Ζαγορίου από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 911294255 49

51 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Μαστορο- χωρίων από 6 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 7061122398420 409 Δ. Μολοσσών από 10 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 19 8561424642484 563 Δ. Παμβωτίδος από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 6 569597310300 305 Δ. Πασαρώνος από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύλνολο 7 231242135140 138

52 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Σελλών από 11 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 106815871569644 1107 Δ. Τζουμέρ- κων από 5 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 461870388314 351 Δ. Τύμφης από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 981878044 62 Κ. Λάβδανης από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 2 123222130110 120

53 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Κ. Ματσουκίου από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 170543120100 110 Κ. Μηλέας από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 629618300250 275 Κ. Φούρκας από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 1172063830 34 Δ. Αγ. Δημητρίου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο17 405371330 260 295

54 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ανατ. Ζαγορίου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 15 162339120 150 135 Δ. Δερβιζιάνων (Λάκκας Σουλίου) από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 14 331341150 156 153 Δ. Κεν. Ζαγορίου από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 318129 20 25 Δ. Τύμφης από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 452615380 290 335

55 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Δελβινακίου από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 17 627833 1926 Δ. Ανω Καλαμά από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 5 169303 130 95113 Δ. Κόνιτσας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 25 150203 3050 40 Δ. Αγ. Δημητρίου από 8 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 17 370240663163

56 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ανατ. Ζαγορίου από 10 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 10581307713 Δ. Δελβινακίου από 6 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 17 13461742941 Δ. Δερβιζιάνων (Λάκκας Σουλίου) από 9 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 14 128222491355 Δ. Δωδώνης από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 9 661911513

57 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Κεν. Ζαγορίου από 11 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 10941391989 Δ. Μαστορο- χωρίων από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 435625279 Δ. Μολοσσών από 8 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 19 8011393739 Δ. Παμβωτίδος από 3 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 6 893921925

58 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Πασαρώνος από 5 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 7 771822481 Δ. Σελλών από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 15 337508509 Δ. Τζουμέρκων από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 16131189 Δ. Τύμφης από 6 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 12 281435204

59 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Κ. Βοβούσας από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 150179120 Κ. Διστράτου από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 418487261 Κ. Συρράκου από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 45273250 Δ. Ανατ. Ζαγορίου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 15 1212 12

60 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ανω Καλαμά από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 5 222367 132 Δ. Άνω Πωγωνίου από 6 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 430492 250 Δ. Κόνιτσας από 14 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 25 11991598 581

61 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Ιωαννίνων Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα Μόνιμος 2001 Πραγμα- τικός 2001 Στοιχεία από Δήμους Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από φοιτητή του Ε.Μ.Π., συνεργά- τη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Στοιχεία από Πανηπει- ρωτική Συνομο- σπονδία Ελλάδας Μέσος Όρος Δ. Ανω Καλαμά από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 5 95137 122 Δ. Μαστοροχωρί ων από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 12 64112 70 Δ. Κόνιτσας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 25 203206 70

62 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Πρεβέζης Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγματι- κός 2001 Στοιχεία από Δήμους / Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Ανωγείου από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 3 10431211700686693 Δ. Ζαλόγγου από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 7 129513431084632858 Δ. Θεσπρωτικού από 6 ορεινά Δ.Δ. σε σύνολο 6 25262915167815981638 Δ. Πάργας από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 4 5768302729

63 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Πρεβέζης Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγματι- κός 2001 Στοιχεία από Δήμους / Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Φαναρίου από 4 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 11 1026104812209081064 Κ. Κρανέας από 1 ορεινό Κ. Δ. σε σύνολο 1 101110521000550775 Δ. Ζαλόγγου από 3 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 7 626677 605 Δ. Λούρου από 7 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 8 37033812 2871 Δ. Φαναρίου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 11 4541 20

64 Αποκλίσεις μόνιμου και πραγματικού πληθυσμού Νομός Πρεβέζης Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Δήμος / Κοινότητα Σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ.Ε. Σύμφωνα με την έρευνα του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μόνιμος 2001 Πραγματι- κός 2001 Στοιχεία από Δήμους / Κοινότητες 2004 Στοιχεία από Διπλ.Αγρ. Τοπ.Μηχ., συνεργάτη του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. Μέσος Όρος Δ. Φιλιππιάδος από 2 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 4 660729 608 Δ. Ανωγείου από 1 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 3 249328350 Δ. Πάργας από 3 ορεινό Δ. Δ. σε σύνολο 4 380439653800 Δ. Φαναρίου από 5 ορεινά Δ. Δ. σε σύνολο 11 130014181409

65 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(Ιi) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (Ιi) Επαγγελματική απασχόληση των κατοίκων των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Νομός Άρτας Από τα 52 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας (από σύνολο 82 Δημοτικών Διαμερισμάτων) Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Γεωργοκτηνοτροφία24Κτηνοτροφία13 Γεωργία14 «Ιδιωτικοί υπάλληλοι» 1

66 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Νομός Θεσπρωτίας Από τα 50 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας (από σύνολο 104 Δημοτικών Διαμερισμάτων) Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Γεωργοκτηνοτροφία13«Συνταξιούχοι»11 Κτηνοτροφία25«Εργάτες»1 Νομός Πρεβέζης Από τα 38 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας (από σύνολο 72 Δημοτικών Διαμερισμάτων) Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Γεωργοκτηνοτροφία26Κτηνοτροφία6 Γεωργία7«Τουρισμός»1 Επαγγελματική απασχόληση των κατοίκων των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων

67 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Νομός Ιωαννίνων Από τα 239 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας (από σύνολο 323 Δημοτικών Διαμερισμάτων) Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Επαγγελματική Απασχόληση Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Γεωργοκτηνοτροφία69«Ιχθυοπαραγωγοί»1 Γεωργία15«Δασική»9 Κτηνοτροφία94«Οικοδομικά»3 «Συνταξιούχοι»31 «Επεξεργασία μαρμάρου» 1 «Τουρισμός»8 «Ελεύθεροι επαγγελματίες» 3 Επαγγελματική απασχόληση των κατοίκων των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων

68 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Μετανάστευση από τα 376 (από σύνολο 445) ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Νομός Εσωτερική μετανάστευση Κύριος προορισμός Εξωτερική μετανάστευση Κύριος προορισμός Άρτας25.491Αθήνα3.711Γερμανία Θεσπρωτίας13.071Αθήνα5.613Γερμανία Ιωαννίνων71.468Αθήνα14.544Γερμανία Πρεβέζης12.770Αθήνα3.698Γερμανία ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(ΙΙi) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (ΙΙi)

69 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Αριθμός σπιτιών και η κατάστασή τους στα 376 (από σύνολο 445) ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Νομός Συνολικός αριθμός σπιτιών Από αυτά Σπίτια που κατοικούνται μόνιμα Σπίτια σε καλή κατάσταση που κατοικούνται περιοδικά Άλλα σπίτια σε καλή κατάσταση Σπίτια που μπορούν να αποκαταστα- θούν και να αξιοποιηθούν Άρτας 13.922 7.304 5.533 459696 Θεσπρωτίας 5.883 1.855 2.903 369801 Ιωαννίνων 28.086 12.058 12.432 3.012 2.687 Πρεβέζης 11.519 5.456 5.344 548706 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(ΙV) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (ΙV)

70 Τι πρέπει να γίνει ώστε να υπάρχει ζωή στο ορεινό χωριό όλο το χρόνο. Η άποψη και οι επιθυμίες των κατοίκων Νομός Άρτας Απαντήσεις από τα 52 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Απαντήσεις από τα 52 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Νέες θέσεις εργασίας 43 Ενίσχυση τουρισμού / Αγροτουρισμός 14 Έργα υποδομής 35 Ψυχαγωγία / Άθληση 14 Βελτίωση οδικού δικτύου / Συγκοινωνία 23 Αξιοποίηση φυσικών ομορφιών 8 Ενίσχυση αγροτών 7 Ενίσχυση ιδιωτικής πρωτοβουλίας 1 Υγεία / Περίθαλψη 17 Δωρεάν έκδοση οικοδομικών αδειών 6 Εκπαίδευση2 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(V) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (V)

71 Νομός Θεσπρωτίας Απαντήσεις από τα 50 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Απαντήσεις από τα 50 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Νέες θέσεις εργασίας 42Εκπαίδευση3 Έργα υποδομής 11 Ενίσχυση τουρισμού / Αγροτουρισμός 9 Βελτίωση οδικού δικτύου / Συγκοινωνία 28 Ψυχαγωγία / Άθληση 8 Ενίσχυση αγροτών 10 Αξιοποίηση φυσικών ομορφιών 7 Υγεία / Περίθαλψη 11 Ενίσχυση ιδιωτικής πρωτοβουλίας 4 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Τι πρέπει να γίνει ώστε να υπάρχει ζωή στο ορεινό χωριό όλο το χρόνο. Η άποψη και οι επιθυμίες των κατοίκων

72 Νομός Ιωαννίνων Απαντήσεις από τα 228 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Απαντήσεις από τα 228 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Νέες θέσεις εργασίας 160 Πολιτιστικοί χώροι - δραστηριότητες 31 Έργα υποδομής 124Ιερέας4 Βελτίωση οδικού δικτύου / Συγκοινωνία 168 Αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων 1 Ενίσχυση αγροτών 58 Πρόβλημα μεταναστών 1 Υγεία / Περίθαλψη 83 Κρατική μέριμνα 1 Εκπαίδευση59Ασφάλεια1 Ενίσχυση τουρισμού / Αγροτουρισμός 78 Χωροταξικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη οικιστικής δραστηριότητας 15 Ψυχαγωγία / Άθληση 40 Προγράμματα για νέους 14 Αξιοποίηση φυσικών ομορφιών 23 Χρηματοδοτικά προγράμματα 9 Ενίσχυση ιδιωτικής πρωτοβουλίας 39 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Τι πρέπει να γίνει ώστε να υπάρχει ζωή στο ορεινό χωριό όλο το χρόνο. Η άποψη και οι επιθυμίες των κατοίκων

73 Νομός Πρεβέζης Απαντήσεις από τα 40 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Απαντήσεις από τα 40 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Νέες θέσεις εργασίας 29Εκπαίδευση4 Έργα υποδομής 21 Ενίσχυση τουρισμού / Αγροτουρισμός 10 Βελτίωση οδικού δικτύου / Συγκοινωνία 13 Ψυχαγωγία / Άθληση 3 Ενίσχυση αγροτών 11 Αξιοποίηση φυσικών ομορφιών 4 Υγεία / Περίθαλψη 9 Ενίσχυση ιδιωτικής πρωτοβουλίας 9 Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Τι πρέπει να γίνει ώστε να υπάρχει ζωή στο ορεινό χωριό όλο το χρόνο. Η άποψη και οι επιθυμίες των κατοίκων

74 Πολιτισμικές δυνατότητες των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων της έρευνας Νομός Άρτας Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Παλιές εκκλησίες 37Γεφύρια3 Παραδοσιακά σπίτια 12Νερόμυλοι13 Αρχαιολογικοί χώροι 7Νεροτριβές2 Ιστορικές τοποθεσίες 11Βρύσες4 Παραδοσιακή μουσική 3Ξενώνες1 Χοροί5Μουσεία1 Τοπικά προϊόντα ποιότητας 14Σχολείο1 Φυσικό περιβάλλον 36 Από τα 51 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας τα 33 είναι παραδοσιακοί οικισμοί. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ(VI) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (VI)

75 Νομός Θεσπρωτίας Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Παλιές εκκλησίες 38 Φυσικό περιβάλλον 27 Παραδοσιακά σπίτια 15Γεφύρια1 Αρχαιολογικοί χώροι 6Νεροτριβές3 Ιστορικές τοποθεσίες 11Νερόμυλοι5 Παραδοσιακή μουσική 7Βρύσες1 Χοροί6Μουσεία4 Τοπικά προϊόντα ποιότητας 11Πηγές7 Από τα 50 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας τα 34 είναι παραδοσιακοί οικισμοί. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Πολιτισμικές δυνατότητες των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων της έρευνας

76 Νομός Ιωαννίνων Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Παλιές εκκλησίες 185Νεροτριβές4 Παραδοσιακά σπίτια 64Νερόμυλοι32 Αρχαιολογικοί χώροι 46Πλακόστρωτα5 Ιστορικές τοποθεσίες 36Βρύσες12 Παραδοσιακή μουσική 39Ξενώνες6 Χοροί34Μουσεία8 Τοπικά προϊόντα ποιότητας 59 Παρθεναγωγείο σχολείο 6 Φυσικό περιβάλλον 140Πηγάδια4 Γεφύρια41Αλώνια2 Λουτρά2 Από τα 233 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας τα 139 είναι παραδοσιακοί οικισμοί. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Πολιτισμικές δυνατότητες των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων της έρευνας

77 Νομός Πρεβέζης Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Πολιτισμικές Δυνατότητες Σύνολο ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων Παλιές εκκλησίες 29 Φυσικό περιβάλλον 14 Παραδοσιακά σπίτια 7Ελαιοτριβεία2 Αρχαιολογικοί χώροι 5Νερόμυλοι4 Ιστορικές τοποθεσίες 5Πλακόστρωτα1 Παραδοσιακή μουσική 1Βρύσες1 Χοροί7Σχολείο1 Τοπικά προϊόντα ποιότητας 10Καμπαναριά1 Από τα 40 ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της έρευνας τα 17 είναι παραδοσιακοί οικισμοί. Δ. Ρόκος, “Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί” Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης Ε.Μ.Π., ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Πολιτισμικές δυνατότητες των ορεινών Δημοτικών Διαμερισμάτων της έρευνας