ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΤΑΦΙΚΩΝ ΕΘΙΜΩΝ ΜΕ ΤΑ ΤΑΦΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΚΑΤΣΑΔΩΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ:

2 ΤΙΤΛΟΣ : ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΤΑΦΙΚΩΝ ΕΘΙΜΩΝ ΜΕ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΑ ΤΑΦΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΑ ΤΑΞΗ : ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ : 20 ΤΙΤΛΟΣ : ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΤΑΦΙΚΩΝ ΕΘΙΜΩΝ ΜΕ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΑ ΤΑΦΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ ΧΡΟΝΟΣ : 2 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ

3 ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Η πορεία διδασκαλίας που θα ακολουθήσουμε συμπεριλαμβάνει τα πιο κάτω στάδια: Αφόρμηση (15 λεπτά) Προσφορά και επεξεργασία του θέματος (50 λεπτά) Αξιολόγηση/ Εμπέδωση (25 λεπτά)

4 Να αναπτύξουν εποικοδομητικά τη συνεργασία μεταξύ τους
ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΚΟΠΟΣ Τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με δυο πολιτισμούς (τον αιγυπτιακό και τον ελληνικό) και να είναι σε θέση να βρίσκουν τις ομοιότητες και τις διαφορές των ταφικών τους εθίμων. ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να είναι σε θέση να εντοπίζουν τις διαφορές των ταφικών εθίμων των δύο αυτών λαών Να διευρύνουν τους ορίζοντες τους με νέα πολιτισμικά έθιμα Να αναπτύξουν εποικοδομητικά τη συνεργασία μεταξύ τους Να συνεργάζονται αρμονικά και να δέχονται τις διαφορετικές απόψεις των άλλων Να μάθουν τα παιδιά να επικοινωνούν μεταξύ τους Να καλλιεργήσουν τα παιδιά τη φαντασία τους

5 ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ (ΜΑΡΚΑΔΟΡΟΣ) ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΑΣ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

6 ΑΦΟΡΜΗΣΗ (15 λεπτά) Για να εντάξουμε τα παιδιά ομαλά στη διδασκαλία θα τους δείξουμε δυο εικόνες που απεικονίζουν τον ελληνικό και τον αιγυπτιακό τάφο αντίστοιχα.

7

8 Αφού παρουσιάσουμε τις εικόνες θα ακολουθήσει μια μικρή συζήτηση με τα παιδιά καθοδηγούμενη από το δάσκαλο με κάποιες ερωτήσεις που θα τους βοηθήσουν να εντοπίσουν κάποια διακριτά στοιχεία μεταξύ των δυο τάφων. Κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις μπορεί να είναι οι εξής: Τι παρατηρείται στις δυο εικόνες; Τι ενδείκνυται να μελετήσουμε σήμερα στο μάθημά μας; Μπορείτε να μας πείτε σε ποιους λαούς ανήκουν οι δυο τάφοι; Εντοπίζετε κάποιες διαφορές μεταξύ τους; Τι πιστεύετε ότι θα είναι το θέμα του σημερινού μας μαθήματος; Θα ακολουθήσει καταιγισμός ιδεών από τους μαθητές

9 Προσφορά και επεξεργασία του θέματος (50 λεπτά)
Αρχικά θα παρουσιάσουμε στα παιδιά κάποια ταφικά τελετουργικά έθιμα που αφορούν τον ελληνικό λαό και θα τους ζητήσουμε να σημειώσουν και να μας πουν στο τέλος ποια από τα πιο κάτω έθιμα τους έκαναν εντύπωση. Στη συνέχεια θα καταγράψουμε τα έθιμα τα οποία πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της ταφής του νεκρού στον πίνακα για να μπορέσουν να τα συσχετίσουν με τα ταφικά έθιμα της Αιγύπτου που θα τους παρουσιάσουμε αργότερα.

10 Τα στάδια των ταφικών τελετουργικών εθίμων της κυπριακής κοινωνίας
Η προετοιμασία του νεκρού πριν την κηδεία Ο θρήνος (των συγγενικών προσώπων) Η τελετή της κηδείας : α) Η νεκρώσιμη ακολουθία στην εκκλησία β) Η ακολουθία στο κοιμητήριο (τόπος ταφής) Τα μνημόσυνα

11 Η προετοιμασία του νεκρού πριν την κηδεία
Στην Κύπρο πραγματοποιείται η πρακτική του απλού ενταφιασμού. Η τελετή της κηδείας αποτελεί ένδειξη αγάπης και σεβασμού των ζωντανών προς τον νεκρό. Οι Χριστιανοί πιστεύουν ότι ο νεκρός θα αναστηθεί γι’ αυτό η τελετή της κηδείας γίνεται με όλες τις τιμές. Πριν τη ταφή οι συγγενείς του νεκρού τον περιποιούνται, τον λούζουν, τον στολίζουν, τον ντύνουν με τα αγαπημένα του ρούχα και τον τοποθετούν στην «κλίνη». (φέρετρο)

12 Ο θρήνος (των συγγενικών προσώπων)
Ο θρήνος διαρκεί συνήθως μια μέρα. Ο νεκρός μεταφέρεται σε σπίτι συγγενικού προσώπου όπου εκεί τον θρηνούν οι συγγενείς, οι φίλοι του και τα αγαπημένα του πρόσωπα. Ο θρήνος συνεχίζεται κατά τη μεταφορά του νεκρού στην εκκλησία. Το φέρετρο μεταφέρεται από συγγενικά και φιλικά πρόσωπα και αυτό υποδεικνύει μια έκφραση αγάπης και σεβασμού προς τον νεκρό.

13 Η τελετή της κηδείας Α) Η νεκρώσιμη ακολουθία στην εκκλησία Το φέρετρο με το νεκρό τοποθετείται με το πρόσωπο προς τα ανατολικά μια και από εκεί έρχεται ο Χριστός και από εκεί είναι ο παράδεισος. Ψάλλεται η νεκρώσιμη ακολουθία από τον ιερέα και δίδεται ο τελευταίος ασπασμός. Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας οι συγγενείς προς ένδειξη σεβασμού κρατούν ένα αναμμένο κερί.

14 Β) Η νεκρώσιμη ακολουθία στο κοιμητήριο
Η ακολουθία αυτή έπεται της ακολουθίας στο ναό. Ο ιερέας ψάλλει μια σύντομη νεκρώσιμη ακολουθία του τρισάγιου. Ακολούθως ο νεκρός ενταφιάζεται με το πρόσωπο να βλέπει προς τα ανατολικά γιατί πιστεύεται ότι από εκεί έρχεται ο Χριστός για να κρίνει τους νεκρούς και τους ζωντανούς. Μετά τον ενταφιασμό το σώμα του νεκρού περιλούζεται με λάδι και χώμα σταυροειδώς από τον ιερέα.

15 Ο ιερέας στο τέλος ρίχνει κόλλυβα στο νεκρό και στη συνέχεια σπάζει το πιάτο για να δείξει τη διακοπή των σχέσεων του νεκρού με τους ζωντανούς. Όλοι οι συγγενείς ρίχνουν λίγο χώμα στο νεκρό για το τελευταίο αντίο. Οι γυναίκες συνήθως μοιρολογούν τον νεκρό κλαίγοντας. Στο κοιμητήριο προσφέρεται καφές, κρασί καθώς επίσης ψωμί, ελιές και χαλούμι για την παρηγοριά των συγγενών. Αυτό συνεχίζεται και στο σπίτι του νεκρού όπου μαζεύονται όλοι οι συγγενείς για να θρηνήσουν. Αυτό αποκαλείται «ο καφές της παρηγοριάς».

16 Τα μνημόσυνα Στα μνημόσυνα ετοιμάζονται κόλλυβα από τους συγγενείς. Γίνονται στην εκκλησία και μετά το τέλος της λειτουργίας μοιράζονται στους συγγενείς που ήταν παρόντες. Τα μνημόσυνα πραγματοποιούνται στις: - 3 μέρες - 9 μέρες - 40 μέρες - στους 3 μήνες/6 μήνες/9 μήνες - στο χρόνο Μετά πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στην επέτειο της μνήμης.

17 Μετά την παρουσίαση των κυπριακών ταφικών εθίμων θα συζητήσουμε με τα παιδιά τι τους έκανε μεγαλύτερη εντύπωση και αν θέλουν να διευκρινίσουμε κάτι που δεν έχουν καταλάβει. Όπως έχουμε προαναφέρει θα καταγράψουμε στον πίνακα τα έθιμα για να μπορέσουν να τα συσχετίσουν με τα αιγυπτιακά ταφικά έθιμα που θα τους παρουσιάσουμε στη συνέχεια. Για να τους τραβήξουμε το ενδιαφέρον θα τους πούμε ότι όλοι μαζί θα γίνουμε «μικροί εξερευνητές» και με τη βοήθεια του φίλου μας του Μίκυ θα πάμε να ανακαλύψουμε τα αιγυπτιακά τελετουργικά έθιμα. Παρουσίαση εικόνας μέσω προβολέα

18 Είστε έτοιμοι παιδιά;

19 Αναφέρουμε στα παιδιά ότι τα αιγυπτιακά νεκρικά έθιμα παρουσιάζουν κάποιες διαφορές από τα κυπριακά.
Τους παρουσιάζουμε την παρακάτω εικόνα (με τη βοήθεια του προβολέα) και τους ζητάμε να εντοπίσουν κάποια από τα κυπριακά ταφικά έθιμα τα οποία αναφέραμε. Θα ακολουθήσει μια μικρή συζήτηση και στη συνέχεια θα αρχίσει η αναφορά μας στα αιγυπτιακά ταφικά έθιμα.

20

21 Τα στάδια των ταφικών τελετουργικών εθίμων της Αιγύπτου
Η προετοιμασία του τάφου Μουμιοποίηση Ο ενταφιασμός - νεκρική πομπή Το πέρασμα του Νείλου Αποχαιρετισμός στη μούμια

22 Η προετοιμασία του τάφου
Ο κάθε Αιγύπτιος κατασκεύαζε ενώ ήταν ζωντανός τον τάφο του όπως εκείνος επιθυμούσε. Ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα που είχε έφτιαχνε και τον ανάλογο τάφο (π.χ οι βασιλιάδες έφτιαχναν πυραμίδες και οι απλοί άνθρωποι έφτιαχναν ιδιωτικούς τάφους πολύ μικρότερους). Οι τοίχοι στους τάφους και οι κολώνες ήταν στολισμένοι με ζωγραφιές από γεωμετρικά σχέδια και σχήματα φυτών. Ο τάφος προετοιμαζόταν για να περιέχει επίσης πολλά προσωπικά αντικείμενα γιατί πίστευαν ότι ο νεκρός θα τα χρησιμοποιούσε στην μεταθάνατο του ζωή.

23 Μουμιοποίηση Οι συγγενείς του νεκρού στην Αίγυπτο συνήθιζαν να τους μουμιοποιούν για να προστατεύσουν το σώμα από την αλλοίωση και τη φθορά προκειμένου το πνεύμα τους να μεταβεί στην μέλλουσα ζωή. Η μουμιοποίηση αποτελούσε μια εκτενής διαδικασία, ο νεκρός περιλουζόταν με αρκετά προϊόντα και αφυδατωνόταν με αλάτι. Το καθαρό σώμα στο τέλος τυλιγόταν με επιδέσμους από λινό ύφασμα. Οι Αιγύπτιοι εκτός από ανθρώπους μουμιοποιούσαν φαγητά και τα κατοικίδια ζώα τους για να τους συντροφεύουν και στην επόμενη ζωή.

24 Ο ενταφιασμός – νεκρική πομπή
Οι συγγενείς τοποθετούσαν την μούμια σε φέρετρο και ακολούθως σε πλοιάρια – φορτηγίδες. Τα μέλη της οικογένειας έκλαιγαν οδυνηρά και ενοικίαζαν ακόμη άντρες και γυναίκες για να μοιρολογούν μαζί τους. Ακολουθούσε η νεκρική πομπή όπου οι υπηρέτες μετέφεραν τη μούμια και κουβαλούσαν προσωπικά του αντικείμενα όπως αγγεία, κρεβάτια, μπαούλα κλπ.

25 Το πέρασμα του Νείλου Η νεκρική φορτηγίδα διέσχιζε το Νείλο και στη συνέχεια μεταφερόταν στον τάφο. Στο ίδιο πλοίο με το νεκρό επιβιβάζονταν και οι μοιρολογήτρες κλαίγοντας. Φόρτωναν επίσης σε τέσσερις άλλες βάρκες τα άτομα που συνόδευαν τον νεκρό καθώς και όλα τα νεκρικά σκεύη. Όσοι από τους συγγενείς δεν ήθελαν να συνοδεύσουν το νεκρό μέχρι το τέλος έμεναν στην όχθη του ποταμού και έλεγαν μια τελευταία ευχή.

26 Αποχαιρετισμός στη μούμια
Όταν οι συγγενείς φτάσουν στο σημείο ταφής εγκαθιστούν το φέρετρο στο τάφο καθώς και όλα τα νεκρικά σκεύη στο υπόγειο του τάφου. Προσπαθούν να μην ξεχάσουν ότι είναι χρήσιμο στο νεκρό. Η στιγμή αυτή του αποχωρισμού είναι ιδιαίτερα δύσκολη και οι εκδηλώσεις των συγγενών γίνονται πιο έντονες. Αφού τοποθετούνταν όλα στο τάφο, ο κτίστης έκτιζε την πόρτα. Τέλος οι συγγενείς και οι φίλοι συγκεντρώνονταν για να πραγματοποιηθεί το νεκρικό γεύμα.

27 Μετά από όλα αυτά που προαναφέραμε και αφού γράψουμε στον πίνακα τα αιγυπτιακά ταφικά έθιμα δίπλα από τα κυπριακά θα ακολουθήσει μια συζήτηση με τα παιδιά. Θα χωρίσουμε τα παιδιά σε ομάδες των 4-5 ατόμων και θα τους ζητήσουμε να εντοπίσουν τα στοιχεία από τους δυο λαούς που τους έκαναν εντύπωση και να μας πουν τις διαφορές μεταξύ τους. Θα δοθούν φύλλα εργασίας σχετικά με το πιο πάνω θέμα.

28 Αξιολόγηση/ Εμπέδωση (25 λεπτά)
Δραστηριότητα 1 : Γλώσσα Συμπληρώστε τις παρακάτω στήλες με τα στάδια ταφής: Κυπριακά ταφικά έθιμα Αιγυπτιακά ταφικά έθιμα

29 Τοποθετήστε τις πιο κάτω λέξεις στην αντίστοιχη τους ομάδα.
(μούμια, μνημόσυνα, πλοιάρια-φορτηγίδες, πυραμίδα, κόλλυβα, τρισάγιο, μοιρολογήτρες, νεκρική πομπή, νεκρώσιμη ακολουθία, «καφές της παρηγοριάς», νεκρικό γεύμα) Ομάδα Α (Κυπριακά ταφικά έθιμα) Ομάδα Β (Αιγυπτιακά ταφικά έθιμα)

30 Βρείτε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λάθος και συμπλήρωσε το κουτάκι με Σ ή Λ Οι νεκροί στην Κύπρο μουμιοποιούνται Ο θρήνος των συγγενών στην Κύπρο διαρκεί 3 μέρες Στο κοιμητήριο στην Κύπρο ο ιερέας ρίχνει κόλλυβα στο νεκρό και σπάζει το πιάτο Ο τάφος του κάθε Αιγυπτίου κατασκευαζόταν ενώ εκείνος ήταν ακόμη ζωντανός. Οι Αιγύπτιοι δεν πίστευαν στη μεταθάνατο ζωή. Στο κοιμητήριο στην Κύπρο δεν προσφέρεται κρασί αλλά μόνο καφές και ονομάζεται «ο καφές της παρηγοριάς». Στην Κύπρο και στην Αίγυπτο οι συγγενείς θρηνούν τους νεκρούς κλαίγοντας οδυνηρά.

31 Υπογραμμίστε τη σωστή λέξη για κάθε πρόταση
Τα μνημόσυνα δεν πραγματοποιούνται κάθε 3 μήνες – 9 μήνες – 18 μήνες Στο κοιμητήριο προσφέρεται ούζο – κουμανταρία – καφές Κατά το πέρασμα στο Νείλο τα άτομα που θα συνόδευαν τον νεκρό τοποθετούνταν σε 1 βάρκα – 4 βάρκες – 6 βάρκες Το φέρετρο στην Αίγυπτο τοποθετείται σε νεκροφόρα – μεγάλο κουτί – πλοιάριο

32 Δραστηριότητα 2: Εικαστικά
Φανταστείτε και ζωγραφίστε μια σκηνή που σας έκανε εντύπωση από τα ταφικά έθιμα των δυο λαών

33 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Montet,.P,(1988). Η καθημερινή ζωή στην αρχαία Αίγυπτο. Αθήνα: Δημ.Ν.Παπαδήμα Εγκυκλοπαίδεια Τα μάτια της Ανακάλυψης,Η αρχαία Αίγυπτος (xxxx). Αθήνα: Εκδόσεις Αστερης Δεληθανάσης ΕΠΕ Fiona Macdonald,Εγκυκλοπαίδεια Disney Η ιστορία του ανθρώπου, 2010 Γαλλοπούλου, Δρακοπούλου, Καζολέα, Καμπανή-Δετζωρτζή, Κάσδαγλη, Κεσισόγλου, Σιδέρη, Χαλκιοπούλου.(1985). Ελληνικός Λαϊκός Πολιτισμός Τόμος Α. Αθήνα: Εκδόσεις γνώση.

34 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!!!