ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ» Τμήμα Γενικής Αγωγής Γ΄-Δ΄ εξάμηνο.

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ» Τμήμα Γενικής Αγωγής Γ΄-Δ΄ εξάμηνο."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ» Τμήμα Γενικής Αγωγής Γ΄-Δ΄ εξάμηνο ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΘΗΡΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ» ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΓΟΥΣΤΕΡΗ

2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η συγκεκριμένη ενότητα σχετίζεται με το μάθημα της Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου και πιο συγκεκριμένα με το Β΄ κεφάλαιο «Η εποχή του χαλκού», ο Μινωικός Πολιτισμός. Οι στόχοι που τίθενται είναι σε τρία επίπεδα: Δηλωτική ιστορική γνώση: να γνωρίσουν οι μαθητές τις διάφορες εκδοχές για την κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού και πώς αυτή σχετίζεται με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας Μεθοδολογική ιστορική γνώση: να συγκρίνουν οι μαθητές τις διάφορες ιστορικές πηγές που σχετίζονται με το παραπάνω θέμα και να επιχειρηματολογήσουν για την συμβολή της καθεμιάς πηγής στην εξακρίβωση ή μη της αλήθειας Συνεργατική συμπεριφορά: οι μαθητές να αλληλοσυμπληρώνουν τις ιδέες τους, να αντιπαραβάλλουν τις απόψεις τους και να συμμετέχουν όλοι ενεργά Για την επίτευξη των στόχων απαιτούνται 2 διδακτικές ώρες

3 ΠΛΑΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση θα αναφέρεται: Στην ακαδημαϊκή εργασία
Στη λειτουργικότητα της ομάδας Η αξιολόγηση και στα δύο επίπεδα θα γίνει προφορικά στο τέλος της δίωρης διδακτικής ενότητας

5 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ

6 ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

7 Η ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ

8 Σύντομη αναφορά στη μινωική Κρήτη
«Μινωϊκός είναι ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Κρήτη περίπου από το 2600 π.Χ. έως το 1100 π.Χ. Η ονομασία του οφείλεται στο μυθικό βασιλιά Μίνωα, για τον οποίον υπάρχουν πάρα πολλές μαρτυρίες και διηγήσεις στα αρχαία κείμενα. Η ακμή και η δύναμη της Κρήτης εκείνους τους αιώνες, σχετίζεται οπωσδήποτε με το γεγονός ότι είχε αναδειχθεί η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο. Ο μεγάλος ιστορικός Θουκιδίδης, μιλώντας για τα παλαιότερα χρόνια, πριν ξεκινήσει τη διήγησή του για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, γράφει τα εξής για τη δύναμη και το ναυτικό της Κρήτης: " Στα παλιά χρόνια όσο ξέρουμε, ναυτικό απέκτησε ο Μίνως και κυριάρχησε στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής ελληνικής θάλασσας. Κατέλαβε τα νησιά των Κυκλάδων και είναι αυτός που πρώτος ίδρυσε αποικίες στα πιο πολλά νησιά. Έδιωξε τους βάρβαρους Κάρες και εγκατέστησε ηγεμόνες τα δικά του παιδιά. Αυτός, επίσης, καταδίωξε και εξαφάνισε τους πειρατές από τη θάλασσα, όσο μπορούσε και έκανε να περιέρχονται σ' αυτόν τα περισσότερα έσοδα από το εμπόριο.."..» Ο πρίγκηπας της Κνωσσού Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

9 «…Ένα από τα σημαντικότερα και διαρκέστερα αγαθά που μας άφησε ο Μινωϊκός πολιτισμός είναι η γραφή. Πρόκειται για μια μεγάλη κατάκτηση, γιατί όπως ξέρουμε, η ιστορία αρχίζει ουσιαστικά από τότε που διαθέτουμε γραπτά μνημεία. Η κρητική γραφή είχε στην αρχή τουλάχιστον κάποιες ομοιότητες με την ιερογλυφική της Αιγύπτου. Το πιο γνωστό "γραπτό" κείμενο της Κρήτης είναι ο περιβόητος "δίσκος της Φαιστού". Η παλιότερη γραφή της Κρήτης έχει ονομαστεί "Γραμμική Α΄ " και δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι σήμερα να αποκρυπτογραφηθεί. Η μεταγενέστερη "Γραμμική Β΄ διαβάστηκε από τους Βρετανούς επιστήμονες M. Ventris και J.Chadwick οι οποίοι απέδειξαν ότι πρόκειται για την ίδια γλώσσα που μιλούσαν την ίδια περίοδο στην κεντρική Ελλάδα, στις Μυκήνες.» Ο δίσκος της Φαιστού Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

10 «Ο πλούτος και τα τεράστια ανάκτορα της Κρήτης έχουν συνδεθεί από την αρχαιότητα με την ιστορία του Θησέα, του Λαβύρινθου και του Μινώταυρου. Ενα χαρακτηριστικό της εποχής είναι και η θέση που κατέχει η γυναίκα στη θρησκεία και σε όλες τις δημόσιες τελετές. Εξαιρετική εντύπωση προκαλούν επίσης οι τοιχογραφίες των ανακτόρων, με έντονα χρώματα και λεπτότατες αποδόσεις των μορφών. Ενα μοναδικό αγώνισμα που αναπτύχθηκε και αγαπήθηκε πολύ στην Κρήτη είναι τα λεγόμενα "ταυροκαθάψια". Ιδιόρρυθμο και επικίνδυνο αγώνισμα, είναι ένα είδος ταυρομαχίας, κατά την οποία ο αθλητής έπιανε τον ταύρο από τα κέρατα και τιναζόταν με άλμα πάνω από το ζώο.» "ταυροκαθάψια" Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

11 «Γύρω στα π.Χ. τα μεγάλα ανάκτορα της Κρήτης φαίνεται να έπαθαν μεγάλη καταστροφή. Μία θεωρία υποστηρίζει ότι η καταστροφή αυτή είχε σχέση με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Μια άλλη άποψη δέχεται ότι η καταστροφή και η παρακμή του Μινωαϊκού πολιτισμού οφείλεται σε σύγκρουση των Κρητών με τους Αχαιούς της ηπειρωτικής Ελλάδας, σύγκρουση από την οποία βγήκαν νικητές οι Αχαιοί.» Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

12 Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

13 H Σαντορίνη σήμερα

14 H Σαντορίνη σήμερα

15 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ Η Μινωική έκρηξη (έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας) συνέβη κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Η Θήρα βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο ακμής της την εποχή της έκρηξης. Η πόλη του Ακρωτηρίου είχε αναδειχθεί σε ένα από τα πλέον κοσμοπολίτικα εμπορικά λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου. Πριν από την έκρηξη φαίνεται πως προηγήθηκαν σεισμικές δονήσεις, οι οποίες μάλλον έδωσαν το μήνυμα στους κατοίκους της πόλης να την εκκενώσουν. Οι καταστροφές στα σπίτια που προκλήθηκαν από τις σεισμικές δονήσεις επισκευάστηκαν αργότερα από τους κατοίκους. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αυτών φαίνεται πως άρχισε η διαδικασία της έκρηξης διαφορετικής ισχύος κάθε φορά: αρχικά η έκλυση αερίων, ατμού και καπνού προειδοποίησε τους έμπειρους κατοίκους του νησιού για το κακό που έμελλε να ακολουθήσει. Οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου έσπευσαν για δεύτερη φορά να εγκαταλείψουν για πάντα την πόλη τους. Πηγή: Ντούμα, Χ., Η ιστορία του Ακρωτηρίου, Καθημερινή -Επτά Ημέρες, 17/3/1996

16 ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟ ΑΚΡΩΤΗΡΙ (ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ)

17 Ήταν μία από τις μεγαλύτερες πλινιακές εκρήξεις της ιστορικής εποχής με δείκτη ηφαιστειακής εκρηκτικότητας 6. Εκτινάχτηκαν km3 μάγματος. Το ύψος της εκρηκτικής στήλης υπολογίζεται σε km. Επακόλουθο της έκρηξης ήταν η κατάρρευση του μαγματικού θαλάμου και ο σχηματισμός μίας μεγάλης καλδέρας που διεύρυνε μία προϋπάρχουσα. Με την κατάρρευση της οροφής του μαγματικού αυτού θαλάμου ένα μεγάλο μέρος της Θήρας καταποντίστηκε δημιουργώντας τη σημερινή καλντέρα εκτάσεως 85 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων, διάμετρο7-11 χλμ και βάθος 780 μέτρα, από τα οποία τα 450 κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

18 Η ΚΑΛΝΤΕΡΑ ΤΗΣ ΘΗΡΑΣ ΣΗΜΕΡΑ

19 Η τέφρα από την έκρηξη διασκορπίστηκε σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και πιθανότατα οδήγησε σε παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές. Οι αποθέσεις τέφρας στη Σαντορίνη αποτελούνται από στάχτη και κίσσηρη με πάχος μέχρι 50 m. Η Μινωική έκρηξη κατέστρεψε ένα πλούσιο και οικονομικά και πολιτισμικά ανεπτυγμένο νησί. Από το 1969 οι ανασκαφές στην περιοχή του Ακρωτηρίου έφεραν στο φως μία σημαντική Κυκλαδική πόλη διάσημη για τις εκπληκτικές και καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες.

20 «Η Μινωική έκρηξη μελετήθηκε από πολλούς επιστήμονες και είναι από τις καλύτερα μελετημένες ηφαιστειακές εκρήξεις. Με βάση τα προϊόντα της έκρηξης διακρίνονται 4 φάσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε διακριτές φάσεις της έκρηξεις. Οι φάσεις αυτές ονομάζονται Μινωική Α (ή ΒΟ1), Μινωική Β (ή ΒΟ2), Μινωική Γ (ή ΒΟ3) και Μινωική Δ (ή ΒΟ4). Το κέντρο της έκρηξης εντοπίζεται ανάμεσα από τα σημερινά Φηρά και τη Νέα Καμένη.» «Κάτω από τις 4 φάσεις προϊόντων, μερικοί επιστήμονες αναγνωρίζουν μία λεπτή φάση (ΒΟ0) αποτελούμενη από αποθέσεις πτώσης στάχτης, κίσσηρης και λιθικών, η οποία αντιστοιχεί σε μία πρόδρομη φρεατική ή υδροηφαιστειακή έκρηξη. Αυτή προηγήθηκε της κυρίας έκρηξης με διάστημα κάποιων μηνών και πιθανότατα, μαζί με κάποιους σεισμούς, ήταν η προειδοποίηση για τους κατοίκους.» Η καλύτερη εμφάνιση των προϊόντων της Μινωικής έκρηξης βρίσκεται στο ορυχείο θηραϊκής γης στην περιοχή του Μεγαλοχωρίου. Εδώ διακρίνονται τρεις φάσεις Α, Β και Γ. Photo: Σολδάτος Τ. Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

21   Μέσα σε λίγες μέρες εκτινάχτηκαν στον αέρα 39 km3 μάγματος με τη μορφή ελαφρόπετρας και στάχτης που κάλυψαν το νησί της Θήρας και της Θηρασίας με αποθέσεις πάχους δεκάδων μέτρων. Η ηφαιστειακή στάχτη ταξιδεύοντας προς τα ανατολικά απλώνεται στην ανατολική Μεσόγειο και Μικρά Ασία αποθέτοντας στρώμα στάχτης πάχους 30 cm στη Ρόδο και Κω και 15 cm σε λίμνες της Μικράς Ασίας. Η λεπτή ηφαιστειακή σκόνη και τα σταγονίδια θειικού οξέος εισέρχονται στη στρατόσφαιρα και καλύπτουν όλη την υδρόγειο προκαλώντας ηφαιστειακό χειμώνα με μείωση της θερμοκρασίας 1-20 C. Ίχνη της στάχτης έχουν βρεθεί σε παγετώνες της Γροιλανδίας, ενώ τα αποτελέσματα του ηφαιστειακού χειμώνα έχουν καταγραφεί σε κορμούς δέντρων στις ΗΠΑ και Ασία. Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

22 Η κατακρήμνιση του ηφαιστείου και ο σχηματισμός καλδέρας δημιουργεί τεράστια παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) που σαρώνουν τα παράλια του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου. Τα ηφαιστειακά προϊόντα καλύπτουν τους οικισμούς της ύστερης εποχής του Χαλκού που εν τω μεταξύ έχουν μετατραπεί σε ερείπια λόγω των σεισμών. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο Ακρωτήρι, που αρχίζουν συστηματικά το 1969 από τον αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο, αποκαλύπτουν ένα πολιτισμό εφάμιλλο της Μινωικής Κρήτης. Πηγή: Ντούμα, Χ., Το Ιστορικό της Ανασκαφής, Καθημερινή -Επτά Ημέρες 17/3/1996

23 Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΘΗΡΑΣ
ΠΗΓΗ:University of Rhode Island (ανακτήθηκε στις 5/2/2009)

24 ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ
ΠΗΓΗ:University of Wisconsin - Green Bay (ανακτήθηκε στις 5/2/2009)

25 ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ

26 ΠΛΙΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗ

27 ΠΛΙΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗ - ΣΥΝΝΕΦΟ

28 ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΑΛΑΜΟΥ

29 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ 1

30 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ 2

31 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ 3

32 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ 4

33 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΝΤΕΡΑΣ 5

34 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΛΛΙΡΟΪΚΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ

35 ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

36 Συνεργατική μάθηση με χρήση ιστορικών πηγών
Ταυτόχρονη προβολή διαφανειών με περιλήψεις των πηγών

37 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιες ήταν οι συνέπειες (ορισμένες) της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Ποιες ήταν οι επιπτώσεις της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας στη μορφολογία του νησιού; Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας σχετίζεται με την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού; Πότε έγινε τελικά η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας;

38 1. Η Θήρα και οι καταστροφές στην Κρήτη
Βασική ιδέα: Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας προκάλεσε την καταστροφή όλων των οικισμών του νησιού, αλλά και του μινωικού πολιτισμού την ίδια χρονική στιγμή (1470 π.Χ. + 2 Υστερομινωική ΙΒ περίοδος ) – (single phase eruption) Πηγή: J. V. Luce and Kathleen Bolton, Thera and the Devastation of Minoan Crete: A New Interpretation of the Evidence, American Journal of Archaeology, Vol. 80, No. 1 (Winter, 1976), pp. 9-18, Archaeological Institute of America

39 2. Θεωρία του Dr. S. Hood Η Θήρα καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου το 1500 π.Χ. και αυτή την εποχή έγιναν ορισμένες καταστροφές στην Κρήτη. Ο πολιτισμός της, όμως, συνεχίστηκε μέχρι και το 1450 π.Χ., οπότε έχουμε την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού από ξένους εισβολείς. Πηγή: J. V. Luce and Kathleen Bolton, Thera and the Devastation of Minoan Crete: A New Interpretation of the Evidence, American Journal of Archaeology, Vol. 80, No. 1 (Winter, 1976), pp. 9-18, Archaeological Institute of America

40 3. Ο μινωικός πολιτισμός επέζησε της έκρηξης του ηφαιστείου
Ο μινωικός πολιτισμός εξαφανίστηκε το 1450 π.Χ. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας έγινε περίπου το 1600 π.Χ. (150 χρόνια περίπου νωρίτερα της παρακμής της μινωικής Κρήτης). Αυτό αποδεικνύεται από σπόρους στην ηφαιστειακή τέφρα που χρονολογούνται από το 1600 π.Χ. Μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας τα σπίτια στην Κρήτη ξανακτίστηκαν πάνω στην ηφαιστειακή τέφρα. Ο μινωικός πολιτισμός κατακτήθηκε από το στρατό των Μυκηναίων. Πηγή: B. Bower, Minoan Culture Survived Volcanic Eruption Science News , Vol. 137, No. 2 (Jan. 13, 1990), p. 22, Society for Science & the Public

41 4. Η έκρηξη του ηφαιστείου στη Θήρα και οι καταστροφές στην Κρήτη
Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να δείχνουν ότι η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας προκάλεσε καταστροφές στο μινωικό πολιτισμό. Οι καταστροφές στην Κρήτη οφείλονται σε τοπικό σεισμό (όχι ηφαιστειακό) και σε πολεμικά γεγονότα γύρω στο 1450 π.Χ. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας που έγινε στα 1500 π.Χ. επηρέασε ως ένα βαθμό την Κρήτη. Όμως, η κυριαρχία των μινωιτών συνεχίστηκε και μετά το 1500 π.Χ. Πηγή: W. Schiering Universität Mannheim, «Thera and the Aegean World I», Papers presented at the Second International Scientific Congress, Santorini, Greece, August 1978,  σελ   

42 5. Οι πιθανές επιπτώσεις από την πτώση της τέφρας της Θήρας στη μινωική Κρήτη
Η ύπαρξη της ηφαιστειακής τέφρας στην Κρήτη, σύμφωνα με έρευνες, είχε ασυμπίεστο πάχος μικρότερο των 5 εκατοστών γεγονός που δεν μπορεί να προκαλέσει καταστροφές στη γεωργία. Σε ορισμένες περιπτώσεις το πάχος της τέφρας ήταν και μικρότερο των 2 εκατοστών. Οι επιδράσεις στη γεωργία από την πτώση της τέφρας πρέπει να ήταν μόνο βραχυπρόθεσμες. Η ηφαιστειακή τέφρα της Θήρας δεν πρέπει να προκάλεσε μεγάλες ζημιές στη μινωική Κρήτη. Τα κύματα αέρος, το παλιρροϊκό κύμα (tsunami) και οι σεισμοί, πιθανώς προξένησαν μεγαλύτερες καταστροφές. Πηγή: R.J. Blong  School of Earth Sciences, Macquarie University, «Thera and the Aegean World II»,  Papers and Proceedings of the Second International Scientific Congress, Santorini, Greece, August 1978, σελ   

43 6. Πώς εξαφανίστηκε ο μινωικός πολιτισμός : Δύο απόψεις
Άποψη του Χρίστου Ντούμα: «οι καταστροφές που βρίσκουμε στην Κρήτη απέχουν μερικές δεκαετίες από την έκρηξη του ηφαιστείου, για την οποία υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία τοποθετεί την έκρηξη μεταξύ 1648 και 1626 π.Χ. και η άλλη στα 1550, ενώ η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού έρχεται αργότερα. Με άλλα λόγια η έκρηξη τοποθετείται στην Υστερομινωική 1Α περίοδο, ενώ οι καταστροφές στην Κρήτη χρονολογούνται στην Υστερομινωική 1Β και όποια νέα χρονολόγηση και αν δώσουμε υπάρχει η απόσταση μιας πολιτιστικής φάσης, δηλαδή το λιγότερο χρόνων…» Πηγή: Κιοσσέ Χ., Πώς εξαφανίστηκε ο μινωικός πολιτισμός, οι απόψεις των καθηγητών Σπύρου Ιακωβίδη και Χρίστου Ντούμα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 14/09/1997

44 6. Πώς εξαφανίστηκε ο μινωικός πολιτισμός : Δύο απόψεις
Μια άλλη άποψη διατύπωσε ο καθηγητής Σπύρος Ιακωβίδης:«το τσουνάμι ανάλογα με το σημείο εκκινήσεώς του ακολουθεί μία κατεύθυνση, δεν απλώνεται, και η μεγαλύτερη καταστροφή που κάνει είναι όταν τραβιέται πίσω στη θάλασσα. Και ο Μαρινάτος διατύπωσε τη θεωρία του για ένα παλιρροϊκό κύμα επί τη βάσει αρχαιολογικών ευρημάτων στην Αμνυσο, το επίνειο της Κνωσού, όπου παρατήρησε ότι υπήρχαν κτίρια τα οποία είχαν καταρρεύσει και οι τοίχοι τους είχαν παρασυρθεί προς την παραλία…» Πηγή: Κιοσσέ Χ., Πώς εξαφανίστηκε ο μινωικός πολιτισμός, οι απόψεις των καθηγητών Σπύρου Ιακωβίδη και Χρίστου Ντούμα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 14/09/1997

45 7. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ
Η πιο πρόσφατη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα 14 έγινε το 2006 σε ένα απανθρακωμένο κλαδί ελιάς που βρέθηκε στη Σαντορίνη μέσα στην ηφαιστειακή τέφρα της Μινωικής έκρηξης. Η χρονολογία που δίνει είναι το 1613 π.Χ. (+/- 13 χρόνια). Μολονότι όλες οι χρονολογήσεις δείχνουν μία ημερομηνία της τάξης του 1600 π.Χ., οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή έρχεται σε αντίθεση με ευρήματα από τις ανασκαφές στη Θήρα και την Αίγυπτο. Έτσι, η ακριβής ημερομηνία της έκρηξης παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα. Η θέση, νότια των Φηρών, όπου βρέθηκε το κλαδί ελιάς. Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

46 7. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΙΝΩΙΚΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ
Το κλαδί ελιάς βρέθηκε στη μεγάλη τρύπα μέσα στην κίσσηρη. Το καστανό στρώμα κάτω από την κίσσηρη είναι το παλαιοέδαφος όπου βρίσκονται ακόμη οι ρίζες της ελιάς. Το απανθρακωμένο κλαδί ελιάς, στο οποίο έγινε η πιο πρόσφατη χρονολόγηση το 2006, όπως βρέθηκε μέσα στις αποθέσεις κίσσηρης. Πηγή: Τμήμα Γεωλογίας ΑΠΘ

47 Συζήτηση στην ολομέλεια για τα αποτελέσματα των εργασιών των ομάδων
Αξιολόγηση

48 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιες ήταν οι συνέπειες (ορισμένες) της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Ποιες ήταν οι επιπτώσεις της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας στη μορφολογία του νησιού; Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας σχετίζεται με την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού; Πότε έγινε τελικά η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας;