ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Σεμινάριο Νέων Ερευνητών «ΠΕΝΕΔ 2003» Νέες Τάσεις σε Μεθοδολογία και Πρακτική για Διαχείριση Έρευνας, Τεχνολογίας.

Παρουσίαση με θέμα: "ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Σεμινάριο Νέων Ερευνητών «ΠΕΝΕΔ 2003» Νέες Τάσεις σε Μεθοδολογία και Πρακτική για Διαχείριση Έρευνας, Τεχνολογίας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Σεμινάριο Νέων Ερευνητών «ΠΕΝΕΔ 2003» Νέες Τάσεις σε Μεθοδολογία και Πρακτική για Διαχείριση Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας Εισαγωγή στο Σεμινάριο Ε. Γ. Κούκιος, Καθηγητής ΕΜΠ, Υπεύθυνος Σεμιναρίου

2 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Σχετικές Προβλέψεις - Όροι των Συμβάσεων του «ΠΕΝΕΔ 2003» •Η συμμετοχή νέων πτυχιούχων ή μεταπτυχιακών, οι οποίοι θα εκπαιδευτούν ως Ερευνητές και η λήψη από αυτούς Διδακτορικού Διπλώματος ως απαραίτητη προϋπόθεση •Η συμμετοχή των Νέων Ερευνητών σε Σεμινάρια - διάρκειας άνω των 100 h - με θέματα όπως: η ερευνητική μεθοδολογία, η διοίκηση της έρευνας και της καινοτομίας, η εκμετάλλευση της Ε&Τ γνώσης, και η ενσωμάτωσή της στη διαδικασία της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης

3 Στενογραφία Εκκλησιαστική Τέχνη Πλαστική Καλλιτεχνολογία Αρχαιολογία Ανατομία Χημεία Καλλιγραφία

4 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Νέες Χαρτογραφήσεις - Νέοι Ορισμοί (Α) ΟΙ “ΗΠΕΙΡΟΙ”ΟΙ “ΚΑΤΟΙΚΟΙ” –Επιστήμη (S)- Επιστήμονες –Έρευνα (R)- Ερευνητές –Τεχνολογία (T)- Τεχνολόγοι –Καινοτομία (I)- Καινοτόμοι –Γνώση- Γνώστες - Γνωστικοί –Σοφία- Σοφοί –Τεχνολογική Αλλαγή- Διαχειριστές

5 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Νέες Χαρτογραφήσεις - Νέοι Ορισμοί (Β) Η ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ “ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ” ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ •ΦΑΣΗ 1: “Βασική Έρευνα” … - 1950: Έρευνα - Επιστήμη •ΦΑΣΗ 2: “Εφαρμοσμένη Έρευνα” 1950 - 2000: Έρευνα - Τεχνολογία 1975 - … : Έρευνα - Τεχνολογία - Καινοτομία •ΦΑΣΗ 3: “Προσανατολισμένη/Συμμετοχική” 2000 - … : Έρευνα - Γνώση -...

6 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (1949 - ) - Φάση Α: 1950-1975 – ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ (Go West!) - Φάση Β: 1975-2000 – ΑΝΑΠΤΥΞΗ (Ευρώπη!) - Φάση Γ: 2001-... KΡΙΣΗ (Προσανατολισμού?) * 2002-2005: Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα (Έργο ΓΓΕΤ, ΕΠΑΝ)

7 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Δείκτης Καινοτομίας - Λόγοι Ανησυχίας?

8 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003"

9 Προβλήματα Tεχνολογικής Σύγκλισης % Internet Usage Indicators in 2004 – Bottom 3 of EU25 •STUDENTS: GR (55); IRL (57); ITA (74) •EMPLOYEES: GR (28); HUN (33); CYP (35) •UNEMPLOYED: LIT (8); LAT (10); GR (13) •RETIRED: GR (1); LIT (1); LAT (2) •LOW EDUCATION: GR (4); ITA (13); CYP (13) •MED EDUCATION: LIT (21); GR (28); CZ (28) •HIGH EDUCATION: LIT (38); GR (48); IRL (59) •OVERALL: GR (20); HUN (28); LIT-POL-PORT (29) Eurostat News Release, Nov. 10, 2005

10 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003"

11 SOURCE: Eurobarometer, 2001 “Is it true or false that GMO-based food is dangerous?”

12 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" NATIONAL EXPERTS PARTICIPATION IN EU’s SURVEY ON EUROPEAN BIOTECH STRATEGY (Web responses by country, 2001-2002) SOURCE: European Commission

13 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση: Στόχοι ενός Πρόσφατου Έργου της ΓΓΕΤ •Να διερευνήσει και σταθμίσει τους δυνατούς ρόλους της Επιστήμης, Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (SRTI) στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ελληνικής Οικονομίας και Κοινωνίας •Τα ευρήματα του Έργου δείχνουν ότι για να «σπάσει» τα φράγματα της σημερινής δυναμικής και να αξιοποιήσει τα παγκόσμια φαινόμενα τεχνολογικής αλλαγής, η Ελλάδα θα πρέπει να κηρύξει μιαν Επανάσταση της Γνώσης

14 •Frederik Lodewijk POLAK Dutch Sociologist (1907–1985) •Opus Magnum: “The Image of the Future” “Toekosmst is Verleden Tijd”, Amsterdam, De Haan Publ., 1955 •Central Finding: The dynamics of culture are the consequence of the presence or absence of powerful (shared) Images of the Future

15 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΜΠΟΔΙΑ - (1) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ –«ΠΑΓΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ»: Συνθήκες κρίσης - Προβλέψεις για αρνητικές εξελίξεις - Παρεμπόδιση εξόδου από την κρίση - Η ζήτηση «λύσεων» ΕΤΑ σε χαμηλή προτεραιότητα •Ιδιαίτερα αισθητή στους τομείς Γεωργίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού •Τάσεις επέκτασης –Παραμόρφωση οπτικής & προοπτικής Μέλλοντος –Αντιστάσεις στην Τεχνολογικά Αλλαγή - Αποπροσανατολιστική Μυθοποίησή της –ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ: Ρόλος Τεχνολογίας/Γνώσης στη χάραξη του Μέλλοντος

16 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΡΟΛΟΣ «ΕΙΚΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» (1) – Κινητοποίηση Ανθρώπων, Ιδεών & Πόρων – Ανάδειξη των βασισμένων σε Έρευνα – Τεχνολογία – Καινοτομία λύσεων σε μεγάλα σημερινά προβλήματα – «ΔΡΑΠΕΤΕΥΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΟΝ»: Συμβολή στη διαμόρφωση εναλλακτικών Στρατηγικών για το Μετασχηματισμό της Παρούσας Κατάστασης: – ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ: (Ι) ΤΟΜΕΑΚΗ: Διαμόρφωση λύσεων ανά πεδίο (ΙΙ) ΥΒΡΙΔΙΚΗ: Αναζήτηση λύσεων σε συνέργεια με άλλα πεδία

17 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΜΠΟΔΙΑ - (2) ΠΡΟΣΦΟΡΑ –ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ 3 ΕΙΔΩΝ «ΚΥΜΑΤΩΝ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ •ΤΠΕ: Η «Ανολοκλήρωτη Επανάσταση» της «ψηφιοποίησης» στην Ελλάδα – Μικρή ανάπτυξη Υβριδικών λύσεων (e-υβρίδια High Tech) •ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: Προβλήματα έναρξης - οι 3 «ήπειροι» της υβριδοποίησης - Ανάγκη για χάραξη ισορροπημένων προτεραιοτήτων •ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: Πολύ λίγο αισθητό «κύμα» - Σύγχυση με προηγούμενο «κύμα» Υλικών - Ανάγκη συστηματικής προετοιμασίας –«ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟ LOW-MEDIUM TECH”

18 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΡΟΛΟΣ «ΕΙΚΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» (2) –Σύνδεση του Εθνικού Χώρου Έρευνας – Τεχνολογίας – Καινοτομίας με το μέτωπο των παγκόσμιων σύγχρονων εξελίξεων –Η παγίδα του Low Τech όχι απλώς εργαλειακή: •Οργάνωση, Νοοτροπίες, Συμπεριφορά •Τεχνολογική Πολιτική (pseudo-high-tech) –Ο Απεγκλωβισμός από το Low/Medium Τech κεντρικό πρόταγμα της στοχοθέτησης για την επίτευξη της Κοινωνίας της Γνώσης •Η χρησιμότητα της ΑΛΛΗΛΟΔΡΑΣΗΣ: δημιουργία υβριδικών καινοτομικών λύσεων

19 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΜΠΟΔΙΑ - (3) ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ –Η «Ενατένιση» του Μέλλοντος εμφανίζεται ΦΡΑΓΜΕΝΗ από ένα ή περισσότερα στρατηγικά εμπόδια σε ενδιάμεσα σημεία της πορείας προς το Μέλλον •Ιδιαίτερα στους τομείς Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Υγείας, Άμυνας, Διακυβέρνησης –Η χάραξη πορείας προς το Μέλλον οφείλει να αναγνωρίσει και αντιμετωπίσει τα «εμπόδια» αυτά •Απομάκρυνση – Σύγκρουση - Παράκαμψη •Σημασία των «καλών» foresighters ΚΑΙ drivers

20 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΚΙΝΗΤΗΡΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ (% βαρύτητα, 2004) (1) Κοινωνική Ζήτηση (40%) (2) Προσφορά Τεχνολογιών – Καινοτομιών (30%) (3) Νέα Οικονομία (20%) (4) Πολιτική –Διοίκηση (10%) ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ •Εθνικό – Περιφερειακό (40%) •Ευρωπαϊκό (40%) •Διεθνές (20%) – ΑΛΛΗΛΟΔΡΑΣΗ ΤΟΜΕΩΝ: 50% της δυναμικής βρίσκεται εκτός του κάθε τομέα

21 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΡΟΛΟΣ «ΕΙΚΟΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» (3) –Ενίσχυση του κύρους των μακροχρόνιων διερευνήσεων –Συνεργασία στην παραγωγή του κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού –Έμφαση στο Κοινωνιο-Τεχνικό μέτωπο, καθώς με βαση τη δυναμική βρίσκουμε: •Την Κοινωνία στη θέση του ΟΔΗΓΟΥ •Την Τεχνολογία στη θέση του ΣΥΝΟΔΗΓΟΥ •Τις Οικονομία/Πολιτική στο ΠΙΣΩ ΚΑΘΙΣΜΑ •Ανάγκη συνεχούς και αμφίδρομης επικοινωνίας Κοινωνίας - Επιστήμης

22 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΝΑ ΠΙΘΑΝΟ ΟΡΑΜΑ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 2021- ΣΕΝΑΡΙΟ «ΚΗΠΟΥ» –Ανάπτυξη επικεντρωμένη σε δραστηριότητες με επίκεντρο τον Άνθρωπο - Βιώσιμη Ανάπτυξη –Ισχυρός πόλος ανάπτυξης από Υπηρεσίες Τουρισμού, Πολιτισμού και Έρευνας –Δημιουργία Υποδομών, βελτιώση Μεταφορών, Επικοινωνιών, και παροχής Υπηρεσιών Υγείας –Η προστασία του Περιβάλλοντος: προτεραιότητα –Έρευνα – Τεχνολογία – Καινοτομία: Αξιοποίηση εγχώριων φυσικών και αγροτικών πόρων (π.χ., ήπιες πηγές ενέργειας, φυτική παραγωγή), Πληροφορική, Ποιότητα Ζωής (π.χ., «καθαρές» τεχνολογίες), Κοινωνικές Επιστήμες

23 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" •ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ? –ΣΥΓΚΛΙΣΗ Μεγα-Στόχων/Τεχνο-Οραμάτων •Στο πρόταγμα της «Βιωσιμότητας - Αειφορίας» •Με αναφορά σε (υφιστάμενα - αναδυόμενα) Συστήματα και Τομείς Δραστηριοτήτων •Στη σταδιακή ανεξαρτοποίηση από τη Λογικές Μεγέθυνσης(Sustainable Growth, 2010-), και Ανάπτυξης (Sustainable Development, 2015-) •Με Κέντρο τον Άνθρωπο, τα Ανθρώπινα Δίκτυα & τους Οργανισμούς που γεννώνται από αυτά –Ο “ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ” - ΕΛΛΑΔΑ 2021: Βιώσιμα/Αειφόρα Συστήματα με Κέντρο τον Άνθρωπο •Η ΧΩΡΑ ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

24 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" (+) (-) ΤΟ « ΝΕΟ ΄21» LOW TECH HIGH TECH GR 2001 GR 2021? ΑΕΙΦΟΡΟΣ «ΚΗΠΟΣ» ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ MEDIUM TECH ΦΡΑΓΜΑ ΘΕΑΣΗΣ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΦΡΑΓΜΑ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΦΡΑΓΜΑ LOW TECH ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ - ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

25

26 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Gnosis •THE MILESTONES: –2005: A Call in the Arms –2010: The Old meets the New –2015: The New maturing and scaling up •THE STAGES OF THE FIGHT: –2005-2010: Resistances and delays –2010-2015: Convergence and divergence –2015-2020: Pockets of survival - Free snipers •THE FRAME - THE VISION - THE SLOGAN: –National Knowledge Area - Greek Garden of Gnosis –The New ’21 - Knowledge or Decline! –GNOSIS = Knowledge + Knowledge Management

27 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Science •NOT JUST SEMANTICS! –Growing use of Science as a metonym for SRTI –EU «speak»: Science & Society, Scientific Advice –Episteme = Knowledge vs. GNOSIS = Episteme + Areti (D. Solomos) = Knowledge + Its Management • A GEORGAPHY IN TURMOIL: –Old Continents approach: Social-Natural Sciences –Great Empires split: Math, Physics, Chem, Bio –New Islands emerge: Info, Nano, Cogno •N.B.: GNOSIS MEANS A LOT MORE… –Other knowledge pathways not to be neglected

28 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Innovation •INNOVATION 1: –In peripheral socio-economic areas –Away from critical interfaces –Of cosmetic or status-related value –Useful in long-term change of public attitudes •INNOVATION 2: –In strategic sectors and fields –Bridging critical interfaces –Of vital structural value –Priority choice for immediate action

29 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Technology •TECHNOLOGICAL HYBRIDISATION STRATEGY –«Escaping from the Present» through the side-door /backdoor - Synergies –Priority focus on High-Tech uptake and trends of convergence, e.g., ICT-BIO-NANO –High-Tech hybrids with conventional technologies generating national specialisations –Intelligent synthesis of sectors and fields, benefiting from fuzzy borders, internal breaks, penetrating emerging issues

30 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Research •WHAT TO DO - CHANGING THE THEMES: –New type of Topics: From Dr. Jekyll’s to Mr. Hyde’s! –Mutli-level approach to guarantee Excellence: From peer review to multi-panel evaluation –New Priorities: Emphasis on Setting & Consensus •HOW TO DO IT - CHANGING THE ORGANISATION: –High-Tech tools - A Model of eGovernment –Learning and Efficiency like a New Enterprise –Networked in Governance and with Society •NEED FOR RESEARCH IN THE GARDEN OF GNOSIS? –Opening Windows/Preparing Pathways to the Future

31 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" The Revolution of Knowledge - Research: Re-definition of Strategic Roles (i) Problem-solving: Research to remove the critical obstacles for the market and socio-economic deployment of specific applications (well defined) (ii) Opportunity-oriented: Research taking advantage of existing/emerging “windows of opportunity” to generate new knowledge and novel applications (to be formulated) (iii) Path-breaking/Path-finding: Research to open up new horizons and generate new types of S&T structures, making possible novel knowledge, and its future uses

32 ECONOMY SOCIETYPOLICIES TECHNOLOGICAL FEASIBILITY TECHNO- ECONOMIC TECHNO- POLITICAL SOCIO- TECHNICAL

33 TECHNOLOGICAL FEASIBILITY ECONOMY SOCIETYPOLICIES TECHNO- ECONOMIC SOCIO- TECHNICAL TECHNO- POLITICAL

34 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" GNOSIS INTELLIGENT TOOLS, SYSTEMS & NETWORKS INITIATIVES SERVICES CITIZENS & QUALITY OPPORTUNITIES USERS/CONSUMERS PRODUCTS NEEDS TRADITIONS PROCESSES SRTI ECONOMYSOCIETY

35 Διοίκηση Επιχειρήσεων Ηθική Χώρος Αισθητική Ιστορία Υγεία High – tech Design

36 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ "ΠΕΝΕΔ 2003" 9 th International Conference on Technology Policy and Innovation “ Science, Society and Sustainability” Santorini, Greece; 18-21 June 2006 Bridging minds, binding communities, building tomorrow.* Jasmin Lau Agelab, MIT * Conference motto, proposed by JL, and voted by participants