« «Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Καλαμαριάς(ΙΑΠΕ), Συλλογή Κ

Παρουσίαση με θέμα: "« «Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Καλαμαριάς(ΙΑΠΕ), Συλλογή Κ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 « «Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Καλαμαριάς(ΙΑΠΕ), Συλλογή Κ
« «Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Καλαμαριάς(ΙΑΠΕ), Συλλογή Κ. Αρχοντή, δημοδιδασκάλου: Εγεννήθην εν τη συνοικία Κάστρο της Βιζύης το 1880…, ποιοτική ανάλυση αφηγήσεων»   »

2 Θα επιθυμούσα σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω θερμά τα μέλη της τριμελούς επιτροπής που επόπτευσαν την εργασία μου, την επόπτρια και Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας και Πολιτισμού του ΠΤΝ Φλώρινας Βαμβακίδου Ιφιγένεια Τον Καθηγητή Κοινωνιολογίας του ΠΤΝ Φλώρινας Κυρίδη Αργίρη την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του ΠΤΝ Φλώρινας Τσαπακίδου Αγγελική

3 Η Θράκη του

4 Λίγα λόγια για το εν λόγω αρχείο
Το υλικό που διερευνάται στην παρούσα εργασία αποτελεί πρωτογενή ιστορική πηγή, η οποία φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς (Ι.Α.Π.Ε). Αποτελεί αντίγραφο ιδιωτικής συλλογής και εισήχθη στο ΙΑΠΕ στις Συγκεκριμένα αποτελεί δωρεά του Αρχοντή Αρχοντή, πρωτότοκου γιου του Κων/νου Αρχοντή, δημοδιδασκάλου από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης, ο οποίος αποτελεί το ερευνώμενο υποκείμενο της παρούσας εργασίας. Εκτός από το γραπτό υλικό, το αρχείο περιλαμβάνει και οπτικοακουστικές πηγές. Συγκεκριμένα:

5 Πρόκειται για μια σειρά φωτογραφιών της οικογένειας Κ
Πρόκειται για μια σειρά φωτογραφιών της οικογένειας Κ. Αρχοντή, δύο χειρόγραφα τοπογραφικά διαγράμματα της Βιζύης και της ευρύτερης περιοχής της, καθώς και μια συνέντευξη που παραχώρησε στο ΙΑΠΕ ο δωρητής του αρχείου Α. Αρχοντής.

6 Κείμενα προς εξέταση Πρόκειται για αυτοβιογραφικές διηγήσεις του δημοδιδασκάλου Κ. Αρχοντή, σε συνδυασμό με κάποια λογοτεχνικά πονήματα του ιδίου(δύο έμμετρες επιστολές, ένα ποίημα αφιερωμένο στο γάμο του γυναικαδελφού του Ι.Οικονομίδη, ένα σατιρικό ποίημα, ένα σύντομο θεατρικό έργο), καθώς και σημειώσεις, όπου καταγράφονται πληροφορίες πολιτισμικού ενδιαφέροντος (δοξασίες, παραδόσεις, βιογραφικά στοιχεία συμπατριωτών του και αρχαιολογικά κατάλοιπα που αφορούν την περιοχή της Βιζύης).

7 Κατηγοριοποίηση αρχείου Κ.Αρχοντή
Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση των Θανοπούλου-Πετρονώτη και Πανταζή, οι οποίοι εντάσσουν τις βιογραφικές αφηγήσεις στις ακόλουθες κατηγορίες : Αφήγηση ζωής : ο αφηγητής διηγείται σε α΄ πρόσωπο τις βασικές ατομικές εμπειρίες του. Ιστορία ζωής: συνδυασμός βιογραφικών στοιχείων, τα οποία προκύπτουν όχι μόνο από την προσωπική διήγηση του αστόμου, αλλά και από άλλες πηγές.

8 Εθνοβιογραφία ή εθνογραφία ομάδας: μονάδα έρευνας εδώ δεν είναι το άτομο, αλλά μια πρωτογενής ομάδα, οι διηγήσεις της οποίας είναι προϊόντα των σχέσεων και της αλληλεπίδρασης που ασκείται μεταξύ των μελών της

9 το αρχείο του Κ. Αρχοντή υπάγεται στην κατηγορία των «ιστοριών ζωής», καθώς πέρα από τα αυτά καθαυτά αυτοβιογραφικά κείμενα, παραθέτει επικουρικά και άλλα είδη «αντικειμενικών» κειμένων, όπως: επίσημα έγγραφα που αφορούν την καταγραφή της κινητής και ακίνητης οικογενειακής περιουσίας του, καθώς και την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Αφηγήσεις τρίτων προσώπων, που συμπληρώνουν τις δικές του προσδίδοντάς τους αληθοφάνεια

10 Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να αναδειχθεί μέσα από τη διερεύνηση των αφηγήσεων ζωής του Κ.Αρχοντή: Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ο αυτοβιογραφούμενος βίωσε και διαχειρίστηκε τις περιόδους κρίσης, τους κλυδωνισμούς της ελληνικής παρουσίας στην Ανατολική Θράκη και τα προβλήματα συνύπαρξης με τις άλλες εθνότητες με αποκορύφωμα, μετά τη μικρασιατική τραγωδία, την παραχώρηση της προαναφερθείσας περιοχής στην Τουρκία και την οριστική εγκατάλειψη των πατρογονικών εδαφών.

11 Τα μέσα με τα οποία το ερευνώμενο υποκείμενο επιχείρησε να επαναδιαπραγματευθεί την εικόνα του εαυτού του, ώστε να ενταχθεί μέσα στη νέα γι’ αυτό πραγματικότητα. Η καθημερινότητα και οι συνήθειες των κατοίκων της συγκεκριμένης περιόδου και περιοχής, η συλλογική μνήμη, όπως αυτή αποτυπώνεται στις διηγήσεις του Κ.Αρχοντή.

12 Μέθοδος ανάλυσης: βιογραφική προσέγγιση-Biographical/Life History Research).
Ως μέθοδος ανάλυσης επιλέχθηκε η βιογραφική προσέγγιση, καθώς αυτή στοχεύει στην ανάδειξη των σιωπηρών υποκειμένων, δίνοντας έμφαση στη «φωνή» των ίδιων των κοινωνικών υποκειμένων, στη δική τους ερμηνεία για την κοινωνική πραγματικότητα, στις αναπαραστάσεις και στις προσωπικές και συλλογικές τους εμπειρίες. Για παράδειγμα η βιογραφική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε από προφορικούς ιστορικούς, όπως οι P.Thompson, L.Passerini και M. Villanova, για να μελετήσουν σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα, κινήματα του 20ου αιώνα, προωθώντας μια ιστορία «από τα κάτω».

13 Σύντομη ιστορική αναδρομή της βιογραφικής μεθόδου
Η εργασία, σταθμός στην εκκίνηση της χρήσης της βιογραφικής μεθόδου στην κοινωνιολογία, ήταν αυτή των Thomas και Znaniecki, The Polish peasant in Europe and America (Ο Πολωνός μετανάστης στην Ευρώπη και την Αμερική, 1918). Η μελέτη κατέδειξε την αναγκαιότητα διερεύνησης του ατομικού παράγοντα στην κοινωνική ζωή. Κατά τη δεκαετία του 1940 Αμερικανοί κοινωνιολόγοι, πρωτοπόροι τότε στην εμπειρική έρευνα, σχεδόν εγκατέλειψαν τη βιογραφική μέθοδο και έστρεψαν την προσοχή τους στα «κλασικά μοντέλα ανάλυσης( σε μεθόδους ποσοτικής ανάλυσης). Η μεταστροφή του ενδιαφέροντος των ιστορικών από τις αρχειακές πηγές στις προφορικές μαρτυρίες και από το πλαίσιο των γεγονότων σε εκείνο της μνήμης και της βιωμένης εμπειρίας σημειώνεται από τη δεκαετία του 1970 και εξής

14 Επισημάνσεις ως προς την αυτοβιογραφία ως κειμενικό είδος
Επισημάνσεις ως προς την αυτοβιογραφία ως κειμενικό είδος Στη θεωρία της λογοτεχνίας η αυτοβιογραφία εντάσσεται στη «λογοτεχνία του υποκειμενικού» ή αλλιώς στη λεγόμενη «προσωπική λογοτεχνία» μαζί με άλλα είδη, όπως είναι η βιογραφία, το ημερολόγιο και τα απομνημονεύματα. Τα προαναφερθέντα λογοτεχνικά είδη είναι παραπλήσια και εντάσσονται σε ένα καθολικότερο λογοτεχνικό «είδος»-σχήμα, που χαρακτηρίζεται από την έξαρση του υποκειμενικού και του ατομικού στοιχείου: ο αφηγητής, ο συγγραφέας και ο ήρωας ταυτίζονται, κυριαρχεί η πρωτοπρόσωπη αφήγηση και ο τύπος του ομοδιηγητικού συγγραφέα. Η αυτοβιογραφία εντάσσεται επίσης στην κατηγορία των «μαρτυριών», που παραπέμπουν στην ιστορική επιστήμη, η οποία τις αντιλαμβάνεται ως πηγές τεκμηρίωσης. Επιπλέον, ως διηγήσεις πραγματικών συμβάντων, τοποθετούνται στο «αναφορικό» γένος (μαζί με την Ιστορία) σε αντίθεση με τα έργα μυθοπλασίας, τα οποία τοποθετούνται στο «μιμητικό». Υπάρχει η ρητή πρόθεση του συγγραφέα να συνάψει ένα συμβόλαιο «φιλαλήθειας» ανάμεσα σε αυτόν και τον αναγνώστη. Ωστόσο χαρακτηριστικό της αυτοβιογραφικής προσέγγισης της ζωής ενός ατόμου είναι ο αυτοέπαινος και ης θετική προβολή της προσωπικότητας, γεγονός που επαυξάνει το στοιχείο της υποκειμενικότητας.

15 Συνοπτική παρουσίαση αυτοβιογραφούμενου
Ονοματεπώνυμο Κωνσταντίνος Αρχοντής Ημερομηνία γέννησης: 24 Φεβρουαρίου 1880 Τόπος γέννησης : Βιζύη (συνοικία Κάστρο) Ονοματεπώνυμο πατέρα: Αρχοντής Αρχοντής Επάγγελμα πατέρα :Αγρότης. Ο ίδιος ο Κ. Αρχοντής δεν αναφέρει το επάγγελμα του πατέρα του. Πιθανότατα πρόκειται για ηθελημένη αποσιώπηση, καθώς ο πατέρας του ανήκε στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, σε αντίθεση με τον πεθερό του Κωνσταντίνο Οικονομίδη, που ήταν ιερέας στη Βιζύη). Ονοματεπώνυμο μητέρας: Θεοφορία Αρχοντή

16 Αδέλφια:δεν αναφέρονται(προφανώς ήταν μοναχοπαίδι)
Εκπαίδευση: Νηπιοπαρθεναγωγείο και Αρρεναγωγείο (Αλληλοδιδακτική σχολή)Βιζύης, Ελληνική Σχολή Βιζύης, παρακολούθηση ιδιαίτερων μαθημάτων από ιδιώτη δάσκαλο. Επάγγελμα : γ΄ δημοδιδάσκαλος και ψάλτης Χρονολογία γάμου: 3 Ιανουαρίου 1905 Ονοματεπώνυμο συζύγου: Αθηνά Κωνσταντίνου Οικονόμου Ημερομηνία Γέννησης συζύγου: 16 Οκτωβρίου 1882 Επάγγελμα συζύγου :οικιακά Αδέρφια της συζύγου: Ιωάννης Οικονόμου(αναφέρεται και ως Οικονομίδης, σύζυγος της Θεόκλειας Αστρεινίδου), Δημήτριος Οικονομίδης(είχε διατελέσει και δήμαρχος Βιζύης), Αντιγόνη Οικονομίδου(σύζυγος του Ιορδάνη Στεφανάκογλου ή Κοσμίδη).

17 Ονόματα τέκνων : Αρχοντής, Πελοπίδας, Ιωάννης, Πελοπίδας, Το δεύτερο και το τέταρτο παιδί, που φέρουν το ίδιο όνομα, πέθαναν σε μικρή ηλικία. Για τον πρωτότοκο γιο και τον τελευταίο γιο δε διαθέτουμε άλλες πληροφορίες από τον ίδιο τον Κ. Αρχοντή. Ωστόσο στο αρχείο του Ι.ΑΠ.Ε. σώζεται συνέντευξη που παραχώρησε ο πρωτότοκος γιος του, Αρχοντής Αρχοντής, συμπληρώνοντας το προφίλ της οικογένειας. Τόποι κατοικίας: Βιζύη(συνοικία Κάστρο και στη συνέχεια Πλάτσα) , Ιατρός, Άγ. Γεώργιος, Σοφίδες, Άγ.Ιωάννης (χωριά τηςΑ. Θράκης), Θεσσαλονίκη, Διαβατός, Μικρογούζιον, Επισκοπή,Βιζύη. Τελική εγκατάσταση :Σίνδος Θεσσαλονίκης  Είδος αυτοβιογραφίας ανάλογα με τον τόπο καταγωγής και διαμονής: αγροτοαστική

18 Χαρακτηριστικά αυτοβιογραφικού κειμένου
Το χειρόγραφο κείμενο αποτελείται από 38 σελίδες και 57 παραγράφους. Χωρίζεται σε 3 αφηγηματικές ενότητες. Ο λόγος είναι σε μεγάλο ποσοστό μακροπερίοδος, με σαφή προτίμηση στην υποτακτική σύνδεση των προτάσεων και προσεγμένος. Ως προς τον συντάκτη του, μαρτυρεί άνθρωπο μορφωμένο και καλό γνώστη της γλώσσας. Κυριαρχεί το α΄ αφηγηματικό πρόσωπο (ομοδιηγητικός αφηγητής) και ο πλάγιος λόγος. Σε ορισμένα σημεία, όπου ο φορέας της βιογραφίας ταυτίζεται με τη συλλογική συνείδηση υιοθετεί το α΄ πληθυντικό πρόσωπο, ενώ εκεί που διαδραματίζει το ρόλο του εξωτερικού παρατηρητή χρησιμοποιεί το γ΄ γραμματικό πρόσωπο. Εντάσσεται στην κατηγορία της παραδοσιακής αυτοβιογραφίας, καθώς ακολουθεί συμβάσεις, όπως είναι η αυστηρή και τακτική χρονολογική σειρά, η τεκμηρίωση της ιστορίας του με ονόματα και η αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου.

19 Α΄ αφηγηματική ενότητα
Περιεκτικός αυτοπροσδιορισμός του υποκειμένου: «Εγεννήθην εν τη συνοικία «Κάστρω» της κωμοπόλεως Βιζύης τω 1880(24 Οκτωβρίου)εκ γονέων ελληνορθοδόξων, Αρχοντή και Θεοφορίας ονομαζομένων». Δίνει το πλαίσιο της δημόσιας προβαλλόμενης αυτοεικόνας του. Τα στοιχεία στα οποία εστιάζει είναι η εντοπιότητα του ίδιου, καθώς και η ελληνικότητα και η ορθόδοξη θρησκευτική ταυτότητα των γονιών του. Η εκπαιδευτική του συγκρότηση και η μετάβαση από το σχολείο στην αγορά εργασίας. Αποδίδονται συνοπτικά τα στάδια και οι διαδικασίες γένεσης του μελλοντικού δασκάλου: παροχή μαθημάτων από ιδιώτη δάσκαλο, προσωπικό ενδιαφέρον, ιδιαίτερη κλίση στο συγκεκριμένο επάγγελμα.

20 Στην α΄ ενότητα καταγράφονται τα σχολεία που υπηρέτησε κατά το διάστημα και τα ονόματα των συναδέλφων του «Συναδέλφους δε έσχον τους εξής: Κατά τα 2 πρώτα έτη τους κ.κ. Λεωνίδαν Καλογερίδη εκ Σκεπαστού (διευθυντήν) (σ.6) και Χαράλ. Μ.Κύρκου εκ Σαμμακοβίου. Μετά τούτους επί δύο επίσης έτη συνεδίδαξα μετά των κ.κ. αδελφών Μόσχου και Σοφοκλέους Παπαγεωργίου εκ Σαρανταεκκλησιών διευθύνοντος του κ.Μόσχου». Μέχρι το 1912 εργάστηκε στην περιφέρεια της Βιζύης (στα σχολεία των χωριών Ιατρός, Αγ. Γεώργιος, Σοφίδες Αγ.Ιωάννης). Εμβόλιμα αναφέρει τη σύναψη γάμου με την Αθηνά Οικονόμου, την απόκτηση των τεσσάρων γιων , από τους οποίους πέθαναν ο πρώτος και ο τέταρτος.

21 Το 1913 προσλαμβάνεται στην Αστική Σχολή Βιζύης από την Εφοροδημογεροντία της κωμόπολης. Η θητεία του ανακόπτεται απότομα λόγω της έναρξης των Βαλκανικών πολέμων . Σε αυτό το σημείο η διήγησή δεν εστιάζει στο «εγώ», ταυτίζεται με τη συλλογική μνήμη-αλλαγή στη χρήση γραμματικού προσώπου(περιγραφή σε α΄ πληθυντικό πρόσωπο της φυγή των Βιζυηνών από την πόλη κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών μεταξύ Τούρκων και Βουλγάρων). Περιγράφει ως εξωτερικός παρατηρητής τα στρατόπεδα των αντιπάλων προβαίνοντας σε αξιολογικές κρίσεις, « Εξήλθομεν τότε πάντες και υπεδέχθημεν τους ελευθερωτάς μας, οϊμί, από των αγρίων του Ασπαρούχ κτηνών, των αιμοβόρων του Κρούμου τεράτων»-ελευθερωτές είναι οι Τούρκοι και τέρατα οι Βούλγαροι.

22 Αναδρομές στο παρελθόν (Ρωσοτουρκικός πόλεμος ), για να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά των Βιζυηνών, αλλά και την αλλαγή της στάσης τους απέναντι στους Τούρκους-διάκριση δύο χρονικών οριζόντων: χρόνος βίωσης δράσης και ο παροντικός χρόνος της αφήγησης.(Τσιώλη Γ. σ.206).

23 Δεύτερη αφηγηματική ενότητα
Αντιπαραβολή της παρελθούσας με την τωρινή κατάσταση όχι μόνο του αφηγητή, αλλά των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης γενικότερα. Η κρίση βιώνεται αρχικά ως συλλογικό πλήγμα και στη συνέχεια εξατομικεύεται Ένταξη στο ιστορικό πλαίσιο: Αρχές Αλλαγή τακτικής Τούρκων – εκδίωξη Ελλήνων της Α. Θράκης με διάφορα μέσα -εκβιασμοί, δημεύσεις περιουσιών, απαγωγές, «Ας έλθει ο Μάρτιος και τότε θα δείτε εσείς, μας έλεγαν οι Τούρκοι», «…απειλούντες τρομεράς απειλάς πάντα μη αποφασίζοντα να φύγει, προτρέποντες δε προς εκπατρισμόν να εκβιάζωσι και αναγκάζωσι πάντα Έλληνα να εκπατρισθή». 17 Απριλίου 1914 εγκαταλείπει τη Βιζύη. Μετά από διήμερη παραμονή στην Τυρολόη φτάνει στη Ραιδεστό. Από εκεί επιβιβάζεται σε ατμόπλοιο και στις 25 Απριλίου αποβιβάζεται στη Θεσσαλονίκη.

24 Παραμονή στη Θεσσαλονίκη αρχικά στο Ελληνικό Παρθεναγωγείο και στη συνέχεια σε σπίτι στη συνοικία Αχμέτ Σουμπασή. Συνθήκες διαβίωσης άθλιες «Ενταύθα κατέλυσα εις το Ελληνικό Παρθεναγωγείο της συνοικίας Αγ. Παρασκευής μεταξύ Αθιγγάνων Ραιδεστηνών φθειριώντων (σ.28) μέχρι της 29ης Απριλίου, οπότε μετοίκησα εις τουρκικόν τινά οικίσκον, όμοιον προς κοιμάσιον χοίρων, εν τη συνοικία «Αχμέτ Σουμπασή» μεταξύ της οδού Αποστόλου Παύλου και του Δημοτικού Νοσοκομείου, κενού προ πολλού και ανεωγμένου, εγκαταλειφθέντα υπό του κυρίου του τενεκετζή Μεχμέτ». Πλήγμα προσφυγιάς, ακύρωση της επαγγελματικής του ιδιότητας, διαβίωση για σχεδόν ένα χρόνο ( από τον Απρίλιο του 1914 έως τον Ιανουάριο του 1915) με συσσίτια και με ένα κρατικό επίδομα.

25 Διορισμός στο χωριό Διαβατός Βέροιας «Την 10ην Δεκεμβρίου εγένετο επισήμως ο διορισμός μου υπό της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης δια της υπ’αριθμ αποφάσεώς της, τη δε 2α Ιανουαρίου παρουσιασθείς εις το γραφείον του Επιθεωρητή Βερροίας ωρκίσθην τον νεν.ομισμένον όρκον». Μετάθεση στο Μικρογούζιο, κήρυξη επανάστασης από τους Βενιζελικούς στη Μακεδονία, αποκήρυξη βασιλιά Κωνσταντίνου, «Κατ’ Οκτώβριον εκηρύχθη η επανάστασις εν Βέρροια. Τη δε 22α Οκτωβρίου απεκηρύχθη ο βασιλεύς Κωνσταντίνος». Πρόκειται για την περίοδο του Εθνικού διχασμού, άμεσα συναρτώμενη με τις εξελίξεις του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Κλήση από το στρατολογικό γραφείο Μακεδονίας στον «7ον λόχον του εμπέδου τμήματος της Μεραρχίας Σερρών», απόλυση του με το χαρακτηρισμό ανίκανος.

26 Ενώ τηρούσε ευλαβικά αρχείο με όλα τα επίσημα έγγραφα που τον αφορούν, το απολυτήριο του στρατού δε σώζεται. Ηθελημένη αποσιώπηση γύρω από το θέμα της ανικανότητας στο στρατό. Νοέμβριος 1918: ανακωχή μεταξύ βενιζελικών –βασιλοφρόνων «Τον Οκτώβριον του 1918 εγένετο ανακωχή μεταξύ των εμπολέμων απάντων». Επιγραμματική αναφορά στο θάνατο του πατέρα του, «Τη 7ην Νοεμβρίου 1917, ημέρα Τρίτην, απέθανε ο πατήρ μου εις Βέροιαν και εκηδεύθη απόντος εμού. Την θλιβεράν αγγελίαν έλαβον τη 13η του ίδιου μήνα». 12 Ιουλίου 1920 απελευθέρωση της Βιζύης, «Στις 12 Ιουλίου 1920 απευλευθερώθη η ιδιαίτερη πατρίς μου, Βιζύη».

27 Τρίτη αφηγηματική ενότητα
Ιστορικό πλαίσιο : , μετά την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών(28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920)σύμφωνα με την οποία παραχωρούνταν στην Ελλάδα τα νησιά Ίμβρος, Τένεδος και η Θράκη μέχρι τα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης, καθώς και η προσωρινή διοίκηση της Σμύρνης. Οικογενειακή αναχώρηση για τη Βιζύη, πληροφορίες σχετικές με τη μισθοδοσία του, διορισμός στην εκεί Αστική Σχολή, καταγραφή ονομάτων συναδέλφων, «Συνάδελφοί μου κατά το η κ.κ. Ελένη Μαρινέτη (Αθην.Αριστόβουλος μέχρι Φεβρουάριο), Κλυταιμνήστρα Νεστορίδου και Κορίννα Καραμβά. Το ειργάσθην εις το αυτόν σχολείον με επιπλέον συνάδελφο την κα Ελένη Ν. Δέρβου».

28 Η τρίτη αφηγηματική εnότητα ολοκληρώνεται με την αναφορά στο γάμο του αδελφού της γυναίκας του (δηλ.του κουνιάδου του) Ιωάννη Οικονομίδη με τη Θεόκλεια Αστρεινίδου, «νέα πολυθέλγητρον και μεμορφωμένη», όπως σχολιάζει ο Κ. Αρχοντής. Το μυστήριο τελέστηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1925. Στο σημείο αυτό ολοκληρώνεται η αυτοβιογραφία του Κ. Αρχοντή. Δεν υπάρχουν στοιχεία, που να διευκρινίζουν εάν χάθηκε το υπόλοιπο χειρόγραφο ή αν επρόκειτο για επιθυμία του αυτοβιογραφούμενου να εγκαταλείψει στο σημείο αυτό την αφήγησή του. Μια υπόθεση, στην οποία μπορούμε να προβούμε, είναι ότι, ακριβώς επειδή η αυτοεικόνα του ταυτιζόταν με την επαγγελματική του ζωή, ίσως λόγω της συνταξιοδότησής του θεωρούσε ότι δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσει τη συγγραφή της αυτοβιογραφίας του.

29 Ανατροπή του αίσιου κλίματος μετά το «ατύχημα της Μ
Ανατροπή του αίσιου κλίματος μετά το «ατύχημα της Μ. Ασίας», όπως το αποκαλεί ο Κ. Αρχοντής. Αξιολογικές κρίσεις για την έκβαση της Μικρασιατικής τραγωδίας, «Επελθόντος όμως του (σ.55) του ατυχήματος της Μ. Ασίας κατόπιν των προδοτικών ενεργειών του τότε κακή τη μοίρα κυβερνήτου της Ελλάδος και του βασιλέως Κων/νου…». Οριστική ματαίωση σχεδίων, αφήγηση με μορφή καταγγελίας. Η άστοχη εξωτερική πολιτική της Ελλάδας είχε ως συνέπεια την τελεσίδικη απόφαση σχετικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας(συνθήκη Λοζάνης-σύμβαση περί ανταλλαγής πληθυσμών, 24 Ιουλίου-Ιανουάριος 1923). Οριστική εγκατάλειψη Βιζύης, «ταχθείσης δε προθεσμίας οκταημέρου προς εκκένωση της υποδιοικήσεως Βιζύης ανεχώρησα οικογενειακώς εντεύθεν εγκαταλείπων τοιούτων ήμισυ των επίπλων και σκευών της οικίας μου ελλείψει μέσων μεταφορικών».

30 Συνοψίζοντας: ο αφηγητής επιλέγει να ξεκινήσει την αυτοβιογραφία του με αφετηριακό σημείο τη διαδικασία μετάβασης από το σχολείο στην εργασία. Δεν γίνεται καμιά αναφορά σε γεγονότα ή καταστάσεις, που αφορούν τα παιδικά του χρόνια. Μια τέτοια αφηγηματική επιλογή δεν είναι συμπτωματική. Από την εξέταση του κειμένου στο σύνολό του παρατηρούμε ότι γίνονται φευγαλέες και επιγραμματικές αναφορές σε γεγονότα της ιδιωτικής σφαίρας (π.χ. γάμος, απόκτηση και βάφτιση παιδιών, θάνατος προσφιλών προσώπων). Ο πρωταγωνιστής της αφήγησης κατά την αυτοπαρουσίασή του αναπαράγει ένα πολιτισμικό υπόδειγμα που επιτάσσει το διαχωρισμό της δημόσιας από τη ιδιωτική ζωή και τη σκιαγράφηση της ανδρικής βιογραφίας στο χώρο της πρώτης.

31 Τοπογραφικό διάγραμμα της Βιζύης

32 Χειρόγραφο τοπογραφικό διάγραμμα της περιφέρειας της Βιζύης

33 Εικ.1., 1924, Παναγία-Ντοβρού, Βέροια, το προσωρινό γραφείο εποικισμού

34 Η συνοικία Αχμέτ Σουμπασή στη Θεσσαλονίκη

35 Πίνακες πραγματολογικών δεδομένων
Σχολεία Βιζύης Νηπιοπαρθεναγωγείο Βιζύης, Αρρεναγωγείο,-Αλληλοδιδακτική σχολή, Ελληνική Σχολή, Ημιγυμνάσιο. Εκκλησίες Ι.Μητρόπολη αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, Ι.Ναός Υψώσεως του Σταυρού. Ι.Ναός Αγ.Γεωργίου. Σχολεία γειτονικών χωριών Δημοτικά σχολεία Ιατρού, Σοφίδων, Αγ. Ιωάννου, Αγ.Γεωργίου Τοπωνύμια Α.Θράκης Κωστή, Σαράντα Εκκλησιές, Ανδριανούπολη, Τυρολόη (Τσορλού), Ραιδεστός, Σοφίδες, Ιατρός, Ασγ.Ιωάννης, Αγ.Γεώργιος, Τσατάλτζα, Εργίνης ποταμός, Μήδεια, Αίνος, Όργυιο, Σκοπός, Σκεπαστή, Μογλενά, Σαράι.

36 Τοπωνύμια και αντίστοιχα σχολεία Μακεδονίας
Επισκοπή , Διαβατός, Μικρογούζιον Δημόσια κτίρια Θεσσαλονίκης Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Ελληνικό Παρθεναγωγείο Περιοχές Θεσσαλονίκης Σίνδος, συνοικία Αχμέτ Σουμπασή Ονοματεπώνυμα εκπαιδευτικών Α.Γ.Πανταζή, Α.Παπαϊωάννου, Τ.Γεωργιάδης, Ι.Πέτρογλου,Ι.Γλαράκης, Ι.Γαλατίδης, Ν.Μαυρίδης, Λ.Καλογερίδης,Χ.Κύρκου, Μ.Παπαγεωργίου, Σ.Παπαγεωργίου, Ι.Μενημαχίτης, Θ.Παυλίδης, Ε.Π.Παπαδόπυλος, Α.Ε.Παπαδοπούλου, Μ.Κετεκίδης, Ε.Πελτέκης, Ι.Πέτρογλου, Θ.Χατζόπουλος, Δ.Βασιλειάδου, Ε.Μαρινέτη, Α.Αριστόβουλος, κ. Νεστορίδου, κ.Καραμβά, Ε.Δέρβου

37 Ξένα ονόματα Μεχμέτ , Ακσιτζήμ. Δημόσια πρόσωπα-ηγετικές μορφές Αρχιστράτηγος τουρκικού στρατού στους Βαλκανικούς πολέμους Μεχμέτ Μουχτάρ πασάς, Βούλγαρος διοικητής (δεν κατονομάζεται), νομάρχης Θεσσαλονίκης Αργυρόπουλος, ο Επιθεωρητής Δημοτικών σχολείων Βέροιας Ν.Δέπος, κυβερνήτης της Ελλάδας την περίοδο (δεν κατονομάζεται), ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Δημόσιες υπηρεσίες Νομαρχία Θεσσαλονίκης, Γενική επιθεώρηση σχολείων Βέροιας, Υπουργείο Εκπαίδευσης Αθηνών(αναφέρεται στην περίοδο του Εθνικού Διχασμού), Στρατολογικό Γραφείο Μακεδονίας, Μεραρχία Εμπέδου Τμήματος Σερρών, Γενική Διοίκηση Θράκης, Έδρα επιθεωρητή δημοτικών σχολείων Βιζύης.

38 Κατάλογος επαγγελμάτων –λειτουργημάτων
Τενεκετζής Ράφτης Ιερέας Δάσκαλος Παντοπώλης Ψάλτης Νομάρχης Επιθεωρητής εκπαίδευσης

39 ΑΞΟΝΕΣ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Επίπεδο πραγματολογικής γνώσης Επίπεδο αξιολογικής γνώσης Το επάγγελμα του δασκάλου, οι μεταθέσεις, ο μισθός, οι συνάδελφοι μονοπωλούν το ενδιαφέρον του αφηγητή. Το επάγγελμα ως στοιχείο αυτοκαθορισμού του ανθρώπου Αρχικά οθωμανική και στη συνέχεια η βουλγαρική κατοχή Το φαινόμενο της ξένης κατοχής Βαλκανικοί πόλεμοι,σύγκρουση Βουλγαρίας-Τουρκίας Το φαινόμενο του πολέμου Περίοδος του Εθνικού Διχασμού Εμφύλια σύγκρουση Έλληνες,Τούρκοι,Βούλγαροι(τέρατα του Ασπαρούχ, άγρια θηρία του Κρούμου) Οι Έλληνες και οι «άλλοι», διαφορετικές εθνικές ομάδες

40 Ελληνορθόδοξοι, μουσουλμάνοι
Η θρησκεία ως καθοριστικό στοιχείο συγκρότησης και διατήρησης της εθνικής ταυτότητας Βουλγαρική απόφαση σχετικά με την απαγόρευση της λειτουργίας σχολείων Η παιδεία ως μέσο διαμόρφωσης και χειραγώγησης της εθνικής συνείδησης Εφημερίδες προερχόμενες από Κωνσταντινούπολη που εξυμνούσαν τις νίκες του τουρκικού στρατού κατά τους Βαλκανικούς πολέμους Ο Τύπος ως μέσο «πληροφόρησης» και χειραγώγησης Κίνημα Νεότουρκων, άσκηση διώξεων, δολοφονίες, απαγωγές, απειλές και άσκηση άλλων μεθόδων εκφοβισμού, λεηλασίες, δημεύσεις περιουσιών. Η αρνητική επίδραση του πολέμου στη ζωή των ανθρώπων στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των λαών όσον αφορά τους θύτες

41 Πρόσφυγες Η στάση απέναντι στην Ιστορία Το άτομο ως θύμα της ιστορίας: ο άνθρωπος ως αντικείμενο της Ιστορίας, του οποίου η μοίρα και η τύχη καθορίζεται από ιστορικές εξελίξεις που ο ίδιος δεν μπορεί να ελέγξει και να υπερβεί. Η στάση της παραίτησης, του συμβιβασμού και της μοιρολατρίας Βενιζέλος, Γούναρης, βασιλιάς Κωνσταντίνος, αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού Μουχτάρ πασάς Αξιολογικές κρίσεις ηγετικών μορφών της Ιστορίας Βαλκανικοί πόλεμοι Αγώνες που καταδικάζονται (ιδεολογικής επιβολής)

42 Λογοτεχνική παραγωγή Κ. Αρχοντή
Εκτός από την αυτοβιογραφία, αναλύθηκαν και τα ακόλουθα κείμενα από αρχείο του Κ. Αρχοντή: 2 έμμετρες επιστολές που ο ίδιος συνέγραψε σχολιάζοντας με σκωπτική διάθεση τα ήθη των καιρών, τις ιδιαιτερότητες των χωρικών, στα σχολεία των οποίων υπηρέτησε ως δάσκαλος. Παραλήπτης των επιστολών είναι ο στενός φίλος και δάσκαλός του, ο ιερέας Τριαντάφυλλος, χωρίς να αναφέρει άλλα στοιχεία. Μια προσεκτική ανάγνωση όμως της αυτοβιογραφίας του Κ. Αρχοντή οδήγησε στην ταύτιση του πατέρα Τριαντάφυλλου με το δάσκαλο Τριαντάφυλλο Γεωργιάδη, τον οποίο είχε δάσκαλο στην Αλληλοδιδακτική Σχολή Βιζύης το σχολικό έτος

43 Αιδεσιμότατε παπά Τριαντάφυλλε
Πρώτη επιστολή Αιδεσιμότατε παπά Τριαντάφυλλε Φίλε και σεβαστέ εμού διδάσκαλε Χθες 8 η ώρα έλαβα το γράμμα σας πατέρα Κι απόρησα σαν διάβασα πως στη γιατρού κει πέρα εφημερεύεις. Μ’ είπε δε αργά εχθές το βράδυ εις από δω (δεν ξέρεις ποιος)ότι ο παπά Θωμάς εστάλη αντί Και απορώ πώς τούτο το κοπάδι κληρονομία δόθηκε, Πατέρα μου σ’ υμάς. Αυγά ζητείς από εδώ να βρω και να σε στείλω, Αλλ’ έχουν τούτοι οι χωρικοί καρδίαν από ξύλο. Ως τώρα αι αμαρτίαι σου δε σώθηκαν ακόμη; Είσαι μονάχος, ποιος λοιπόν, αν είσαι, σε κοιτάζει; με την αρρώστια πώς τα πας; Αυτό πολύ με νοιάζει. Πώς δεν ησθάνησαν , Παπά, οίκτον για σε καμπόσον και σ’ αποστείλαν πάσχοντα από το άσθμα τόσο; Ας ειν’ καλά οι…ΦΙΛΟΙ σου…Δε θέλεις συ καυγάδες…

44 Επίπεδο εννοιολογικής γνώσης
Πίνακας εννοιολογικών κατηγοριών επιστολών Επίπεδο πραγματολογικής γνώσης Επίπεδο εννοιολογικής γνώσης πώς θα κοιταχθείς ξένος σε ξένο τόπο; Ο φόβος της ασθένειας στην ξενιτιά, αλλή και η έννοια του εκπατρισμού, του ξεριζωμού από το οικείο περιβάλλον υπόμενε, σαν τον Ιώβ, τον πάλαι. Σωθήκαν οι αμαρτίες σου κι αν ήσαν και μεγάλαι. Η θρησκεία ως μέσο αντιμετώπισης των δυσκολιών Να πάγης στο σπιτάκι σου να ιδής μιαν άσπρη μέρα Θεσμός της οικογένειας, οικογενειακή θαλπωρή …παπά έχουν στο χωριό Να κρούει(ς) την καμπάνα στο καμπαναριό, άλλους βαπτίζων… Η θρησκεία ως παράγοντας συνοχής της κοινότητας και ως καθοριστικό στοιχείο διατήρησης της εθνικής ταυτότητας

45 Πίνακας εννοιολογικών κατηγοριών επιστολών
Αλλ’ έχουν τούτοι οι χωρικοί καρδίαν από ξύλο, Δε μεταδίδουνε αυτ’ εις κανένα τα αγαθά τους Δε σέβονται και δεν τιμούν δάσκαλο και παπά τους. Σύγκριση όμορων γεωγραφικών περιοχών(χωριών και πόλεων)ως προς τη νοοτροπία των κατοίκων τους, έμμεση σύγκριση των κατοίκων της Βιζύης με αυτών του Αγ. Ιωάννη. αποικίας της Βιζυηνής τα μέλη της ευφόρου και ευκλιματούσης κουνούπια και ψύλλους όμως μη εχούσης. Δυσκολία προσαρμογής στη χώρα υποδοχής, αντίξοες συνθήκες, σύγκριση παλιάς και νέας πατρίδας.

46 Πυροβασία στο Κωστί ανατολικής Ρωμυλίας το 1888

47 Διηγήσεις πολιτισμικού περιεχομένου και αφηγήσεις τρίτων προσώπων
Οι ακόλουθες σημειώσεις του Κ. Αρχοντή, έκτασης 21 σελίδων, περιέχουν πληροφορίες σχετικές: με τον τρόπο που γιόρταζαν οι κάτοικοι της Βιζύης στα πλαίσια πανηγυριών κατά την γιορτή ορισμένων αγίων στα λεγόμενα αγιάσματα . Βιογραφικά στοιχεία σημαντικών προσωπικοτήτων της ιδιαίτερης πατρίδας τους( αναφορά στο Γεώργιο Βιζυηνό και το Δαυίδ Μανίτσογλου με καταγεγραμμένα και κάποια ποιήματά του τελευταίου Τελετουργικά δρώμενα και δοξασίες του τόπου, όπως είναι τα αναστενάρια. Αρχαιολογικά λείψανα σε β΄ χρήση σε δημόσια κτίρια της Βιζύης

48 Ιστορικές πληροφορίες τρίτων που αφορούν τη Βιζύη και τα γειτονικά χωριά σε περιόδους σύγκρουσης με άλλες φυλετικές ομάδες(Τούρκους και Βούλγαρους).Σε κάποιο σημείο της αφήγησής του αναφέρει και την προσωπική συμμετοχή του σε αντιστασιακή ομάδα που έδρασε εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Σχολιασμός με αντεπιχειρήματα - ανακατασκευή της άποψης ενός άλλου δασκάλου–ιστορικού, του Σ.Ιωαννίδη, που μιλούσε απαξιωτικά στο σύγγραμμά του για τους Βιζυηνούς. Οι διηγήσεις αυτές με μια πρώτη ματιά φαίνονται ετερόκλητες μεταξύ τους. Μια πιο ενδελεχής παρατήρηση οδηγεί στη διαπίστωση ότι λανθάνει μια γενεσιουργός μήτρα, καθώς οι όλες μαζί αποσκοπούν στο να σκιαγραφήσουν την πόλη της Βιζύης ως διαχρονικό φορέα του ελληνικού πολιτισμού, από την αρχαιότητα ως το βιωμένο παρόν του Κ. Αρχοντή.

49 Εννοιολογικές κατηγορίες
Πραγματολογικό επίπεδο γνώσης Αξιολογικό επίπεδο γνώσης ο τουρκικός στρατός και οι Τούρκοι κάτοικοι της Βιζύης, φεύγοντας ο ρωσικός στρατός, μπήκαν στο χωρίο και το ελεηλάτησαν (περίοδος Ρωσωτουρκικών πολέμων – αντίποινα σε βάρος των Ελλήνων)… Τότε πήγαν πάνω από τη σπηλιά, άναψαν φωτιά, έκαναν πολλή καρβουνιά και την έριξαν μπροστά στηην είσοδο και απάνω έριξαν θειάφι. Ο παραλογισμός, η βιαιότητα και οι μέθοδοι εξόντωσης του αντιπάλου (Λεηλασία, δόλος,θάνατος) Η αρνητική επίδραση του πολέμου στη ζωή των ανθρώπων στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των λαών οι Τούρκοι του γειτονικού χωριού Τσακλή-οι Έλληνες(στον Αη-Γιώργη δεν είχε Τούρκους) Οι Έλληνες και οι άλλοι(Τούρκοι)

50 Εμείς φύγαμε όλοι στα βουνά και κρυφτήκαμε σε μια μεγάλη σπηλιά
Εκείνοι που πέθαναν ήταν πάνω από 1000 άτομα. Εγώ τους έθαψα Τα θύματα της Ιστορίας Εγώ με τη φαμίλια μου και άλλους 53 εξ όλων γλιτώσαμε Επινοητικότητα του Έλληνα Ο μητροπολίτης Βιζύης Άνθιμος Σαρίδης, ο καπετάν Θοδωρής Αμπατζόπουλος, οι αρχηγοί των Βουλγάρων κομιτατζήδων Ντικώφ και Σισμάνωφ Οι ηγετικές μορφές της ιστορίας (πολιτικοί, αγωνιστές) Όταν ο μητροπολίτης Άνθιμος Σαρίδης ο από Μογλενών συνέστησε τριμελή επιτροπή με σκοπόν της εξύψωσιν του εθνικού φρονήματος των κατοίκων της πόλεως και της περιοχής Η θρησκεία ως παράγοντας διατήρησης και ενίσχυσης της εθνικής ταυτότητας

51 Της επιτροπής ταύτης μέλος ήμουν και εγώ
Της επιτροπής ταύτης μέλος ήμουν και εγώ. Συνεστήθη τότε ομάς ανταρτών…Η ομάς αυτή έδρασε κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων αποτελεσματικά εξοντώσασα τους δύο αρχηγούς των, Σισμανώφ και Ντίκωφ. Αφανείς ήρωες Το δίπολο αυτοθυσία –ελευθερία Αντίσταση στον κατακτητή Το άτομο ως ενεργός συντελεστής της ιστορίας: αντίσταση, δράση, μαχητικότητα απέναντι στη ροή της ιστορίας Ας ληφθεί υπ’όψιν ότι: Ο Ιωαννίδης διέτριψε εν Βιζύη 2-3 μόνον έτη μετά των δικών του το , συμπεραίνομεν ότι η δειλία ήτο δικαιολογημένη διότι… Ιστορικές αξιολογικές κρίσεις (επιχειρηματολογία Κ. Αρχοντή προκειμένου να ανασκευάσει την άποψη του Σ. Ιωαννίδη για τους Βιζυηνούς).

52 Αρχαιολογικά τεκμήρια
Εντός του λουτρού του Σανή-Μπέη υπήρχε πλαξ μαρμάρινη με ανάγλυφον εικόνα της Θέμιδος με την πλάστιγγα. Εντός της αυλής του Διοικητηρίου υπήρχε στήλη ύψους 0,90μ. περίπου κυλινδρική διαμέτρου ομοίως 0,90 μ. περίπου. Καθ’ όλον το ύψος της είχε τέσσερις ανάγλυφες παραστάσεις, του Ερμού πιθανώς.. Αρχαιολογικά τεκμήρια Δαυίδ Μανίτσογλου: Ήταν συμμαθητής του Γ. Βιζυηνού εις τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, της οποίας απεφοίτησε. Εξέχουσες προσωπικότητες της Βιζύης ο Άγιος δεν έπιασε αναστενάρη. Αναστενάρια είναι να περπατάς στη φωτιά. Λαϊκές δεισιδαιμονίες Όταν ο μητροπολίτης Άνθιμος Σαρίδης συνέστησε τριμελή επιτροπή με σκοπόν της εξύψωσιν του εθνικού φρονήματος των κατοίκων της πόλεως και της περιοχής Η θρησκεία ως παράγοντας διατήρησης και ενίσχυσης της εθνικής ταυτότητας

53 Παρατηρήσεις Μέσα από την αυτοβιογραφία ο αυτοβιογραφούμενος επιχειρεί να ερμηνεύσει και να κατανοήσει τη βιωμένη εμπειρία του. Πέρα όμως από την ερμηνεία του εαυτού, οι αυτοβιογραφικές διηγήσεις αποτελούν το όχημα, για να δούμε πώς το ερευνώμενο υποκείμενο συνδιαλέγεται με την εποχή του, πώς βιώνει και αντιλαμβάνεται τις σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές της εποχής του. Στην προκειμένη περίπτωση οι αφηγήσεις ζωής του Κ. Αρχοντή αποτελούν μια εστιασμένη και μερική κάλυψη των σημαντικότερων πτυχών της ζωής του.

54 Σημείο αναφοράς σε όλη του τη διήγηση αποτελεί η επαγγελματική του διαδρομή. Η βιογραφική ανασυγκρότηση συνίσταται σε αναφορές από την επαγγελματική του σταδιοδρομία, τα επιτεύγματα και τις ανακατατάξεις της σε συνάρτηση με τις κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις των αρχών του 20ου αιώνα. Θέματα από την ιδιωτική σφαίρα εμφανίζονται σποραδικά και αποτελούν εμβόλιμα τμήματα στον κύριο κορμό της αφήγησης. Αφορούν τις αποκαλούμενες διαβατήριες τελετές στενών συγγενικών προσώπων. Πρόκειται δηλαδή για αναφορές σε τελετουργικές πρακτικές, που σχετίζονται με τη γέννηση (απόκτηση και βάφτιση των παιδιών του), το γάμο (επιγραμματική αναφορά στο γάμο του ίδιου, αλλά και των αδελφών της συζύγου του) και το θάνατο .

55 Στις αφηγήσεις του αποτυπώνονται οι παραδοσιακοί ρόλοι των δύο φύλων, πρωτίστως του αντρικού, στα πλαίσια του οποίου το επάγγελμα συνιστά τον κατεξοχήν ανδρικό αυτοπροσδιορισμό. Η γυναίκα περιορίζεται στην ιδιωτική σφαίρα, αναλαμβάνοντας τη φυσική αναπαραγωγή των κοινωνιών μέσα από το ρόλο της μητέρας και συζύγου. Το δεύτερο μέρος των ιστοριών ζωής του κ.Αρχοντή (βιογραφίες κατοίκων της Βιζύης, λογοτεχνικά πονήματα του ιδίου, λαϊκές δοξασίες, αναφορά σε τελετουργικά δρώμενα, αφηγήσεις τρίτων προσώπων) δεν εστιάζει τόσο στον άξονα της ατομικής σφαίρας, αλλά απηχεί αυτό που θα λέγαμε συλλογική μνήμη και προσπαθεί να ανασυστήσει πτυχές της πολιτισμικής ζωής και των κοινωνικών θεσμών του «μικρόκοσμου» στον οποίο και ο ίδιος εντάσσεται.

56 Όπως άλλωστε υποστηρίζει ο Hawlbachs, κατά τη στιγμή της αφήγησης η μνήμη είναι ατομική, ωστόσο τα άτομα θυμούνται και ανακατασκευάζουν το παρελθόν τους ως μέλη μιας κοινωνικής ομάδας.