ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Διδάσκουσα: Ζαχαρούλα Σμυρναίου, Τμήμα ΦΠΨ, Τομέας Παιδαγωγικής, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Χειμερινό Εξάμηνο:2018

2 Θεωρίες Μάθησης Οι συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις: Μπιχεβιοριστικές θεωρίες μάθησης (behaviorist learning theories) Οι οικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις: Γνωστικές θεωρίες μάθηση (cognitive learning theories), οικοδομισμός ή δομητισμός (constructivism) με τις διάφορες εκδοχές του (κλασικός οικοδομισμός και κονστρακτιονισμός (constructionism), θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας Οι κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις: Κονστρουκτιβιστικές και κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης (constructivist, sociocultural and situational learning theories), Κοινωνιογνωστικές θεωρίες (κοινωνική αλληλεπίδραση – διερευνητική μάθηση), Θεωρία της δραστηριότητας (activity theory), Κατανεμημένη γνώση (distributed cognition), Εγκαθυδριμένη γνώση (situated cognition) Ουμανιστικές θεωρίες μάθησης: θεωρίες κινήτρων, θεωρίες ταυτότητας (Humanistic, motivational)

3 Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις
Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις Μάθηση είναι τροποποίηση της συμπεριφοράς (behaviorism) αναμετάδοση της πληροφορίας και στην τροποποίηση της συμπεριφοράς Δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις νοητικές καταστάσεις των υποκειμένων ξεκάθαρος και λειτουργικός ορισμός των παιδαγωγικών και διδακτικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν. Το μόνο που προέχει να γίνει είναι η περιγραφή της συμπεριφοράς και όχι η εξήγησή της. «τεχνική» προσέγγιση των αντίστοιχων εκπαιδευτικών εφαρμογών Τα «πιστεύω» τους, οι προσδοκίες τους, οι προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν είναι προσβάσιμα

4 Μάθηση : Eρεθίσματα – αντιδράσεις Ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς
Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις Μάθηση : Eρεθίσματα – αντιδράσεις Δεν ενδιαφέρεται για την εσωτερική (τη νοητική) λειτουργία των υποκειμένων αλλά εστιάζει την προσοχή στην ανάλυση των χαρακτηριστικών εισόδου – εξόδου της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η μάθηση είναι ζήτημα δημιουργίας συνδέσεων μεταξύ των ερεθισμάτων και των αντιδράσεων ενώ για να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα των συμπεριφορών πρέπει να τις κατατμήσουμε σε στοιχειώδεις μονάδες Δίνει έμφαση στην αναμετάδοση της Πληροφορίας και στην τροποποίηση της συμπεριφοράς (θεωρία των συνειρμών - connectionist view of learning). Η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση της συμπεριφοράς. Ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς Η ενίσχυση της ενεργούς συμπεριφοράς έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επανάληψης (θετικοί και αρνητικοί ενισχυτές) Η μελέτη των αλλαγών στην εμφανή συμπεριφορά του υποκειμένου σε σχέση με την κατάλληλη οργάνωση του περιβάλλοντος της μάθησης Περιγραφή της συμπεριφοράς και όχι εξήγησή της Δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις νοητικές καταστάσεις των υποκειμένων (τα πιστεύω τους, οι προσδοκίες τους, οι προθέσεις τους όπως και τα κίνητρά τους δεν είναι προσβάσιμα)

5 Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις
Η γνώση αποτελείται από ιδέες που πρέπει να μπουν κατά κάποιο τρόπο στο μυαλό του ανθρώπου. Αυτό μπορεί να γίνει ευκολότερα αν περάσουν μέσα από τις αισθήσεις. Υποστηρίζουν ότι το μυαλό του μαθητή είναι άγραφο χαρτί (tabula raza) πάνω στο οποίο ο δάσκαλος μπορεί να εγγράψει τη γνώση. Η μάθηση λοιπόν είναι μια παθητική διαδικασία, ληπτική και αναπαραγωγική. Η γνώση μεταδίδεται από το δάσκαλο και το εγχειρίδιο στο μαθητή. η μάθηση είναι ζήτημα δημιουργίας συνδέσεων μεταξύ των ερεθισμάτων και των αντιδράσεων για να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα των συμπεριφορών πρέπει να τις κατατμήσουμε σε στοιχειώδεις μονάδες. Είναι στατική και αντικειμενική. Η έμφαση δίνεται στην ποσότητα και το εύρος της γνώσης. Η αποτελεσματικότητα της μάθησης ελέγχεται με τεστ προόδου που δίνουν έμφαση στην κατοχή του περιεχομένου. Το διδακτικό μοντέλο που στηρίζεται στη θεωρία του μπιχεβιορισμού είναι δασκαλοκεντρικό. Ο δάσκαλος θεωρείται αυθεντία και οι μαθητές οφείλουν να αναπαράγουν τη γνώση όπως αυτή υπάρχει στα σχολικά εγχειρίδια και μεταδίδεται από αυτόν στην τάξη.

6 Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις
Βασικοί εκπρόσωποι: J.B. Watson, E.L. Thorndike, B. Skinner Η κλασσική εξαρτημένη θεωρία: Pavlov, Thorndike, Watson Η συντελεστική θεωρία μάθησης: Skinner, Γραμμική Οργάνωση Διακλαδισμένη Οργάνωση: Crowder Ο διδακτικός σχεδιασμός: Gagne

7 Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις
I. Pavlov (βασικός πρωτεργάτης) J.B. Watson (ιδρυτής, 1913 E.L. Thorndike θεμελιώνει την ψυχολογία ως αντικειμενική επιστήμη μελέτη ενός αντικειμένου που είναι δημόσια παρατηρήσιμο: η συμπεριφορά ως τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε έχει να κάνει με τις συνεξαρτήσεις φυσικών και ουδέτερων ερεθισμάτων. Π.χ. Το να συνεξαρτήσει ένας μαθητής το σχολείο με ευχάριστες καταστάσεις (φυσικό ερέθισμα). Το μάθημα αυτό καθ' αυτό (το γνωστικό δηλαδή αντικείμενο) είναι ένα ουδέτερο ερέθισμα. Ο δάσκαλος, παρά τις συναισθηματικές του εξάρσεις είναι φυσικό ερέθισμα. Ενίσχυση του δεσμού των δύο ερεθισμάτων. Αυθόρμητη επαναφορά ή επανεμφάνιση της αντίδρασης Γενίκευση των εξαρτημένων ερεθισμάτων· Διάκριση. Όταν το ερέθισμα δεν είναι διακριτό. Τοποχρονική Σύζευξη: δύο ερεθίσματα συνδέονται με συνεχείς επαναλήψεις. Πειραματική νεύρωση: τα ερεθίσματα δεν είναι ξεκάθαρα και το πειραματόζωο παθαίνει σύγχυση. ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ WATSON Η συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα μάθησης κατά το πρότυπο του Pavlov. Τα συναισθήματα αποτελούν κληρονομημένες αντιδράσεις. Ο Watson κατηγορήθηκε ότι δημιουργούσε φοβίες. Η συνειρμική μαθησιακή θεωρία η μάθηση είναι ζήτημα δημιουργίας συνδέσεων μεταξύ ερεθισμάτων και των αντιδράσεων. Η επιθυμητή γνώση επιτυγχάνεται με την επανάληψη των επιτυχημένων αντιδράσεων, μέσω της τυχαίας επιτυχίας και την αποφυγή των λαθεμένων ενεργειών. Η «μάθηση με δοκιμή και πλάνη». ‘Οσο αυξάνεται ο αριθμός των δοκιμών τόσο ελαττώνεται ο χρόνος που απαιτείται για να επιτευχθεί η μάθηση

8 B. F. Skinner (βασικός εκπρόσωπος) Η συντελεστική θεωρία μάθησης
Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις B. F. Skinner (βασικός εκπρόσωπος) Η συντελεστική θεωρία μάθησης Γραμμική Οργάνωση Προγραμματισμένη Διδασκαλία/ Διδασκαλία με τη Βοήθεια Υπολογιστή την ενεργό συμμετοχή του παιδιού, Τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, Τη βαθμωτή πρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή (προσαρμογή), Την άμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση. Η μέθοδος του B. Skinner πιστεύει ότι το πρόγραμμα πρέπει να είναι κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται τα λάθη από τη μεριά του μαθητή. Η μάθηση προχωρά γραμμικά χωρίς διακλαδώσεις (μηχανές Skinner). H αλληλουχία της ύλης είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη ώστε να μπορούν να την ακολουθήσουν όλοι οι μαθητές. Θετική ενίσχυση Αρνητική ενίσχυση, το κίνητρο που όταν απομακρυνθεί αυξάνει την πιθανότητα να συμβεί μια αντίδραση. Δεν είναι τιμωρία, προσπαθεί να διαφύγει ή να αποφύγει μια δυσάρεστη κατάσταση Κάθε διδακτικό βήμα αποτελείται από τέσσερα στοιχεία : μία πληροφορία, μία ερώτηση, ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή και τη σωστή απάντηση. Άμεση τιμωρία Έμμεση τιμωρία είναι η απομάκρυνση ενός ευχάριστου ερεθίσματος μετά την εμφάνιση της συμπεριφοράς. Απόσβεση, μια συμπεριφορά δεν ακολουθείται ούτε από δυσάρεστες ούτε από ευχάριστες συνέπειες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την διακοπή της συμπεριφοράς. 

9 Κλασικές Θεωρίες Μάθησης: Η σχολή της Συμπεριφοράς- Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις
Σύγχρονες Εκδοχές N. A. Crowder Διακλαδισμένη Οργάνωση Gagne Ο διδακτικός σχεδιασμός Μοντέλο του διδακτικού σχεδιασμού (Instructional Design) Όταν ο μαθητής κάνει λάθος πρέπει να του παρέχονται περαιτέρω επεξηγήσεις. H απάντηση του μαθητή καθορίζει το τι θα ακολουθήσει. Η παρουσία μιας ξεκάθαρης σχέσης ανάμεσα στην παρεχόμενη από το μαθητή απάντηση και στο μαθησιακό υλικό εισάγει τη δυνατότητα εξατομικευμένων ρυθμίσεων κατά τη μάθηση. Ασχολήθηκε με τη συστηματική περιγραφή των διαφόρων τύπων σχολικής μάθησης, τους συνακόλουθους διδακτικούς στόχους και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να επιτευχθούν Αξιολόγηση αναγκών (needs analysis): προσδιορίζει κάθε δραστηριότητα του μαθητή και κάθε τμήμα γνώσης που πρέπει να προσκτηθεί από αυτόν. Επιλογή διδακτικών μεθόδων και υλικού: βασίζονται στην προηγούμενη ανάλυση και στηρίζονται σε μετρήσιμα μεγέθη συμπεριφοράς. Αξιολόγηση του μαθητή: βασίζεται κυρίως σε μια σειρά από τεστ τα οποία επιτρέπουν να αποφανθούμε για την επίτευξη των διδακτικών στόχων Τα προγράμματα Διδασκαλίας με τη Βοήθεια Υπολογιστή σχεδιασμό εκπ. εφαρμογών με ΤΠΕ Τα συμπεριφοριστικού τύπου λογισμικά tutorials & drill and practice (καθοδήγησης /εξάσκησης και πρακτικής) κρίνονται επαρκή είτε: για παροχή εποπτικής διδασκαλίας, είτε για την εμπέδωση χαμηλού επιπέδου γνώσεων και δεξιοτήτων, είτε για την αξιολόγηση και την προσωπική εργασία των μαθητών Η βασική διαφορά της γραμμικής οργάνωσης από την διακλαδισμένη οργάνωση βρίσκεται στον τρόπο αντιμετώπισης του λάθους του μαθητή. Ο Skinner πιστεύει ότι τα βήματα πρέπει να είναι τόσο μικρά ώστε να αποφεύγεται το λάθος του μαθητή. Όταν ο μαθητής απαντήσει λάθος του προσφέρεται η σωστή απάντηση. Αντίθετα ο Crowder πιστεύει ότι το λάθος αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο στη διαδικασία μάθησης. Όταν ο μαθητής κάνει λάθος του δίνονται συμπληρωματικές εξηγήσεις για να το ξεπεράσει. Ανάλυση στοχευμένου κοινού και αναγκών Σχεδιασμός μαθημάτων Ανάπτυξη διδακτικού υλικού Εφαρμογή Αξιολόγηση και επιστροφή στο πρώτο στάδιο Analyze, Design, Develop, Implement, Evaluate

10 Οι Oικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις (Cognitive): εσωτερικό γνωστικό σύστημα, τροποποίηση των γνώσεων, το άτομο οικοδομεί τον κόσμο Συνιστά μια ριζικά εναλλακτική πρόταση στο Συμπεριφορισμό και μια διαφορετική επιστημολογική προοπτική όσον αφορά στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων με υπολογιστή Βασική Αρχή Επίλυση προβλημάτων Έκφραση και προσωπική εμπλοκή Αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο σχολείο διαθέτουν γνώσεις και αυτό που χρειάζεται είναι να βοηθηθούν ώστε να οικοδομήσουν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη κατέχουν. Εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στο εσωτερικό του γνωστικού συστήματος, στη δομή και τη λειτουργία του Η γνώση του κόσμου οικοδομείται από το άτομο Το άτομο, βάσει της αλληλεπίδρασής του με τον κόσμο, οικοδομεί, ελέγχει, αναδιατάσσει τις γνωστικές του αναπαραστάσεις οι οποίες στη συνέχεια προσδίδουν νόημα στον κόσμο Ένα μαθησιακό περιβάλλον πρέπει να παρέχει αυθεντικές μαθησιακές δραστηριότητες ενταγμένες σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων από τον πραγματικό κόσμο ώστε να γεφυρώνεται το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στο σχολείο και στις δραστηριότητες έξω από το σχολείο. Πρέπει να ενθαρρύνει την έκφραση και την προσωπική εμπλοκή στη μαθησιακή διαδικασία Τα παιδιά, κάτω από αυτό το πρίσμα, συμμετέχουν ενεργά στην οικοδόμηση των γνώσεών τους. Η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων. Δεν υπάρχει ωστόσο ενιαία θεωρία που να περιγράφει πως ο κόσμος οικοδομείται από τα υποκείμενα που βρίσκονται σε διαδικασία μάθησης. Πρέπει να λαμβάνει υπόψη του το γεγονός ότι το κοινωνικό πλαίσιο και η κοινωνική αλληλεπίδραση ευνοούν τις γνωστικές κατασκευές. Το πλαίσιο αυτό οδηγεί στην άποψη ότι η εκπαίδευση πρέπει να έχει ως κύριο σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις άτυπες και τις τυπικές γνώσεις τους. Στο σημείο αυτό, η οικοδομηστική προσέγγιση συναντά την προσέγγιση της θεωρίας της δραστηριότητας

11 Οι Οικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις (Cognitive) Αρχές σχεδιασμού
1. Παροχή εμπειριών σχετικά με τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης 2. Παροχή εμπειριών και εκτίμηση πολλαπλών προοπτικών 3. Ενσωμάτωση της μάθησης σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα (contexts) τα οποία σχετίζονται άμεσα με τον πραγματικό κόσμο 4. Ενθάρρυνση της κυριότητας των απόψεων και της έκφρασής τους στη μαθησιακή διαδικασία 5. Εμπέδωση της μάθησης μέσω κοινωνικής εμπειρίας. 6. Ενθάρρυνση της χρήσης πολλαπλών μορφών αναπαράστασης. 7. Ενθάρρυνση της αυτοσυναίσθησης στη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης

12 Οι Οικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις (Cognitive) Αρχές σχεδιασμού
Ο δομικός οικοδομισμός/ δομικός γνωστικισμός του J. Piaget Η παιδαγωγική θεωρία της LOGO (S. Papert) Η κονστρακτιονιστική κατασκευαστική (constructionist) προσέγγιση (S. Papert) Ο Piaget επικέντρωσε τις μελέτες του στην ανάπτυξη της λογικής σκέψης του παιδιού (μελετά δηλαδή πως αναπτύσσεται η επιστημονική σκέψη) την οποία και περιγράφει ως μια εξελικτική διαδικασία που διαμορφώνεται μέσα από διαφορετικά στάδια Η γλώσσα προγραμματισμού LOGO σχεδιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60, για εκπαιδευτικούς κυρίως σκοπούς, στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.), από ομάδα ερευνητών στην Τεχνητή Νοημοσύνη με επικεφαλής τον Seymour Papert. Το όνομά της οφείλεται στην Ελληνική λέξη «λόγος» (λογικό). Βασίζεται σε δύο κύρια επιχειρήματα του εμπνευστή της: "Η μάθηση είναι αποτελεσματική όταν ο μαθητής πειραματίζεται κατασκευάζοντας ένα προϊόν που έχει νόημα για τον ίδιο.» Αισθησιοκινητικό (ως 2 ετών) Προσυλλογιστικό (2-7 ετών) Συγκεκριμένης σκέψης (7- 12 ετών) Τυπικής –αφαιρετικής σκέψης (12 και άνω) Η εμπειρία με την LOGO οδηγεί στην απόκτηση γνωστικών δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, δεξιότητες που μπορούν να μεταφερθούν και σε άλλα μαθήματα. Η LOGO συνιστά έναν ιδανικό χώρο για τη μάθηση μαθηματικών εννοιών όπως μεταβλητή, αναδρομικότητα κ.λπ. Οι κονστρακτιονιστές πηγαίνουν ένα βήμα πιο πέρα και επιδιώκουν να δημιουργήσουν περιβάλλοντα όπου τα παιδιά παίζουν και χειρίζονται αντικείμενα και μπορούν, συνεπώς, να συνεχίσουν να μαθαίνουν νέους συλλογισμούς με φυσικό τρόπο και πέρα από την καθιερωμένη εκπαίδευση. Αφομοίωση:Η αφομοίωση είναι η ενέργεια του οργανισμού να ενσωματώσει μια νέα κατάσταση σε αυτά που ήδη γνωρίζει. Συμμόρφωση: Η συμμόρφωση είναι η ενέργεια του οργανισμού για την επίτευξη ενός σκοπού σύμφωνα με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Προσαρμογή: Η προσαρμογή είναι βιολογική αρχή και είναι η συνισταμένη της αφομοίωσης – συμμόρφωσης. Σχήμα: Το σχήμα αποτελεί την μονάδα μάθησης: η προσαρμογή με τη χρησιμοποίηση της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης ύστερα από μια σειρά δραστηριοτήτων. Μικρόκοσμος: ένα σύνολο συγκεκριμένων και αφηρημένων αντικειμένων και σχέσεων καθώς και ένα σύνολο λειτουργιών που επιδρούν πάνω στα αντικείμενα, τροποποιώντας τις σχέσεις τους και δημιουργώντας νέα αντικείμενα.

13 Οι Οικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις (Cognitive) Αρχές σχεδιασμού
Η Θεωρία της επεξεργασίας της πληροφορίας (Information Processing, R. Gagne, A. Newell & H. Simon) Κάθε γνωστική διεργασία συνίσταται από επεξεργασίες αναπαραστάσεων και γνώσεων. Η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων Εξαρτάται συνεπώς άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις Η μάθηση είναι ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών. Γνώσεις - Αναπαραστάσεις Γνώσεις: (ανεξάρτητα από την εγκυρότητά τους) δομές σταθεροποιημένες στη «μακροπρόθεσμη μνήμη». Ο διαρκής αυτός χαρακτήρας τους, τις διακρίνει από τις αναπαραστάσεις Οι αναπαραστάσεις είναι περιστασιακές δομές που δημιουργήθηκαν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και για συγκεκριμένους στόχους και βρίσκονται αποθηκευμένες στην «βραχυπρόθεσμη μνήμη». Οι γνώσεις, ανεξάρτητα από την εγκυρότητά τους, είναι δομές σταθεροποιημένες στη «μακροπρόθεσμη μνήμη» (Βάση Γνώσης). Η πιο σημαντική εφαρμογή της θεωρίας αυτής είναι τα έμπειρα διδακτικά συστήματα. Η εστίαση στην αναπαράσταση (representation) από το γνωστικό σύστημα της πληροφοριακής ροής και στην επεξεργασία της. Η επεξεργασία της πληροφορίας στο πλαίσιο αυτό νοείται ως υπολογισμός, χειρισμός δηλαδή συμβόλων Αναπαραστάσεις: περιστασιακές δομές που δημιουργήθηκαν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και για συγκεκριμένους στόχους και βρίσκονται αποθηκευμένες στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη». Στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων Διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων Διάκριση ανάμεσα σε αρχάριους και ειδικούς Χειρισμός δηλωτικών και διαδικαστικών γνώσεων, καθώς και μεταγνώσεων Αναζήτηση ευρετικών στρατηγικών Εννοιολογική αλλαγή: ποιοτική αλλαγή του συστήματος των αναπαραστάσεων, των σχημάτων και των νοητικών μοντέλων αυτών που μαθαίνουν Η συμβολή

14 Οι Οικοδομιστικές (γνωστικές) προσεγγίσεις (Cognitive) Αρχές σχεδιασμού
Ο διασυνδεσιασμός (connectionism) , Boyle Oικοδομισμός : Μαθησιακά περιβάλλοντα με υπολογιστές (Boyle,1997) O εγκέφαλος και οι λειτουργίες του προτείνονται ως εναλλακτικό μοντέλο στην θεωρία της επεξεργασίας της πληροφορίας. Ο οικοδομισμός συνιστά σήμερα ένα από τα κυρίαρχα μοντέλα στο σχεδιασμό σύγχρονου εκπαιδευτικού λογισμικού. Στόχος του είναι να παρέχει μαθησιακές δραστηριότητες ενταγμένες σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων ώστε να γεφυρώνεται το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στο σχολείο και στις δραστηριότητες έξω από το σχολείο. Ένα συνδεσιακό δίκτυο σχηματίζεται κατ’ εικόνα των νευρώνων του νευρικού συστήματος Εξαιτίας της φύσης του συστήματος, μια ολική συνεργασία αναδύεται αυτόματα όταν οι καταστάσεις κάθε «νευρώνα» σε διέγερση φτάσουν σε ένα επίπεδο. Η τιμή ορισμένων συνθετικών αποτελεί την είσοδο(input) του συστήματος και η τιμή ορισμένων άλλων την έξοδό του(output). Η ερμηνεία των συνδεσιακών μοντέλων μπορεί να μας δείξει πως οι νοητικές δομές μπορούν να αναδυθούν από τις νευρωνικές δομές. Τα υπολογιστικά νευρωνικά δίκτυα συνιστούν μια εφαρμογή της πληροφορικής η οποία αντιστοιχεί στην παραπάνω προσέγγιση. Παροχή εμπειριών που αφορούν με την διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης. Παροχή εμπειριών πολλαπλών προοπτικών. Ενσωμάτωση της μάθησης σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα που σχετίζονται με τον πραγματικό κόσμο. Εμπέδωση της μάθησης μέσω κοινωνικής εμπειρίας. Ενθάρρυνση της χρήσης πολλαπλών μορφών αναπαράστασης. Ενθάρρυνση της αυτοσυναίσθησης στη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης. Έννοια της εννοιολογικής αλλαγής Συνδεσιασμός: Varela, Mathrana

15 Οι Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις (Sociocultural)
Κονστρουκτιβιστικές και κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης (constructivist, sociocultural and situational learning theories), Κοινωνιογνωστικές θεωρίες (κοινωνική αλληλεπίδραση – διερευνητική μάθηση), Θεωρία της δραστηριότητας (activity theory), Κατανεμημένη γνώση (distributed cognition), Εγκαθυδριμένη γνώση (situated cognition) Δεν μπορούν να δουν τη μαθησιακή δραστηριότητα έξω από το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται. Οι γνωστικές διεργασίες δεν νοούνται συνεπώς ως αυτόνομες οντότητες αλλά συστατικά ενός οργανωμένου όλου, του νου, ο οποίος λειτουργεί και αναπτύσσεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον ιστορικά προσδιορισμένο. Εσωτερικά κίνητρα, έμπρακτες, εικονικές, συμβολικές αναπαραστάσεις, κοινωνική αλληλεπίδραση, ΖΕΑ, οργανώνω σε μέρη τη δραστηριότητα, υλικά, εργαλεία, σύμβολα, τα παιδιά από πριν διαθέτουν γνώσεις και χρειάζεται να βοηθηθούν για να οικοδομήσουν νέες γνώσεις, συμμετέχουν ενεργά, γεφύρωση χάσματος ανάμεσα σε τυπικές και άτυπες γνώσεις

16 Οι Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις (Sociocultural)
Κοινωνικοπολιτισμική θεωρία Vygotsky, Situated Learning Σοβιετική σχολή της ψυχολογίας (L. Vygotsky και τους μαθητές του) J. Bruner Η ανακαλυπτική μάθηση (Discovery Learning) Vygotsky, Leont’ev, Luria, Nardi, Cole and Engestrom Η θεωρία της δραστηριότητας (Activity Theory) Επικοινωνιακή και πολιτισμική διάσταση της μάθησης: η ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης στην οποία κυρίαρχο ρόλο παίζει η γλώσσα. Το παιδί στη διαδικασία αυτή δεν είναι παθητικός δέκτης αλλά δρων υποκείμενο που με τις πράξεις του διαμορφώνει τη γνωστική του πραγματικότητα. Έμφαση στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου Υιοθέτηση της ανακαλυπτικής μεθόδου ή της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το μαθητή Τα συστατικά μέρη κάθε δραστηριότητας οργανώνονται σε συστήματα (activity systems), διαμορφώνοντας ένα μοντέλο μάθησης, που περιλαμβάνει: το υποκείμενο, το αντικείμενο, το στόχο, τα εργαλεία, τις δράσεις και τις λειτουργίες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα, τους κανόνες, την κοινωνία και τον καταμερισμό της εργασίας. «Ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης» (zone of proximal development): ο μαθητής βρίσκεται σε μία εν δυνάμει λανθάνουσα κατάσταση εξέλιξης/ διαμεσολάβηση του ενηλίκου και ο ρόλος του κοινωνικού περιβάλλοντος στην γνωστική ανάπτυξη του μαθητή. Ο μαθητής οικοδομεί: Α. Έμπρακτες (ή πραξιακές) αναπαραστάσεις (enactive representations) Β. Εικονικές αναπαραστάσεις (iconic representations) Γ. Συμβολικές αναπαραστάσεις Υποκείμενο της δραστηριότητας μπορεί να είναι ένα άτομο ή μια ομάδα από συνεργάτες. Αντικείμενο, ουσιαστικά αποτελεί το στόχο της δραστηριότητας είναι δηλαδή η αρχή και το τέλος της. Ο μαθητής πρέπει να έρχεται αντιμέτωπος με προβληματικές καταστάσεις. Το αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να οργανώνεται σε σπειροειδή μορφή. Ο δάσκαλος πρέπει να έχει ρόλο διευκολυντή, εμψυχωτή και συντονιστή στη διαδικασία της μάθησης. 3. Διαμεσολαβητικά Εργαλεία/ Tools (προφορικός και γραπτός λόγος, μηχανές κτλ)- Τεχνουργήματα (Artefacts)- Σύμβολα (Signs)- Λέξεις, Γλώσσα : θεωρούνται τόσο τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση του αντικειμένου π.χ. οι υπολογιστές, όσο και οι νοητικές διαδικασίες (heuristics), π.χ. αιτιολόγηση, ανακάλυψη κ.τ.λ. Ο ρόλος των κοινωνικά σημασιοδοτημένων εργαλείων και συμβόλων καθώς η χρήση τους διαμορφώνει ανάλογα τον τρόπο σκέψης και δράσης των υποκειμένων. / διαμεσολάβηση (mediation), αλληλεπίδραση (interaction).

17 Συγκεντρωτικός Πίνακας Θεωριών Μάθησης
Συμπεριφοριστικές θεωρίες Γνωστικές θεωρίες Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες Γραμμική Οργάνωση Πληροφορίας (Skinner) Δομικός εποικοδομισμός (Piaget) Κοινωνικός εποικοδομισμός Μέθοδος πολλαπλών Επιλογών (Crowder) Εποικοδομισμός του Papert (constructionism) Κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky Διδακτικός Σχεδιασμός (Gagné) Ανακαλυπτική μάθηση (Bruner) Εγκαθιδρυμένη γνώση (situated cognition) Επεξεργασία της πληροφορίας (γνωστικοί ψυχολόγοι) Κατανεμημένη γνώση (distributed cognition) Συνδεσιασμός (Varela, Maturana) Θεωρία της δραστηριότητας (επίγονοι της θεωρίας του Vygotsky)

18 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΠΡΟΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΟΦΙΛ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Επικαιροποιημένο επιστημονικό υπόβαθρο & παιδαγωγική κατάρτιση των εκπαιδευτικών-προσωπικά χαρακτηριστικά-προσωπικό ιστορικό-πείρα-βιοθεωρία εκπαιδευτικών Αυτομόρφωση Προσπάθεια ανασυγκρότησης της επαγγελματικής πείρας & συνεχής αναμόρφωση της ‘προσωπικής θεωρίας’ των εκπαιδευτικών-εναρμόνιση θεωρίας & πράξης

19 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΠΡΟΦΙΛ ΜΑΘΗΤΩΝ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ, ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ & ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Εκτίμηση προγενέστερων γνώσεων (γνωστικά κενά,αποθέματα), επιπέδων (βαθμός επάρκειας στα μαθήματα του ΑΠ), καταγραφή εναρκτήριας συμπεριφοράς (μαθησιακές δυσκολίες, ιδιαίτερες κλίσεις, κλπ) Προσδιορισμός μαθησιακών χαρακτηριστικών (στιλ μάθησης, ΠΤΝ, κίνητρα), μεταγνωστικών δεξιοτήτων (στρατηγικές μάθησης, ‘μαθαίνω πώς να μαθαίνω’), κριτική ικανότητα, δημιουργικότητα & άλλες ανώτερες ικανότητες Εκτίμηση συναισθηματικών χαρακτηριστικών & δεξιοτήτων (αυτοεκτίμηση, ψυχοσύνθεση, στάσεις, αξίες, τραυματικά γεγονότα, ‘προσωπικές ιστορίες’), συναισθηματική νοημοσύνη, νοημοσύνη επιτυχίας (αναλυτική, δημιουργική, πρακτική πτυχή) Εκτίμηση πολιτισμικού ‘κεφαλαίου’ των μαθητών (κουλτούρα, δομή, status οικογένειας, ενδοοικογενειακές σχέσεις, μορφές ελέγχου, πειθαρχίας, εκπαιδευτικές προσδοκίες, κλπ) Εκτίμηση πολιτισμικού πλαισίου (πολιτισμικό στιλ μάθησης, ιδέες, αξίες, μονοπολιτισμικό/ διαπολιτισμικό περιβάλλον) Διαμόρφωση ομάδων μικτών ικανοτήτων, ομαδοσυνεργατική μάθηση, αλληλεπίδραση, επικοινωνία, ατομική & ομαδική διερεύνηση θεμάτων

20 ΣΕ ‘ΔΙΔΑΞΙΜΗ’ Ή ‘ΜΑΘΕΥΣΙΜΗ’ ΓΝΩΣΗ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ) & ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ (ΜΑΘΗΤΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ) ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΝΟΣ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ Α.Π. & ΤΩΝ Σ.Ε., ΣΕ ‘ΔΙΔΑΞΙΜΗ’ Ή ‘ΜΑΘΕΥΣΙΜΗ’ ΓΝΩΣΗ Δημιουργία ανοιχτού & ευέλικτου, ‘ισορροπημένου’ ΑΠ Θεμελιώδεις έννοιες όλων των μαθημάτων, ‘πυρηνικές’ γνώσεις Διάρθρωση ΑΠ σε μορφή διαθεματικών, διεπιστημονικών δραστηριοτήτων/προσεγ γίσεων για ανάπτυξη ‘εγκάρσιων’ δεξιοτήτων & ολιστική μάθηση Σχεδιασμός διαφοροποιημένων σκοπών/στόχων, περιεχομένου, μέσων, πηγών, δραστηριοτήτων & αξιολογήσεων- διασφάλιση σύνδεσης με προγενέστερες γνώσεις, στάσεις, αξίες, δεξιότητες Παιδαγωγική ανάλυση για τον προσδιορισμό τομέων (γνωστικός, συναισθηματικός, κλπ) & ειδών μάθησης (πχ γνώσεις, νοητικές δεξιότητες, κλπ.) -μετατροπή σε ‘διδάξιμη’ γνώση Οργάνωση ύλης & ενοτήτων με ‘πολλαπλές αναπαραστάσεις’, στη ‘Ζώνη της Εγγύτερης Ανάπτυξης’ για να ταιριάζει με το προφίλ των μαθητών, τη μαθησιακή τους ετοιμότητα & το περιβάλλον μάθησης Διατύπωση τελικών σκοπών/στόχων, ως προς τις ‘πυρηνικές γνώσεις’ & τις εγκάρσιες δεξιότητες, μέσα από διαφοροποιημένες δραστηριότητες & ενέργειες για ‘μαθεύσιμη γνώση’ Διατύπωση ενδιάμεσων στόχων μέσα από τη διαδικασία ‘ανάλυσης έργων μάθησης’ για τον εντοπισμό των προαπαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων, για όλους Επιλογή/ ανάπτυξη του κατάλληλου υλικού – περιεχομένου μέσα από την ‘τεχνολογία κειμένου’ (πχ διάρθρωση οπτικών απεικονίσεων, χρηστικών διευκολύνσεων , κεντρικών/υπερκείμενων εννοιών, πινάκων, περιλήψεων)

21 ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Σχεδιασμός ‘προοργανωτή’ για εστίαση της προσοχής & πληροφόρηση στόχων- επιλογή ‘διδακτικών ενεργειών’-στρατηγική ‘πορείας’ διδασκαλίας- σύνδεσή με προηγούμενα μαθήματα Επιλογή εναλλακτικών μεθόδων, μορφών, στρατηγικών, μοντέλων διδασκαλίας σύμφωνα με τους στόχους, το περιεχόμενο, το μαθησιακό προφίλ, τη μαθησιακή ετοιμότητα & το κλίμα για πολύπλευρη ανάπτυξη Χρήση διαφοροποιημένων διδακτικών μέσων, υλικών και νέων τεχνολογιών (ΤΠΕ) σύμφωνα με τους διαφοροποιημένους στόχους, το περιεχόμενο, τη μαθησιακή ετοιμότητα & το προφίλ των μαθητών Έλεγχος των διδακτικών μέσων για ενδεχόμενες προκαταλήψεις & ‘κρυφά μηνύματα’ σε κείμενα, πηγές, υλικά, δραστηριότητες Προγραμματισμός διαφοροποιημένων ή/και εναλλακτικών δραστηριοτήτων & εννοιολογικών χαρτών, σύμφωνα με το προφίλ, την ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα & κλίσεις των μαθητών Δημιουργία κατάλληλου κλίματος, ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης & ψυχοδυναμικής των ομάδων για έλεγχο, πειθαρχία, αρμονικές, διαπροσωπικές σχέσεις, επικοινωνία, ποιότητα σχολικών εργασιών & μεγιστοποίηση της μάθησης Προγραμματισμός & αξιοποίηση διδακτικού χρόνου για κάθε έργο μάθησης, ανάλογα με το περιεχόμενο, τα επίπεδα & το μαθησιακό προφίλ- ορθή κατανομή χρόνου για τάξεις μικτών ικανοτήτων για μεγιστοποίηση μάθησης Σχεδιασμός ποικίλων μορφών τεστ για την αποτίμηση στόχων, επιδόσεων & προόδου σε όλους τους τομείς, κλίμα τάξης, μαθησιακής διαδικασίας, διδακτικού έργου, αυτοαξιολόγησης εκπαιδευτικού

22 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ Κριτικός αναστοχασμός αποφάσεων της ωριαίας διδασκαλίας –ορθολογιστική επαλήθευση/επανεξέταση ‘πορείας’ για διδακτικές ενέργειες & δρώμενα ενόψει νέων δεδομένων Αναθεώρηση προγραμματισμένων μεθόδων/μοντέλων, σύμφωνα με τα απρόβλεπτα συμβάντα της ημέρας (πχ απουσία μαθητών, ακύρωση δρώμενων) Διασφάλιση συνθηκών μάθησης, λειτουργικής στήριξης (χώροι, εγκαταστάσεις, υποδομή) -‘ανθρωπογεωγραφία’ αίθουσας για καλύτερη επικοινωνία, αλληλεπίδραση Διατύπωση εναλλακτικών ερωτήσεων διαφορετικού βαθμού δυσκολίας, επιπέδων & ικανοτήτων από όλους τους τομείς, για αξιοποίηση όλου του νοητικού δυναμικού των μαθητών Παροχή διαφοροποιημένων διδακτικών δρώμενων, εκδηλώσεων, παρεμβάσεων μέσα από ποικίλες στρατηγικές (πχ πείραμα, project) για τη στήριξη των ατομικών διαφορών, κλίσεων, χωρίς την πρόκληση αναστάτωσης, ώστε να βρίσκουν νόημα, κίνητρα & αυτοπεποίθηση Εδραίωση κλίματος εμπιστοσύνης, διασφάλιση σταθερότητας & ισορροπημένης ‘οικολογίας’ της τάξης, αξιοποίηση συναισθηματικών παραγόντων (κοινωνική νοημοσύνη), ελάττωση ’συναισθηματικού φίλτρου’ για αποφυγή απειλής -συμμόρφωση στους κανόνες τάξης για υπεύθυνη συνεργασία Δημιουργία γόνιμης ‘κουλτούρας’ συνέργειας & δράσης που να αντανακλά τις ιδιαιτερότητες όλων των μαθητών, ως ατόμων & ως ομάδας-μετατροπή τάξης σε ‘κοινότητα μάθησης’& ατμόσφαιρα αλληλοϋποστήριξης, επικοινωνίας όπου κυριαρχεί ένα συλλογικό πνεύμα μάθησης

23 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ Αποτίμηση επιδόσεων των μαθητών & διδακτικών στόχων όλων των ειδών & τομέων μάθησης, μέσα από εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης (ασκήσεις & τεστ, portfolio κλπ.) Αποτίμηση συναισθηματικών, κοινωνικών & συμμετοχικών παραγόντων (στάσεων, αξιών) & άλλων ικανοτήτων των μαθητών (πχ στοχαστικότητα, μεταγνώση, δημιουργικότητα, κριτική σκέψη) Αποτίμηση μαθησιακής διαδικασίας ατομικά (αυτορρυθμιζόμενη μάθηση - ‘μαθαίνω πως να μαθαίνω’) & συλλογικά (κοινωνικές συνδιαλλαγές), αλληλοεπιδράσεις ,συλλογικές & συνεργατικές μορφές εργασίας Αποτίμηση στρατηγικών διαχείρισης, κλίματος &‘οικολογίας’ για επίγνωση του τι συνέβη στην τάξη -μορφές πειθαρχίας, αντιμετώπιση συγκρούσεων, στιλ «ηγεσίας» (αυταρχικό, δημοκρατικό, ανεκτικό) Κριτική αποτίμηση του διδακτικού έργου όλων των σταδίων (εξετάζει προθέσεις, αποφάσεις, δράσεις ως σχεδιαστής, διαχειριστής, υλοποιητής, αξιολογητής )- αυτοαποτίμηση ως ‘πρόσωπο ’για αναθεώρηση της βιοθεωρίας, κοσμοθεωρίας, προσωπικής του θεωρίας & αναζήτηση νέας επαγγελματικής αυτεπίγνωσης & αυτογνωσίας Με βάση τα συνολικά αποτελέσματα της αξιολόγησης ( επιδόσεις μαθητών, αποτίμηση κλίματος της τάξης, διδακτικού έργου) ο/η εκπαιδευτικός, αναζητά την επαγγελματική αναβάθμιση & του κύρους- δέσμευση για δια βίου μάθηση, έρευνα δράσης, επιμόρφωση & αυτομόρφωση & στο να εποικοδομήσει ένα νέο όραμα του σχολείου & της εκπαίδευσης-αυτοϋπέρβαση/ μετατροπή εκπαιδευτικού από υλοποιητής σε «διανοούμενο» & «ηγέτη» της κουλτούρας με νέους ηθικούς κώδικες, ήθος & ιδεολογία