Φύση – Κοινωνία: μια πολύπλοκη σχέση

Παρουσίαση με θέμα: "Φύση – Κοινωνία: μια πολύπλοκη σχέση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φύση – Κοινωνία: μια πολύπλοκη σχέση
από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Οικονομία  μια θεμελιώδης ανθρώπινη δραστηριότητα Οικονομική δραστηριότητα: συντελείται στο πλαίσιο του περιβάλλοντος παράγοντας διαμόρφωσης του περιβάλλοντος Διαχρονική εξέλιξη πολιτισμού Αλλαγή μορφών οικονομικής δραστηριότητας Μεταβολή φυσιογνωμίας φύσης και κοινωνίας Φύση – Κοινωνία: μια πολύπλοκη σχέση οικονομική δραστηριότητα Φύση Κοινωνία

2 φυσικές παροχές αναψυχής
από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Δωρεάν φυσικές παροχές αναψυχής Δεξαμενή αποβλήτων Φυσικοί πόροι Κεφάλαιο Παραγωγή Κατανάλωση Ενέργεια Ανακύκλωση Απόβλητα Άντληση πόρων

3 Η οικονομική ανάπτυξη Το ΑΕΠ
Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ή ΑΕΠ) (αγγλ. Gross Domestic Product - GDP) είναι βασικός οικονομικός δείκτης ο οποίος χρησιμοποιείται διεθνώς και αποτιμά την οικονομική πορεία μιας χώρας διαχρονικά αλλά και σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Ουσιαστικά μετράει σε χρήματα τη συνολική επίδοση μιας κοινωνίας ή με άλλα λόγια τον πλούτο που συσσωρεύεται σε μια χώρα μέσα σε ένα χρόνο. Αντίστοιχα σε πλανητικό επίπεδο χρησιμοποιείται ο δείκτης Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν (ΠΑΠ).

4 Η οικονομική ανάπτυξη Το ΑΕΠ
Πρόκειται για το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών και γενικότερα το πλήθος των προϊόντων (υλικών και άυλων) που παράγονται από την οικονομική δραστηριότητα μιας χώρας ή του πλανήτη. Ο δείκτης αυτός αποτιμά ακόμα το εισόδημα των κατοίκων μιας χώρας ή του πλανήτη στη διάρκεια ενός έτους, εκφρασμένο σε χρηματικές μονάδες.

5 Το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα
Βασικός δείκτης του ΑΕΠ μιας χώρας είναι το «Κατά Κεφαλήν Εθνικό Εισόδημα» (ΚΚΕΕ) το οποίο μετρά το εισόδημα που αναλογεί, κατά μέσο όρο, στον κάθε κάτοικο της χώρας. Υπολογίζεται διαιρώντας το ΑΕΠ ενός έτους δια του αριθμού των κατοίκων της χώρας κατά το ίδιο έτος. Ο υπολογισμός αυτός βέβαια υποθέτει ότι ΑΕΠ κατανέμεται εξίσου σε όλους τους κατοίκους.

6 Η κατάσταση του πλανήτη
Οικονομική ανάπτυξη Η γενική αύξηση του πληθυσμού ακολουθείται από μια γενική αύξηση του πλούτου. Ποτέ στο παρελθόν ο πλανήτης μας (ως σύνολο) δεν υπήρξε πλουσιότερος. Ραγδαία οικονομική ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες. Πηγή πρωτογενών δεδομένων: The World Bank -

7 Η κατάσταση του πλανήτη
Οικονομική ανάπτυξη Παρόλο που το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ των κατοίκων του πλανήτη αυξάνει με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,7%, τεράστιες διαφορές καταγράφονται από ήπειρο σε ήπειρο, από χώρα σε χώρα, από πόλη σε πόλη, από γειτονιά σε γειτονιά... Για παράδειγμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του μέσου Βορειοαμερικανού είναι δεκαπλάσιο από εκείνο του μέσου Αφρικανού. Πηγές: GEO 4 OECD Environmental Outlook 2000

8 Η κατάσταση του πλανήτη Χάρτης παγκόσμιας φτώχειας
Οικονομική ανάπτυξη Αν και το ποσοστό των φτωχών του πλανήτη έχει μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες (οφείλεται κυρίως στη γενική βελτίωση της Κίνας)… … σχεδόν 1,4 δισ. άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 1,25 δολάρια την ημέρα. Χάρτης παγκόσμιας φτώχειας (% του πληθυσμού που ζει με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα) Based on 2009 UN Human Development Report Πηγές:

9 Η κατάσταση του πλανήτη
Εργασία Η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, αύξηση του εργατικού δυναμικού. Κι ενώ θα ανέμενε κανείς η οικονομική ανάπτυξη να δημιουργεί συνεχώς νέες θέσεις εργασίας… … μεγάλη είναι η ανεργία ακόμα και σε αρκετές «πλούσιες» χώρες. Χώρα 1970 1980 1990 2000 2011 ΗΠΑ 4.9 7.1 5.6 4.0 8.9 Αυστραλία 1.7 6.1 6.9 6.3 5.1 Καναδάς 5.7 7.3 7.7 6.5 Γαλλία 2.5 8.0 8.6 9.4 Γερμανία 0.5 2.8 5.0 7.8 6.0 Ιταλία 3.2 4.4 7.0 10.1 8.5 Ιαπωνία 1.2 2.0 4.2 Νότ. Κορέα 5.2 2.4 3.4 Μεξικό 5.3 Ολλανδία 7.6 3.1 4.5 Νέα Ζηλανδία 6.2 Νότια Αφρική 24.9 Ισπανία 11.7 16.5 14.0 21.8 Σουηδία 1.5 1.8 5.8 7.5 Τουρκία 9.0 Ην. Βασίλειο 5.5 8.1 Πηγές: The World Bank

10 Η κατάσταση του πλανήτη
Εργασία 2010 Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αρκετές περιφέρειες, και ιδιαίτερα ο Νότος και η Βαλτική, πλήττονται από πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας. Πηγές: Ιούνιος 2012

11 Oρολογία Συνήθως στην οικονομική ορολογία χρησιμοποιούνται δύο όροι:
οικονομική μεγέθυνση ή αύξηση (Growth) και οικονομική ανάπτυξη (Development) που εκφράζουν δύο διαφορετικές έννοιες, όπου η πρώτη είναι στενότερη της δεύτερης.

12 οικονομική μεγέθυνση Η οικονομική μεγέθυνση αναφέρεται στη διεύρυνση των μεγεθών της οικονομίας μέσω του μηχανισμού της αγοράς (κυρίως στο καπιταλιστικό σύστημα). Ορίζεται ως η διαχρονική αύξηση της αξίας του συνολικού επιπέδου παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών μιας οικονομίας, δηλαδή η ποσοστιαία ετήσια μεταβολή του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) Επομένως η οικονομική μεγέθυνση συμπλέει με την ικανότητα των κοινωνιών να αυξάνουν τις ποσότητες των προϊόντων που παράγουν.

13 Τους τελευταίους δύο αιώνες η σταδιακή επιβολή των βιομηχανικών μεθόδων παραγωγής καθιστά δυνατή τη διαρκή και γρήγορη αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, η οποία συντελείται με τη συνδυασμένη δράση της συσσώρευσης του κεφαλαίου, της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας, και της βελτίωσης του τρόπου οργάνωσης και της ποιότητας της εργασίας.

14 οικονομική ανάπτυξη Η οικονομική ανάπτυξη υπονοεί τη χρήση τόσο οικονομικών όσο και μη οικονομικών παραγόντων για την καλυτέρευση των όρων διαβίωσης και γενικότερα την ανύψωση του επιπέδου ευημερίας.

15 Οι δύο έννοιες είναι συμπληρωματικές καθώς σύμφωνα με τις σύγχρονες οικονομικές θεωρίες η οικονομική ανάπτυξη προϋποθέτει και στηρίζεται την οικονομική μεγέθυνση.

16 Όμως ο όρος οικονομική μεγέθυνση χρησιμοποιείται συχνά έναντι του όρου οικονομική ανάπτυξη και το αντίστροφο, στην ουσία δηλαδή υπάρχει η τάση να ταυτίζονται. Με τον τρόπο αυτό η μεγέθυνση, η οποία ορίζεται ως η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή μιας μεταβλητής (στη συγκεκριμένη περίπτωση του εισοδήματος ή του παραγόμενου προϊόντος) και συνεπώς αποτελεί έναν ποσοτικό δείκτη, ταυτίζεται με την οικονομική ανάπτυξη, η οποία είναι ένας (κυρίως) ποιοτικός δείκτης που σχετίζεται με τις δυνατότητες ικανοποίησης των ατομικών και κοινωνικών αναγκών.

17 Στη συνείδηση των κοινωνιών
τα ποσοτικά κριτήρια ταυτίζονται με τα ποιοτικά, η ανάπτυξη εξομοιώνεται με τη συσσώρευση του πλούτου και ο πλούτος με την πρόοδο, την ευημερία και την ποιότητα ζωής. Δηλαδή η ανάπτυξη εξισώνεται απόλυτα με την αύξηση του εισοδήματος σε ατομικό επίπεδο, ενώ σε επίπεδο μιας χώρας η ανάπτυξη εξισώνεται με την αύξηση του ΑΕΠ και του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Με βάση λοιπόν τον δείκτη του ΑΕΠ οι χώρες χωρίζονται σε αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες.

18 O Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΟΗΕ)
Στην προσπάθεια διαχωρισμού των δυο αυτών εννοιών, τις δυο τελευταίες δεκαετίες εμφανίζεται η τάση να υπολογίζεται η οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο με βάση την αύξηση του ΑΕΠ, αλλά συνυπολογίζοντας ένα μείγμα δεικτών. Για παράδειγμα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) από τη δεκαετία του 90 χρησιμοποιεί τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (United Nations's Human Development Index - HDI).

19 O Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΟΗΕ)
Πρόκειται για ένα σύνθετο στατιστικό δείκτη ο οποίος αποτελείται από τέσσερις επί μέρους δείκτες, μόνον ένας από τους οποίους είναι οικονομικός (το ετήσιο κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) και μετράει το επίπεδο διαβίωσης. Οι υπόλοιποι τρεις επί μέρους δείκτες είναι οι εξής: το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση (πόσα χρόνια αναμένεται να ζήσει κανείς, κατά μέσο όρο) ο οποίος αφορά η διάσταση της υγείας του πληθυσμού και της μακροζωίας, ο μέσος χρόνος που οι ενήλικες άνω των 25 ετών μιας χώρας έχουν φοιτήσει στην εκπαίδευση και ο χρόνος που αναμένεται να φοιτήσει ένα παιδί όταν εισέρχεται στην εκπαίδευση.

20 Ο σταθμικός μέσος αυτών των μεταβλητών εκτιμά το μέγεθος του δείκτη ΔΑΑ. μιας χώρας ή μιας περιφέρειας, ο οποίος μπορεί να κυμαίνεται ανάμεσα στο 0.0 (μηδενική ανθρώπινη ανάπτυξη) και το 1.0 (βέλτιστη ανθρώπινη ανάπτυξη). Με βάση την τιμή του ΔΑΑ οι χώρες κατατάσσονται σε 3 ή 4 επίπεδα: (πολύ υψηλά), υψηλά αναπτυγμένες, μεσαία αναπτυγμένες και λίγο αναπτυγμένες. Ο δείκτης αυτός λοιπόν θεωρείται καλύτερος από αυτόν του ΑΕΠ γιατί δεν προσμετρά μόνο το εισόδημα αλλά σταθμίζεται επιπλέον με την μακροζωία και την εκπαίδευση.

21 Και ο δείκτης αυτός δέχεται κριτική από αυτούς που θεωρούν ότι για της μέτρηση της ανάπτυξης θα πρέπει να συνεκτιμούνται και άλλοι παράμετροι της ευημερίας όπως ο ελεύθερος χρόνος, το περιβάλλον, η κοινωνική συνοχή, η κατανομή του εισοδήματος κ.α. Τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, έχει προταθεί, μεταξύ άλλων, ο δείκτης του κατά κεφαλήν πλούτου, ο οποίος περιλαμβάνει το ενεργειακό, το ανθρώπινο, το φυσικό, το περιβαλλοντικό κεφάλαιο και τους θεσμούς. Η μείωση του δείκτη αυτού συνεπάγεται αφαίμαξη των πόρων μιας χώρας και περιορισμό της ικανότητας των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.

22 Παραγωγή και κατανάλωση
Βασική λογική της οικονομικής ανάπτυξης είναι ότι η αύξηση της παραγωγής είναι απολύτως απαραίτητη διότι έτσι αυξάνονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες τα οποία μπορούν να μοιραστούν σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Με τον τρόπο αυτό θα καλυφθούν τουλάχιστον οι βασικές ανάγκες των ανθρώπων και θα ικανοποιούνται οι επιδιώξεις τους, σταδιακά θα εξαφανιστεί η πείνα, η ανέχεια, η φτώχια και η εξαθλίωση και θα εξασφαλιστεί η ευμάρεια και η ποιότητα ζωής όλο και περισσότερων ανθρώπων στο πλανήτη και γενικότερα η πρόοδος της ανθρωπότητας.

23 Κομβική έννοια στον παραπάνω συλλογισμό είναι αυτή της ανάγκης, η οποία αλλάζει περιεχόμενο ανάλογα με την ιστορική περίοδο, την εξέλιξη του πολιτισμού και της τεχνολογίας, την κοινωνική ομάδα και την εκάστοτε κουλτούρα. Η έννοια της ανάγκης κινεί την οικονομία της αγοράς και συνακόλουθα την οικονομική ανάπτυξη. Γιατί προκειμένου να ανταποκριθεί ο άνθρωπος στις αυξανόμενες ανάγκες αυξάνει την κατανάλωση. Η αύξηση της κατανάλωσης είναι όμως άρρηκτα συνδεδεμένη με την αύξηση της παραγωγής. Για να μπορούμε να καταναλώνουμε πρέπει να κερδίζουμε χρήματα με την εργασία η οποία τροφοδοτεί και αυξάνει την παραγωγή, ώστε να υπάρχουν περισσότερα προϊόντα στην αγορά για να μπορούμε να καταναλώνουμε περισσότερο. Και όσο καταναλώνουμε τόσο υπάρχει ζήτηση προϊόντων τα οποία πρέπει να παραχθούν προκειμένου να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, αρκεί ο όγκος παραγωγής - κατανάλωσης να αυξάνεται διαρκώς ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της οικονομικής αύξησης. Για να συμβεί αυτό όμως χρειάζεται να αυξάνονται οι ανάγκες.

24 Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί ένα ολόκληρο σύστημα κατασκευής αναγκών φυσικών και ψυχολογικών μέσα από τη διαφήμιση, τη μόδα, το life-style, τις οποίες καλούμαστε να ικανοποιήσουμε ώστε να αισθανθούμε επιτυχημένοι και σημαντικοί και να αποδείξουμε αλλά και να επιδείξουμε την κοινωνική μας πρόοδο. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η κατανάλωση η οποία συμπαρασύρει την αύξηση της παραγωγής και τη συσσώρευση κεφαλαίου. Έτσι η παραγωγή της κατανάλωσης συνοδεύεται από την κατανάλωση της παραγωγής (Sagoff 2003) στον αέναο κύκλο της προσφοράς και της ζήτησης που κινεί την οικονομία της αγοράς και συνακόλουθα την οικονομική μεγέθυνση άρα και την ανάπτυξη και στη συνέχεια την κοινωνική πρόοδο.

25 Η αύξηση όμως της κατανάλωσης και συνακόλουθα της παραγωγής μεταφράζεται ουσιαστικά σε αύξηση
αφενός της κατανάλωσης φυσικών πόρων και αφετέρου των αποβλήτων που αποδίδονται στο περιβάλλον. Tο αποτέλεσμα είναι να στενεύει έντονα η δυνατότητα του πλανήτη να τροφοδοτεί με υλικά την οικονομία και να απορροφά απόβλητα. Έτσι προκύπτουν ποικίλα περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες, και εκφράζονται ανησυχίες για τη δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες.

26 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
Οικονομία της Αγοράς βασικός μηχανισμός που στηρίζει το σχήμα λειτουργίας της οικονομίας το σύστημα αυτορυθμίζεται μέσω του μηχανισμού των τιμών (με στόχο το κέρδος) και όχι μέσω συνειδητών κοινωνικών επιλογών ο βαθμός κοινωνικού ελέγχου μειώνεται  επιπτώσεις στην εργασία και το περιβάλλον την ιδεολογία της Οικονομικής Ανάπτυξης τροφοδότησε στηρίζεται Οικονομία Αγοράς στην Οικονομική Μεγέθυνση (συνεχής αύξηση ΑΕΠ) βιομηχανοποιημένες μέθοδοι παραγωγής εξέλιξη επιστήμης & τεχνολογίας συσσώρευση κεφαλαίου οργάνωση εργασίας

27 Βασική λογική Οικονομικής Ανάπτυξης εξασφάλιση ευμάρειας & πρόοδος
από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Ανάπτυξη Πρόοδο Ευημερία Οικονομική Μεγέθυνση ταύτιση με Βασική λογική Οικονομικής Ανάπτυξης αύξηση αγαθών & υπηρεσιών κατανομή σε όλο και περισσότερους ανθρώπους κάλυψη βασικών αναγκών συσσώρευση πλούτου εξασφάλιση ευμάρειας & πρόοδος περιορισμός φτώχειας, πείνας Ποια είναι η έννοια της ανάγκης; Ποιος και πώς προσδιορίζεται;

28 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
Η προσδιορισμένη (ετεροκαθορισμένη) έννοια της ανάγκης κινεί την Οικονομία της Αγοράς  αύξηση κατανάλωσης  αύξηση παραγωγής - Φαύλος κύκλος - αυξημένο καταναλωτικό δέλεαρ αύξηση προϊόντων μεγαλύτερη κατανάλωση ανάγκη για περισσότερα χρήματα αύξηση παραγωγής περισσότερη εργασία Αποσύνδεση της Οικονομίας από την Κοινωνία Αύξηση παραγωγής  Αύξηση κατανάλωσης φυσικών πόρων  Αύξηση αποβλήτων

29 Η κρίση είναι κοινωνική
από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Περιβάλλον – Οικονομική Ανάπτυξη  έννοιες αντιθετικές ; Οφέλη οικονομικής ανάπτυξης Φέρουσα ικανότητα  περιβαλλοντικά ζητήματα Διεύρυνση κοινωνικών ανισοτήτων «Περιβαλλοντικός ρατσισμός» Η κρίση είναι κοινωνική Αειφόρος Ανάπτυξη επιχειρεί να επανεντάξει την ανάπτυξη στο κοινωνικό πλαίσιο αειφόρος = η ικανότητα να διατηρείται και να λειτουργεί στο διηνεκές Περιβάλλον – Κοινωνία – Οικονομία

30 Ο όρος αειφορία μεταφράζει στα Ελληνικά τον αγγλικό όρο sustainability και ο όρος αειφόρος ανάπτυξη τον όρο sustainable development. οι όροι αυτοί αποδίδονται επίσης με τις λέξεις βιωσιμότητα και βιώσιμη ανάπτυξη ή με τις λέξεις αειφορία και αειφορική ανάπτυξη ή ακόμη και με τη λέξη διατηρήσιμη ή και διαρκής ανάπτυξη. Όλες αυτές οι μεταφράσεις είναι ταυτόσημες. Επίσης μερικοί χρησιμοποιούν τον όρο αποανάπτυξη υποδεικνύοντας με τον όρο αυτό και έναν από τους τρόπους προκειμένου να προσεγγίσουμε την αειφόρο ανάπτυξη.

31 Έκθεση Brundtland (Το Κοινό μας Μέλλον) – 1987
από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη Δύο από τους εκατοντάδες ορισμούς: Έκθεση Brundtland (Το Κοινό μας Μέλλον) – 1987 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες» IUCN-UNEP-WWF – 1991 «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή» … και δεκάδες ερωτήματα – προβληματισμοί

32 Σε επίπεδο ρητορικής και ορισμών, η έννοια
συζητήθηκε στη δεκαετία του 70 η οποία σηματοδοτήθηκε από τη Διάσκεψη της Στοκχόλμης προτάθηκε τη δεκαετία του 80 στην έκθεση Μπρούτλαντ (1987) εισβάλει σταδιακά στο χώρο της κοινωνίας και της πολιτικής μετά τη διάσκεψη του Ρίο (1992) εδραιώνεται στη διεθνή πολιτική σκηνή με τη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ (2002)

33 Παρακολουθώντας τη διαδρομή των ιδεών και των διαδικασιών όπως τελικά αυτές εκφράζονται στο επίπεδο των Ηνωμένων Εθνών σε σχέση με το τρίπτυχο περιβάλλον-κοινωνία-οικονομία, τα τελευταία 50 χρόνια διαπιστώνουμε ότι εξελίσσεται σε τρία στάδια. Η απαρχή ανάγεται κυρίως με την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της οικονομικής δραστηριότητας, προχωρά σε δεύτερο στάδιο στην ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού με τον αναπτυξιακό προβληματισμό, ενώ το τελικό στάδιο αποτελεί η διερεύνηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης η οποία θα περιλαμβάνει συνδυαστικά την περιβαλλοντική, την οικονομική και την κοινωνική διάσταση. Η εξέλιξη αυτή σημειολογικά αποτυπώνεται στους τίτλους των 4 βασικών διασκέψεων: «Το περιβάλλον του Ανθρώπου» (1972) Στοκχόλμη «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» (1992) Ρίο «Αειφόρος Ανάπτυξη» (2002) Γιοχάνεσμπουργκ «Αειφόρος Ανάπτυξη” (2012) Ρίο Η Στοκχόλμη φαίνεται να είναι η αφετηρία μιας διαδρομής προς το Ρίο +20 κατά την οποία εξελίσσεται ως κυρίαρχη έννοια η αειφορία η οποία συνδέει λειτουργικά σε μια δυναμική και αλληλοτροφοδοτούμενη σχέση την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Αυτή η σύνδεση και συνύπαρξη στη σύνθετη έννοια της αειφορίας μπορεί να οδηγήσει σε μια σφαιρική αντιμετώπιση των ζητημάτων της σύγχρονης κοινωνίας.

34 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΘΕΣΜΟΙ

35 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

36

37 Το 1995 ιδρύθηκε και λειτουργεί μέχρι σήμερα από την Επιτροπή για τη Αειφόρο ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών (UN Commission on Sustainable Development (CSD)) το Πρόγραμμα Εργασίας για δείκτες αειφόρας ανάπτυξης (Work Programme on Indicators of Sustainable Development (ISDs)) Στόχος του προγράμματος είναι η διαμόρφωση δεικτών για την Αειφόρα Ανάπτυξη, η αποσαφήνιση της μεθοδολογίας δημιουργίας τους και η προώθηση της χρήσης τους στη λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο. Οι δείκτες που προτείνονται βρίσκονται στο διαδίκτυο στη διεύθυνση: Οι προτεινόμενοι δείκτες για την Ελλάδα, αναπτύσσονται υπό την αιγίδα του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης

38 Την οικονομική ανάπτυξη Την τεχνολογία Τη δημοκρατία
Υποθέσεις, θεωρίες και παραδοχές σχετικά με Την οικονομική ανάπτυξη Την τεχνολογία Τη δημοκρατία Τη δημόσια συμμετοχή Τις αξίες

39 Τι πρέπει να είναι αειφόρο και για ποιόν
Σε ποιο επίπεδο και είδος τεχνολογίας, σε τι επίπεδα πληθυσμού, σε τι επίπεδα παραγωγής και κατανάλωσης, σε ποιο βάθος χρόνου, για πόσες γενιές Υπάρχει φυσικό κριτικό κεφάλαιο Ποια η σχέση μεταξύ ανάπτυξης και μεγέθυνσης Υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη και ποια είναι Ποιες είναι οι ανάγκες Ποιος τις καθορίζει και με ποια κριτήρια Ποιος και πως θα καθορίσουμε τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών, με τι κριτήρια Τι σημαίνει δικαιότερη κατανομή, ποιος αποφασίζει με ποιο τρόπο Σε ποια βάση λαμβάνονται οι αποφάσεις Ποιος τις παίρνει Ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται

40 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
Μια ανοικτή έννοια: Η Αειφορία, ως πολιτική έννοια, αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το ιδεολογικό υπόβαθρο όσων επιχειρούν να την ορίσουν, να την προσεγγίσουν, να την εφαρμόσουν. Ένα συνεχές φάσμα: ήπια «τεχνολογική» αειφορία ισχυρή «οικολογική» αειφορία

41 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
Η ήπια αειφορία: Ταυτίζει την οικονομική ανάπτυξη με την οικονομική μεγέθυνση και σε αυτό το πλαίσιο συνδιαλέγεται με την προστασία του περιβάλλοντος. Επικεντρώνεται στην προστασία των φυσικών πόρων (εκδοχή ανεπτυγμένων χωρών). Η εξουσία συγκεντρώνεται στις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις, που θέτουν τους στόχους και τις πολιτικές και τις προωθούν στη βάση. Στενή (τεχνοκρατική) ερμηνεία της αειφορίας με έμφαση στην προστασία των φυσικών πόρων.

42 από την Οικονομική Ανάπτυξη στην Αειφόρο Ανάπτυξη
Η ισχυρή αειφορία: Δέχεται την ύπαρξη περιβαλλοντικών ορίων. Εκτός από την προστασία της φύσης, εστιάζεται στην ανακατανομή των φυσικών πηγών πλούτου στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης (εκδοχή φτωχών χωρών). Ευνοεί τη συγκέντρωση της εξουσίας στη βάση, όπου οι πολίτες συμμετέχουν στο σχεδιασμό πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων. Ευρεία ερμηνεία της αειφορίας: εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος, εμπεριέχει την εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων των ευκαιριών, ενώ εκφράζει την ποιότητα ζωής.