Περιήγηση στον πολιτισμό και τη φύση του Υμηττού

Παρουσίαση με θέμα: "Περιήγηση στον πολιτισμό και τη φύση του Υμηττού"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Περιήγηση στον πολιτισμό και τη φύση του Υμηττού
1Ο ΕΠΑΛ ΥΜΗΤΤΟΥ Περιήγηση στον πολιτισμό και τη φύση του Υμηττού Αυγέρη Ελένη Δούρος Μαρίνος Βιέρη Λεό Ζίου Άρης Βράζεν Δαβίδ Κωτσή Μαριάννα Γεωργελές Ραφαήλ Λιοφάγου Μαρίνα Γαβαλάς Βασίλης Μάης Χρήστος Ντισάνη Θεόδωρος Σπάχο Γιώργος Σχολικό έτος: Επιβλέπουσες καθηγήτριες: Ειρήνη Πετσιμέρη Ζωή Θωμοπούλου

2 Υμηττός

3 Στοχοθεσία της Ερευνητικής Εργασίας
Σε συνεργασία με τις επιβλέπουσες καθηγήτριες θέσαμε τους εξής στόχους για την Ερευνητική Εργασία: Να μελετήσουμε και να εφαρμόσουμε βασικά στοιχεία της Μεθοδολογίας Έρευνας Να επιλέξουμε την κατάλληλη μέθοδο έρευνας για την υλοποίηση της Ε.Ε. Να οργανώσουμε το σχολιασμό – παρουσίαση των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν. Να αξιοποιήσουμε στην Ε.Ε. και υλικό από διδακτικά εγχειρίδια της τάξης μας (Ιστορία, ΚΝΛ, Χημεία). Να εμπλουτίσουμε εν γένει τις γνώσεις μας για το γειτονικό μας δάσος του Υμηττού σε επίπεδο πολιτισμικό και περιβαλλοντικό (χλωρίδα και πανίδα). Να αναδείξουμε την πολιτισμική διάσταση (με έμφαση σε στοιχεία ιστορίας, μυθολογίας, λογοτεχνίας, γλωσσολογίας) του Υμηττού σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Νεότερη Εποχή). Να παρουσιάσουμε την περιβαλλοντική ομορφιά και «προσφορά» του δάσους του Υμηττού στον άνθρωπο αλλά και τους κινδύνους που το απειλούν. Να ευαισθητοποιηθούμε όσον αφορά στην προστασία του Υμηττού και να συνειδητοποιήσουμε την αξία ανάληψης πρωτοβουλιών σχετικά με το θέμα αυτό.

4 Μεθοδολογία Έρευνας Η μεθοδολογία έρευνας, η οποία επελέγη για την υλοποίηση της Ε.Ε., είναι η βιβλιογραφική έρευνα. Βασικά στάδια: Αναζήτηση, εντοπισμός σχετικών με το θέμα δεδομένων στα διάφορα είδη έντυπων πηγών (βιβλία, περιοδικά, σχολικά εγχειρίδια) και στο διαδίκτυο. Αποδελτίωση της βιβλιογραφίας Συστηματοποίηση – διάρθρωση σε ενότητες

5 Εισαγωγή Υμηττός Βουνό της Αττικής, ονομαστό από την Αρχαιότητα μέχρι και σήμερα για το μέλι του. Βρίσκεται στο Ανατολικό τμήμα του νομού. Εκτείνεται από τα Γλυκά Νερά, την Αγία Παρασκευή και το Χολαργό στα Βόρεια, μέχρι τη Βούλα και τη Βάρη στα Νότια και χωρίζει το λεκανοπέδιο των Αθηνών από την Πεδιάδα των Μεσογείων. Παραστατικά και με χιουμοριστική διάθεση ο λογοτέχνης και ιστοριοδίφης Δημήτριος Καμπούρογλου περιγράφει τον Υμηττό σαν το Μέγα Παραβάν «χωρίζον την κοιλάδα του Πνεύματος (Αθήνα) από την πεδιάδα του οινοπνεύματος (Μεσόγεια)»

6 Προέλευση της ονομασίας του Υμηττού
Το όνομα «Υμηττός» προέρχεται πιθανόν από την Πελασγική λέξη «Ουμάιτ» ή «Ύμητ» που σημαίνει «σκληρός», «τραχύς», «βραχώδης τόπος». Σήμερα έχει επικρατήσει η αρχαία ονομασία του. Είναι το βουνό, όπου οι ακτίνες του πρωινού και του απογευματινού ήλιου τού δίνουν ένα χρώμα μενεξεδί. Γι’ αυτό και η Αθήνα ονομαζόταν από παλιά «Μενεξεδένια Πολιτεία». «Ιοστεφές άστυ», την ονόμαζαν, για τον ίδιο λόγο, οι αρχαίοι Έλληνες.

7 Ο Υμηττός στα παλιά χρόνια λεγόταν «Τρελός»
Ο Υμηττός στα παλιά χρόνια λεγόταν «Τρελός». Για την προέλευση της ονομασίας αυτής υπάρχουν πολλές εκδοχές, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι παρακάτω: Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή η ονομασία «Τρελός» οφείλεται στην «τρέλα» που παρουσίαζαν οι μέλισσες, όταν πήγαιναν στον Υμηττό και ρουφούσαν το νέκταρ από τα φρύγανα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η ονομασία «τρελός» συνδέεται με τους Φράγκους των Αθηνών, οι οποίοι αποκαλούσαν τον Υμηττό ως «Μόντε Μάττο» που σημαίνει «τρελό βουνό». «Τρελούς» αποκαλούσαν με αφορμή αυτό και τους Αθηναίους, γιατί έλεγαν: «τι να περιμένεις από τους κατοίκους μιας πόλης όπου ο ήλιος ανατέλλει στον Τρελό και δύει στο Δαφνί».

8 Οι Αρχαίοι, όπως γράφει ο Θεόφραστος στο έργο του «Περί σημείων, υδάτων και πνευμάτων», χρησιμοποιούσαν τον Υμηττό για μετεωρολογικό βαρόμετρο, γιατί παρατηρώντας την κορυφή του προέβλεπαν τον καιρό. Επειδή, όμως, παρά τις προβλέψεις παρουσιάζονταν καιρικές ανωμαλίες, ονόμασαν το βόρειο τμήμα του Υμηττού «τρελό». Δεν είναι τυχαίο ότι στις κορυφές του υπήρχαν βωμοί του Ομβρίου Διός και του Προοψίου Απόλλωνος.

9 Προϊστορία – Αρχαιότητα
Φαίνεται πως στον Υμηττό υπήρξε ανθρώπινη δραστηριότητα από την προϊστορική περίοδο. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια λεπίδες και τεμάχια οψιανού λίθου, εργαλεία χαρακτηριστικά της νεολιθικής εποχής. Ο Υμηττός αποτελούσε ιδανική τοποθεσία για τον πρωτόγονο άνθρωπο. Λόγω της πλούσιας και πυκνής βλάστησης και των άφθονων νερών της περιοχής έβρισκε εδώ καταφύγιο και ασχολούνταν με τη συλλογή καρπών και το κυνήγι.

10 Στη μυθολογία αναφέρεται ο ακούσιος φόνος της Πρόκριδας, κόρης του βασιλιά Ερεχθέα, από τον άντρα της τον Κέφαλο. Κατά το μύθο ο Κέφαλος συνήθιζε, όταν ανέβαινε στον Υμηττό για κυνήγι, να προσκαλεί ως βοηθό του το σύννεφο, με τη φράση «Ω νεφέλη παραγενού». Η γυναίκα του, που τον παρακολουθούσε, νόμισε πως απευθυνόταν στην ερωμένη του και προσπαθώντας να τη δει κούνησε τους θάμνους πίσω από τους οποίους ήταν κρυμμένη. Ο Κέφαλος, νομίζοντας πως ήταν κάποιο θήραμα, τη χτύπησε με το ακόντιό του και τη σκότωσε, (τη σκηνή απεικονίζει ερυθρόμορφος κρατήρας του π.Χ. που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο).

11

12 Υμηττός - Τόπος Λατρείας
Ο Υμηττός ως τόπος θρησκευτικής λατρείας Στην αρχαιότητα η τοποθεσία του Υμηττού, ευνοούσε τη λειτουργία του ως λατρευτικού κέντρου των αρχαίων Ελλήνων: το χαμηλό υψόμετρο του βουνού και οι σχετικά βατές πλαγιές του έκαναν προσιτή την επικοινωνία των κατοίκων των εκατέρωθεν περιοχών. Έτσι, ο Υμηττός θεωρήθηκε «ιερό» βουνό και αποτέλεσε θρησκευτικό κέντρο για τη συνάντηση των αρχαίων δήμων. Στις πλαγιές και τις σπηλιές του έστησαν τα ιερά τους οι αρχαίοι θεοί, ο Πάνας θεός των βοσκών και των κοπαδιών και οι νύμφες.

13 Ο θεός Πάνας

14 Νύμφες Οι Νύμφες ήταν γυναικείες θεότητες προσωποποιήσεις της φύσης, οι οποίες λατρεύονταν από τα πανάρχαια χρόνια και ήταν πολύ δημοφιλείς! Οποιαδήποτε σπηλιά, κάθε παράξενο κοίλωμα του βουνού όπου σταλάζει νερό, ή ακόμη και ένα δέντρο, φάνταζε στα μάτια του απλοϊκού ανθρώπου της υπαίθρου σαν κατοικία των θηλυκών αυτών δαιμόνων. Οι δρυάδες (από το δρυς = βελανιδιά), οι αμαδρυάδες, οι ναϊάδες, οι ορειάδες λάτρευαν τη μουσική και το χορό. Όταν ακούγονταν τα τραγούδια των λυγερόκορμων κι ευκίνητων ξωτικών, όποιος πέρναγε από την περιοχή τον έπιανε...πανικός (από το θεό Πάνα) και έχανε τα λογικά του. Μήπως άραγε γι’ αυτό ονομάστηκε ο Υμηττός και Τρελός; Κανείς δεν ξέρει. Ο Υμηττός κρατά αρκετά καλά κρυμμένο το μυστικό του: «Εκεί ψηλά στον Υμηττό υπάρχει κάποιο μυστικό»

15 Αλλά και τα κατοπινά χρόνια οι θρύλοι εξακολουθούν να θέλουν τον Υμηττό χώρο που συχνάζουν οι Νεράιδες. Σύμφωνα με τον Ν. Πολίτη ... «Στην κορφή του Τρελού είναι ένα πλάτωμα, στρογγυλό σαν αλώνι. Σ’ αυτό κάθε μεσημέρι χορεύουν οι Νεράιδες, γι’ αυτό οι τσοπάνηδες φοβούνται να πάνε εκεί το μεσημέρι.»

16 Η λατρεία του Δία ως θεού του ουρανού και γενικότερα των καιρικών μεταβολών, εξουσιαστή των νεφών και της βροχής, γινόταν συχνά πάνω στις κορυφές των βουνών, επειδή εκεί ψηλά συγκεντρώνονταν τα πρώτα σύννεφα, σημάδι αλάθητο για τους ανθρώπους ότι θα βρέξει. Ο περιηγητής Παυσανίας μας πληροφορεί ότι στον Υμηττό υπήρχε άγαλμα του Υμηττίου Διός και βωμοί του Ομβρίου Διός και του Απόλλωνος Προοψίου. Ο βωμός του Ομβρίου Διός τιμούσε και εξευμένιζε τον θεό, ώστε αυτός να χαρίζει ήπιες και έγκαιρες βροχές στη γεωργία. Οι αρχαίοι κάτοικοι της Αττικής προέβλεπαν τον καιρό παρατηρώντας την κορυφή του βουνού. Σύμφωνα με τον Καμπούρογλου και οι νεότεροι Αθηναίοι, όπως ακριβώς και οι αρχαίοι τους πρόγονοι, προμάντευαν αν θα βρέξει ή δεν θα βρέξει από το αν ο Υμηττός «εφορούσεν ή όχι την συννεφοκουκούλαν του».

17 Η επιλογή της ψηλότερης κορυφής του βουνού για την τοποθέτηση των αγαλμάτων των θεών υπαγορευόταν από τις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής: ο Υμήττιος Ζευς έπρεπε να έχει ένα θρόνο ανάλογο του Ολυμπίου Διός, για να επιβλέπει τους κατώτερους θεούς. Το άγαλμα εξάλλου, του Προοψίου Απόλλωνα ήταν τοποθετημένο στην κορυφή από την οποία το πρώτο φως της ημέρας έπεφτε στη Δυτική Αττική. Επίσης, ιερό της Αφροδίτης βρισκόταν, σύμφωνα με πληροφορίες, στο χώρο της σημερινής Καλοπούλας στην περιοχή της Καισαριανής.

18 Βυζάντιο – Τουρκοκρατία
Το έργο του Μιχαήλ Χωνιάτη, μητροπολίτη Αθήνας ( ), ακριβώς την περίοδο πριν από την κατάληψη της πόλης από τους Φράγκους, αποτελεί την κύρια πηγή πληροφοριών για την περιοχή του Υμηττού αυτή τη χρονική περίοδο. Αναφέρει ότι στην εποχή του υπήρχαν στους πρόποδες του Υμηττού οικισμοί ιδιαίτερου κάλλους καθώς και «φροντιστήρια», όπως ονομάζονταν οι φιλοσοφικές σχολές.

19 Την ίδια περίοδο, το αρχαίο επικοινωνιακό δίκτυο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται. Ο Πύργος που βρίσκεται βόρεια του δρόμου προς την μονή Αστερίου τοποθετείται, όσον αφορά την κατασκευή του, στα βυζαντινά χρόνια. Κατά τον Χ. Γιαννόπουλο εκει ήταν εγκατεστημένο σύστημα φρυκτοριών (σύστημα φωτεινών σημάτων με τη βοήθεια αναμμένων δαυλών που προειδοποιούσαν τους κατοίκους της Αθήνας αλλά και τους μοναχούς της μονής Αστερίου στην περίπτωση κινδύνου). Το 1722 ο Πύργος αναφέρεται ερειπωμένος.  

20 Τουρκοκρατία Κατά την Τουρκοκρατία υποβαθμίζεται ο θρησκευτικός και πολιτιστικός χαρακτήρας της περιοχής. Ωστόσο, ο τόπος συνεχίζει να είναι πολυσύχναστος, αφού το νερό του Υμηττού εξακολουθεί να θεωρείται ιαματικό. Τούρκοι αγάδες κατέχουν περιβόλια, μεγάλο μέρος της περιοχής όμως παραμένει ακαλλιέργητο. Πολλά μονοπάτια εξαφανίζονται και η άγρια βλάστηση επανέρχεται.

21 Ο Ε. Τσελεμπί (17ος αι.) αναφέρει ότι το μέλι και το νερό του Υμηττού είναι μοναδικά. Εκθειάζει τα λουλούδια και τα βότανά του, που, όπως λέει, θεραπεύουν σχεδόν όλες τις αρρώστιες. Σύμφωνα με πληροφορίες του ίδιου, την εποχή όπου οι Καταλανοί κατείχαν την Αθήνα, γιατροί από όλα τα μέρη του κόσμου έφταναν στην περιοχή, προκειμένου να συλλέξουν βότανα από τον Υμηττό, πληρώνοντας γι’ αυτό φόρο εκατό χιλιάδες χρυσά φλουριά το χρόνο. Υποστηρίζει πως ένας από τους λόγους, για τον οποίο οι σοφοί του κόσμου διάλεξαν την Αθήνα για να κατοικήσουν, ήταν τα βότανα που υπήρχαν στις πλαγιές του Υμηττού. Αναφέρει ότι στην εποχή του εξακολουθούν να μαζεύονται και να εξάγονται εκατοντάδες φορτία με χόρτα και βότανα.

22 Μονές Από τους κλασικούς χρόνους μέχρι την Βυζαντινή περίοδο και τη Φραγκοκρατία, η ιστορία του Υμηττού συνδέεται με τη θρησκευτική λατρεία. Τα μοναστήρια έχουν χτιστεί στη θέση αρχαίων ναών και έχουν ενσωματωμένα τμήματά τους. Η εμφάνιση και η εδραίωση του χριστιανισμού απομόνωσε την Αθήνα χαρακτηρίζοντας την ειδωλολατρική. Το γεγονός αυτό συμπαρέσυρε και τις πνευματικές λειτουργίες της. Το πνεύμα της σύνθεσης του ελληνορωμαϊκού και του χριστιανικού κόσμου αποτυπώνεται και στην περιοχή του Υμηττού. Ενδεικτικό της θρησκευτικής / πολιτισμικής μίξης είναι ότι πάνω σε αρχαία μνημεία οικοδομήθηκαν χριστιανικές εκκλησίες.

23 Τα μοναστήρια στη Βυζαντινή περίοδο εκτός από χώροι πνευματικής άσκησης, ήταν "ταμεία" αρχαίων συγγραμμάτων - είχαν πλούσιες βιβλιοθήκες - και ήταν φορείς γενικότερης πολιτιστικής δραστηριότητας όπου δίδασκαν φιλόσοφοι. Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Καρέα ιδρύθηκε πιθανόν τον 11ο αιώνα. Βρίσκεται στο βάθος μιας πετρώδους ρεματιάς, σε απόσταση μέτρων από τον ομώνυμο οικισμό. Εδώ μόνασε τον 17ο αιώνα ο ιατροφιλόσοφος Πέτρος Παπασταμάτης (Πετράκης).

24 Η Μονή του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του Κυνηγού (των Φιλοσόφων) βρίσκεται στη βορειότερη κορυφή του Υμηττού, στο πλάτωμα ενός λόφου, σε θέση που εποπτεύει την πεδιάδα των Αθηνών και των Μεσογείων. Κτίστηκε τον 12ο αιώνα και το καθολικό της ανήκει στον τύπο των σταυροειδών. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία μοναστική κοινότητα και η πρόσβαση σε αυτή γίνεται από το προάστιο της Αγίας Παρασκευής. Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου ιδρύθηκε τον 13ο ή 15ο αιώνα. Είναι κτισμένη στους βορινούς πρόποδες του βουνού πάνω από τον οικισμό του Παπάγου.

25 Η Μονή Καισαριανής Οι ανασκαφές του αρχαιολόγου Μανόλη Χατζηδάκη, το 1958, αποκάλυψαν κοντά στις αψίδες του ιερού του βυζαντινού ναού της Μονής Καισαριανής αφιερωμένου στα Εισόδια της Θεοτόκου, του 11ου αιώνα, μια παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου - 6ου αι.  Σε κοντινό ύψωμα, νοτιοδυτικά του μοναστηριού διακρίνονται τα ερείπια ενός βυζαντινού ναού, πριν από τον 11ο αιώνα, δίπλα από μια φράγκικη εκκλησία του Αγίου Μάρκου και ένα νεότερο ναό των Ταξιαρχών.

26 Η Μονή Καισαριανής.

27 H Μονή Αστερίου Η μονή Αστερίου ή Ταξιαρχών βρίσκεται βορειοανατολικά της Μονής Καισαριανής, σε υψόμετρο 545 μέτρων. Η μονή είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής ναός με τρούλο. Σωζόμενη επιγραφή μας πληροφορεί ότι είχε διατελέσει «Πατριαρχικόν Σταυροπήγιον».

28 H Μονή Αστερίου

29 Πηγές του Υμηττού (Στην Αρχαιότητα)
Το βουνό του Υμηττού στους ιστορικούς συγγραφείς αναφέρεται ως κέντρο λατρείας και υγείας επειδή υπάρχουν «πηγές». Οι πηγές αυτές ήταν: Η πηγή της Καλοπούλας ( κύλλου-πήρα των Αρχαίων). Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το νερό της έχει ευεργετικές ιδιότητες, ιδιαίτερα στις άτεκνες γυναίκες που πίνοντάς το τεκνοποιούσαν. Η πηγή του Αγιάσματος – τεχνητή πηγή με θεραπευτικές ιδιότητες.

30 Η πηγή του Κριού, όπου το νερό εξακολουθεί να τρέχει έως και σήμερα
Η πηγή του Κριού, όπου το νερό εξακολουθεί να τρέχει έως και σήμερα. Από αυτές τις πηγές το νερό κατέληγε στον Ηριδανό.

31 ΧΛΩΡΙΔΑ ΥΜΗΤΤΟΥ Τα φυσικά δάση με πεύκα (χαλέπιο και τραχεία) είναι ελάχιστα στον Υμηττό και στην πραγματικότητα αποτελούν συστάδες. Τα πεύκα που βλέπουμε, κυρίως στην πλευρά προς το Λεκανοπέδιο, προέρχονται από αναδασώσεις. Γενικά για τη χλωρίδα του Υμηττού έχουν καταγραφεί 654 είδη με ευρύτατη φυσική κάλυψη από θάμνους, πουρνάρια, αγριελιές, κουτσουπιές, χαρουπιές, σχίνους, κουμαριές, μυρτιές, φιλίκια, αγριελιές, φρύγανα (θυμάρια, ασπάλαθους) και αγριολούλουδα (3 ενδημικά).

32

33

34

35

36

37 ΠΑΝΙΔΑ ΥΜΗΤΤΟΥ Η πανίδα του Υμηττού περιλαμβάνει αλεπούδες, λαγούς, ασβούς, νυφίτσες, σκαντζόχοιρους, αρουραίους, πετροκούναβα

38 και πάνω από 100 είδη πουλιών, τα οποία φωλιάζουν ή είναι εποχιακοί επισκέπτες. Πολλές φορές έχουν πεταχτεί μέσα από τους θάμνους πέρδικες.

39 ζώα του Υμηττού

40

41

42

43

44

45

46 Σπήλαιο Νταβέλη Στη νοτιοδυτική πλευρά του βουνού, βρίσκεται η "Σπηλιά του Νταβέλη". Το σπήλαιο αυτό, πριν ονομαστεί έτσι, ονομαζόταν "Σπήλαιο των Αμώμων", δηλαδή των αγνών και αναμάρτητων, γιατί μόνο αυτοί μπορούσαν να εισέλθουν εκεί. Δεν είναι γνωστό από πού προήλθε αυτή η ονομασία. Φημολογείται ότι ο περιβόητος λήσταρχος Νταβέλης στα μέσα του περασμένου αιώνα είχε ανακαλύψει υπόγεια περάσματα στη σπηλιά, που οδηγούσαν στην Αθήνα και τον βοηθούσαν στους σκοπούς του.

47 Σπηλαιοβάραθρο Προφήτη Ηλία
Το σπήλαιο βρίσκεται στην άνω Γλυφάδα λίγα μέτρα από τα σπίτια και κοντά στο ομώνυμο εκκλησάκι. Είναι κοντά, επίσης, και σε μια χαρακτηριστική μεγάλη τσιμεντένια δεξαμενή.

48 Σπήλαιο της Παιανίας Το «Κουτούκι» είναι το μεγαλύτερο και το ωραιότερο από τα εξήντα (60) περίπου σπήλαια της Αττικής. Βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές του κυρίως ορεινού όγκου του Υμηττού, σε υψόμετρο 510 μέτρων, και υπάγεται στον Δήμο Παιανίας. Πρώτος εξερευνητής του Σπηλαίου θεωρείται ο δημοσιογράφος Δ. Χατζόπουλος, ο οποίος, με τη βοήθεια των κατοίκων της περιοχής, πραγματοποίησε την πρώτη κάθοδο από την φυσική είσοδο του σπηλαίου, όπου προηγουμένως είχε πέσει ένα κατσίκι.  Μέσα στο σπήλαιο υπάρχουν καταπληκτικοί σταλακτίτες και σταλαγμίτες, οι οποίοι δημιουργούν μοναδικούς σχηματισμούς.

49 Το σπήλαιο του Πάνα Βάρης
Βρίσκεται τρία χιλιόμετρα βόρεια της Βάρης, στο ύψωμα "Κρεβάτι", σε υψόμετρο 290 μέτρων. Είναι ένα σπήλαιο σταλακτιτών με δυο αίθουσες και φιγούρες λαξευμένες στους βράχους του. Σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στο εσωτερικό του, αποτελούσε τόπο λατρείας του Πάνα, του Απόλλωνα και των Νυμφών. Το πιο εντυπωσιακό ανάγλυφο είναι του γλύπτη Αρχέδημου από τη Θήρα ο οποίος, όπως αναφέρεται στις επιγραφές, ήταν εκείνος που «οικοδόμησε» και «διασκεύασε» το σπήλαιο σε ιερό των Νυμφών, ενεργώντας ως «νυμφόληπτος», δηλαδή υπό την επήρειά τους. Η λατρεία στο σπήλαιο ξεκίνησε στην αρχαϊκή εποχή (~600 π.Χ.) και συνεχίστηκε αδιάλειπτη ως το 150 π.Χ.

50 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ - ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

51 Τις μεσημεριανές ώρες της 25ης Αυγούστου 2007, σύμφωνα με καταγγελίες προς την Ελληνική Αστυνομία, ο οδηγός ενός αυτοκινήτου κινούμενο σε περιφερειακές οδούς του Υμηττού, πετούσε εμπρηστικούς μηχανισμούς. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος, ήταν η πρόκληση μεγάλης πυρκαγιάς, στα όρια του δήμου Χολαργού. Η φωτιά επεκτάθηκε, εξαιτίας των ανέμων υψηλής έντασης (έως και 8 μποφόρ μετρήθηκαν τοπικά από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) και εξαπλώθηκε γρήγορα στους δήμους Παπάγου και Καισαριανής. Με κατοικίες στο δήμο Παπάγου να καίγονται, επικεντρώθηκε εκεί μεγάλο τμήμα των πυροσβεστικών δυνάμεων της Αθήνας.

52 Πέραν των ζημιών σε 2 κατοικίες στην περιοχή του Παπάγου, άλλες ζημιές σε ανθρώπινες υποδομές δεν καταγράφηκαν. Η πυρκαγιά κατασβέστηκε αργά το απόγευμα της ίδιας μέρας. Η πυρκαγιά προκάλεσε έντονα κυκλοφοριακά προβλήματα στην περιοχή της Λεωφόρου Κατεχάκη, αφού στο τμήμα της περιφερειακής οδού, στο ύψος του Καρέα, αλλά και σε κομμάτι της Αττικής Οδού, οι αρχές αναγκάστηκαν να διακόψουν την κυκλοφορία, καθώς οι φλόγες βρίσκονταν επικίνδυνα κοντά στο δρόμο.

53 Στην περιοχή έγιναν ρίψεις νερού από δύο ελληνικά  πυροσβεστικά αεροσκάφη Canadair CL- 215, ένα ρωσικό αεροσκάφος Beriev Be-200, η επιχείρηση του οποίου ήταν η πρώτη στα όρια της Αθήνας, όπως επίσης και από ένα ρωσικό ελικόπτερο. 

54 Μετά την Πυρκαγιά Η σημερινή εικόνα του Υμηττού – στην περιοχή του εκδηλώθηκαν 167 (!) πυρκαγιές από το 2007 – δεν είναι βέβαια αποτέλεσμα παρεμβάσεων μόνο των τελευταίων δεκαετιών. Ωστόσο οι οικισμοί των αυθαιρέτων άρχισαν να επεκτείνονται τα τελευταία χρόνια, λόγω της έλλειψης ελεύθερης γης και της συνακόλουθης αύξησης της αξίας της και αποδεικνύονται ως το σημαντικότερο πρόβλημα του Υμηττού.

55 Στην ευρύτερη περιοχή του Υμηττού έχουν συμφέροντα τέσσερις οικοδομικοί συνεταιρισμοί. Πρόκειται για: - Τον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών (ΑΟΟΑ) στην περιοχή Παπάγου, που κατέχει έκταση περίπου στρέμματα στη Β ζώνη προστασίας του όρους. - Το Συνεταιρισμό Πολιτικών Υπαλλήλων του υπουργείου Στρατιωτικών, που κατέχει περίπου 150 στρέμματα από έκταση 420 στρεμμάτων στη Γλυφάδα. - Το Συνεταιρισμό των Καφεπωλών. Κατέχει τμήμα 360 στρεμμάτων από το «κτήμα Καραπάνου» στη Γλυφάδα, μεγάλο τμήμα του οποίου βρίσκεται στην Α και Β ζώνη προστασίας του Υμηττού. - Το Συνεταιρισμό Θυρωρών και Απασχολουμένων σε Εργασίες Μεγάρων, Γραφείων και Πολυκατοικιών Αθηνών - Πειραιώς. Κατέχει δασική έκταση 915 στρεμμάτων μέσα στην Α ζώνη προστασίας

56 Ο Σύνδεσμος Προστασίας & Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ) ιδρύθηκε το 1992, με σκοπό την προστασία του δάσους του Υμηττού από φυσικές και ανθρωπογενείς αιτίες και περιλάμβανε 9 Μέλη: τους  Δήμους Αγ. Παρασκευής, Χολαργού, Παπάγου, Ζωγράφου, Καισαριανής, Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αργυρούπολης, Γλυφάδας. 

57 Φιλοδασική Ένωση Αθηνών
Ξεχωριστή παρουσία στον Υμηττό αποτελεί η Φιλοδασική Ένωση Αθηνών. Η Φ.Ε.Α. αναμόρφωσε πλήρως μία έκταση στρεμμάτων, η οποία είχε ερημώσει από τα λατομεία, τις πυρκαγιές και την ξύλευση στην Κατοχή. Με κέντρο την αναστυλωμένη Μονή Καισαριανής η περιοχή αυτή έχει, με νομοθετική ρύθμιση, χαρακτηριστεί Αισθητικό Δάσος

58 Οικολογική συνεισφορά
Το όρος Υμηττός, ως περιαστικός ορεινός όγκος, συμβάλλει ουσιαστικά στην απορρύπανση της ατμόσφαιρας, την αντιμετώπιση της αναστροφής των θερμοκρασιών και την καταπολέμηση του νέφους, χάρη στη ροή των ατμοσφαιρικών μαζών την ημέρα από τον Σαρωνικό προς την πόλη και τις υπώρειες του βουνού και τη νύκτα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο δασικός του χαρακτήρας το καθιστά ιδανικό τοπίο για την αναψυχή των κατοίκων της πόλης και για ήπιες δραστηριότητες, σε αρμονική ισορροπία με το οικοσύστημα.

59 Συμπεράσματα   Ο Υμηττός αποτελεί σημαντικό στοιχείο της περιαστικής φύσης της Αττικής μαζί με τα άλλα βουνά που σχηματίζουν το λεκανοπέδιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί η γλωσσολογική διερεύνηση της προέλευσης του ονόματος του Υμηττού. Κατά την Αρχαιότητα, κατά την περίοδο, όπου η Αθήνα αναπτυσσόταν οικονομικά και πολιτιστικά, η ευρύτερη περιοχή του Υμηττού αντιμετωπιζόταν ως κέντρο λατρείας των αρχαίων θεών, αλλά και ως τόπος υγείας, χάρη στις πηγές του Υμηττού που είχαν θεραπευτικές ιδιότητες. Επίσης, ο Υμηττός αποτέλεσε θρησκευτικό κέντρο για τη συνάντηση των αρχαίων δήμων. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, υπήρχαν στους πρόποδες του Υμηττού οικισμοί ιδιαίτερου κάλλους, καθώς και «φροντιστήρια», όπως ονομάζονταν οι φιλοσοφικές σχολές. Από τους κλασικούς χρόνους μέχρι την Βυζαντινή περίοδο, η ιστορία του Υμηττού συνδέεται με τη θρησκευτική λατρεία. Το πνεύμα της σύνθεσης του ελληνορωμαϊκού και του χριστιανικού κόσμου αποτυπώνεται με ιδιαίτερο τρόπο στην περιοχή του Υμηττού, καθώς πάνω σε αρχαίους ναούς οικοδομήθηκαν χριστιανικές εκκλησίες και μοναστήρια. Στα μοναστήρια που σώζονται ως σήμερα διάσπαρτα στις πλαγιές του Υμηττού, υπάρχουν εντοιχισμένα μάρμαρα από ανάγλυφα ή επιτύμβιες στήλες, τμήματα από κίονες, ενώ στα θεμέλιά τους διακρίνονται, όπως προαναφέρθηκε, τα ίχνη από παλαιοχριστιανικές βασιλικές και αρχαίους ναούς. Βρίσκονται εκεί όπου από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, ασκητές και μοναχοί ζήτησαν ευλαβικά άσυλο. Ο Υμηττός μπορεί να εντυπωσιάσει τον επισκέπτη με την ποικιλία και ιδιαιτερότητα της χλωρίδας και πανίδας του. Μπορεί, επίσης, να αιφνιδιάσει τον περιπατητή με τα χρώματα, με τα οποία «ντύνεται» κάθε εποχή του χρόνου. Η χλωρίδα του Υμηττού περιλαμβάνει δάση χαλέπιας πεύκης στις περιοχές Καισαριανής, Καρέα και Ηλιούπολης, ενώ απαντούν ακόμη λεύκες, πλατάνια, κυπαρίσσια , κέδροι, σχίνα και αρκετά αγριολούλουδα. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πανίδα και η χλωρίδα του Υμηττού απειλούνται λόγω της επέκτασης των οικισμών, των πολλών εγκαταστάσεων και των ορεινών δρόμων. Από οικολογική άποψη, ο Υμηττός έχει υποστεί την ανεξέλεγκτη και, σε αρκετές περιπτώσεις, ανεπανόρθωτη επέμβαση του ανθρώπου. Είναι επιτακτική ανάγκη να προστατεύσουμε τον πολιτιστικό και περιβαλλοντικό πλούτο που μας κληροδότησε ο Υμηττός.