Ομάδες συμφερόντων. Πλουραλισμός, κορπορατισμός και πελατειασμός.

Παρουσίαση με θέμα: "Ομάδες συμφερόντων. Πλουραλισμός, κορπορατισμός και πελατειασμός."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ομάδες συμφερόντων. Πλουραλισμός, κορπορατισμός και πελατειασμός.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ 10 5/2017 1. Ph. C. Schmitter and T. L. Karl (1991), “What democracy is…and is not”, Journal of Democracy, Summer 1991. Schmitter-and-Terry-Lynn-Karl-What- Democracy-is-and-Is-Not.pdf 2. Transparency International, “Lobbying in Europe: Hidden influence, privileged access” , 15 April 2015, σελ content/uploads/2015/04/Lobbying_web.pdf Ομάδες συμφερόντων. Πλουραλισμός, κορπορατισμός και πελατειασμός. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

2 το κλασσικο πλουραλιστικο μοντελο στισ φιλελευθερεσ δημοκρατιεσ
5/2017 Πλουραλισμός (αμερικάνικη θεωρία A. Bentley, αρχές 20 αι.): σύμφωνα με το ιδεότυπο, ο ανταγωνισμός και εκπροσώπηση οργανωμένων ομάδων συμφερόντων ανάλογα με τον τομέα της πολιτικής, λειτουργούν ως διαμεσολαβητές Κάθε ομάδα έχει τις ίδιες πιθανότητες να έχει πρόσβαση ελεύθερα και επί ίσοις όροις (φιλελευθερισμός των ομάδων συμφερόντων), και να προωθήσει τα συμφέροντα της χωρίς μεροληψία εκ μέρους του κράτους. Η πολιτική είναι μια ελεύθερη αγορά που με ελάχιστες προυπόθεσεις επιτρέπει την συμμετοχή (συναλλακτική αντίληψη της πολιτικής). Η εξουσία δεν είναι αυτή μιας πλειοψηφίας (παραδοσιακή προσέγγιση, αυτή των κομμάτων) αλλά μιας σειράς μειονοτήτων που δραστηριοποιούνται σε επιμέρους τομείς και υφίσταντο τον έλεγχο και τους περιορισμούς των άλλων ομάδων με την κυβέρνηση να παίζει το ρόλο του διαιτητή. Ο κομματικός ανταγωνισμός έχει μικρή ουσία αφού οι περισσότερες πολιτικές αποφάσεις προκύπτουν με συζήτηση μεταξύ των υπουργείων και των ομάδων συμφερόντων, μετατρέποντας τις τελευταίες σε κρίσιμο όργανο της δημοκρατίας που ελέγχουν την κυβερνητική δραστηριότητα και την εφαρμογή των νόμων. Ως φορείς διαβούλευσης, συμβιβασμού, πληροφόρησης συμβάλλουν στην ενίσχυση της πολιτικής εκπαίδευσης των πολιτών, των σχέσεων τους με το κράτος, μείωση της κυριαρχίας ενός συμφέροντος (Dahl, 1993). Αποφεύγεται η υπερσυγκέντρωση και υπέρ του υγιή κερματισμού των κυβερνητικών δραστηριοτήτων αφού καμμιά ελίτ δεν μπορεί να χειραγωγήσει μόνη της την κυβέρνηση (διασπορά της λήψης των αποφάσεων). H λειτουργική αντιπροσώπευση αντικαθιστά την κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση, δίνοντας φωνή στις μειονότητες και λειτουργώντας ως ανάχωμα στις υπερβολές της πλειοψηφίας. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

3 Η κοινωνια των πολιτων: ποιοι δρωντεσ;
5/2017 Κοινωνία των πολιτών: αποτελεί ουσιώδη μη κυβερνητικό θεσμό που απηχεί τις απόψεις των πολιτών Ομάδες συμφερόντων: μη κυβερνητικές οργανώσεις με εξειδικευμένους στόχους, με πολιτική επιρροή στη δημόσια πολιτική, που ασκούν πίεση στη κυβέρνηση (μέσα από τη διοίκηση, κοινοβούλιο, δικαστήρια), πραγματιστική προσέγγιση. Ομάδες πίεσης: οι ηγετικές ομάδες τέτοιων ομάδων προωθούν ιδέες, ταυτότητες, πολιτικές και αξίες για την προώθηση συγκεκριμένων αξιώσεων χωρίς να έχουν κάποιο ίδιον συμφέρον (οργανώσεις καταναλωτών, για το περιβάλλον, τα δικαιώματα (κάρτα μέλους, χρηματική συνδρομή) Προστατευτικές ομάδες (κλαδικές ή λειτουργικές ομάδες): εκφράζουν τα ζωτικά επαγγελματικά/τοπικά συμφέροντα των μελών τους, αποκόμιση επιλεκτικών οφελών μέσω πίεσης ή δικτύωσης με τους κρατικούς φορείς (συνδικαλιστικές, εργοδοτικές, επιχειρηματικές, επαγγελματικές ενώσεις, τοπικές ομάδες με συγκεκριμένα αιτήματα, ευρύτερες συνομοσπονδίες εργοδοτών ή εργαζομένων με μέλη άλλους οργανισμούς, επιχειρήσεις, σωματεία κτλ. από τα οποία αποκτούν κάποια βαθμό αυτονομίας). Επιχειρήσεις Τοπικές και περιφερειακές αρχές *** Μια ομάδα πίεσης που πέρα από τον επηρρεασμό της κοινής γνώμης επιδιώκει να προωθήσει τα συμφέροντα συγκεκριμένων ομάδων είναι στην ουσία προστατευτική ομάδα (π.χ. LGTB). *** Κινήματα (χρήση μη συμβατικών μέσων δημοσιοποίησης και επιδίωξης του στόχου τους) ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

4 Προυποθεσεισ και διοδοι επιρροησ των ομαδων συμφεροντων
5/2017 Προυποθέσεις επιρροής και ενισχυμένη διαπραγματευτική ισχύ: βαθμός νομιμοποίησης (συμφέροντα με υψηλό κύρος, ο βαθμός επηρρεάζεται και από συστημικές παραμέτρους, όπως το βαθμό αποδοχής του ρόλου μιας ομάδας σε μια χώρα), πυκνότητα συμμετοχής (αριθμός μελών και υψηλή συμμετοχή/ενεργητικότητα/ακτιβισμό, όταν ένα επαγγέλμα δεν είναι κατακερματισμένο σε πολλές ομάδες συμφερόντων), οικονομική δυνατότητα, επαγγελματική τεχνογνωσία (χρήσιμη δεδομένης της λιγότερο εξειδικευμένης γραφειοκρατίας), μέσα πίεσης κυρίως των προστατευτικών ομάδων που έχουν περισσότερα από τις ομάδες πίεσης (απεργία, άρνηση εφαρμογής μιας απόφασης κτλ). Δίοδοι επιρροής: άμεσες επαφές με τους κυβερνητικούς θεσμούς και κυρίως με τη γραφειοκρατία στο πλαίσιο γνωμοδοτικών οργάνων (στο προπαρασκευαστικό στάδιο της διαμόρφωσης της πολιτικής). Εκτός της περίπτωσης των ΗΠΑ,κοινοβούλιο με πάραδοση κομματικής πειθαρχίας θεωρείται καθοδηγητής γνώμης και παθητικός δρώντας παρά παράγοντας λήψης αποφάσεων. έμμεση άσκηση επιρροής μέσω των κομμάτων (σύνδεση με ιδεολογικούς δεσμούς)/ σήμερα λιγότεροι στενοί δεσμοί με κόμματα, κυρίως δεσμοί σκοπιμότητας και εστίαση στα μέλη, επιδίωξη ανεξάρτητων σκοπών, ακολουθούν την εξουσία και όχι τα κόμματα. Η διάκριση μεταξύ κομμάτων και ομάδων συμφερόντων είναι οξύτερη λόγω διεύρυνσης της εκλογικής βάσης των πρώτων και εξειδίκευσης των δεύτερων. έμμεση επιρροή μέσω της κοινής γνώμης, έτσι ενισχύεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των ομάδων στα πρότυπα του πλουραλιστικού μοντέλου. Πλέον και οι προστατευτικές ομάδες και όχι μόνο οι ομάδες πίεσης ειδικά σε χώρες όπου το κοινοβούλιο έχει αναβαθμισμένο ρόλο, χρησιμοποιούν τη δημοσιότητα για να επηρρεάσουν την κοινή γνώμη και να ασκήσουν πίεση στο κοινοβούλιο, η λεγόμενη διπλή διαδρομή (πχ Κογκρέσσο), και έτσι περιορίζεται η ασυμβατότητα ανάμεσα στις ομάδες συμφερόντων και την εκλογική αντιπροσώπευση. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

5 Η αναπτυξη των ομαδων συμφεροντων
H δραστηριότητα των ομάδων συμφερόντων (αύξηση του αριθμού τους και της σημασίας τους) αναπτύχθηκε με την ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους και την αύξηση των ρυθμιστικών πολιτικών. Μοιράζονται την κυριαρχία με τους αιρετούς θεσμούς, είναι εξοικιωμένες με τις λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης, διαθέτουν ισχυρές ερευνητικές υποδομές και επικοινωνιακή ικανότητα. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται συναινετικά εχουν μικρότερο πολιτικό κόστος. Lobbies: ειδικευμένες εταιρίες συμβούλων που αναλαμβάνουν την πολιτική επικοινωνία και άσκηση πολιτική πίεσης με τους κυβερνητικούς θεσμούς επί χρήμασι για λογαριασμό διάφορων επιχειρήσεων, ομάδων συμφερόντων κτλ. Χωρίς αυτές, οι εκστρατείες επιρροής είναι περίπλοκες και χρονοβόρες. Έχουν εξειδικεύμενη γνώση των ρυθμιστικών πολιτικών αφού παρακολουθούν συστηματικά την κυβερνητική και κοινοβουλευτική δράση, μπορούν να ασκήσουν αθέμιτη επιρροή (ενάντια στην αρχή της ισότητας) δεδομένου ότι έχουν διάφορους πελάτες για τους οποίους κάνουν δημόσιες σχέσεις και έχουν προσωπικές σχέσεις με θεσμικά πρόσωπα, με μια καλή οικονομική απολαβή μπορούν να έχουν πρόσβαση και να επηρρέασουν την έκβαση μιας απόφασης (καταψήφιση νομοσχεδίου, αναβολή νομοθέτησης, αλλαγής περιεχομένου νομοθετικής πρότασης κτλ,). Τέτοιες εταιρίες στρατολογούν πρώην πολιτικούς ή γραφειοκράτες (το πρόβλημα των revolving doors). Αν η επιρροή είναι εξαγοράσιμο προιόν τότε πλήττει τη δημοκρατία. Ρυθμιστικό πλαίσιο ενάντια στη διαφθορά: δημόσια εγγραφή, δημοσίευση ΄και δημόσιος έλεγχος του οικονομικού ισολογισμού, δαπανών και των πηγών χρηματοδότησης, δηλώσεις ενδιαφέροντος (declaration of interest), χρονικό διάστημα αποχής μετά από δημόσιο αξίωμα πριν την ανάληψη έμμισθης θέσης σε εταιρία συμβούλων. 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

6 Κριτικη προσεγγιση του πλουραλιστικου μοντελου
Πρόκειται για ανεξάρτητους συλλογικούς φορείς; Πρόκειται για ένα σύστημα λειτουργικής αντιπροσώπευσης που συμπληρώνει την εκλογική αντιπροσώπευση; Οι ομάδες συμφερόντων συμπληρώνουν ή υποκαθιστούν επικίνδυνα τη δημοκρατική διαδικασία; Ο υποτιθέμενος ανταγωνισμός της πλουραλιστικής προσέγγισης αποκρύπτει τα κοινά συμφέροντα των ηγετών των πιο σημαντικών ομάδων από την ίδια κοινωνική και εθνική ομάδα. Κάποιες ομάδες συμφερόντων είναι υπερβολικά ισχυρές, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο (σταθερή ιεραρχία επιρροής) και δεν ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις. Το κράτος δεν είναι ουδέτερος διαιτητής, αλλά συνδιαμορφωτής του πεδίου δράσης τους αφού ρυθμίζει τη λειτουργία τους και μπορεί να ευνοεί κάποιες. Αγνοείται η μεροληψία της πολιτικής κουλτούρας και του πολιτικού συστήματος υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων, κυρίως αυτών υπέρ μετριοπαθών και όχι ριζοσπαστικών αλλαγών. Η πολιτική εκφυλίζεται σε μηχανισμό εξισορρόπησης επιμέρους συμφερόντων αντί του γενικού συμφέροντος, όπου σχηματίζεται μια σταθερή ιεραρχία με τους ανοργάνωτους πολίτες να είναι εκτός δυνατότητας να επιρρεάσουν. Ευνοείται η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος (πελατειασμός). Η επιλεκτικότητα των κύκλων χάραξης πολιτικής, όπου κάποια συμφέροντα (κυρίως βιομηχανικά) είναι εντός συστήματος και ελέγχουν την πολιτική διαδικασία περιορίζοντας την ικανότητα των πολιτικών και των γραφειοκρατών να επιβάλλουν απώλειες ή αποφάσεις αντίθετες σε αυτά (agency capture). 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

7 Δομημένα πρότυπα αλληλεπιδρασησ μεταξυ ομαδων συμφεροντων και κυβέρνησησ που απομακρυνονται από το ιδεοτυπο του πλουραλισμου Το τρίγωνο της εξουσίας (Wright Mills, 1956): μονιστική ή ελιτίστικη ερμηνεία της αμερικάνικης πολιτικής ζωής. Οι ηγέτες της βιομηχανίας, των ενόπλων δυνάμεων και της κυβέρνησης σχηματίζουν μια αλληλεξαρτημένη αριστοκρατία της εξουσίας στις ΗΠΑ αφοσιωμένη στο σύστημα, και όχι διακρικά κέντρα εξουσίας. Σιδηρά τρίγωνα: η παραδοσιακή σχέση ανάμεσα στις ομάδες και στους κυβερνητικούς θεσμούς σε πολλούς τομείς της πολιτικής (κυβερνητικά υπουργεία, ομάδες συμφερόντων, επιτροπές του Κογκρέσσου). Λειτουργούν ως κλειστές, αυτόνομες και μυστικοπαθείς συμμαχίες συμφερόντων-υποκυβερνήσεις ανεξάρτητες ως ένα βαθμό από αποφάσεις σε άλλους τομείς (μη πλουραλιστικά άτυπα καρτέλ) που κατακερματίζουν την εκτελεστική εξουσία (Lowi, 1969). Κοινότητα πολιτικής (Rhodes, 1992): μοτίβο εσωστρεφούς χάραξης πολιτικής σε κάθε επιμέρους πολιτική μεταξύ ηγετών ομάδων συμφερόντων και ανώτερων δημόσιων λειτουργών. Αναπτύσσουν κοινό κώδικα, απόψεις, συμφέροντα και εργασιακό ήθος. Κορπορατισμός: Η οργάνωση από το κράτος της ιεραρχικής ενσωμάτωσης ενός περιορισμένου αριθμού ομάδων συμφερόντων στη δημόσια λήψη αποφάσεων ως κρίσιμο στοιχείο του πολιτικού συστήματος που σε συνεργασία με την κυβέρνηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή των συμφωνιών. Το κράτος παραχωρεί το μονοπώλιο αντιπροσώπευσης σε αυτές με αντάλλαγμα να έχει λόγο στην επιλογή των ηγετών και την άρθρωσή των αιτημάτων και των υποστηρικτών τους (Schmitter, 1974). 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

8 νεο-κορπορατισμοσ και θεματικα δικτυα στισ φιλελευθερεσ δημοκρατιεσ
Νεο-κορπορατισμός: οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι (κοινωνικοί εταίροι) και η κυβέρνηση συμμετέχουν και συνεργάζονται στις διαπραγματεύσεις στις οικονομικές πολιτικές. Κεντρικός στόχος της κυβέρνησης είναι να αναπτυχθεί μια εισοδηματική πολιτική (προσπάθεια ελέγχου του πληθωρισμού επηρεάζοντας τις διαπραγματεύσεις επί των μισθών και τις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών). Η σταδιακά παρακμάζουσα πορεία του παραδοσιακού νεο-κορπορατισμού στο τελευταίο τέταρτο του 20 αι.μ κυρίως από τη δεκαετία του 80 και μετά. Ιδιαίτερα στον αγγλοσαξωνικό κόσμο με την ανάπτυξη της οικονομίας της αγοράς, των ιδιωτικοποίησεων και της παγκοσμιοποίησης. Στον ιδιωτικό τομέα η συμμετοχή σε συνδικαλιστικούς φορείς είναι πλέον εξαίρεση στις δυτικές δημοκρατίες με πιο περιορισμένη βάση αντιπροσώπευσης στις διαβουλεύσεις και χωρίς εξουσία συναπόφασης. Η μετεξέλιξη τους από οργανώσεις συλλογικής διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση για λογαριασμό των μελών τους σε φορείς άσκησης επιρροής και παροχής υπηρεσιών. Η μείωση της σημασίας των ευρύτερων προστατευτικών ομάδων (π.χ. επιμελητήρια) οδηγούν ομάδες συμφερόντων να λειτουργούν πιο οριζόντια. Τη θέση τους έχουν πάρει πιο χαλαρά και πλουραλιστικά θεματικά δίκτυα /issue networks & advocacy coalitions (εμπειρογνώμονες, πολιτικοί, ομάδες συμφερόντων, γραφειοκράτες, κτλ.) πιο ανοιχτά σε άλλες οργανώσεις λόγω της διεύρυνσης των ομάδων συμφερόντων, λόγω του σχετικά μεγαλύτερου ελέγχου των αποφάσεων και της χρήσης του δημόσιου χρήματος. Πρόκειται για την συμμετοχή μεγάλου αριθμού παραγόντων με ειδικές γνώσεις που τους συνδέει ένα ευρύ δίκτυο αμοιβαίων δεσμεύσεων. Η επιρροή των οργανισμών που εμπλέκονται εξάρταται από το ζήτημα και το βαθμό της ειδίκευσης τους. Περισσότερα συμφέροντα, υπάρχει περιορισμός της μεροληψίας υπέρ προστατευτικών ομάδων, λειτουργούν με λιγότερη ιεραρχία, νέες ομάδες λαμβάνουν μέρος στη συζήτηση με επιχειρηματολογία. Οι οργανώσεις μοιράζονται τους πόρους (τεχνογνωσία, νομιμοποίηση, εφαρμογή, κατάρτιση νόμων). Τα θεματικά δίκτυα είναι πιο αυστηρά δομημένα από το πλουραλιστικό μοντέλο του ανοιχτού ανταγωνισμού αλλά και πιο πλουραλιστικά από το σιδηρούν τρίγωνο και τα άλλα δομημένα πρότυπα αλληλεξάρτησης. 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

9 Οι ομαδεσ συμφερόντων σε αυταρχικα και ολοκληρωτικα καθεστωτα
ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ Ποδηγέτηση και ενσωμάτωση των ομάδων συμφερόντων στη δομή εξουσίας: στρατολόγηση του εργατικού δυναμικού σε κρατικά ελεγχόμενες ενώσεις, εμπλοκή της ηγεσίας στην οικονομία και άρα και στη διαμόρφωση των επιχειρηματικών πρακτικών. Στην Λατινική Αμερική είτε συνεχίζουν να λειτουργούν πρακτικές καθολικού κορπορατισμού και ακραίου πελατειασμού, πρακτικές που έχουν την ρίζα τους στην αποικιοκρατία (π.χ. κρατική χρηματοδότηση της μονοπωλιακής αντιπροσώπευσης από φίλα προσκείμενες στο κράτος ομάδες), είτε η κατάρρευση του παλαιού καθολικού κορπορατισμού ενισχύει περαιτέρω το προσωποπαγές ύφος της διακυβέρνησης (περίπτωση διακυβέρνησης Chavez, Βενεζουέλα). Διττό σύστημα αντιπροσώπευσης με κάποιο ρόλο σε ομάδες συμφερόντων σε θέματα ρουτίνας και με πελατειακά δίκτυα σε ζωτικά ζητήματα. Το άνοιγμα της ελεύθερης αγοράς μπορεί να μειώνει τον κρατικό παρεμβατισμό αλλά όχι και τα δίκτυα των πελατειακών σχέσεων. Η κοινωνία των πολιτών αποτελεί παράρτημα ενός ισχυρού κράτους. Αν υπάρχουν ομάδες πίεσης δεν έχουν πλατιά βάση και λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο υπό την επίβλεψη του κρατους. Εμφάνιση ισχυρών κινημάτων ιθαγενών υπερβαίνει τις τεχνικής φύσης εξειδικευμένες στοχεύσεις των προστατευτικών ομάδων (Λατινική Αμερική). Η πολιτική συμμετοχή των ομάδων και μετά το τέλος αυταρχικών καθεστώτων βασίζεται στην εθνική καταγωγή και όχι στην επαγγελματική δραστηριότητα (Αφρική). Οι εθνοτικές ομάδες προσομοιάζουν στις ομάδες συμφερόντων αφού ανταγωνίζονται για κρατικά ελεγχόμενους πόρους. Παρουσία ξένων ΜΚΟ που εμποδίζουν την ανάπτυξη εγχώριων ομάδων συμφερόντων. ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ Στρατηγική ολοκληρωτικής καταστολής σε χώρες με περιορισμένες ελευθερίες (απαγόρευση απεργιών, συλλογικών συμβάσεων, λειτουργίας ανεξάρτητων συνδικάτων ή άλλων ομάδων συμφερόντων, συνεργασία με πολυεθνικές για εκμετάλλευση πόρων και εξαγωγή μέσω μαύρης αγοράς προς όφελος των ηγετικών ομάδων) Οι μαζικές οργανώσεις υπηρετούν το κόμμα (ένας φορέας αναγνωρίζεται ανά τομέα), βρίσκονται υπό την ηγεσία κομματικών αξιωματούχων και μεταδίδουν την κομματική πολιτική στο λαό και όχι το αντίθετο, μετατρέποντας αυτές σε μηχανισμούς προπαγάνδας της κομματικής πολιτικής με στόχο τον κοινωνικό μετασχηματισκό και την νέα οικοδόμηση. 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

10 Πελατειασμοσ 5/2017 Η συμμετοχή μέσω πελατειακών σχέσεων είναι φαινόμενο σε όλα τα πολιτικά συστήματα. Τα πελατειακά δίκτυα (σχέσεις παραδοσιακές και προσωπικές ή χρησιμοθηρικές) είναι το βασικό μέσο με το οποίο έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι με την πολιτική με στόχο όχι την προάσπιση του κοινού συμφέροντος, αλλά την προσωπική εξυπηρέτηση αντί της ψήφου (ανταλλακτική σχέση μεταξύ πελάτη-ψηφοφόρου και πολιτικού). Αυταρχικά καθεστώτα Πρόκειται για παραδοσιακά ανεπίσημα ιεραρχικά δίκτυα εξάρτησης που συντηρούνται από τις ανταλλαγές ωφελημάτων (προστασία, ασφάλεια, υλικά μέσα, εργασία, περίθαλψη/αφοσίωση) ανάμεσα σε έναν πάτρωνα (έχει έλεγχο πόρων) με υψηλή κοινωνική θέση και τους πελάτες σε κατώτερο κοινωνικό στρώμα. Η ανασφάλεια των ατόμων και η ανισότητα αποτελούν ελατήριο ανταλλαγής της ψήφου με την προστασία του πάτρωνα. Προτείνεται η οργανωμένη προστασία που κανονικά θα έπρεπε να εξασφαλίζει η συλλογική ασφάλεια και το κράτος δικαίου. Αποτελούν τα ερείσματα των επίσημων μορφών συμμετοχής όπως τα πολιτικά κόμματα. Οι πολιτικοί πάτρωνες ελέγχουν τις ψήφους των πελατών τους, παροτρύνοντας αυτούς να συμμετέχουν σε συναθροίσεις, να εγγράφονται σε οργανώσεις. Οι πάτρωνες δρούν σε τοπικό επίπεδο αξιοποιώντας την τοπική βάση εξουσίας για να κλείνουν συμφωνίες με την κεντρική κυβέρνηση προσφέροντας τις ψήφους των πελάτων τους. Τα πελατειακά δίκτυα λειτουργούν ως πολιτικά ενοποιητικά στοιχεία συνδέοντας τους ανώτερους των ανώτατων τάξεων με τους κατώτερους των κατώτατων τάξεων. Ο πατριαρχισμός περιορίζει την αλληλεγγύη μεταξύ των τελευταίων και δεν αφήνουν περιθώρια για πολιτική συμμετοχή σε αυτόνομη και εθελούσια βάση. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ

11 Ομαδεσ συμφερoντων και εε
Από το 2000 και μετά η ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να δομήσει την πρόσβαση των εξω-θεσμικών δρώντων στα κέντρα αποφάσεων στις Βρυξέλλες για τρεις λόγους: 1) η ανάπτυξη των πολιτικών και η πολιτικοποίηση των ευρωπαϊκών κοινών γνωμών έκαναν αναγκαία τη διαβούλευση με τους εξωθεσμικούς φορείς για τον ορισμό μιας ειδικής ατζέντας πολιτικής ανά τομέα 2) δεδομένου του δημοκρατικού ελλείματος, η ανάπτυξη της κοινωνίας των πολι΄των αποτέλεσε μια νέα πηγή νομιμοποίησης για την ΕΕ 3) Η in house τεχνογνωσία της Επιτροπής είναι περιορισμένη και η πληροφορία που μπορεί να πάρει από τους ιδιωτικούς δρώντες της δίνει ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τους εθνικούς γραφειοκράτες. Οι εξω-θεσμικοί συμμετέχοντες δεν έχουν όλοι την ίδια ισχύ και άρα ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για το ποιος θα έχει καλύτερη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δημιουργεί κλειστούς κύκλους επίλεκτων εταίρων με κοινό συμφέρον για τους διαθέσιμους δημόσιους πόρους. Η διαμεσολάβηση συμφερόντων στην ΕΕ ως ημι-πλουραλιστική: λίγες οργανώσεις εκπροσωπούν ένα δημόσιο σκοπό ή μεγάλες κοινωνικές ομάδες, και ακόμα λιγότερες ομάδες είναι σε θέση να κινητοποιήσουν την κοινή γνώμη (Schmidt:2006). H διαμεσολάβηση συμφερόντων της ΕΕ ως μια μορφή «πλουραλισμού της ελίτ», όπου επιχειρηματικά συμφέροντα και ιδιαίτερα μεγάλες επιχειρήσεις είναι προνομιακοί εταίροι της διακυβέρνησης των θεσμικών οργάνων της ΕΕ (Διατλαντικός Διάλογος Επιχειρήσεων (Transatlantic Business Dialogue): χώρος όπου οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες συμβουλεύονται τις μεγάλες επιχειρήσεις). Συνεισφορά ή απειλή για τη δημοκρατία; 1) Υποσκάπτουν τη δημοκρατία εκθέτοντας την πολιτική σε ιδιοτελή και ανέλεγκτα παιχνίδια εξουσίας 2) Αποτελούν συνεισφορά στους εδαφικά οργανωμένους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, δεδομένης και της έλλειψης μιας καθαρής δημοκρατικής ηγεσίας σε επίπεδο ΕΕ. 5/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΡΟΥ