Βιολογία Ζώων ΙΙ 5. Αμνιωτά - Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Γεώργιος Μήτσαινας Λέκτορας Τμ. Βιολογίας Παν/μιο Πατρών.

Παρουσίαση με θέμα: "Βιολογία Ζώων ΙΙ 5. Αμνιωτά - Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Γεώργιος Μήτσαινας Λέκτορας Τμ. Βιολογίας Παν/μιο Πατρών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Βιολογία Ζώων ΙΙ 5. Αμνιωτά - Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Γεώργιος Μήτσαινας Λέκτορας Τμ. Βιολογίας Παν/μιο Πατρών

2 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αμνιωτά – Παράγωγοι χαρακτήρες Αμνιωτά: Μονοφυλετική ομάδα Τετραπόδων που εμφανίστηκαν περί τα μέσα του Πρώιμου Λιθανθρακοφόρου, διεισδύοντας σε όλους τους βιοτόπους που καταλάμβαναν μέχρι τότε τα αναμνιωτά Τετράποδα. Βασικός παράγωγος χαρακτήρας είναι το αμνιωτικό αυγό. Τέσσερις εξωεμβρυϊκές μεμβράνες: Άμνιο, Αλλαντοΐδα, Χόριο, Λεκιθικός σάκος 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

3 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αμνιωτά – Αμνιωτικό αυγό Άμνιο: Σχηματίζει την αμνιακή κοιλότητα και περιβάλλει το έμβρυο με υγρό, προστατεύοντάς το και παρέχοντάς του το υδάτινο μέσο για ανάπτυξη. Χόριο: Περιβάλλει όλο το περιεχόμενο του αυγού και φέρει πλούσια αγγείωση. Η αναπτυσσόμενη αλλαντοΐδα εν τέλει θα συντηχθεί με το χόριο, σχηματίζοντας την χοριοαλλαντοειδή μεμβράνη. Οι δύο μεμβράνες λειτουργούν ως αναπνευστικά όργανα για την ανταλλαγή των αερίων, διαμέσου του ημιπερατού κελύφους. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Αλλαντοΐδα: Σχηματίζει κοιλότητα, εντός της οποίας αποθέτονται τα μεταβολικά απεκκρίματα του εμβρύου. Φέρει πλούσια αγγείωση.

4 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αμνιωτά – Αμνιωτικό αυγό Λεκιθικός σάκος: Θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του εμβρύου. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Εξαίρεση: Μαρσιποφόρα και πλακουντοφόρα θηλαστικά δεν φέρουν λεκιθικό σάκο με λέκιθο, αλλά πλακούντα, για την απευθείας ανταλλαγή θρεπτικών, αερίων και απεκκριμάτων μεταξύ μητέρας και εμβρύου. Κέλυφος: Εύκαμπτο ή άκαμπτο που παρέχει μηχανική υποστήριξη και ειδικά στα πτηνά λειτουργεί ως ημιπερατό φράγμα που επιτρέπει την ανταλλαγή των αερίων, περιορίζοντας την απώλεια νερού. Πολλά φίδια και σαύρες, καθώς και τα περισσότερα θηλαστικά (πλην των Μονοτρημάτων) δεν φέρουν αυγά με κέλυφος.

5 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αμνιωτά – Αμνιωτικό αυγό Οφέλη αμνιωτικού αυγού; 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Σχετιζόμενοι παράγωγοι χαρακτήρες Παροχή μηχανικής υποστήριξης και προστασίας, απεξάρτηση από το υγρό στοιχείο, δυνατότητα για μεγαλύτερα αυγά και άρα μεγαλύτερο ενήλικο σώμα, πιο αποτελεσματική αναπνοή του εμβρύου. Επίσης, το ασβέστιο του κελύφους μπορεί να απορροφηθεί και να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του σκελετού του εμβρύου. Απαίτηση για εσωτερική γονιμοποίηση και ύπαρξη συζευκτικού οργάνου, του πέους που προέρχεται από το αμαρικό τοίχωμα (εξαίρεση: σφηνόδοντα και πτηνά). Απουσία προνυμφών με βράγχια.

6 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αμνιωτά – Άλλοι κύριοι παράγωγοι χαρακτήρες Νέος αναπνευστικός μηχανισμός για την πλήρωση των πνευμόνων. Πλέον υφίσταται αρνητικός αερισμός με την αυξομείωση της χωρητικότητας της θωρακικής κοιλότητας, χάρη στην μυοσκελετική δομή της (πλευρές και θωρακικός κλωβός, μεσοπλεύριοι μύες, θωρακοκοιλιακό διάφραγμα). Επηρέασε και τον τρόπο κίνησης των άνω άκρων με αναδιάταξή τους και τελικά πιο αποτελεσματική κίνηση. Επιμήκυνση του λαιμού, λόγω απαίτησης για επιμήκη τραχεία. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Παχύτερο και περισσότερο αδιάβροχο δέρμα. Οφείλεται σε: Περισσότερο κερατινοποιημένη επιδερμίδα και παρουσία λιπιδίων στο δέρμα. Εμφάνιση μεγάλης ποικιλίας κεράτινων δομών που συμβάλλουν στην στεγανότητα και προστασία του δέρματος (φολίδες, φτερά, νύχια, τρίχες κ.λπ.) Αποτέλεσμα: Σημαντικός περιορισμός της δερμικής αναπνοής και της απώλειας ύδατος. Επικράτηση του μετάνεφρου.

7 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Ανθρακοσαύρια: Αμφίβια (Αναμνιωτά) που φαίνεται ότι αποτελούν τους κοντινότερους συγγενείς των Αμνιωτών (Ανώτερο Λιθανθρακοφόρο-Πέρμιο (ca. 300 εκ. BP).

8 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Αναψιδωτά: Πρώτα Αμνιωτά με απουσία τρημάτων στην κροταφική περιοχή πίσω από τις οφθαλμικές κόγχες. Πλήρης κάλυψη κρανίου από δερμικής προέλευσης οστά. Πρώιμα Αμνιωτά και δευτερογενώς στα Χελώνια. Συναψιδωτά: Ένα κροταφικό τρήμα πίσω από τις οφθαλμικές κόγχες. Σχηματισμός τόξου (μεταξύ Λεπιδοειδούς και οπισθοκογχικού οστού). Θηλαστικά και εξαφανισμένα Θηραψιδωτά και Πελυκοσαύρια. Διαψιδωτά: Δύο κροταφικά τρήματα πίσω από τις οφθαλμικές κόγχες. Σχηματισμός δύο τόξων (Άνω και κάτω κροταφικό). Πτηνά και αρτίγονα ερπετά (εξαίρεση: χελώνες), Δεινόσαυροι.

9 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Ευρυαψιδωτά: Τροποποίηση διαψιδωτού τύπου στον οποίο χάθηκε δευτερογενώς το κάτω κροταφικό τρήμα και η αντίστοιχη αψίδα. Εξαφανισμένα υδρόβια ερπετά: Πλεσιοσαύρια και Ιχθυοσαύρια. Οφέλη ύπαρξης τρημάτων: Σε αυτά προσφύονται ισχυροί και ευρείς μύες που κινούν την κάτω γνάθο. Πιθανώς προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις σύλληψης τροφής στη ξηρά. Απαίτηση για περισσότερη στατική πίεση π.χ. για την κοπή με τα πρόσθια δόντια ή τη σύνθλιψη με τα οπίσθια. Ακόμη και στις χελώνες που λείπουν τα τρήματα, υπάρχουν εσοχές στην κροταφική περιοχή που προσφέρουν θέσεις πρόσφυσης στους γναθικούς μυς.

10 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Η ακτινωτή προσαρμοστική διαφοροποίηση των αμνιωτών περιελάμβανε δύο κύριες εξελικτικές γραμμές: τα Συναψιδωτά (θηλαστικά) και τα Σαυροψιδωτά (πτηνά, ερπετά, δεινόσαυροι κ.ά. ομάδες του Μεσοζωικού). Τα Σαυροψιδωτά διαχωρίστηκαν περαιτέρω στα Παραερπετά (Χελώνες) και στα Ευερπετά (Σαύρες, Φίδια, Τουατάρα, Κροκοδείλια, Πτηνά).

11 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Δεινόσαυροι: Αρχοσαύρια που ήταν κυρίαρχα κατά το μεσοζωικό αιώνα (ca. 245-66 εκ. έτη πριν). Δύο ομάδες, με βάση τον τύπο της πυελικής ζώνης. Σαυρίσχια: Απλή πύελος με τρεις προεξοχές με οξύληκτο λαγόνιο που προσφύεται σε ιερούς σπονδύλους. Το ηβικό με πρόσθια κατεύθυνση και το ισχιακό με κοιλιακή. Στο σημείο ένωσης των τριών βρισκόταν η κοτύλη. Δύο κύριες ομάδες: Τα δίποδα σαρκοφάγα Θηρόποδα και τα τετράποδα φυτοφάγα Σαυρόποδα.

12 Βιολογία Ζώων ΙΙ Εξέλιξη Αμνιωτών 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Ορνιθίσχια: Πιο πολύπλοκη πύελος με παρόμοια μορφή λαγόνιου και ισχιακού οστού, εντούτοις το στενό, ροπαλοειδές ηβικό έφερε πρόσθιες και οπίσθιες αποφύσεις κατά το διαμήκη άξονα. Ενώ η πυελική ζώνη των αρτίγονων Πτηνών μοιάζει με των Ορνιθισχίων, εντούτοις αυτά προέρχονται από τα Σαυρισχία.

13 Βιολογία Ζώων ΙΙ Κλαδόγραμμα αρτίγονων Αμνιωτών - Εξέλιξη κροταφικών ανοιγμάτων 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

14 Βιολογία Ζώων ΙΙ Καλυπτήριο σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Γενικά ισχύουν όσα ειπώθηκαν για την δομή του δέρματος των Σπονδυλοζώων. Επιπροσθέτως: Εμφάνιση μοναδικής στα ερπετά (περιλαμβανομένων και των πτηνών) της β- κερατίνης, η οποία δίνει φολίδες και φτερά, αντιστοίχως. Φολίδες: επιδερμικής προέλευσης και όχι δερμικής, όπως τα λέπια των ψαριών. Ουσιαστικά αποτελούν αναδιπλώσεις της επιδερμίδας με εύκαμπτους επιδερμικούς συνδέσμους μεταξύ τους. Παίρνουν πολλές μορφές, ακόμα και στο ίδιο σώμα και μπορούν να τροποποιούνται σε διάφορα σχήματα, όπως ακρολοφίες, άκανθες, κερατοειδείς αποφύσεις κ.λπ. Δερμίδα: Παχιά και πλούσια σε κολλαγόνο.

15 Βιολογία Ζώων ΙΙ Καλυπτήριο σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Δερμικής προέλευσης οστά: Γαστράλια: Συλλογή οστών στην πλευροκοιλιακή περιοχή που δεν αρθρώνονται με την σπονδυλική στήλη. Παρέχουν θέσεις μυϊκής πρόσφυσης και υποστηρίζουν την κοιλιακή περιοχή. Σε ορισμένες σαύρες (Scincidae), στα Σφηνόδοντα και στα Κροκοδείλια. Οστεόδερμα: Βρίσκονται κάτω από τις φολίδες και υποστηρίζουν την επιδερμίδα. Σε ορισμένες σαύρες και στα Κροκοδείλια. Φαινόμενο έκδυσης: Σημαντική ή και συνολική, ταυτόχρονη αποβολή της επιδερμίδας. Νέα κερατινοποιημένη επιδερμίδα ήδη διαμορφώνεται κάτω από την παλιά σε σαύρες και φίδια. Στα Κροκοδείλια οι φολίδες είναι μόνιμες και διαρκώς αυξάνονται για να αντικαθιστούν τις φθορές. Στα χελώνια εναπόθεση κερατίνης κάτω από τα παλαιά στρώματα των επιδερμικών πλακών.

16 Βιολογία Ζώων ΙΙ Καλυπτήριο σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Αδένες: Σχετικά λιγοστοί. Μηριαίοι αδένες σε κοιλιακή θέση μηρών αρσενικών σαυρών και μοσχοφόροι αδένες στα Κροκοδείλια και σε μερικές χελώνες. Οι δεύτεροι πρέπει να εξυπηρετούν την αναπαραγωγή και την άμυνα.

17 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ουρογεννητικό σύστημα - Απέκκριση 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Μετανεφρικού τύπου νεφρός. Δεν υπάρχει αγκύλη του Henle, συνεπώς δεν γίνεται επαναπορρόφηση νερού σε αυτήν, αλλά σε άλλες περιοχές του νεφρού. Απέκκριση με διακριτό ουρητήρα (αγωγός του Müller). Κυρίως ουρικοτελικοί οργανισμοί. Η επαναπορρόφηση του νερού γίνεται επιπλέον στην ουροδόχο κύστη και στην αμάρα. Ακολουθεί αποβολή ημιστέρεης μάζας ουρικού οξέως. Αλατογόνοι αδένες: Στη ρινική κοιλότητα, στις οφθαλμικές κόγχες ή κάτω από τη γλώσσα ή επί της γλώσσας (σε θαλάσσιες σαύρες, χελώνες, φίδια, στο θαλάσσιο κροκόδειλο αντιστοίχως). Έκκριση έντονα υπερωσμοτικού, αλατούχου υγρού.

18 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ουρογεννητικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Θηλυκό άτομο Ο αρχινεφρικός αγωγός υποπλάσσεται. Επειδή οι εξωεμβρυϊκές μεμβράνες και το κέλυφος των αυγών δεν είναι διαπερατά στο σπέρμα, πρώτα γίνεται η εσωτερική γονιμοποίηση και κατόπιν, καθώς κινείται το γονιμοποιημένο αυγό εντός του ωαγωγού, προστίθενται τα παραπάνω. Τα περισσότερα ερπετά είναι ωοτόκα, δηλ. γενούν αυγά με δερματώδες ή σκληρό περίβλημα. Ορισμένα φίδια είναι ωοζωοτόκα, δηλ. τα έμβρυα ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους εντός των αυγών, τρεφόμενα από τη λέκιθο κατά την παραμονή τους στη μήτρα και γεννιόνται ζωντανά άτομα. Ελάχιστα είναι ζωοτόκα, δηλ. υπάρχει υποτυπώδης πλακούντας.

19 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ουρογεννητικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Αρσενικό άτομο Ο αρχινεφρικός αγωγός αποκτά λειτουργία σπερματαγωγού. Τα ούρα αποβάλλονται με ξεχωριστό αγωγό, τον ουρητήρα (για πρώτη φορά σε αρσενικά Τετραπόδων). Την αρχή του σπερματαγωγού αποτελεί η επιδιδυμίδα. Οι σπερματαγωγοί και οι ουρητήρες εκβάλλουν στην αμάρα μέσω μιας θηλοειδούς προεκβολής, της ουρογεννητικής θηλής.

20 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ουρογεννητικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Όργανα σύζευξης Άζυγο πέος Χελωνίων και Κροκοδειλίων Τα Χελώνια και τα Κροκοδείλια φέρουν άζυγο πέος, το οποίο αποτελείται από δύο σηραγγώδη σώματα, τα οποία στο σημείο ένωσής τους σχηματίζουν τη σπερματική αύλακα, διαμέσου της οποίας ρέει το σπέρμα κατά τη σύζευξη. Σε κατάσταση ηρεμίας, το πέος υποχωρεί σε περίβλημα ή εντός της κοιλότητας της αμάρας. Τα Σφηνόδοντα δεν φέρουν συζευκτικό όργανο και η σύζευξη γίνεται με την άμεση επαφή της αμάρας των δύο ατόμων και την μεταφορά σπέρματος.

21 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ουρογεννητικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Όργανα σύζευξης Ημιπέη Σαυρών και Φιδιών Οι Σαύρες και τα Φίδια φέρουν δύο ημιπέη, καθένα εκ των οποίων φέρει μία σπερματική αύλακα. Σε κατάσταση ηρεμίας, τα ημιπέη υποχωρούν με τη βοήθεια μυών στο εσωτερικό της αμάρας με αναστροφή μέσα - έξω (εγκολεασμός). Τα ημιπέη έχουν αδρή επιφάνεια ή φέρουν άκανθες για την καλύτερη συγκράτηση του θηλυκού. Μόνο ένα ημιπέος εισέρχεται στην αμάρα του θηλυκού κατά τη σύζευξη.

22 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αναπνευστικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Συγκριτικά με τα Αναμνιωτά Τετράποδα (Λισσαμφίβια), τα Ερπετά φέρουν καλύτερα ανεπτυγμένους πνεύμονες με αυξημένη αναπνευστική επιφάνεια και μεγαλύτερη τραχεία και βρόχους. Στα φίδια είναι ιδιαίτερα επιμήκεις, διατρέχοντας σημαντικό τμήμα του σώματος. Φυσικά ισχύει η είσοδος αέρα μέσω αρνητικής πίεσης στους πνεύμονες. Συγχρονισμένο άνοιγμα-κλείσιμο γλωττίδας. Η αρνητική πίεση προκύπτει από την διόγκωση του θωρακικού κλωβού (κυρίως σε σαύρες, φίδια) ή ακόμη και μετακινώντας εσωτερικά όργανα προς τα πίσω, όπως το ήπαρ (Κροκοδείλια).

23 Βιολογία Ζώων ΙΙ Αναπνευστικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Στα Χελώνια, το άκαμπτο χέλυο δεν επιτρέπει τη διεύρυνση του θωρακικού κλωβού. Ως διάφραγμα χρησιμοποιούνται ορισμένοι θωρακικοί και κοιλιακοί μύες. Επιπλέον με τη σύσπαση των μυών των κάτω άκρων, εισέρχεται αέρας στους πνεύμονες. Ενεργητική εκπνοή με απόσυρση της ωμικής ζώνης εντός του χελύου, και πίεση των σπλάχνων και ως εκ τούτου, του πνεύμονα. Η κίνηση κατά τη βάδιση υποστηρίζει την αναπνοή. Υδρόβιες χελώνες αναπνέουν κάτω από νερό με την αγγειοβριθή στοματοφαρυγγική κοιλότητα και την αμάρα.

24 Βιολογία Ζώων ΙΙ Πεπτικό σύστημα 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Το ήπαρ είναι συνήθως δίλοβο. Στα Κροκοδείλια υπάρχει πριν το στόμαχο ο προστόμαχος ή πρόλοβος, μία ιδιαίτερα μυώδης περιοχή, η οποία με τη βοήθεια σκληρών αντικειμένων που έχει ο οργανισμός καταπιεί (συνήθως μικρές πέτρες) συνθλίβει την τροφή πριν αυτή εισέλθει στον στόμαχο. Ορισμένες σαύρες φέρουν τυφλό έντερο μεταξύ του λεπτού και του παχέως εντέρου. Τα ερπετά φέρουν ευδιάκριτο, μακρύ έντερο. Η αμάρα είναι μερικώς διαφοροποιημένη στο κοπρόδαιο που δέχεται τα προϊόντα του πεπτικού και το ουρόδαιο που δέχεται τα προϊόντα του ουρογεννητικού συστήματος. Αρκετές ομοιότητες με το πεπτικό των Λισσαμφιβίων.

25 Βιολογία Ζώων ΙΙ Κυκλοφορικό σύστημα Αορτικά τόξα Ερπετών Διατηρούνται 3 αορτικά τόξα, όπως και στα Λισσαμφίβια, με διαφορές: To πνευμονικό (VI). Στέλνει το μη οξυγονωμένο αίμα στην καρδιά μέσω των πνευμονικών αρτηριών. To συστημικό (IV). H αριστερή βάση, το ίδιο το αριστερό αορτικό τόξο και η αριστερή ραχιαία αορτή συστήνουν το αριστερό συστημικό τόξο. Η δεξιά βάση, το ίδιο το δεξιό αορτικό τόξο και η δεξιά ραχιαία αορτή συστήνουν το δεξιό συστημικό τόξο. Το δεξιό είναι πιο ανεπτυγμένο, καθώς από αυτό προκύπτουν οι καρωτίδες (καρωτιδικό τοξο ΙΙΙ). Τα δύο συστημικά τόξα ενώνονται ραχιαία στην κοινή ραχιαία αορτή 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

26 Βιολογία Ζώων ΙΙ Κυκλοφορικό σύστημα Η καρδιά των Ερπετών (εσωτερική κοιλιακή όψη) Διατηρείται ο φλεβώδης κόλπος. Ο δεξιός και ο αριστερός κόλπος είναι σαφώς διαχωρισμένοι. Η κοιλία είναι μερικώς διαχωρισμένη σε τρεις θαλάμους: τον φλεβικό, τον πνευμονικό και τον βαθύτερα τοποθετημένο αρτηριακό. Δεν υπάρχει αρτηριακός κώνος. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

27 Βιολογία Ζώων ΙΙ Κυκλοφορικό σύστημα Ροή αίματος στην καρδιά των Ερπετών Πνευμονικές φλέβες (οξυγονωμένο αίμα)  Αριστερός κόλπος  Βαθύ Αρτηριακό θάλαμο κοιλίας  σύσπαση  διακοιλιακό κανάλι  φλεβικό θάλαμο  αριστερό και δεξί Συστημικό τόξο  Κεφαλή και λοιπό σώμα. Ταυτόχρονα επιστροφή αίματος από το σώμα, μέσω φλεβικής κυκλοφορίας με τις άνω κοίλες και την κάτω κοίλη φλέβα (μη οξυγονωμένο αίμα)  Φλεβώδης κόλπος  Δεξιός κόλπος  Φλεβικός θάλαμος κοιλίας  ροή κατά μήκος μυώδους ράχης  Πνευμονικός θάλαμος  Κυρίως στις Πνευμονικές αρτηρίες  Πνεύμονες (οξυγόνωση). Μέσω ασύγχρονης σύσπασης κοιλίας, το μη οξυγονωμένο αίμα στον φλεβικό θάλαμο πηγαίνει πρώτα προς την πνευμονική αρτηρία. Με τη 2 η σύσπαση, το οξυγονωμένο αίμα βρίσκει μεγάλη αντίσταση στην ήδη γεμάτη πνευμονική αρτηρία, οπότε πάει στο συστημικό τόξο. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

28 Βιολογία Ζώων ΙΙ Κυκλοφορικό σύστημα Δομή καρδιάς Κροκοδείλιων Ο φλεβώδης κόλπος είναι μικρότερος, παρόλα αυτά διατηρείται. Οι δύο κόλποι είναι πλήρως διαχωρισμένοι. Η κοιλία για πρώτη φορά διαχωρίζεται πλήρως σε αριστερή και δεξιά (τετράχωρη καρδιά)! Το πνευμονικό τόξο και το αριστερό συστημικό τόξο ξεκινούν από τη δεξιά κοιλία. Το δεξιό συστημικό τόξο ξεκινά από την αριστερή κοιλία. Σύντομα μετά την ‘απομάκρυνσή’ τους από την καρδιά, το αριστερό συστημικό τόξο επικοινωνεί με το δεξί, μέσω του τρήματος του Panizza. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

29 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ροή αίματος καρδιάς Κροκοδείλιων Η πνευμονική και η συστημική κυκλοφορία εκτελούνται ταυτόχρονα. Συστημική κυκλοφορία: Οξυγονωμένο αίμα  Πνευμονική φλέβα  Αριστερός κόλπος  Αριστερή κοιλία  Σύσπαση  ροή αίματος με υψηλή πίεση στο δεξιό συστημικό τόξο  τρήμα του Panizza  αριστερό συστημικό τόξο  σώμα για οξυγόνωση. Πνευμονική κυκλοφορία: Μη Οξυγονωμένο αίμα  Φλεβώδης κόλπος  Δεξιός κόλπος  Δεξιά κοιλία  Σύσπαση  ροή αίματος προς πνευμονική αρτηρία (πνευμονικό τόξο)  πνεύμονες (οξυγόνωση). Κατά τη σύσπαση της δεξιάς κοιλίας, αποφεύγεται η ροή προς το αριστερό συστημικό τόξο, διότι έχει μόλις προηγηθεί η σύσπαση της αριστερής κοιλίας, η οποία, μέσω του τρήματος του Panizza, στέλνει αίμα σε αυτό με υψηλή πίεση, κρατώντας τις βαλβίδες στη βάση του κλειστές. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

30 Βιολογία Ζώων ΙΙ Νευρικό σύστημα Γενικά μικρός εγκέφαλος, συγκριτικά με το μέγεθος του σώματος. Σχετικά μεγεθυμένα εγκεφαλικά ημισφαίρια του τελεγκεφάλου. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Ανεπτυγμένες αισθήσεις και ιδιαίτερα ανεπτυγμένη όραση. Όσφρηση όχι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη, με εξαίρεση τα φίδια και μερικές σαύρες. Σε αυτά ιδιαίτερη ανάπτυξη του υνιδορινικού οργάνου ή οργάνου του Jacobson, το οποίο αποτελείται από έναν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο οσφρητικά θάλαμο στην υπερώα. Μόρια από τον αέρα μεταφέρονται με τη δισχιδή γλώσσα στο όργανο του Jacobson, δημιουργώντας τα ανάλογα οσφρητικά ερεθίσματα.

31 Βιολογία Ζώων ΙΙ Ερειστικό σύστημα Γενικά: Καλά οστεοποιημένος σκελετός. Το κρανίο συνδέεται με την σπονδυλική στήλη με έναν ινιακό σπόνδυλο. Είναι αναψιδωτό (χελώνια) ή διαψιδωτό (υπόλοιπα ερπετά) με παραλλαγές ως προς τη θέση και ύπαρξη του κατώτερου κροταφικού τρήματος. 6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Συνήθως, τέσσερα άκρα με 5 δάκτυλα. Υπάρχουν και περιπτώσεις με υποπλασμένα άκρα ή με πλήρη απουσία αυτών (άποδες σαύρες και φίδια). Υπάρχουν πλευρές και στέρνο και πλήρης θωρακικός κλωβός (τα φίδια δεν φέρουν ωμική ζώνη και ορισμένες μόνο ομάδες υπολείμματα πυελικής ζώνης).

32 Τάξη Χελώνια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Η στοματική κοιλότητα φέρει κεράτινες πλάκες αντί για δόντια. Πολύ ιδιαίτερη κατασκευή σκελετού: Χέλυο Αποτελείται από τον ραχιαίο και τον κοιλιακό θυρεό. Οι θυρεοί προκύπτουν από την οστεοποίηση δερμικής προέλευσης δομών. Στον ραχιαίο θυρεό παρατηρείται η συνοστέωση του δερμικού σκελετού με τους σπονδύλους και τις πλευρές της σπονδυλικής στήλης. Διατηρούνται ανοίγματα για την κεφαλή τα άκρα και την ουρά. Αναψιδωτά, καθώς δευτερογενώς έχουν χάσει τα κροταφικά τρήματα. Αντ’ αυτού, διατηρούν εσοχές στο οπίσθιο-ραχιαίο άκρο του κρανίου για την πρόσφυση των γναθικών μυών.€ Περίπου 300 είδη. Ωοτόκες.

33 Τάξη Σφηνόδοντα: Τουατάρα Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Ζωντανά απολιθώματα, μόλις δύο είδη στη Ν. Ζηλανδία. Εξαιρετικά αργή ανάπτυξη και αναπαραγωγικός ρυθμός. Μεγάλο όριο ζωής. Φέρουν βρεγματικό οφθαλμό – τρίτο μάτι – με ανεπτυγμένο αμφιβληστροειδή, φακό και νευρικές απολήξεις. Αν και καλύπτεται από φολίδες, είναι ευαίσθητος στο φώς. Δομή της επίφυσης. Διαψιδωτό κρανίο με δύο κροταφικά τρήματα και πλήρη τόξα.

34 Τάξη Κροκοδείλια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Τα μόνα επιζώντα ερπετά από τα Αρχοσαύρια. Οδοντοφυία τύπου θηκοδοντίας. Στιβαρό σώμα, εύρωστο και ενισχυμένο κρανίο με πολύ ισχυρή μυϊκή κάλυψη.

35 Τάξη Κροκοδείλια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών)

36 Τάξη Κροκοδείλια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Τα μόνα επιζώντα ερπετά από τα Αρχοσαύρια. Οδοντοφυία τύπου θηκοδοντίας. Ανάπτυξη πλήρους δευτερογενούς υπερώας. Διαψιδωτό κρανίο. Φυσικά, τετράχωρη καρδιά με δύο κόλπους και δύο κοιλίες. Στιβαρό σώμα, εύρωστο και ενισχυμένο κρανίο με πολύ ισχυρή μυϊκή κάλυψη. Πέντε δάκτυλα στα πρόσθια άκρα και τέσσερα στα οπίσθια. Συνήθως πρόκοιλοι σπόνδυλοι.

37 Τάξη Κροκοδείλια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Έχουν παραμείνει αναλλοίωτα για περίπου 200 εκ. έτη. 23 είδη. Αλιγάτορες και καϊμάνοι. Τρεις οικογένειες: Κροκόδειλοι. Γαβιάλης Ινδίας και Βιρμανίας.

38 Τάξη Κροκοδείλια Βιολογία Ζώων ΙΙ6. Ομοταξία Ερπετά (πλην Πτηνών) Οι μορφολογικές διαφορές μεταξύ αλιγάτορα και κροκοδείλου εστιάζονται στην περιοχή της κεφαλής: