Π ΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. Μ Ε ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΊΝΑΙ ΧΡΉΣΙΜΗ Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ;  Καθορισμός της πλήρους κλινικής εικόνας της νόσου Σωστή κατανομή.

Παρουσίαση με θέμα: "Π ΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. Μ Ε ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΊΝΑΙ ΧΡΉΣΙΜΗ Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ;  Καθορισμός της πλήρους κλινικής εικόνας της νόσου Σωστή κατανομή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Π ΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ

2 Μ Ε ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΊΝΑΙ ΧΡΉΣΙΜΗ Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ;  Καθορισμός της πλήρους κλινικής εικόνας της νόσου Σωστή κατανομή πόρων στις υπηρεσίες υγείας και σωστή λειτουργία τους

3  Καθορισμός της αιτιολογίας της νόσου ή και παραγόντων κινδύνου Πρόληψη της νόσου Συνήθειες- συμπεριφορά, δίαιτα, μακροχρόνια μελέτη παρατήρησης όταν όχι πειραματική μελέτη (μόλυβδος/iq παιδιών)

4 Ο Ι ΕΠΤΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ 1. Μελέτη της ιστορίας της υγείας του πληθυσμού 2. Διάγνωση της υγείας της κοινότητας 3. Μελέτη της λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας 4. Καθορισμός ατομικών κινδύνων από τη νόσο 5. Αποκάλυψη συνδρόμων 6. Ολοκλήρωση της μελέτης της κλινικής εικόνας 7. Αναζήτηση των αιτιών της νόσου

5 Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Συχνότητα της νόσου με την πάροδο του χρόνου Οξέα λοιμώδη νοσήματα χρόνια νοσήματα

6 Τ Ι ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕΝΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΔΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ; Η τροποποίηση των διαγνωστικών κριτηρίων Η γήρανση του πληθυσμού Αλλαγή στη θανατηφόρο εξέλιξη μιας νόσου

7 Ε ΠΙΔΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΡΑΧΕΣ Εξαφανιζόμενες διαταραχές Υπολειπόμενες διαταραχές Επιμένουσες διαταραχές Νέες επιδημικές διαταραχές

8 Ε ΞΑΦΑΝΙΖΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΡΡΑΧΕΣ Νοσήματα που παλαιότερα αποτέλεσαν αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί Ευλογιά- πολιομυελίτιδα Εμβολιασμός Βελτίωση συνθηκών υγιεινής Αντιβιοτικά

9 Υ ΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΡΡΑΧΕΣ Νοσήματα που είναι γνωστά τα αίτια τους, αλλά οι μέθοδοι για τον έλεγχό τους δεν ήταν αποτελεσματικοί Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το κάπνισμα και τη χρήση αλκοόλ ΣΜΝ Βρεφική και περιγεννητική θνησιμότητα των οικονομικών ασθενέστερων

10 Ε ΠΙΜΕΝΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΡΡΑΧΕΣ Νοσήματα που παραμένουν γιατί δεν έχει ανακαλυφθεί μέθοδος πρόληψης ή ίασης τους. Κάποιες μορφές καρκίνου Ψυχονοητικές διαταραχές

11 Ν ΕΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΡΑΧΕΣ Νοσήματα τα οποία αυξάνονται σε συχνότητα σε σύγκριση με παλαιότερες περιόδους Καρκίνος πνεύμονα AIDS  Προσδόκιμο επιβίωσης  Περιβαλλοντολογικοί λόγοι  Αλλαγή στον τρόπο ζωής  Νέες συνήθειες  Σύγχρονος τόπος ζωής

12 Μ ΠΟΡΕΙ Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ;

13 Δ ΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Γεννήσεις Θάνατοι Μετανάστευση Ένας πληθυσμός θεωρείται σταθερός όταν ο αριθμός των απερχομένων λόγω θανάτου ή μετανάστευσης είναι ίσος με τον αριθμός των εισερχομένων λόγω γεννήσεων ή μετανάστευσης πάλι.

14 Δ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ Η ιστορική μεταστροφή από τους υψηλούς δείκτες γεννήσεων και θανάτων των αγροτικών κοινωνιών στους χαμηλότερους δείκτες γεννήσεων και θανάτων των αναπτυγμένων χωρών

15 Υψηλή γονιμότητα και υψηλή θνησιμότητα Χαμηλή γονιμότητα και χαμηλή θνησιμότητα

16

17

18

19 Η ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

20 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

21 Π ΟΙΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ; 1)Δημογραφικές και κοινωνικές μεταβλητές  Ηλικία και φύλο  Κοινωνικοοικονομική κατάσταση(π-σ-με)  Οικογενειακή κατάσταση  Φυλετική, εθνολογική και θρησκευτική σύνθεση

22 2) Μεταβλητές που σχετίζονται με την υποδομή της κοινότητας  Διαθεσιμότητα κοινωνικών και υγειονομικών υπηρεσιών  Ποιότητα οικιακών προμηθειών  Κοινωνική σταθερότητα

23 3 ) Μεταβλητές που σχετίζονται με την έκβαση της υγείας  Δείκτες ανθρωποκτονιών και αυτοκτονιών  Δείκτης βρεφικής θνησιμότητας  Μέγεθος και επίδραση λοιμωδών και χρόνιων νοσημάτων  Αλκοολισμός και δείκτες κατάχρησης φαρμάκων  Δείκτες εφηβικής εγκυμοσύνης  Δείκτης γεννήσεων

24 Π ΟΛΙΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑΣ  «Περιορισμός ανισοτήτων»  «Αποφάσεις βασιζόμενες σε ενδείξεις» Θέσπιση νόμων για την προστασία της Δημόσιας υγείας,βασιζόμενη σε επιδημιολογικές έρευνες Ζώνη – κράνος – φθορίωση νερού – αερόσακοι – απαγόρευση καπνίσματος – διανομή βελόνων μιας χρήσης στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών – εκπομπές ρύπων από εξατμίσεις αυτοκινήτων

25 Καθορισμός στόχων: (ΗΠΑ) Βρεφική θνησιμότητα Μαζικός προληπτικός έλεγχος για καρκίνο Αντιμετώπιση καρδιαγγειακής νόσου Αντιμετώπιση διαβήτη Αντιμετώπιση AIDS Εμβολιασμοί

26 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Επιδημιολογική έρευνα Αξιολόγηση υπηρεσιών υγείας της κοινότητας Βελτίωση υπηρεσιών υγείας

27 ΠΩΣ; Απαντώντας σε κάποια ερωτήματα

28 Ποιες υπηρεσίες υγείας δεν παρέχονται στην κοινότητα από τις Υγειονομικές αρχές;

29 Έχει μια συγκεκριμένη υπηρεσία υγείας αναπτυχθεί υπερβολικά στην κοινότητα;

30 Υπάρχει οργάνωση και συντονισμός των προγραμμάτων για την υγεία της κοινότητας ώστε να είναι αποδοτικά;

31 Τι επηρεάζει την απόδοση και την αποτελεσματικότητα των παροχών υπηρεσιών υγείας;

32 Εξυπηρετούν οι υπηρεσίες υγείας τους στόχους του εθνικού προγράμματος υγείας;

33 Κ ΑΙ ΤΕΛΙΚΑ …. Είναι προσβάσιμες οι υπηρεσίες υγείας σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές ομάδες;

34 ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Μια έκθεση η οποία σχετίζεται με ένα νόσημα, νοσηρότητα, θνησιμότητα ή ανεπιθύμητη έκβαση για την υγεία. Παράγοντας κινδύνου αυξημένη πιθανότητα

35 Ε ΧΕΙ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ ΕΝΌΣ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ ; Όχι πάντα!  Τα αξιώματα του Koch που συνέβαλαν στις προσπάθειες για την απόδειξη της αιτιολογικής ανάμειξης ενός μικροοργανισμού στην εμφάνιση ενός λοιμώδους νοσήματος δεν έχουν εφαρμογή στα σύγχρονα χρόνια νοσήματα!  Τα χρόνια νοσήματα είναι πολυπαραγοντικά

36 Π ΟΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ;  Η συχνότητα του νοσήματος είναι ανάλογη της έντασης του παράγοντα κινδύνου

37  Ο παράγοντας κινδύνου πρέπει να προηγείται της έναρξης της νόσου

38  Να έχει αποκλειστεί κάθε περίπτωση σφάλματος κατά την επιδημιολογική έρευνα πριν συσχετισθεί ο παράγοντας κινδύνου με τη νόσο

39 Κ ΡΙΤΉΡΙΑ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ - ΝΟΣΟΥ Η ισχύς: Η επίδραση του παράγοντα είναι μεγάλη Αυξημένος ο αριθμός των περιπτώσεων που νοσούν υπό την επίδραση του παράγοντα σε σχέση με τους υγιείς Η συνέπεια ( επαναληψιμότητα): Όσες περισσότερες μελέτες έχουν συσχετίσει τον παράγοντα με την εκδήλωση νόσου τόσο πιο ισχυρό το αποτέλεσμα της επιδημιολογικής έρευνας

40 Ειδικότητα: Η παρουσία του συγκεκριμένου παράγοντα κινδύνου οδηγεί µε µεγάλη πιθανότητα στην εµφάνιση της συγκεκριμένης νόσου, ενώ η απουσία του οδηγεί µε µεγάλη πιθανότητα στην αποφυγή της εµφάνισης της νόσου

41 Η χρονική ακολουθία: Σε πολλές περιπτώσεις η στατιστική ανάλυση δε λαµβάνει υπόψη της τη χρονική αλληλουχία ή σειρά µε την οποία εµφανίζονται κάποια ενδεχόµενα αλλά και µεταβλητές που συνδέονται µε αυτά. (Ο παράγοντας πριν τη νόσο. Παθητικό κάπνισμα? –Όταν τα συμπτώματα αργούν να εκδηλωθούν?)

42 Βιολογική κλίση: Όσο πιο μεγάλη η ένταση του παράγοντα μεγαλύτερη πιθανότητα νόσησης Πείραμα: «Φυσικά» πειράματα ενισχύουν συμπεράσματα της έρευνας ( φθορίωση νερού) Η συνάφεια της εξήγησης: Η σχέση δεν πρέπει να έρχεται σε σοβαρή αντίφαση με ότι είναι ήδη γνωστό για την φυσική ιστορία και τη βιολογία του νοσήματος

43 Μ ΕΛΕΤΗ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ  Σύγκριση ασθενών -υγειών

44  Μελέτη «κοόρτης» (cohort study) Δύο (2) ομάδες που δεν νοσούν,αλλά η μια είναι εκτεθειμένη σε κάποιον παράγοντα (χρήση αλκοόλ, κάπνισμα, γονίδιο κ.α.) Παρακολουθούνται για κάποιο χρονικό διάστημα και συγκρίνονται ως προς την ανάπτυξη ενός νοσήματος

45 Π ΩΣ ΘΑ ΑΝΑΛΥΘΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ; Πόση ισχύ έχει; Συμφωνεί με άλλες μελέτες; Οι μελέτες αφορούν ομάδες ατόμων και παρέχουν ενδείξεις και μιλούν για πιθανότητες. Πώς θα μεταφερθούν στο συγκεκριμένο άτομο; (π.χ. καπνιστές) Το μικρό μέγεθος του κινδύνου δεν πείθει πάντα για αλλαγή τρόπου ζωής.(π.χ. χοληστερινη) Συμπέρασμα: η επέκταση της επιδημιολογικής έρευνας σε ατομικό επίπεδο είναι περίπλοκη και απαιτεί προσοχή

46 Ό ΜΩΣ ΠΑΡΌΛΑ ΑΥΤΑ : Μια επιδημιολογική έρευνα θα δώσει χρήσιμες πληροφορίες και θα ενημερώσει τον ασθενή σε θέματα:  Πρόγνωσης της νόσου(καρκίνος-γρίπη)  Χρόνου επιβίωσης (καρκίνος)  Αποτελέσματα ιατρικών παρεμβάσεων (bypass)

47 Ε ΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ Σημαντική βλάβη ή φόνος και ποινικό δίκαιο Νοσηρότητα θνησιμότητα και αιτιότητα

48 ΠΡΟΛΗΨΗ Σε ποια χρονική στιγμή της φυσικής ιστορίας νόσου μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά μια παρέμβαση;

49 Π ΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Προπαθογένεια Ενημέρωση Ενεργής (εμβολιασμός) Παθητική (φθορίωση νερού)

50 Δ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Προσυμπτωματικός έλεγχος Αποκάλυψη της νόσου Επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου

51 Τ ΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Περιορίζει τις συνέπειες για τη διατήρηση του ασθενούς σε ένα βέλτιστο λειτουργικό επίπεδο Ελαχιστοποιεί τις παρενέργειες των Φαρμάκων

52 Σ ΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ !