Διαγνωστικά Θέματα Λογοθεραπείας Δρ. Μαρία Καμπανάρου Ενότητα 6.

Παρουσίαση με θέμα: "Διαγνωστικά Θέματα Λογοθεραπείας Δρ. Μαρία Καμπανάρου Ενότητα 6."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διαγνωστικά Θέματα Λογοθεραπείας Δρ. Μαρία Καμπανάρου Ενότητα 6

2 Η Αξιολόγηση των Διαταραχών Φώνησης και Αντήχησης

3 Εισαγωγή Οι διαταραχές φωνής ποικίλλουν σε σοβαρότητα, από ολοκληρωτική απουσία φωνής (αφωνία) έως διάφορα επίπεδα σοβαρότητας φωνητικής βλάβης (δυσφωνία). Οι διαταραχές μπορεί να επηρεάζουν μία ή περισσότερες φωνητικές παραμέτρους όπως είναι για παράδειγμα: το σύνηθες ύψος, η φωνητική έκταση στην οποία πραγματοποιούνται οι αλλαγές ύψους, η ένταση, η ποιότητα φώνησης, η αντήχηση, η ικανότητα της φωνής για σταθερότητα, αλλά και ευλυγισία κατά τη διάρκεια φώνησης. Ως εκ τούτου, οι φωνές με διαταραχή ποικίλλουν στην κατηγοριοποίησή τους, από φωνές λειτουργικά μη αποτελεσματικές, με διαβαθμίσεις της μη λειτουργικότητας, έως μη ευχάριστες αισθητικά, η πιο λίγο σοβαρή μορφή διαταραχής.

4 Σκοπός της Αξιολόγησης √ ο Έλεγχος (π.χ. εάν πρόκειται για δυσφωνία) √ ο Προσδιορισμός της Διάγνωσης (π.χ. η φύση και τα χαρακτηριστικά τις δυσφωνίας) √ η Διαφοροδιάγνωση του προβλήματος (π.χ από βαρηκοία) √ Να ερευνηθεί αν ο ασθενής είναι κατάλληλος για θεραπεία √ ο Καθορισμός της κατεύθυνσης της λογοθεραπείας √ η Ανάπτυξη της επέμβασης (π.χ. σε ποιά παράμετρο της φωνής) √ Να ερευνηθεί ο αντίκτυπος της δυσφωνίας στο περιβάλλον του πελάτη √ Να καθοριστεί μέτρο σύγκρισης (baseline) που θα λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για την έναρξη της θεραπείας ή και για την Καταγραφή της Προόδου του ασθενή ή για τον έλεγχο της Αποτελεσματικότητας της Λογοθεραπείας

5 Αρχές Αξιολόγησης των Διαταραχών Φώνησης και Αντήχησης: Η Λήψη Λογοπαθολογικού ιστορικού Η Στοματοπροσωπική εξέταση Ο Ακουολογικός έλεγχος Η Αξιολόγηση της ταχύτητας παραγωγής διαδοχοκινητικών συλλαβών Η απόκτηση δείγμα ομιλίας-φωνής Η ανάγνωση κειμένου

6 Μέθοδοι αξιολόγησης Έλεγχος-Εκτίμηση Η παρατήρηση και η άτυπη αξιολόγηση είναι μία σημαντική κλινική τεχνική για την εκτίμηση διαταραχών φώνησης και αντήχησης από το λογοθεραπευτή. Η διαδικασία της άτυπης αντιληπτικής αξιολόγησης της φωνής του πελάτη περιλαμβάνει την αξιολόγηση της φωνής από τον ειδικό την αξιολόγηση της δυσφωνίας και των συνεπειών της από τον ίδιο τον ασθενή

7 Μέθοδοι αξιολόγησης Αξιολόγηση της Φωνής από τον ίδιο τον Ασθενή Έχει γίνει αντιληπτό πλέον ότι η υποκειμενική άποψη του ασθενούς σχετικά με τη διαταραχή της φωνής του, καθώς και με τις αλλαγές που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Υπάρχουν αρκετά ερωτηματολόγια υποκειμενικά ή/και αντικειμενικά (τα οποία βαθμολογούνται, είναι σταθμισμένα στα αγγλικά) σκοπός των οποίων είναι η συλλογή στοιχείων για τα πιστεύω, συναισθήματα και αντιλήψεις του παιδιού για την φωνή του.

8 Μέθοδοι αξιολόγησης Το Voice Handicap Index (VHI) ( Jacobson, Johnson, Grywalski et al., 1997) δημιουργήθηκε ως ψυχομετρικό εργαλείο για να μετρήσει τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες της διαταραχής της φωνής. Τριάντα διαπιστώσεις (ερωτήσεις) σχετικά με τη φωνή χωρίζονται σε 3 κατηγορίες : λειτουργικές (Λ), οργανικές (Ο) και συναισθηματικές (Σ). Ο πελάτης καταγράφει πόσο συχνά του συμβαίνει η συγκεκριμένη διαπίστωση και συγκεντρώνει τη βαθμολογία για κάθε κατηγορία χωριστά : ποτέ (0), σχεδόν ποτέ (1), μερικές φορές (2), σχεδόν πάντα (3), πάντα (4). Συνολική βαθμολογία όλων των κατηγοριών υπολογίζεται στο τέλος 0 – 30 ελάχιστη αναπηρία 30 – 90 μέτρια αναπηρία 90 – 120 μεγάλη αναπηρία.

9 Μέθοδοι αξιολόγησης Η Αξιολόγηση της ποιότητας της φωνής Η παράμετρος της ποιότητας της φωνής είναι η πιο δύσκολη να αξιολογηθεί εξ΄ αιτίας των άπειρων παραλλαγών ποιότητας φωνής που υπάρχουν και τη διαφορετική ορολογία για την περιγραφή τους. Οι διαταραχές της ποιότητας της φωνής οφείλονται σε προβληματικά λαρυγγικά ηχητικά κύματα (ποιοτικές διαταραχές της φώνησης) προβληματική ακουστική ενίσχυση των ηχητικών κυμάτων από τη φωνητική δίοδο (ποιοτικές διαταραχές αντήχησης).

10 Μέθοδοι αξιολόγησης Επίσημα Τεστ Αξιολόγησης της Φωνής Κατά την τυπική αντιληπτική αξιολόγηση της φωνής, ο θεραπευτής χρησιμοποιεί ένα επίσημα εγκεκριμένο διαγνωστικό εργαλείο αξιολόγησης της φωνής του πελάτη. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνει να περιγράψει τη διαταραχή της φωνής με προκαθορισμένη ορολογία και επομένως να ελαχιστοποιήσει τη σύγχυση που προκύπτει από διαφορετικές περιγραφές της ίδιας φωνητικής διαταραχής. Ωστόσο, η ύπαρξη πολλών διαφορετικών προφίλ ανάλυσης της φωνής παγκοσμίως, καθώς και η χρήση διαφορετικής ορολογίας σε αυτά, δεν έχουν επιλύσει οριστικά τη δυσκολία της αντικειμενικής περιγραφής της φωνητικής διαταραχής στην κλινική πράξη.

11 Μέθοδοι αξιολόγησης GRBAS – Κλίμακα (Hirano, 1981) Grade – ο βαθμός σοβαρότητας του φωνητικού προβλήματος Roughness – η τραχύτητα της φωνής. Breathiness – η διαφυγή αέρα από τη γλωττίδα Asthenia – η αδύναμη φωνή. Strain – η υπερβολική προσπάθεια, η ζορισμένη φωνή. Κάθε παράμετρος βαθμολογείται σε κλίμακα από 0 – φυσιολογική έως 4 – υπερβολική. Η κλίμακα GRBAS είναι εύκολη στη χρήση της.

12 Μέθοδοι αξιολόγησης Vocal Profile Analysis (VPA) (Laver, 1980) Περιγράφει τα χαρακτηριστικά της φυσιολογικής και μη φυσιολογικής φωνής. Οι τύποι φώνησης κατηγοριοποιούνται ως εξής: harshness (τραχύτητα) whispery (ψίθυρος) breathiness (διαφυγή αέρα από γλωττίδα) creaky (τρίξιμο) falsetto normal (φυσιολογική). Ακόμα υπάρχουν τα χαρακτηριστικά της προσωδίας και του τρόπου αναπνοής / ρυθμού. Η βαθμολογία κυμαίνεται από το 1 έως το 6. Ένα διήμερο εκπαιδευτικό σεμινάριο είναι απαραίτητο για το λογοθεραπευτή που θα θελήσει να το εφαρμόσει στην κλινική πράξη.

13 Μέθοδοι αξιολόγησης Οι βασικοί στόχοι της εξέτασης του ασθενούς με εξειδικευμένα όργανα είναι : να παρέχει αντικειμενική πληροφόρηση σχετικά με τη φωνή, ανατομία / φυσιολογία του λάρυγγα και της τραχείας καθώς και της αναπνευστικής λειτουργίας για τη φώνηση να παρέχει μετρήσεις της φωνής και της φωνητικής λειτουργίας να καταγράφει την πρόοδο της θεραπείας να παρέχει αποτελέσματα

14 Μέθοδοι αξιολόγησης Τα ειδικά όργανα που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση διαταραχής της φωνής είναι : Έμμεση / άμεση λαρυγγοσκόπηση Στροβοσκόπηση Ακτινογραφία λάρυγγα Με τις μεθόδους αυτές αξιολογείται το είδος, η θέση και το μέγεθος της παθολογίας, η ανατομική κατασκευή και λειτουργία του λάρυγγα, καθώς και ο κυματισμός του βλεννογόνου των φωνητικών χορδών.

15 Μέθοδοι αξιολόγησης Άλλες μέθοδοι εξέτασης της φωνητικής λειτουργίας είναι: Ο ηλεκτρολαρυγγογράφος που μας δίνει ποιοτική και ποσοτική πληροφόρηση σχετικά με την κλειστή φάση του κύκλου δόνησης των φωνητικών χορδών. Visi - Speech : Μπορεί να αναλύσει συνεχής ομιλία και να έχουμε μετρήσεις για το φάσμα του ύψους (συχνότητα), το συνήθη και βέλτιστο τόνο. Ακόμα γίνεται μέτρηση της έντασης και της διάρκειας της φώνησης. Η ηλεκτροφυσιολογία με τη βοήθεια του ηλεκτρομυογράφου μας πληροφορεί για τη μυϊκή δραστηριότητα των φωνητικών χορδών (π.χ. παράλυση φωνητικής χορδής, σπασμωδική δυσφωνία). Η ρινική ανεμομετρία με τη χρήση του ρινομέτρου μας πληροφορεί για τη ρινική εκπομπή του αέρα κατά τη φώνηση και αντήχηση.

16 Υπόμνημα Φωνητικής Λειτουργίες για επαγγελματίες χρήστες φωνής όπως είναι οι επαγγελματίες λογοθεραπευτές: μείωση διάρκειας ομιλίας μείωση ένταση ομιλίας μείωση ένταση βήχας μείωση συχνότητας βήχας εφύγρανση (εισπνοές, υγρά, αποφυγή σκόνης και κιμωλίας κλπ) ασκήσεις χαλάρωσης του αυχένα