Μικτές ακτινοδιαυγαστικές- ακτινοσκιερές βλάβες [Mixed radiolucent – radiopaque lesions] 1. Μικτές βλάβες που σχετίζονται με τα δόντια Περιακρορριζικές.

Παρουσίαση με θέμα: "Μικτές ακτινοδιαυγαστικές- ακτινοσκιερές βλάβες [Mixed radiolucent – radiopaque lesions] 1. Μικτές βλάβες που σχετίζονται με τα δόντια Περιακρορριζικές."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μικτές ακτινοδιαυγαστικές- ακτινοσκιερές βλάβες [Mixed radiolucent – radiopaque lesions] 1. Μικτές βλάβες που σχετίζονται με τα δόντια Περιακρορριζικές Περιμυλικές 1.1. Περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία (οστεϊνωμα) 1.2. Οστεοποιό ίνωμα 1.3. Οστεϊνοβλάστωμα 1.4. Οδόντωμα 1.5. Αδενοματοειδής οδοντογενής όγκος 1.6. Ενασβεστιούμενη οδοντογενής κύστη (κύστη του Gorlin) 1.7. Ενασβεστιούμενος επιθηλιακός οδοντογενής όγκος (όγκος του Pindborg)

2 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια 2.1. Χειρουργηθείσα περιοχή στο στάδιο της επούλωσης 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα 2.3. Οστεοακτινονέκρωση 2.4. Ινώδης δυσπλασία 2.5. Εντοπισμένη οστεϊνική δυσπλασία 2.6. Νόσος Paget 2.7. Οστεοποιό ίνωμα 2.8. Οστεογενές σάρκωμα 2.9. Χόνδρωμα και χονδροσάρκωμα 2.10. Μεταστατικό καρκίνωμα

3 2.1. Χειρουργηθείσα περιοχή στο στάδιο της επούλωσης Healing surgical site 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Μετά τη χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση κάποιας καλοήθους βλάβης των γνάθων, αρχίζει η διαδικασία της επούλωσης της χειρουργηθείσας περιοχής, όπου έχει δημιουργηθεί οστικό έλλειμμα. Σταδιακά δημιουργούνται νησίδες νεοπλασθέντος οστού, που – υπό ευνοϊκές συνθήκες – αυξάνονται και καταλαμβάνουν όλη την ελλειμματική περιοχή μέχρι να αποκατασταθεί πλήρως η φυσιολογική οστική δομή. Το πρώτο χρονικό διάστημα μετά το χειρουργείο, η ακτινογραφική απεικόνιση της περιοχής είναι μια ομοιογενής διαύγαση με σαφή και ομαλά όρια. Εφόσον ξεκινήσει η κατά τόπους εναπόθεση οστού, η ακτινογραφική εικόνα εμφανίζει συνδυασμό διαύγασης – σκίασης, επειδή μέσα στη διαύγαση υπάρχουν τώρα ακτινοσκιερές περιοχές, που αντιπροσωπεύουν τις νησίδες του νεοσχηματισθέντος οστού. Ακόμη, εάν τοποθετηθούν μέσα στο οστικό έλλειμμα οστικά μοσχεύματα κατά τη διάρκεια της επέμβασης, αυτά απεικονίζονται ακτινογραφικά σαν ακτινοσκιερές περιοχές με διάφορα σχήματα και μεγέθη. Διαφορική διάγνωση: αυτή η ακτινογραφική εικόνα μικτής βλάβης πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από τις αληθινές βλάβες (π.χ. ινώδη δυσπλασία, οστεοποιό ίνωμα, κ.λ.π.). Η οριστική διάγνωση τίθεται με τη λήψη του ιστορικού του ασθενή, όπου αποκαλύπτεται ότι έχει γίνει πρόσφατα χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση κάποιας κεντρικής βλάβης των γνάθων.

4 2.1. Χειρουργηθείσα περιοχή στο στάδιο της επούλωσης 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

5 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη Chronic osteomyelitis 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Φλεγμονή του μυελού των οστών που οφείλεται σε μικροβιακούς παράγοντες (σταφυλόκοκκο, στρεπτόκοκκο, ακτινομύκητες, κ.λ.π.). Διακρίνεται σε οξεία, χρόνια και σκληρυντική. Η χρόνια οστεομυελίτιδα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της οξείας φάσης, όταν αυτή δεν θεραπευθεί ή θεραπευθεί ελλιπώς, ή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας, ήπιας φλεγμονώδους διεργασίας που δεν παρουσίασε ποτέ οξεία φάση. Η κλινική εικόνα και η πορεία της φλεγμονής εξαρτώνται – όπως σε όλες τις φλεγμονές – από τη λοιμογόνο ικανότητα των μικροβίων και την αμυντική ικανότητα του ασθενή. Παράγοντες όπως, η ανατομική θέση, η ανοσολογική κατάσταση, η διατροφή, η ηλικία του ασθενή και η παρουσία προϋπάρχουσας νόσου, όπως η νόσος Paget, η οστεοπέτρωση, ο διαβήτης, νόσοι του κολλαγόνου και η δρεπανοκυτταρική αναιμία επηρεάζουν την πορεία της οστεομυελίτιδας. Εφόσον υπάρχουν οι γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες που αναφέρθηκαν, οι τοπικοί αιτιολογικοί παράγοντες που δίνουν το έναυσμα για τη δημιουργία οστεομυελίτιδας είναι: η παρουσία περιακρορριζικής φλεγμονής πολφικής αιτιολογίας, οι εξαγωγές δοντιών, χειρουργική επέμβαση, περιοδοντική νόσος και κατάγματα των γνάθων που επικοινωνούν με την στοματική κοιλότητα ή το δέρμα. [Σημαντικό: Η παρουσία των γενικών προδιαθεσικών παραγόντων είναι απαραίτητη για να οδηγήσουν οι τοπικοί παράγοντες προς τη δημιουργία οστεομυελίτιδας. Σε υγιείς οργανισμούς δεν μπορούν αυτοί οι τοπικοί παράγοντες να προκαλέσουν οστεομυελίτιδα.] Ηλικία: μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Πολύ σπάνιο να συμβεί σε ηλικία κάτω των 30 ετών, εκτός αν υπάρχει κάποιος γενικός προδιαθεσικός παράγοντας Φύλο: προδιάθεση για τους άνδρες (λόγω: πυκνωτικού οστού-περισσότερων τραυματισμών) Εντόπιση: η κάτω γνάθος και κυρίως η περιοχή των γομφίων προσβάλλεται πιο συχνά από την άνω γνάθο, λόγω του πυκνότερου συμπαγούς οστού, της μεγαλύτερης συχνότητας καταγμάτων και της μειονεκτικότερης αιμάτωσής της. Μέγεθος: μπορεί να φτάσει σε μέγεθος αρκετών εκατοστών, ανάλογα με τη διάρκεια που υπάρχει και εξελίσσεται η φλεγμονή

6 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Κλινική εικόνα: συνήθως υπάρχει πόνος, με ένταση διαφόρου βαθμού, που δεν αντιστοιχεί πάντα στην έκταση και τη βαρύτητα της φλεγμονής. Οίδημα της περιοχής, ευαισθησία, παρουσία συριγγίου και σύστοιχη λεμφαδενίτιδα μπορεί επίσης να εντοπιστούν. Η κλινική εξέταση μπορεί να δείξει λύση της συνέχειας του στοματικού βλενογγόνου, μέσα από την οποία φαίνεται το αποδομημένο οστούν. Ακτινογραφική εικόνα Η χρόνια οστεομυελίτιδα δημιουργεί 5 διαφορετικές ακτινογραφικές εικόνες: ακτινοδιαύγαση με ασαφή όρια, ακτινοδιαύγαση που περιέχει ακτινοσκιερά στοιχεία (συνδυασμός διαύγασης-σκίασης, δηλαδή μικτή βλάβη), εικόνα «αλατιού και πιπεριού», πυκνή ακτινοσκίαση και ακτινοσκίαση που οφείλεται σε υπερπλασία του συμπαγούς οστού. (Σημείωση: οι εκφράσεις «φλούδα πορτοκαλιού», «τριμμένο γυαλί» και «αλάτι και πιπέρι» είναι συνώνυμες και περιγράφουν την ακτινογραφική εικόνα που δημιουργείται από πολλές, μικρές οστικές δοκίδες που είναι πολύ κοντά τοποθετημένες μεταξύ τους.) [Σημαντικό: Ο συνδυασμός διαύγασης-σκίασης στην οστεομυελίτιδα περιγράφεται ως «σκοροφαγωμένη» εικόνα επειδή οι σκιάσεις και οι διαυγάσεις είναι ακανόνιστα τοποθετημένες, χωρίς σχέδιο ή διάταξη («σκοροφαγωμένη» εικόνα δίνουν επίσης οι μεταστατικοί όγκοι). Η διαύγαση έχει ανώμαλο σχήμα και ασαφή όρια˙ περιέχει ακτινοσκιερά στοιχεία που είναι τα κομμάτια του νεκρωμένου οστού που προέρχονται από την καταστροφή του οστού λόγω της φλεγμονώδους διεργασίας.]

7 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Διαφορική διάγνωση (της μικτής βλάβης) α) από την ινώδη δυσπλασία (ενδιάμεσο -2ο - στάδιο) Η χρόνια οστεομυελίτιδα προσβάλλει μεγάλες ηλικίες ενώ η ινώδης δυσπλασία μικρές (<20 ετών ) Η παρουσία γενικών προδιαθεσικών παραγόντων (π.χ νόσος Paget, διαβήτης, νόσοι του κολλαγόνου) και του τοπικού αιτιολογικού παράγοντα (π.χ. εξαγωγή δοντιού) που είναι απαραίτητοι για να δημιουργηθεί η φλεγμονή, οδηγεί προς τη διάγνωση οστεομυελίτιδας. Η ακτινογραφική εικόνα της οστεομυελίτιδας είναι «σκοροφαγωμένη» και οι οστικές εστίες είναι ακανόνιστα διασκορπισμένες μέσα στη διαύγαση, ενώ της ινώδους δυσπλασίας μοιάζει με «τριμμένο γυαλί» και οι οστικές εστίες έχουν τακτική διάταξη μέσα στη διαύγαση. β) από το οστεογενές σάρκωμα (μικτός τύπος) Η χρόνια οστεομυελίτιδα προσβάλλει μεγάλες ηλικίες ενώ το οστεογενές σάρκωμα μικρές (<40 ετών) Η παρουσία γενικών προδιαθεσικών παραγόντων (π.χ νόσος Paget, διαβήτης, νόσοι του κολλαγόνου) και του τοπικού αιτιολογικού παράγοντα (π.χ. εξαγωγή δοντιού) που είναι απαραίτητοι για να δημιουργηθεί η φλεγμονή, οδηγεί προς τη διάγνωση οστεομυελίτιδας. Η ακτινογραφική εικόνα της οστεομυελίτιδας είναι σαν «σκοροφαγωμένη» ενώ του οστεοσαρκώματος είναι σαν «ακτίνες ηλίου». γ) από το χονδροσάρκωμα (μικτή βλάβη) Η οστεομυελίτιδα εμφανίζεται σπάνια στην άνω γνάθο (συνήθης εντόπιση το σώμα της κάτω γνάθου) ενώ το χονδροσάρκωμα εντοπίζεται συνήθως στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου. Το χονδροσάρκωμα δίνει την χαρακτηριστική ακτινογραφική εικόνα «ακτίνων ηλίου» και το χαρακτηριστικό εύρημα της ασύμμετρης διεύρυνσης του περιοδοντικού χώρου ενώ η χρόνια οστεομυελίτιδα δίνει «σκοροφαγωμένη» εικόνα. Τέλος, στην οστεομυελίτιδα πρέπει να υπάρχουν γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες και επίσης τοπικός αιτιολογικός παράγοντας (π.χ. εξαγωγή δοντιού) για να δημιουργηθεί η φλεγμονή.

8 Διαφορική διάγνωση (της μικτής βλάβης)- συνέχεια δ) από μεταστατικούς όγκους (μικτή βλάβη) Τόσο η χρόνια οστεομυελίτιδα όσο και το μεταστατικό καρκίνωμα παράγουν «σκοροφαγωμένη» ακτινογραφική εικόνα, με ανώμαλα και ασαφή όρια και εντοπίζονται συνήθως στην ίδια περιοχή (οπίσθια περιοχή κάτω γνάθου). Ωστόσο στην οστεομυελίτιδα πρέπει να υπάρχουν γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες (π.χ νόσος Paget, νόσοι του κολλαγόνου) και επίσης τοπικός αιτιολογικός παράγοντας (π.χ. εξαγωγή δοντιού) για να δημιουργηθεί η φλεγμονή. Η αναφορά στο ιατρικό ιστορικό κακοήθους νεοπλασίας ή η εντόπιση της πρωτογενούς κακοήθειας οδηγεί προς τη διάγνωση μεταστατικού όγκου. ε) από την νόσο Paget των οστών (ενδιάμεσο στάδιο) Η νόσος του Paget είναι ένας γενικός προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη χρόνιας οστεομυελίτιδας, πρέπει όμως να συμβεί κάποιος τοπικός αιτιολογικός παράγοντας (π.χ. εξαγωγή) για να δημιουργηθεί η φλεγμονή. Η ύπαρξη κάποιας αιτίας φλεγμονής σε συνδυασμό με συμπτώματα πόνου, οιδήματος και σύστοιχης λεμφαδενίτιδας καθοδηγούν προς τη διάγνωση οστεομυελίτιδας. Επιπλέον, η οστεομυελίτιδα αναπτύσσεται κυρίως στην κάτω γνάθο, ενώ η νόσος του Paget προσβάλλει κυρίως την άνω γνάθο. 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια

9 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

10 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

11 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

12 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

13 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

14 2.2. Χρόνια οστεομυελίτιδα –Μικτή βλάβη 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

15 2.3. Οστεοακτινονέκρωση Osteoradionecrosis 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Θεωρείται ως μια νοσηρή κατάσταση των σκληρών και μαλακών ιστών μετά από ακτινοβόληση της περιοχής Μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας προκαλούν σκλήρυνση των μικρών αιμοφόρων αγγείων με συνέπεια την ελάττωση της αιμάτωσης και την υποξαιμία του οστού, το οποίο έχει τώρα μικρή ικανότητα επούλωσης και αντίδρασης στις λοιμώξεις. Όταν το οστούν αυτό έρθει σε επικοινωνία με το στοματικό περιβάλλον, προκαλείται λοίμωξη όλης της μειονεκτικής αυτής περιοχής. Η κλασσική σειρά είναι: ακτινοβόληση (ακτινοθεραπεία) - τραύμα (π.χ. εξαγωγή) - λοίμωξη Φύλο: δεν υπάρχει προδιάθεση φύλου Εντόπιση: η κάτω γνάθος είναι πιο ευαίσθητη λόγω της μειονεκτικότερης αιμάτωσής της Κλινική εικόνα : η νόσος είναι ασυμπτωματική στα αρχικά στάδια, όσο ο υπερκείμενος βλεννογόνος παραμένει άθικτος και δεν υπάρχει επικοινωνία με το στοματικό περιβάλλον. Όταν συμβεί η λύση της συνέχειας του βλεννογόνου και η λοίμωξη, εμφανίζεται έλκωση της περιοχής, πόνος και ευαισθησία. Ακτινογραφική εικόνα : διαύγαση με ασαφή όρια που περιέχει ακτινοσκιερά στοιχεία (κομμάτια νεκρωμένου οστού). Η διαύγαση μπορεί να είναι πολύ εκτεταμένη και να καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα της γνάθου. Διαφορική διάγνωση: από την χρόνια οστεομυελίτιδα (με εικόνα μικτής βλάβης): έχουν παρόμοια κλινική και ακτινογραφική εικόνα. [Σημαντικό: η λήψη του ιατρικού ιστορικού, όπου αναφέρεται ακτινοβόληση της περιοχής στο πλαίσιο ακτινοθεραπείας, είναι καθοριστική για την τελική διάγνωση της οστεοακτινονέκρωσης.]

16 2.3. Οστεοακτινονέκρωση 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

17 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο Fibrous dysplasia 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Είναι μια ινο-οστική βλάβη, που δεν προέρχεται από στοιχεία του περιοδοντικού συνδέσμου, όπως προέρχονται η περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία, το οστεοποιό ίνωμα κ.λ.π. (βλέπε Πίνακα 1 «Κατάταξη ινο-οστικών βλαβών», slide 25). Έχει άγνωστη αιτιολογία. Πρόκειται για ιδιοπαθή αντικατάσταση του οστού με ινώδη συνδετικό ιστό. Η βλάβη μπορεί να εμφανιστεί σε ένα μόνο οστούν (μονο-οστική) ή σε πολλά οστά (πολυ- οστική). Η μονο-οστική ινώδης δυσπλασία είναι η πιο συχνή και αντιπροσωπεύει το 80% των περιπτώσεων. Ηλικία: 1η και 2η δεκαετία (παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικες). Η νόσος σταθεροποιείται και σταματά όταν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του σκελετού. Φύλο: δεν υπάρχει προδιάθεση φύλου, εμφανίζεται το ίδιο και στα φύλα Εντόπιση: πιο συχνά στην άνω γνάθο, στην περιοχή γομφίων-προγομφίων. Καθώς επεκτείνεται, μπορεί να καταλάβει το ιγμόρειο άντρο και να προχωρήσει προς τη ζυγωματική απόφυση, το έδαφος του οφθαλμικού κόγχου και προς τα πίσω μέχρι τη βάση του κρανίου. Αυτή η μορφή της νόσου, όπου εμπλέκονται πολλά γειτονικά ανατομικά μόρια, ονομάζεται «κρανιοπροσωπική ινώδης δυσπλασία». Όταν εντοπίζεται στο σώμα της κάτω γνάθου, οι πιο συχνές θέσεις είναι αντίστοιχα με γομφίους-προγόμφιους, κυνόδοντα και στην γενειακή σύμφυση. Μέγεθος: όταν η βλάβη γίνει αντιληπτή, έχει ήδη μεγάλο μέγεθος, μπορεί να έχει επεκταθεί σε μεγάλη περιοχή του κρανίου. Συνηθισμένες διαστάσεις από 2 ως 8 cm Ασυμπτωματική βλάβη. Αυξάνεται αργά, σταδιακά, χωρίς να προκαλεί πόνο, ούτε μετατόπιση ή κινητικότητες δοντιών. Το οστούν διογκώνεται αργά με την πάροδο των ετών και καλύπτεται από φυσιολογικό βλεννογόνο. Η διόγκωση γίνεται συνήθως προς την παρειακή πλευρά προκαλώντας ασυμμετρία του προσώπου.

18 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ιστολογική και Ακτινογραφική εικόνα Η βλάβη έχει 3 στάδια ανάπτυξης, που απεικονίζονται και στην ακτινογραφική εικόνα 1ο στάδιο. Στο αρχικό στάδιο εμφανίζεται οστεολυσία σε κεντρική περιοχή του οστού και ανάπτυξη ινώδους ιστού. Ακτινογραφικά παρατηρείται διαύγαση με ασαφή, ανώμαλα όρια. Συνήθως η διαύγαση έχει σχήμα ελλειπτικό, όχι σφαιρικό. Η ασάφεια των ορίων της βλάβης οφείλεται στη στενή διαπλοκή των ορίων με το περιβάλλον φυσιολογικό οστούν: η βλάβη σταδιακά εισχωρεί και ενώνεται με τις παρακείμενες ανατομικές δομές χωρίς να υπάρχει σαφές όριο που τελειώνει η βλάβη και που αρχίζει το φυσιολογικό οστούν. 2ο στάδιο (ενδιάμεσο). Συνδυασμός διαύγασης-σκίασης. Καθώς αυξάνεται η βλάβη, σχηματίζεται τοπικά ανώριμο οστούν, που έχει τη μορφή «οστικών διαφραγμάτων», τα οποία δίνουν την χαρακτηριστική ακτινογραφική εικόνα «τριμμένου γυαλιού» ή «φλούδας πορτοκαλιού». (Σημείωση: οι εκφράσεις «φλούδα πορτοκαλιού», «τριμμένο γυαλί» και «αλάτι και πιπέρι» είναι συνώνυμες και περιγράφουν την ακτινογραφική εικόνα που δημιουργείται από πολλές, μικρές οστικές δοκίδες που είναι πολύ κοντά τοποθετημένες μεταξύ τους.) Η εναπόθεση οστού μπορεί να ξεκινήσει από την περιφέρεια της βλάβης, οπότε σχηματίζεται μια παχιά ακτινοσκιερή ζώνη στα όρια της βλάβης, που δίνει την ψευδή εντύπωση ότι υπάρχουν σαφή όρια. 3ο στάδιο. Σκίαση. Η παραγωγή οστού αυξάνεται και καταλαμβάνει όλη τη βλάβη.

19 Διαφορική διάγνωση (του ενδιάμεσου σταδίου) α) από το οστεοποιό ίνωμα (ενδιάμεσο - 2ο- στάδιο) Η ινώδης δυσπλασία είναι πιο συχνή στην άνω γνάθο, ενώ το οστεοποιό ίνωμα στην κάτω γνάθο Η ινώδης δυσπλασία εμφανίζεται συνήθως σε μικρές ηλικίες (< 20 ετών), ενώ το οστεοποιό ίνωμα σε ηλικίες 20-40 ετών Η ινώδης δυσπλασία προσβάλλει και τα δύο φύλα, ενώ το οστεοποιό ίνωμα έχει προτίμηση στις γυναίκες Τα ακτινογραφικά όρια στην ινώδη δυσπλασία δεν είναι σαφή β) από το οστεογενές σάρκωμα (μικτός τύπος) Και οι δύο νόσοι προσβάλλουν μικρές ηλικιακές ομάδες. Η ινώδης δυσπλασία αναπτύσσεται ανώδυνα και δεν προκαλεί συμπτώματα από τα δόντια (κινητικότητα, μετανάστευση) ενώ το οστεογενές σάρκωμα εμφανίζει πόνο, παραισθησία και συμπτωματολογία από τα δόντια. Η ακτινογραφική εικόνα της ινώδους δυσπλασίας έχει σχήμα ελλειπτικό με ασαφή, αλλά όχι ανώμαλα όρια, που μοιάζει με «τριμμένο γυαλί», ενώ η εικόνα του οστεοσαρκώματος έχει ανώμαλα και ασαφή όρια και μοιάζει με «ακτίνες ηλίου», ενώ επίσης παρατηρείται ασύμμετρη διεύρυνση του περιοδοντικού χώρου των γειτονικών δοντιών. γ) από το χονδροσάρκωμα (μικτή βλάβη) Και οι δύο βλάβες εντοπίζονται συνήθως στην άνω γνάθο, η μεν ινώδης δυσπλασία στην περιοχή γομφίων-προγομφίων, το δε χονδροσάρκωμα στην πρόσθια περιοχή. Η ινώδης δυσπλασία εμφανίζεται σε μικρές ηλικίες (<20 ετών) ενώ το χονδροσάρκωμα σε μεγάλες ηλικίες. Η ινώδης δυσπλασία αναπτύσσεται ανώδυνα και δεν προκαλεί συμπτώματα από τα δόντια (κινητικότητα, μετανάστευση) ενώ το χονδροσάρκωμα εμφανίζει πόνο και συμπτωματολογία από τα δόντια. Η ακτινογραφική εικόνα της ινώδους δυσπλασίας έχει σχήμα ελλειπτικό με ασαφή, αλλά όχι ανώμαλα όρια, που μοιάζει με «τριμμένο γυαλί», ενώ η εικόνα του χονδροσαρκώματος έχει ανώμαλα και ασαφή όρια και μοιάζει με «ακτίνες ηλίου» 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια

20 Διαφορική διάγνωση (του ενδιάμεσου σταδίου)- συνέχεια δ) από τη νόσο Paget των οστών (2ο στάδιο) Η ινώδης δυσπλασία μπορεί να προσβάλλει επίσης πολλά οστά όπως και η νόσος του Paget, όμως αυτή εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες κάτω των 20 ετών, ενώ η νόσος του Paget σε ηλικιωμένους. Επιπλέον, η ύπαρξη υπεροστείνωσης των ριζών είναι εύρημα μόνο της νόσου του Paget. ε) από την χρόνια οστεομυελίτιδα (μικτή βλάβη) Η χρόνια οστεομυελίτιδα προσβάλλει μεγάλες ηλικίες ενώ η ινώδης δυσπλασία μικρές (<20 ετών). Η παρουσία γενικών προδιαθεσικών παραγόντων (π.χ νόσος Paget, διαβήτης, νόσοι του κολλαγόνου) και του τοπικού αιτιολογικού παράγοντα (π.χ. εξαγωγή δοντιού) που είναι απαραίτητοι για να δημιουργηθεί η φλεγμονή, οδηγεί προς τη διάγνωση οστεομυελίτιδας. η ακτινογραφική εικόνα της οστεομυελίτιδας είναι «σκοροφαγωμένη» και οι οστικές εστίες είναι ακανόνιστα διασκορπισμένες μέσα στη διαύγαση, ενώ της ινώδους δυσπλασίας μοιάζει με «τριμμένο γυαλί» και οι οστικές εστίες έχουν τακτική διάταξη μέσα στη διαύγαση. στ) από μεταστατικούς όγκους (μικτή βλάβη) Η ινώδης δυσπλασία προσβάλλει μικρές ηλικίες (<20 ετών), ενώ οι μεταστατικοί όγκοι μεγάλες ηλικίες Η ακτινογραφική εικόνα της ινώδους δυσπλασίας είναι αυτή του «τριμμένου γυαλιού» ενώ των μεταστατικών όγκων είναι «σκοροφαγωμένη». Αν και τα ακτινογραφικά όρια στην ινώδη δυσπλασία είναι ασαφή, όμως δεν είναι ανώμαλα και απροσδιόριστα, όπως των μεταστατικών καρκινωμάτων. Η αναφορά στο ιατρικό ιστορικό κακοήθους νεοπλασίας ή η εντόπιση της πρωτογενούς κακοήθειας οδηγεί προς τη διάγνωση μεταστατικού όγκου. 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια

21 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

22 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

23 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

24 2.4. Ινώδης δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

25 2.5. Εντοπισμένη οστεϊνική δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο Focal cementifying dysplasia 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Είναι μια πρόσφατη ονομασία της περιακρορριζικής οστεϊνικής δυσπλασίας (οστεϊνωμα), όταν αυτή εντοπίζεται στην περιοχή των γομφίων και προγομφίων. (Η περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία εντοπίζεται στην περιοχή των τομέων της κάτω γνάθου) ( βλ.Πίνακα 1 «Κατάταξη ινο-οστικών βλαβών», slide 25 ). Είναι μια αντιδραστική ινο-οστική βλάβη. Πιστεύεται ότι δημιουργείται από στοιχεία του περιοδοντικού συνδέσμου (οστεοβλάστες, οστεϊνοβλάστες, πρόδρομα κύτταρα) ως αντίδραση σε κάποια αιτία (π.χ. τραύμα) Ηλικία: μέση ηλικία τα 37 έτη Φύλο: 88% γυναίκες. Υπάρχει προδιάθεση για την μαύρη φυλή. Εντόπιση: στα ακρορρίζια γομφίων και προγομφίων, συνήθως της κάτω γνάθου. Επίσης, σε νωδές οπίσθιες περιοχές. Μέγεθος: διάμετρος μέχρι 1 cm Ασυμπτωματικές βλάβες Συνήθως μονήρεις. Όταν είναι πολλαπλές και εντοπίζονται και στα δύο ημιμόρια της γνάθου ή ακόμη και στα τέσσερα ημιμόρια των δύο γνάθων, τότε πρόκειται για την πιο εκτεταμένη μορφή της βλάβης, που ονομάζεται «διάχυτη οστεϊνική δυσπλασία» (Florid cementifying dysplasia). Παρακείμενα δόντια: με ζωντανό πολφό, χωρίς μετατόπιση ή απορρόφηση ρίζας

26 2.5. Εντοπισμένη οστεϊνική δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ιστολογική και Ακτινογραφική εικόνα Η βλάβη (όπως και η περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία) έχει 3 στάδια ανάπτυξης 1ο στάδιο. Στο αρχικό στάδιο εμφανίζεται οστεολυτική δραστηριότητα στην ακρορριζική περιοχή του δοντιού. Ινοβλάστες, κολλαγόνες ίνες και λίγα αγγεία αναπτύσσονται στην περιοχή της οστεολυσίας. Ακτινογραφικά: ακτινοδιαύγαση, περίπου στρογγυλού σχήματος, με σαφή όρια, που μοιάζει με κύστη. 2ο στάδιο (ενδιάμεσο). Καθώς ωριμάζει η βλάβη, οι ινοβλάστες διαφοροποιούνται σε οστεοβλάστες ή /και οστεϊνοβλάστες και παράγουν οστεοειδή ουσία. Έτσι σχηματίζονται πολλές, μικρές, σποραδικές εστίες ενασβεστίωσης στο κέντρο της βλάβης. Η ουσία που παράγεται μπορεί να είναι μόνο οστείνη ή μόνο οστούν ή διάφοροι συνδυασμοί και των δύο. Το μέγεθος, σχήμα, ο αριθμός και ο βαθμός ενασβεστίωσης των εστιών αυτών ποικίλουν μέσα σε κάθε βλάβη, καθώς η κάθε εστία βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο εξέλιξης και μπορεί να αποτελείται από διαφορετική ουσία. Ακτινογραφικά: ακτινοδιαυγαστική περιοχή που περιέχει ακτινοσκιερά στοιχεία διαφόρου μεγέθους, σχήματος, αριθμού και βαθμού ακτινοσκιερότητας (συνδυασμός διαύγασης- σκίασης). 3ο στάδιο. Ώριμη βλάβη, όπου οι οστεοειδείς σχηματισμοί έχουν αυξηθεί και συνενωθεί σε μία ομοιογενή, συμπαγή ενασβεστιωμένη μάζα. Ακτινογραφικά: ομοιογενής σκίαση με σαφή όρια που περιβάλλεται από λεπτή διαυγαστική γραμμή. [Σημαντικό: Ανεξάρτητα από το στάδιο εξέλιξης, η βλάβη έχει συνήθως σαφώς καθορισμένα και ομαλά ακτινοδιαυγαστικά όρια.] Διαφορική διάγνωση (του ενδιάμεσου σταδίου) η ηλικία, το φύλο, η εντόπιση, η ακτινογραφική εικόνα και η ζωτικότητα των παρακείμενων δοντιών κατευθύνουν προς τη διάγνωση της εντοπισμένης οστεϊνικής δυσπλασίας. εάν κάποιο από τα παραπάνω στοιχεία δεν ακολουθεί την συνηθισμένη εικόνα, τότε η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει επίσης: α) την χρόνια οστεομυελίτιδα β) το οστεοποιό ίνωμα

27 2.5. Εντοπισμένη οστεϊνική δυσπλασία – Ενδιάμεσο (2ο) στάδιο 2. Μικτές βλάβες που δεν σχετίζονται με τα δόντια Ακτινογραφικές εικόνες

28 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Κατάταξη ινο-οστικών βλαβών I. Ινώδης δυσπλασία II. Αντιδραστικές (δυσπλαστικές) βλάβες που προέρχονται από στοιχεία του περιοδοντικού συνδέσμου. Με βάση την ακτινογραφική τους εικόνα και την εντόπισή τους χωρίζονται σε 3 τύπους, αν και αντιπροσωπεύουν την ίδια παθολογική εξεργασία. Περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία (οστεϊνωμα) (Periapical): στους τομείς κάτω γνάθου Εντοπισμένη οστεϊνική δυσπλασία (Focal): στους γομφίους και προγόμφιους κάτω γνάθου Διάχυτη οστεϊνική δυσπλασία (Florid): σε όλα τα δόντια μιας γνάθου ή και των δύο γνάθων III. Ινο-οστικά νεοπλάσματα (θεωρείται ότι προέρχονται και αυτά από στοιχεία του περιοδοντικού συνδέσμου) Οστεοποιό ίνωμα / οστεϊνοποιό ίνωμα / οστεϊνο-οστεοποιό ίνωμα