ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΕΡΡΕΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ. Ε. ΤΟΜΕΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΕΡΡΕΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ. Ε. ΤΟΜΕΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΕΡΡΕΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ. Ε. ΤΟΜΕΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σταύρος Θ. Κουλελής (Α.Μ. 509) Σταύρος Θ. Κουλελής (Α.Μ. 509) Επιβλέπων: Δρ. Γεώργιος Πάνου, Επιστημονικός Συνεργάτης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

2 Αντικείμενο και στόχοι της εργασίας Η παρούσα πτυχιακή εργασία αναφέρεται στο ρυθμιστικό πλαίσιο προστασίας του λογισμικού, όπως ενσωματώνεται στα προγράμματα Η/Υ. Μετά την έκδοση της Οδηγίας 91/250/ΕΟΚ, το λογισμικό εντάσσεται στο σύστημα κανόνων προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Προσδιορίζεται, λοιπόν, το περιεχόμενο του σχετικού δικαιώματος, όπως αποτυπώνεται στον Νόμο 2121/1993. Ειδικότερα, η εισήγηση: Επιχειρεί μια εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας του λογισμικού. Στη συνέχεια παρουσιάζει πώς και απο ποιόν δημιουργείται ενα πρόγραμμα Η/Υ, καθώς και τις διακρίσεις του. Επιχειρεί μια εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας του λογισμικού. Στη συνέχεια παρουσιάζει πώς και απο ποιόν δημιουργείται ενα πρόγραμμα Η/Υ, καθώς και τις διακρίσεις του. Παρουσιάζει το φαινόμενο της πειρατείας των προγραμμάτων Η/Υ και των μορφών εκδήλωσής της. Παρουσιάζει το φαινόμενο της πειρατείας των προγραμμάτων Η/Υ και των μορφών εκδήλωσής της. Σκιαγραφεί το θεσμικό της ελληνικής νομοθεσίας για την προστασία του λογισμικού ως έργου λόγου στο ισχύον σύστημα της πνευματικής ιδιοκτησίας και αξιολογεί την ρυθμιστική του αποτελεσματικότητα. Σκιαγραφεί το θεσμικό της ελληνικής νομοθεσίας για την προστασία του λογισμικού ως έργου λόγου στο ισχύον σύστημα της πνευματικής ιδιοκτησίας και αξιολογεί την ρυθμιστική του αποτελεσματικότητα. Διατυπώνει προτάσεις για το μέλλον της πνευματικής ιδιοκτησίας ως επαρκούς συστήματος προστασίας του λογισμικού στο ψηφιακό περιβάλλον. Διατυπώνει προτάσεις για το μέλλον της πνευματικής ιδιοκτησίας ως επαρκούς συστήματος προστασίας του λογισμικού στο ψηφιακό περιβάλλον. 2

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ 3

4 Τί εννοούμε με τον όρο “λογισμικό”; Τί εννοούμε με τον όρο “λογισμικό”; 1. στο νόμο 2121/1993, δεν δίνεται ρητός ορισμός του λογισμικού… 2. … είναι προϊόν της ανθρώπινης διανοίας που αποτελείται από μια διατεταγμένη ακολουθία εντολών ή οδηγιών, οι οποίες άμεσα ή έμμεσα επεξεργαζόμενες από την κεντρική μονάδα επεξεργασίας του ηλεκτρονικού υπολογιστή οδηγούν στην επίτευξη ενός ορισμένου αποτελέσματος και διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του συστήματος. και διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του συστήματος. 2. … είναι προϊόν της ανθρώπινης διανοίας που αποτελείται από μια διατεταγμένη ακολουθία εντολών ή οδηγιών, οι οποίες άμεσα ή έμμεσα επεξεργαζόμενες από την κεντρική μονάδα επεξεργασίας του ηλεκτρονικού υπολογιστή οδηγούν στην επίτευξη ενός ορισμένου αποτελέσματος και διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του συστήματος. και διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του συστήματος. 3. … είναι γραμμένο σε μια γλώσσα προγραμματισμού υψηλού επιπέδου (όπως η C ή η C++) και κωδικοποιημένο με προτυποποιημένους τρόπους, με (όπως η C ή η C++) και κωδικοποιημένο με προτυποποιημένους τρόπους, με τη βοήθεια ενός δυαδικού ψηφιακού συστήματος, ώστε να είναι “κα - τανοητό” από το υλικό (hardware). 3. … είναι γραμμένο σε μια γλώσσα προγραμματισμού υψηλού επιπέδου (όπως η C ή η C++) και κωδικοποιημένο με προτυποποιημένους τρόπους, με (όπως η C ή η C++) και κωδικοποιημένο με προτυποποιημένους τρόπους, με τη βοήθεια ενός δυαδικού ψηφιακού συστήματος, ώστε να είναι “κα - τανοητό” από το υλικό (hardware). 4. περιλαμβάνει όλα τα άυλα προγράμματα και τις εφαρμογές που υπάρχουν Στο εσωτερικό του υπολογιστή, καλείται έτσι και για να αντιδιαστέλλεται και να ξεχωρίζει από το υλικό (hardware). 4. περιλαμβάνει όλα τα άυλα προγράμματα και τις εφαρμογές που υπάρχουν Στο εσωτερικό του υπολογιστή, καλείται έτσι και για να αντιδιαστέλλεται και να ξεχωρίζει από το υλικό (hardware). 4

5 Πώς εκπονείται ένα πρόγραμμα Η/Υ: Η εκπόνηση ενός προγράμματος Η/Υ είναι το καταληκτικό αποτέλεσμα μιας σύνθετης εξελικτικής διαδικασίας, αυστηρά προκαθορισμένων βημάτων, που περιγράφονται ως ακολούθως: Η εκπόνηση ενός προγράμματος Η/Υ είναι το καταληκτικό αποτέλεσμα μιας σύνθετης εξελικτικής διαδικασίας, αυστηρά προκαθορισμένων βημάτων, που περιγράφονται ως ακολούθως: 5

6 Το λειτουργικό σύστημα (ΛΣ) είναι το ελάχιστο λογισμικό που απαιτείται για την λειτουργία του Η/Υ και συνήθως συνοδεύει τον Η/Υ από τον κατασκευαστή του, επειδή έχει άμεση σχέση με το υλικό Λειτουργικό σύστημα (Operating System ή OS): Το λειτουργικό σύστημα (ΛΣ) είναι το ελάχιστο λογισμικό που απαιτείται για την λειτουργία του Η/Υ και συνήθως συνοδεύει τον Η/Υ από τον κατασκευαστή του, επειδή έχει άμεση σχέση με το υλικό. Λογισμικό εφαρμογών (Application Software): Είναι σειρά προγραμμάτων που αλληλεπιδρούν με το υπολογιστικό σύστημα και αποσκοπούν στην εκτέλεση συγκεκριμένης λειτουργίας κατά τρόπο ταχύτερο, ευκολότερο και περισσότερο αποδοτικό. Λογισμικό εφαρμογών (Application Software): Είναι σειρά προγραμμάτων που αλληλεπιδρούν με το υπολογιστικό σύστημα και αποσκοπούν στην εκτέλεση συγκεκριμένης λειτουργίας κατά τρόπο ταχύτερο, ευκολότερο και περισσότερο αποδοτικό. Βοηθητικό λογισμικό (Drivers): Είναι προγράμματα - εργαλεία που υποβοηθούν τη γενικότερη ομαλή λειτουργία του Η/Υ και επεκτείνουν τις δυνατότητες του λειτουργικού συστήματος. Πρόκειται για το λογισμικό εκείνο που συνοδεύει συνήθως μια περιφερειακή συσκευή ενός υπολογιστή. Συχνά καλούνται και “βοηθοί εγκατάστασης”. Βοηθητικό λογισμικό (Drivers): Είναι προγράμματα - εργαλεία που υποβοηθούν τη γενικότερη ομαλή λειτουργία του Η/Υ και επεκτείνουν τις δυνατότητες του λειτουργικού συστήματος. Πρόκειται για το λογισμικό εκείνο που συνοδεύει συνήθως μια περιφερειακή συσκευή ενός υπολογιστή. Συχνά καλούνται και “βοηθοί εγκατάστασης”. Διακρίσεις του λογισμικού με βάση το λειτουργικό προορισμό του εκπονούμενου προγράμματος 6

7 Συσχετισμός του λογισµικού με το πρόγραμμα Η/Υ Ως πρόγραμμα Η/Υ νοείται ένα σύνολο εντολών, ικανό όταν ενσωματωθεί σε ένα μέσο που μπορεί να διαβαστεί από μηχανή με δυνατότητα επεξεργασίας πληροφοριών, να υποδείξει, να εκτελέσει ή να πετύχει μια ορισμένη λειτουργία, αποστολή ή αποτέλεσμα. Συνεπώς, το πρόγραμμα Η/Υ είναι στενότερη έννοια από το λογισμικό, καθώς τελεί σε σχέση υπαλληλίας με αυτό. Το λογισμικό περιλαμβάνει πολλές και διαφορετικές μορφές προγραμμάτων Η/Υ. Η βασική τους διαφορά εντοπίζεται στη χρηστική τους λειτουργία. Για παράδειγμα, ένας κειμενογράφος χρησιμοποιείται για να γραφούν κείμενα. 7

8 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (1/6) 1.Ιδιόκτητο λογισμικό (Proprietary Software) Ονομάζεται και λογισμικό “κλειστού κώδικα” επειδή: επιτρέπει την χρήση του εντός μιας εξαιρετικά περιορισμένης πλατφόρμας που δημιουργεί εξάρτηση από τις επιλογές της επιτρέπει την χρήση του εντός μιας εξαιρετικά περιορισμένης πλατφόρμας που δημιουργεί εξάρτηση από τις επιλογές της απαγορεύει την πρόσβαση εκ μέρους του τελικού χρήστη στον πρωτότυπο πηγαίο κώδικα του λογισμικού. απαγορεύει την πρόσβαση εκ μέρους του τελικού χρήστη στον πρωτότυπο πηγαίο κώδικα του λογισμικού. Συνεπώς, η παραχώρηση σε τρίτους -δυνάμει σχετικής άδειας από τον δικαιούχο του προγράμματος Η/Υ- του δικαιώματος εκμετάλλευσης μίας ή περισσότερων εξουσιών που απορρέουν από αυτό, περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις ελευθερίες του τελικού χρήστη. Συνεπώς, η παραχώρηση σε τρίτους -δυνάμει σχετικής άδειας από τον δικαιούχο του προγράμματος Η/Υ- του δικαιώματος εκμετάλλευσης μίας ή περισσότερων εξουσιών που απορρέουν από αυτό, περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις ελευθερίες του τελικού χρήστη. 1.Ιδιόκτητο λογισμικό (Proprietary Software) Ονομάζεται και λογισμικό “κλειστού κώδικα” επειδή: επιτρέπει την χρήση του εντός μιας εξαιρετικά περιορισμένης πλατφόρμας που δημιουργεί εξάρτηση από τις επιλογές της επιτρέπει την χρήση του εντός μιας εξαιρετικά περιορισμένης πλατφόρμας που δημιουργεί εξάρτηση από τις επιλογές της απαγορεύει την πρόσβαση εκ μέρους του τελικού χρήστη στον πρωτότυπο πηγαίο κώδικα του λογισμικού. απαγορεύει την πρόσβαση εκ μέρους του τελικού χρήστη στον πρωτότυπο πηγαίο κώδικα του λογισμικού. Συνεπώς, η παραχώρηση σε τρίτους -δυνάμει σχετικής άδειας από τον δικαιούχο του προγράμματος Η/Υ- του δικαιώματος εκμετάλλευσης μίας ή περισσότερων εξουσιών που απορρέουν από αυτό, περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις ελευθερίες του τελικού χρήστη. Συνεπώς, η παραχώρηση σε τρίτους -δυνάμει σχετικής άδειας από τον δικαιούχο του προγράμματος Η/Υ- του δικαιώματος εκμετάλλευσης μίας ή περισσότερων εξουσιών που απορρέουν από αυτό, περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις ελευθερίες του τελικού χρήστη. 8

9 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (2/6 (α)) 2.Ελεύθερο λογισμικό (Free software) Σύμφωνα λοιπόν με τον ορισμό που δίνεται από το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software Foundation, FSF), ως “ελεύθερο λογισμικό” θεωρείται εκείνο που διανέμεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η άδεια χρήσης του να διασφαλίζει στον χρήστη του συνολικά τα ακόλουθα 4 είδη ελευθερίας: 9

10 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (2/6 (β)) Την ελευθερία να εκτελέσει και να χρησιμοποιήσει ο χρήστης το πρόγραμμα (λογισμικό) για οποιονδήποτε σκοπό. Ονομάζεται και βασική ελευθερία (ελευθερία 0). Την ελευθερία να εκτελέσει και να χρησιμοποιήσει ο χρήστης το πρόγραμμα (λογισμικό) για οποιονδήποτε σκοπό. Ονομάζεται και βασική ελευθερία (ελευθερία 0). Την ελευθερία να κατανοήσει πως λειτουργεί το πρόγραμμα και να το προσαρμόσει ανάλογα με τις προσωπικές του απαιτήσεις (ελευθερία 1). Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την απόκτηση αυτής της ελευθερίας. Την ελευθερία να κατανοήσει πως λειτουργεί το πρόγραμμα και να το προσαρμόσει ανάλογα με τις προσωπικές του απαιτήσεις (ελευθερία 1). Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την απόκτηση αυτής της ελευθερίας. 10

11 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (2/6 (γ)) Την ελευθερία να αναδιανείμει ελεύθερα αντίγραφα του προγράμματος, προς όφελος των συνανθρώπων του (ελευθερία 2). Οι χρήστες του λογισμικού είναι ελεύθεροι να αναδιανέμουν τα αντίγραφα, είτε δωρεάν είτε απαιτώντας από οιονδήποτε αποδέκτη την καταβολή αντιτίμου για την διανομή, με οποιοδήποτε μέσο. Την ελευθερία να αναδιανείμει ελεύθερα αντίγραφα του προγράμματος, προς όφελος των συνανθρώπων του (ελευθερία 2). Οι χρήστες του λογισμικού είναι ελεύθεροι να αναδιανέμουν τα αντίγραφα, είτε δωρεάν είτε απαιτώντας από οιονδήποτε αποδέκτη την καταβολή αντιτίμου για την διανομή, με οποιοδήποτε μέσο. Την ελευθερία να βελτιώσει το πρόγραμμα και να συμβάλλει, μέσω της δημοσιοποίησης των βελτιώσεων στο ευρύ κοινό, στην προαγωγή του συμφέροντος της κοινότητας των χρηστών (ελευθερία 3). Για την κατανόηση των νέων δυνατοτήτων του λογισμικού, προαπαιτείται και εδώ πρόσβαση στον πηγαίο κώδικά του. Την ελευθερία να βελτιώσει το πρόγραμμα και να συμβάλλει, μέσω της δημοσιοποίησης των βελτιώσεων στο ευρύ κοινό, στην προαγωγή του συμφέροντος της κοινότητας των χρηστών (ελευθερία 3). Για την κατανόηση των νέων δυνατοτήτων του λογισμικού, προαπαιτείται και εδώ πρόσβαση στον πηγαίο κώδικά του. 11

12 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (3/6) Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζεται, επιπλέον, να συντρέχουν: 3.Λογισμικό ανοιχτού κώδικα (Open source software) Διανομή της άδειας χρήσης. Ελεύθερη αναδιανομή Ελεύθερη αναδιανομή. Καμία διάκριση σε βάρος ατόμων ή ομάδων. Πηγαίος κώδικας Πηγαίος κώδικας. Παραγόμενα έργα. Η άδεια δεν πρέπει να περιορίζει άλλο λογισμικό. Ακεραιότητα του πηγαίου κώδικα του δημιουργού. Η άδεια δεν επιτρέπεται να αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο προϊόν. Τεχνολογική ουδετερότητα της άδειας Καμία διάκριση ως προς το πεδίο εφαρμογής 12

13 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (4/6) 4.Δωρεάν λογισμικό (Freeware) Δεν πρέπει να συγχέεται με την παραχώρηση ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοιχτού κώδικα. Δεν πρέπει να συγχέεται με την παραχώρηση ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοιχτού κώδικα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα προγράμματα που διατίθενται προς εγκατάσταση και χρήση από κάθε ενδιαφερόμενο άνευ τινός ανταλλάγματος. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα προγράμματα που διατίθενται προς εγκατάσταση και χρήση από κάθε ενδιαφερόμενο άνευ τινός ανταλλάγματος. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο και σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο και σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. 13

14 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (5/6) 5.Λογισμικό δοκιμαστικής χρήσης (Shareware). Αναφέρεται σε προγράμματα τα οποία διανέμονται με σχετική άδεια σε ελεύθερη μορφή ή έναντι πολύ χαμηλού κόστους. Αναφέρεται σε προγράμματα τα οποία διανέμονται με σχετική άδεια σε ελεύθερη μορφή ή έναντι πολύ χαμηλού κόστους. H λειτουργικότητα του προγράμματος ισχύει για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, που, συνήθως, δεν ξεπερνά τις 15 ημέρες ή τον ένα μήνα. H λειτουργικότητα του προγράμματος ισχύει για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, που, συνήθως, δεν ξεπερνά τις 15 ημέρες ή τον ένα μήνα. Μετά την παρέλευση της δοκιμαστικής αυτής περιόδου, κατά κανόνα επέρχεται απώλεια μέρους ή του συνόλου της αποτελεσματικής λειτουργίας του λογισμικού είτε από άποψη χρονικών περιορισμών, είτε από άποψη δυνατοτήτων της εφαρμογής αναφορικά με τον αριθμό των επιτρεπόμενων χρήσεων. Μετά την παρέλευση της δοκιμαστικής αυτής περιόδου, κατά κανόνα επέρχεται απώλεια μέρους ή του συνόλου της αποτελεσματικής λειτουργίας του λογισμικού είτε από άποψη χρονικών περιορισμών, είτε από άποψη δυνατοτήτων της εφαρμογής αναφορικά με τον αριθμό των επιτρεπόμενων χρήσεων. 14

15 Διακρίσεις του λογισμικού με βάση τη διασφάλιση ελεύθερης ή μη πρόσβασης στον πηγαίο κώδικά του. (6/6) 6.Λογισμικό ως υπηρεσία (Software as a Service, SaaS). Θεωρείται το λογισμικό του μέλλοντος. Θεωρείται το λογισμικό του μέλλοντος. Παρέχεται έναντι συνδρομής ως υπηρεσία από το Internet και βασίζεται στη λογική της εκμίσθωσης λογισμικού από έναν πάροχο υπηρεσιών αντί της αγοράς μιας άδειας χρήσης. Παρέχεται έναντι συνδρομής ως υπηρεσία από το Internet και βασίζεται στη λογική της εκμίσθωσης λογισμικού από έναν πάροχο υπηρεσιών αντί της αγοράς μιας άδειας χρήσης. Μηδενικό κόστος αγοράς υλικού εξοπλισμού και δαπανών εγκατάστασης. Μηδενικό κόστος αγοράς υλικού εξοπλισμού και δαπανών εγκατάστασης. Δυνατότητα εξ αποστάσεως παρακολούθησης της εφαρμογής χωρίς εδαφικούς περιορισμούς. Ωστόσο: Δυνατότητα εξ αποστάσεως παρακολούθησης της εφαρμογής χωρίς εδαφικούς περιορισμούς. Ωστόσο: Και εδώ υπάρχουν περιορισμοί σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. Και εδώ υπάρχουν περιορισμοί σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. 6.Λογισμικό ως υπηρεσία (Software as a Service, SaaS). Θεωρείται το λογισμικό του μέλλοντος. Θεωρείται το λογισμικό του μέλλοντος. Παρέχεται έναντι συνδρομής ως υπηρεσία από το Internet και βασίζεται στη λογική της εκμίσθωσης λογισμικού από έναν πάροχο υπηρεσιών αντί της αγοράς μιας άδειας χρήσης. Παρέχεται έναντι συνδρομής ως υπηρεσία από το Internet και βασίζεται στη λογική της εκμίσθωσης λογισμικού από έναν πάροχο υπηρεσιών αντί της αγοράς μιας άδειας χρήσης. Μηδενικό κόστος αγοράς υλικού εξοπλισμού και δαπανών εγκατάστασης. Μηδενικό κόστος αγοράς υλικού εξοπλισμού και δαπανών εγκατάστασης. Δυνατότητα εξ αποστάσεως παρακολούθησης της εφαρμογής χωρίς εδαφικούς περιορισμούς. Ωστόσο: Δυνατότητα εξ αποστάσεως παρακολούθησης της εφαρμογής χωρίς εδαφικούς περιορισμούς. Ωστόσο: Και εδώ υπάρχουν περιορισμοί σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. Και εδώ υπάρχουν περιορισμοί σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την ελεύθερη μελέτη του πηγαίου τους κώδικα. 15

16 Η επικράτηση του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας για την προστασία του λογισμικού οφείλεται… … στα πλεονεκτήματα που το ισχύον θεσμικό πλαίσιο προστασίας παρουσιάζει. Αυτά είναι: Η αμεσότητα και η ευελιξία ως προς τον τρόπο σύστασης του απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. Η αμεσότητα και η ευελιξία ως προς τον τρόπο σύστασης του απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. Η απουσία υποχρέωσης τήρησης ορισμένης διαδικασίας ως προϋπόθεση για την κτήση του δικαιώματος. Η απουσία υποχρέωσης τήρησης ορισμένης διαδικασίας ως προϋπόθεση για την κτήση του δικαιώματος. Η μη καταβολή δαπανών. Η μη καταβολή δαπανών. Η παρεχόμενη προστασία είναι μακρόχρονη και διεθνής. Η παρεχόμενη προστασία είναι μακρόχρονη και διεθνής. Η προσαρμοστικότητα του θεσμού στο ταχέως μεταλλασσόμενο ψηφιακό περιβάλλον. Η προσαρμοστικότητα του θεσμού στο ταχέως μεταλλασσόμενο ψηφιακό περιβάλλον. Η αμεσότητα και η ευελιξία ως προς τον τρόπο σύστασης του απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. Η αμεσότητα και η ευελιξία ως προς τον τρόπο σύστασης του απόλυτου και αποκλειστικού δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. Η απουσία υποχρέωσης τήρησης ορισμένης διαδικασίας ως προϋπόθεση για την κτήση του δικαιώματος. Η απουσία υποχρέωσης τήρησης ορισμένης διαδικασίας ως προϋπόθεση για την κτήση του δικαιώματος. Η μη καταβολή δαπανών. Η μη καταβολή δαπανών. Η παρεχόμενη προστασία είναι μακρόχρονη και διεθνής. Η παρεχόμενη προστασία είναι μακρόχρονη και διεθνής. Η προσαρμοστικότητα του θεσμού στο ταχέως μεταλλασσόμενο ψηφιακό περιβάλλον. Η προσαρμοστικότητα του θεσμού στο ταχέως μεταλλασσόμενο ψηφιακό περιβάλλον. 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Η ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Η ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ 17

18 Παρουσίαση του προβλήματος Έντονος προβληματισμός επικρατεί τα τελευταία χρόνια στο νομικό κόσμο αναφορικά με την πρωτοφανή -σε συχνότητα και ένταση- αύξηση των προσβολών του λογισμικού, δεδομένου ότι: η ένταξη του λογισμικού ως έργου στο σύστημα των κανόνων της πνευματικής ιδιοκτησίας συνεπάγεται: την αναγνώριση στο πρόσωπο του δημιουργού μιας σειράς εξουσιών που του απονέμονται από το νόμο (ex lege) και την αναγνώριση στο πρόσωπο του δημιουργού μιας σειράς εξουσιών που του απονέμονται από το νόμο (ex lege) και συνίστανται στην αυτοτελή και αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου του. συνίστανται στην αυτοτελή και αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου του. Συνεπώς, κάθε πράξη χρήσης του προγράμματος Η/Υ από τρίτα πρόσωπα, επιτρέπει στους φορείς του δικαιώματος την απολαβή σημαντικών οικονομικών ωφελημάτων, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί. Συνεπώς, κάθε πράξη χρήσης του προγράμματος Η/Υ από τρίτα πρόσωπα, επιτρέπει στους φορείς του δικαιώματος την απολαβή σημαντικών οικονομικών ωφελημάτων, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί. η ένταξη του λογισμικού ως έργου στο σύστημα των κανόνων της πνευματικής ιδιοκτησίας συνεπάγεται: την αναγνώριση στο πρόσωπο του δημιουργού μιας σειράς εξουσιών που του απονέμονται από το νόμο (ex lege) και την αναγνώριση στο πρόσωπο του δημιουργού μιας σειράς εξουσιών που του απονέμονται από το νόμο (ex lege) και συνίστανται στην αυτοτελή και αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου του. συνίστανται στην αυτοτελή και αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου του. Συνεπώς, κάθε πράξη χρήσης του προγράμματος Η/Υ από τρίτα πρόσωπα, επιτρέπει στους φορείς του δικαιώματος την απολαβή σημαντικών οικονομικών ωφελημάτων, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί. Συνεπώς, κάθε πράξη χρήσης του προγράμματος Η/Υ από τρίτα πρόσωπα, επιτρέπει στους φορείς του δικαιώματος την απολαβή σημαντικών οικονομικών ωφελημάτων, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί. 18

19 Έννοια προσβολής Ως προσβολή του λογισμικού θεωρείται : Κάθε παραβατική συμπεριφορά Κάθε παραβατική συμπεριφορά που τείνει στην παρεμπόδιση της απρόσκοπτης άσκησης των περιουσιακών και ηθικών εξουσιών εκ μέρους του δημιουργού του λογισμικου ή του εκάστοτε δικαιούχου που τείνει στην παρεμπόδιση της απρόσκοπτης άσκησης των περιουσιακών και ηθικών εξουσιών εκ μέρους του δημιουργού του λογισμικου ή του εκάστοτε δικαιούχου και δεν συντρέχουν νόμιμοι ή συμβατικοί περιορισμοί που δικαιολογούν την προσβολή. και δεν συντρέχουν νόμιμοι ή συμβατικοί περιορισμοί που δικαιολογούν την προσβολή. Ως προσβολή του λογισμικού θεωρείται : Κάθε παραβατική συμπεριφορά Κάθε παραβατική συμπεριφορά που τείνει στην παρεμπόδιση της απρόσκοπτης άσκησης των περιουσιακών και ηθικών εξουσιών εκ μέρους του δημιουργού του λογισμικου ή του εκάστοτε δικαιούχου που τείνει στην παρεμπόδιση της απρόσκοπτης άσκησης των περιουσιακών και ηθικών εξουσιών εκ μέρους του δημιουργού του λογισμικου ή του εκάστοτε δικαιούχου και δεν συντρέχουν νόμιμοι ή συμβατικοί περιορισμοί που δικαιολογούν την προσβολή. και δεν συντρέχουν νόμιμοι ή συμβατικοί περιορισμοί που δικαιολογούν την προσβολή. 19

20 Μέθοδοι προσβολής του λογισμικού Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων: Το υπολογιστικό σύστημα χρησιμοποιείται ως κύριο μέσο τέλεσης της αξιόποινης πράξης της παραβίασης πνευματικής ιδιοκτησίας. Το υπολογιστικό σύστημα χρησιμοποιείται ως κύριο μέσο τέλεσης της αξιόποινης πράξης της παραβίασης πνευματικής ιδιοκτησίας. Άλλοτε αποτελεί το στόχο προσβολής ή απλώς βοηθητικό μέσο για την εκδήλωση μη σύννομης συμπεριφοράς. Άλλοτε αποτελεί το στόχο προσβολής ή απλώς βοηθητικό μέσο για την εκδήλωση μη σύννομης συμπεριφοράς. Ενίοτε κρίνεται απαραίτητη και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Ενίοτε κρίνεται απαραίτητη και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το υπολογιστικό σύστημα χρησιμοποιείται ως κύριο μέσο τέλεσης της αξιόποινης πράξης της παραβίασης πνευματικής ιδιοκτησίας. Το υπολογιστικό σύστημα χρησιμοποιείται ως κύριο μέσο τέλεσης της αξιόποινης πράξης της παραβίασης πνευματικής ιδιοκτησίας. Άλλοτε αποτελεί το στόχο προσβολής ή απλώς βοηθητικό μέσο για την εκδήλωση μη σύννομης συμπεριφοράς. Άλλοτε αποτελεί το στόχο προσβολής ή απλώς βοηθητικό μέσο για την εκδήλωση μη σύννομης συμπεριφοράς. Ενίοτε κρίνεται απαραίτητη και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Ενίοτε κρίνεται απαραίτητη και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. 20

21 Το φαινόμενο της πειρατείας Στο ν. 2121/1993 δεν γίνεται ρητή αναφορά στην έννοια της πειρατείας. Στο ν. 2121/1993 δεν γίνεται ρητή αναφορά στην έννοια της πειρατείας. Ωστόσο, από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 3§1 περ. α΄ με το άρθρο 65Α§1 προκύπτει ότι: Ωστόσο, από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 3§1 περ. α΄ με το άρθρο 65Α§1 προκύπτει ότι: ο σχετικός όρος αναφέρεται στη μη εξουσιοδοτημένη αναπαραγωγή ή και διακίνηση προγραμμάτων Η/Υ, κατά τρόπο που παραβιάζει τα δικαιώματα του φορέα των πνευματικών δικαιωμάτων, που είναι τυπικά και ο δημιουργός ή δικαιούχος του λογισμικού. Στο ν. 2121/1993 δεν γίνεται ρητή αναφορά στην έννοια της πειρατείας. Στο ν. 2121/1993 δεν γίνεται ρητή αναφορά στην έννοια της πειρατείας. Ωστόσο, από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 3§1 περ. α΄ με το άρθρο 65Α§1 προκύπτει ότι: Ωστόσο, από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 3§1 περ. α΄ με το άρθρο 65Α§1 προκύπτει ότι: ο σχετικός όρος αναφέρεται στη μη εξουσιοδοτημένη αναπαραγωγή ή και διακίνηση προγραμμάτων Η/Υ, κατά τρόπο που παραβιάζει τα δικαιώματα του φορέα των πνευματικών δικαιωμάτων, που είναι τυπικά και ο δημιουργός ή δικαιούχος του λογισμικού. 21

22 1.Δημιουργία παράνομων αντιγράφων λογισμικού. α) Δημιουργία αντιγράφων - “κλώνων”: συνιστούν πιστή απομίμηση του πρωτότυπου προγράμματος. συνιστούν πιστή απομίμηση του πρωτότυπου προγράμματος. ο προσβολέας απλώς αναπαράγει τον αντικειμενικό κώδικα (object code) του προστατευόμενου λογισμικου, χωρίς να προβαίνει σε περαιτέρω επεξεργασία του πηγαίου κώδικά του (source code). ο προσβολέας απλώς αναπαράγει τον αντικειμενικό κώδικα (object code) του προστατευόμενου λογισμικου, χωρίς να προβαίνει σε περαιτέρω επεξεργασία του πηγαίου κώδικά του (source code). στη συνέχεια διανέμει το λογισμικό χωρίς αντάλλαγμα σε άλλους χρήστες. στη συνέχεια διανέμει το λογισμικό χωρίς αντάλλαγμα σε άλλους χρήστες. α) Δημιουργία αντιγράφων - “κλώνων”: συνιστούν πιστή απομίμηση του πρωτότυπου προγράμματος. συνιστούν πιστή απομίμηση του πρωτότυπου προγράμματος. ο προσβολέας απλώς αναπαράγει τον αντικειμενικό κώδικα (object code) του προστατευόμενου λογισμικου, χωρίς να προβαίνει σε περαιτέρω επεξεργασία του πηγαίου κώδικά του (source code). ο προσβολέας απλώς αναπαράγει τον αντικειμενικό κώδικα (object code) του προστατευόμενου λογισμικου, χωρίς να προβαίνει σε περαιτέρω επεξεργασία του πηγαίου κώδικά του (source code). στη συνέχεια διανέμει το λογισμικό χωρίς αντάλλαγμα σε άλλους χρήστες. στη συνέχεια διανέμει το λογισμικό χωρίς αντάλλαγμα σε άλλους χρήστες. β) Δουλική απομίμηση προϊόντος: Εδώ η προσβολή πραγματώνεται με την συστηματική αναπαραγωγή παράνομων αντιγράφων προγραμμάτων Η/Υ με σκοπό τη θέση τους σε κυκλοφορία σαν γνήσιων. Εδώ η προσβολή πραγματώνεται με την συστηματική αναπαραγωγή παράνομων αντιγράφων προγραμμάτων Η/Υ με σκοπό τη θέση τους σε κυκλοφορία σαν γνήσιων. Η διαφορά της σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, εντοπίζεται στο ότι υπερβαίνει καταφανώς τα όρια του στενού φιλικού ή επαγγελματικού κύκλου του δράστη, καθώς διαπράττεται σε εμπορική κλίμακα. Η διαφορά της σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, εντοπίζεται στο ότι υπερβαίνει καταφανώς τα όρια του στενού φιλικού ή επαγγελματικού κύκλου του δράστη, καθώς διαπράττεται σε εμπορική κλίμακα. β) Δουλική απομίμηση προϊόντος: Εδώ η προσβολή πραγματώνεται με την συστηματική αναπαραγωγή παράνομων αντιγράφων προγραμμάτων Η/Υ με σκοπό τη θέση τους σε κυκλοφορία σαν γνήσιων. Εδώ η προσβολή πραγματώνεται με την συστηματική αναπαραγωγή παράνομων αντιγράφων προγραμμάτων Η/Υ με σκοπό τη θέση τους σε κυκλοφορία σαν γνήσιων. Η διαφορά της σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, εντοπίζεται στο ότι υπερβαίνει καταφανώς τα όρια του στενού φιλικού ή επαγγελματικού κύκλου του δράστη, καθώς διαπράττεται σε εμπορική κλίμακα. Η διαφορά της σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, εντοπίζεται στο ότι υπερβαίνει καταφανώς τα όρια του στενού φιλικού ή επαγγελματικού κύκλου του δράστη, καθώς διαπράττεται σε εμπορική κλίμακα. Μορφές πειρατείας 22

23 Μορφές πειρατείας (συνέχεια) 2.Καταστρατήγηση της άδειας χρήσης. γ) Πώληση προεγκατεστημένου λογισμικού: Είναι η διάθεση στο εμπόριο υπολογιστικών συστημάτων που στο σκληρό τους δίσκο υπάρχουν εξ ορισμού εγκατεστημένα αντίγραφα των προγραμμάτων που δε συνοδεύονται από τις αντίστοιχες άδειες που συνοδεύουν το εξουσιοδοτημένο λογισμικό. γ) Πώληση προεγκατεστημένου λογισμικού: Είναι η διάθεση στο εμπόριο υπολογιστικών συστημάτων που στο σκληρό τους δίσκο υπάρχουν εξ ορισμού εγκατεστημένα αντίγραφα των προγραμμάτων που δε συνοδεύονται από τις αντίστοιχες άδειες που συνοδεύουν το εξουσιοδοτημένο λογισμικό. δ) Καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος αναβάθμισης: Είναι η μη σύννομη εκμετάλλευση της δυνατότητας αναβάθμισης που συνοδεύει το μη πιστοποιημένο αντίγραφο του βασικού προγράμματος, εφόσον δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη στη σχετική άδεια που συνοδεύει το αντίγραφο του προγράμματος δ) Καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος αναβάθμισης: Είναι η μη σύννομη εκμετάλλευση της δυνατότητας αναβάθμισης που συνοδεύει το μη πιστοποιημένο αντίγραφο του βασικού προγράμματος, εφόσον δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη στη σχετική άδεια που συνοδεύει το αντίγραφο του προγράμματος α) Υπεράριθμη χρήση: Πρόκειται για παράβαση των όρων της πολλαπλής αδειοδότησης (Volume Licenses) που επιτρέπουν την ταυτόχρονη εγκατάσταση πολλαπλών αντιγράφων ενός προγράμματος σε περισσότερους υπολογιστές. α) Υπεράριθμη χρήση: Πρόκειται για παράβαση των όρων της πολλαπλής αδειοδότησης (Volume Licenses) που επιτρέπουν την ταυτόχρονη εγκατάσταση πολλαπλών αντιγράφων ενός προγράμματος σε περισσότερους υπολογιστές. β) Κατάχρηση διακομιστή: Σε αυτόν το τύπο πειρατείας, ένα κεντρικό αντίγραφο ενός προγράμματος, χρησιμοποιείται ταυτόχρονα από πολλούς χρήστες σε ένα δίκτυο, χωρίς να υπάρχει ρητή πρόβλεψη στη σχετική άδεια. β) Κατάχρηση διακομιστή: Σε αυτόν το τύπο πειρατείας, ένα κεντρικό αντίγραφο ενός προγράμματος, χρησιμοποιείται ταυτόχρονα από πολλούς χρήστες σε ένα δίκτυο, χωρίς να υπάρχει ρητή πρόβλεψη στη σχετική άδεια. 23

24 3.Υπέρβαση εύλογης χρήσης: Πλήττει την εξουσία επιτρεπόμενης αναπαραγωγής, όπως διαγράφεται στα άρθρα 42 και 43 του ν. 2121/1993 και εκδηλώνεται με τις εξής μορφές: Μορφές πειρατείας (συνέχεια) γ) Άρθρο 43 του ν. 2121/1993: Η μελέτη του πηγαίου κώδικα εκ μέρους του τελικού χρήστη συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος όταν ο προσβολέας, διαμέσου της προσπέλασης στον πηγαίο κώδικα του λογισμικου, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, καθώς προβαίνει σε προσαρμογή ή διασκευή τμημάτων του, ακόμη και σε ποιοτική αναβάθμιση κάποιων χαρακτηριστικών του. Η μελέτη του πηγαίου κώδικα εκ μέρους του τελικού χρήστη συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος όταν ο προσβολέας, διαμέσου της προσπέλασης στον πηγαίο κώδικα του λογισμικου, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, καθώς προβαίνει σε προσαρμογή ή διασκευή τμημάτων του, ακόμη και σε ποιοτική αναβάθμιση κάποιων χαρακτηριστικών του. γ) Άρθρο 43 του ν. 2121/1993: Η μελέτη του πηγαίου κώδικα εκ μέρους του τελικού χρήστη συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος όταν ο προσβολέας, διαμέσου της προσπέλασης στον πηγαίο κώδικα του λογισμικου, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, καθώς προβαίνει σε προσαρμογή ή διασκευή τμημάτων του, ακόμη και σε ποιοτική αναβάθμιση κάποιων χαρακτηριστικών του. Η μελέτη του πηγαίου κώδικα εκ μέρους του τελικού χρήστη συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος όταν ο προσβολέας, διαμέσου της προσπέλασης στον πηγαίο κώδικα του λογισμικου, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, καθώς προβαίνει σε προσαρμογή ή διασκευή τμημάτων του, ακόμη και σε ποιοτική αναβάθμιση κάποιων χαρακτηριστικών του. α) Άρθρο 42 §§ 1 και 4: Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του χρήστη, που παρεμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου (π.χ. μακρόχρονη απόχη που οδηγεί τελικά σε τεχνολογική απαξίωση του λογισμικού, επαχθείς συμβατικές ρήτρες κλπ.) Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του χρήστη, που παρεμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου (π.χ. μακρόχρονη απόχη που οδηγεί τελικά σε τεχνολογική απαξίωση του λογισμικού, επαχθείς συμβατικές ρήτρες κλπ.) α) Άρθρο 42 §§ 1 και 4: Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του χρήστη, που παρεμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου (π.χ. μακρόχρονη απόχη που οδηγεί τελικά σε τεχνολογική απαξίωση του λογισμικού, επαχθείς συμβατικές ρήτρες κλπ.) Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του χρήστη, που παρεμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου (π.χ. μακρόχρονη απόχη που οδηγεί τελικά σε τεχνολογική απαξίωση του λογισμικού, επαχθείς συμβατικές ρήτρες κλπ.) β) Άρθρο 42 § 3: Καταχρηστική αναπαραγωγή περισσότερων από το επιτρεπόμενο εφεδρικών αντιγράφων του προγράμματος Η/Υ, που δεν υπαγορεύεται από τεχνικούς λόγους ή κίνδυνο απώλειας δεδομένων. β) Άρθρο 42 § 3: Καταχρηστική αναπαραγωγή περισσότερων από το επιτρεπόμενο εφεδρικών αντιγράφων του προγράμματος Η/Υ, που δεν υπαγορεύεται από τεχνικούς λόγους ή κίνδυνο απώλειας δεδομένων. 24

25 Μορφές πειρατείας (συνέχεια) γ) Πειρατεία υπερσυνδέσμων: Η δημιουργία υπερσυνδέσμων (hyperlinks), προσβάλλει το δικαίωμα της αναπαραγωγής του έργου, στο μέτρο που -καθότι σύννομη- χρησιμοποιείται ως εναλλακτικό μέσο υπέρβασης των τεχνολογικών μέτρων προστασίας ή παροχής συνδρομής εκ μέρους τρίτων για τον τρόπο εξουδετέρωσης μέσω ιστοσελίδας σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 66Α§3 του ν. 2121/1993. γ) Πειρατεία υπερσυνδέσμων: Η δημιουργία υπερσυνδέσμων (hyperlinks), προσβάλλει το δικαίωμα της αναπαραγωγής του έργου, στο μέτρο που -καθότι σύννομη- χρησιμοποιείται ως εναλλακτικό μέσο υπέρβασης των τεχνολογικών μέτρων προστασίας ή παροχής συνδρομής εκ μέρους τρίτων για τον τρόπο εξουδετέρωσης μέσω ιστοσελίδας σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 66Α§3 του ν. 2121/1993. α) Πειρατεία ιστοσελίδων: i.παράνομη πώληση και διανομή λογισμικού σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή, με πράξεις αναπαραγωγής του προγράμματος Η/Υ από μη πιστοποιημένες ιστοσελίδες χωρίς την άδεια του δικαιούχου. ii.εξουδετέρωση τεχνολογικών μέτρων προστασίας κατά της αντιγραφής με τη χρήση “γεννήτριας”. iii.μη σύννομη χρήση επιθεμάτων αναβάθμισης εκτελέσιμου κώδικα, τα λεγόμενα patches.. α) Πειρατεία ιστοσελίδων: i.παράνομη πώληση και διανομή λογισμικού σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή, με πράξεις αναπαραγωγής του προγράμματος Η/Υ από μη πιστοποιημένες ιστοσελίδες χωρίς την άδεια του δικαιούχου. ii.εξουδετέρωση τεχνολογικών μέτρων προστασίας κατά της αντιγραφής με τη χρήση “γεννήτριας”. iii.μη σύννομη χρήση επιθεμάτων αναβάθμισης εκτελέσιμου κώδικα, τα λεγόμενα patches.. β) Παράνομη ανταλλαγή προγραμμάτων Η/Υ μέσω των δικτύων ομότιμων κόμβων : Μοντέλο δικτύωσης υπολογιστικών συστημάτων, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται ο κατακερματισμός και η μεταφορά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεγάλων σε όγκο αρχείων, χωρίς την καταβολή οποιασδήποτε αμοιβής και χωρίς τη λήψη σχετικής άδειας από τους δικαιούχους. Μοντέλο δικτύωσης υπολογιστικών συστημάτων, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται ο κατακερματισμός και η μεταφορά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεγάλων σε όγκο αρχείων, χωρίς την καταβολή οποιασδήποτε αμοιβής και χωρίς τη λήψη σχετικής άδειας από τους δικαιούχους. το συγκεκριμένο σύστημα διανομής αρχείων πλήττει το δικαίωμα αναπαραγωγής στη διευρυμένη του μορφή, το δικαίωμα για παρουσίαση του έργου στο κοινό με τη μορφή της ψηφιακής διάχυσης και η εξουσία διασκευής. το συγκεκριμένο σύστημα διανομής αρχείων πλήττει το δικαίωμα αναπαραγωγής στη διευρυμένη του μορφή, το δικαίωμα για παρουσίαση του έργου στο κοινό με τη μορφή της ψηφιακής διάχυσης και η εξουσία διασκευής. β) Παράνομη ανταλλαγή προγραμμάτων Η/Υ μέσω των δικτύων ομότιμων κόμβων : Μοντέλο δικτύωσης υπολογιστικών συστημάτων, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται ο κατακερματισμός και η μεταφορά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεγάλων σε όγκο αρχείων, χωρίς την καταβολή οποιασδήποτε αμοιβής και χωρίς τη λήψη σχετικής άδειας από τους δικαιούχους. Μοντέλο δικτύωσης υπολογιστικών συστημάτων, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται ο κατακερματισμός και η μεταφορά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεγάλων σε όγκο αρχείων, χωρίς την καταβολή οποιασδήποτε αμοιβής και χωρίς τη λήψη σχετικής άδειας από τους δικαιούχους. το συγκεκριμένο σύστημα διανομής αρχείων πλήττει το δικαίωμα αναπαραγωγής στη διευρυμένη του μορφή, το δικαίωμα για παρουσίαση του έργου στο κοινό με τη μορφή της ψηφιακής διάχυσης και η εξουσία διασκευής. το συγκεκριμένο σύστημα διανομής αρχείων πλήττει το δικαίωμα αναπαραγωγής στη διευρυμένη του μορφή, το δικαίωμα για παρουσίαση του έργου στο κοινό με τη μορφή της ψηφιακής διάχυσης και η εξουσία διασκευής. 4.Ψηφιακή (on-line) πειρατεία 25

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ 26

27 Η αναγκαιότητα προστασίας Ο ευάλωτος σε προσβολές χαρακτήρας του λογισμικού προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην αποτελεσματική νομική του προστασία, αφού: η ανάπτυξη των προγραμμάτων Η/Υ διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη βιομηχανική ανάπτυξη και στην οικονομία … η ανάπτυξη των προγραμμάτων Η/Υ διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη βιομηχανική ανάπτυξη και στην οικονομία … … είναι μια εξαιρετικά κοπιώδης διαδικασία που απαιτεί την επένδυση σε σημαντικά τεχνικά και οικονομικά μέσα και σε ανθρώπινους πόρους, … είναι μια εξαιρετικά κοπιώδης διαδικασία που απαιτεί την επένδυση σε σημαντικά τεχνικά και οικονομικά μέσα και σε ανθρώπινους πόρους, … ενώ η αντιγραφή τους, από την άλλη πλευρά, γίνεται πανεύκολα και απαιτεί μηδενικές ή ελάχιστες δαπάνες. … ενώ η αντιγραφή τους, από την άλλη πλευρά, γίνεται πανεύκολα και απαιτεί μηδενικές ή ελάχιστες δαπάνες. 27

28 Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας Στο ελληνικό δίκαιο, το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη σύσταση του σχετικού δικαιώματος και την νομική προστασία των προγραμμάτων Η/Υ αποτελείται κυρίως: από το ν. 2121/1993 περί “Πνευματικής Ιδιοκτησίας, Συγγενικών Δικαιωμάτων και Πολιτιστικών Θεμάτων”, σε εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 91/250/ΕΟΚ, όπως σήμερα ισχύει, ενώ: από το ν. 2121/1993 περί “Πνευματικής Ιδιοκτησίας, Συγγενικών Δικαιωμάτων και Πολιτιστικών Θεμάτων”, σε εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 91/250/ΕΟΚ, όπως σήμερα ισχύει, ενώ: είναι δυνατή και η συμπληρωματική προστασία του λογισμικού μέσω της εφαρμογής διατάξεων από άλλους κλάδους του δικαίου, που κρίνονται κατά περίπτωση εφαρμοστέες. είναι δυνατή και η συμπληρωματική προστασία του λογισμικού μέσω της εφαρμογής διατάξεων από άλλους κλάδους του δικαίου, που κρίνονται κατά περίπτωση εφαρμοστέες. Επισημαίνεται, ακόμη, ότι, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, αποκλείεται η δυνατότητα προστασίας με βάση τις διατάξεις του δικαίου ευρεσιτεχνίας. 28

29 Η έννοια του έργου ειδικά για τα προγράμματα Η/Υ Στο κείμενο του νόμου δεν δίνεται ορισμός του προγράμματος Η/Υ. Παρόλα αυτά, στο ελληνικό δίκαιο, κατά ειδική πρόβλεψη του άρθρου 2§3 του ν. 2121/1993, τα προγράμματα Η/Υ : i.εξομοιώνονται με έργα λόγου που πηγάζουν από το ανθρώπινο πνεύμα. iii.η μορφή και η πρωτοτυπία αποτελούν τα βασικά προστατευτέα στοιχεία τους, αρκε ί: ii.προστατεύονται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε κάθε φάση της δημιουργίας τους, ανεξάρτητα από την αισθητική ή καλλιτεχνική αξία τους. ii.προστατεύονται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε κάθε φάση της δημιουργίας τους, ανεξάρτητα από την αισθητική ή καλλιτεχνική αξία τους. iv.να είναι "προσωπικό πνευματικό δημιούργημα του δημιουργού τους", κατά την έννοια του παρόντος άρθρου και όχι προϊόν αντιγραφής άλλου προϋπάρχοντος προγράμματος. 29

30 Προϋποθέσεις παροχής έννομης προστασίας α) η διάκριση μεταξύ μορφής και ιδέας: το κριτήριο διάκρισης μεταξύ μορφής και ιδέας εφαρμόζεται και στα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. το κριτήριο διάκρισης μεταξύ μορφής και ιδέας εφαρμόζεται και στα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. ένα πρόγραμμα Η/Υ γίνεται αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις από τη στιγμή που η αφηρημένη ιδέα ενσωματώνεται σε ένα εγγράψιμο μέσο (CD ή DVD). ένα πρόγραμμα Η/Υ γίνεται αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις από τη στιγμή που η αφηρημένη ιδέα ενσωματώνεται σε ένα εγγράψιμο μέσο (CD ή DVD). α) η διάκριση μεταξύ μορφής και ιδέας: το κριτήριο διάκρισης μεταξύ μορφής και ιδέας εφαρμόζεται και στα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. το κριτήριο διάκρισης μεταξύ μορφής και ιδέας εφαρμόζεται και στα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. ένα πρόγραμμα Η/Υ γίνεται αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις από τη στιγμή που η αφηρημένη ιδέα ενσωματώνεται σε ένα εγγράψιμο μέσο (CD ή DVD). ένα πρόγραμμα Η/Υ γίνεται αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις από τη στιγμή που η αφηρημένη ιδέα ενσωματώνεται σε ένα εγγράψιμο μέσο (CD ή DVD). β) η ύπαρξη πρωτοτυπίας: Σήμερα, τα προγράμματα Η/Υ θεωρούνται πρωτότυπα εφόσον είναι προσωπικά πνευματικά δημιουργήματα κατά την έννοια του παρόντος άρθρου. Σήμερα, τα προγράμματα Η/Υ θεωρούνται πρωτότυπα εφόσον είναι προσωπικά πνευματικά δημιουργήματα κατά την έννοια του παρόντος άρθρου. δεν απαιτείται ευθέως και άμεσα να διαφαίνεται η προσωπικότητα του δημιουργού στο έργο για την παροχή προστασίας. Αρκεί το έργο να μην προυπήρχε. δεν απαιτείται ευθέως και άμεσα να διαφαίνεται η προσωπικότητα του δημιουργού στο έργο για την παροχή προστασίας. Αρκεί το έργο να μην προυπήρχε. ισχύει η έννοια της στατιστικής μοναδικότητας, η οποία αποτελεί έκφραση της προσωπικότητας του δημιουργού. Σύμφωνα μ’ αυτήν, ένα έργο είναι πρωτότυπο όταν κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους, κανένας άλλος δημιουργός δεν θα δημιουργούσε όμοιο έργο. ισχύει η έννοια της στατιστικής μοναδικότητας, η οποία αποτελεί έκφραση της προσωπικότητας του δημιουργού. Σύμφωνα μ’ αυτήν, ένα έργο είναι πρωτότυπο όταν κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους, κανένας άλλος δημιουργός δεν θα δημιουργούσε όμοιο έργο. β) η ύπαρξη πρωτοτυπίας: Σήμερα, τα προγράμματα Η/Υ θεωρούνται πρωτότυπα εφόσον είναι προσωπικά πνευματικά δημιουργήματα κατά την έννοια του παρόντος άρθρου. Σήμερα, τα προγράμματα Η/Υ θεωρούνται πρωτότυπα εφόσον είναι προσωπικά πνευματικά δημιουργήματα κατά την έννοια του παρόντος άρθρου. δεν απαιτείται ευθέως και άμεσα να διαφαίνεται η προσωπικότητα του δημιουργού στο έργο για την παροχή προστασίας. Αρκεί το έργο να μην προυπήρχε. δεν απαιτείται ευθέως και άμεσα να διαφαίνεται η προσωπικότητα του δημιουργού στο έργο για την παροχή προστασίας. Αρκεί το έργο να μην προυπήρχε. ισχύει η έννοια της στατιστικής μοναδικότητας, η οποία αποτελεί έκφραση της προσωπικότητας του δημιουργού. Σύμφωνα μ’ αυτήν, ένα έργο είναι πρωτότυπο όταν κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους, κανένας άλλος δημιουργός δεν θα δημιουργούσε όμοιο έργο. ισχύει η έννοια της στατιστικής μοναδικότητας, η οποία αποτελεί έκφραση της προσωπικότητας του δημιουργού. Σύμφωνα μ’ αυτήν, ένα έργο είναι πρωτότυπο όταν κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους, κανένας άλλος δημιουργός δεν θα δημιουργούσε όμοιο έργο. Κριτήρια κατά το άρθρο 2§3 ν. 2121/1993 είναι: 30

31 Σύμφωνα με το άρθρο 1§1 ν. 2121/1993, το δικαίωμα επί του προγράμματος Η/Υ χαρακτηρίζεται ως: γ) και η αναγνώριση αυτή συνεπάγεται την απονομή δύο επιμέρους εξουσιών στο δημιουργό ή τον εκάστοτε δικαιούχο, ήτοι: του περιουσιακού και του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος, που αναλύονται διεξοδικά παρακάτω. του ηθικού δικαιώματος, που αναλύονται διεξοδικά παρακάτω. γ) και η αναγνώριση αυτή συνεπάγεται την απονομή δύο επιμέρους εξουσιών στο δημιουργό ή τον εκάστοτε δικαιούχο, ήτοι: του περιουσιακού και του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος, που αναλύονται διεξοδικά παρακάτω. του ηθικού δικαιώματος, που αναλύονται διεξοδικά παρακάτω. α) απόλυτο που σημαίνει ότι: ισχύει έναντι πάντων. ισχύει έναντι πάντων. παρέχει στο δημιουργό την εξουσία να στραφεί και να αντικρούσει κάθε προσβολή τρίτου επί του δικαιώματός του. παρέχει στο δημιουργό την εξουσία να στραφεί και να αντικρούσει κάθε προσβολή τρίτου επί του δικαιώματός του. α) απόλυτο που σημαίνει ότι: ισχύει έναντι πάντων. ισχύει έναντι πάντων. παρέχει στο δημιουργό την εξουσία να στραφεί και να αντικρούσει κάθε προσβολή τρίτου επί του δικαιώματός του. παρέχει στο δημιουργό την εξουσία να στραφεί και να αντικρούσει κάθε προσβολή τρίτου επί του δικαιώματός του. α) αποκλειστικό που σημαίνει ότι: η εξουσία διαχείρισης του έργου ανήκει εξ’ ολοκλήρου στο δημιουργό, καθώς μόνον αυτός μπορεί να επιτρέψει η να απαγορεύσει την περιουσιακή εκμετάλλευσή του λογισμικού. η εξουσία διαχείρισης του έργου ανήκει εξ’ ολοκλήρου στο δημιουργό, καθώς μόνον αυτός μπορεί να επιτρέψει η να απαγορεύσει την περιουσιακή εκμετάλλευσή του λογισμικού. α) αποκλειστικό που σημαίνει ότι: η εξουσία διαχείρισης του έργου ανήκει εξ’ ολοκλήρου στο δημιουργό, καθώς μόνον αυτός μπορεί να επιτρέψει η να απαγορεύσει την περιουσιακή εκμετάλλευσή του λογισμικού. η εξουσία διαχείρισης του έργου ανήκει εξ’ ολοκλήρου στο δημιουργό, καθώς μόνον αυτός μπορεί να επιτρέψει η να απαγορεύσει την περιουσιακή εκμετάλλευσή του λογισμικού. Η νομική φύση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας 31

32 Αντικείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας επί του προγράμματος Η/Υ Σύμφωνα με το α΄ εδάφιο της §3 του άρθρου 2 ν. 2121/1993: αντικείμενο του δικαιώματος είναι το πρόγραμμα Η/Υ. αντικείμενο του δικαιώματος είναι το πρόγραμμα Η/Υ. και το περιεχόμενό της παρεχόμενης προστασίας διαμορφώνεται ως εξής: και το περιεχόμενό της παρεχόμενης προστασίας διαμορφώνεται ως εξής: 32

33 Αντικείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας επί του προγράμματος Η/Υ (συνέχεια) iv.η προστασία καταλαμβάνει και το προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού (preparatory design material) ενός υπολογιστικού συστήματος, όταν το πρόγραμμα να μπορεί να προκύψει σε μια μεταγενέστερη βαθμίδα αποκρυστάλλωσης. iii.ο κώδικας μηχανής (object code), εφόσον αυτά δεν υπαγορεύονται αναγκαστικά από το σκοπό και τη λειτουργία που προορίζεται να επιτελέσει το πρόγραμμα. ii.προστατεύο νται τόσο ο πηγαίος κώδικας (source code), στο σύνολό του, όσο και: i.η προστασία εκτείνεται σε κάθε μορφή και τρόπο έκφρασης του προγράμματος. α) τι προστατεύεται: (β΄ εδάφιο της §3 του άρθρου 2 ν. 2121/1993): 33

34 Αντικείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας επί του προγράμματος Η/Υ (συνέχεια) v.ούτε οι ιστοσελίδες. iv.δεν προστατεύεται η επιφάνεια εργασίας (desktop) του προγράμματος. iii.δεν αποτελεί, επίσης, αντικείμενο προστασίας το συνοδευτικό υλικό ενός προγράμματος Η/Υ, όπως είναι τα εγχειρίδια και οι οδηγίες χρήσεως. ii.περιλαμβανομένων και εκείνων στις οποίες βασίζονται τα συστήματα διασύνδεσής (interface) του υπολογιστικού συστήματος. i.οι ιδέες και οι αρχές στις οποίες βασίζεται οποιοδήποτε στοιχείο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή (π.χ. o αφηρημένος αλγόριθμος, οι αρχές της λογικής και οι γλώσσες προγραμματισμού), β) τι δεν προστατεύεται: (γ΄ εδάφιο της §3 του άρθρου 2 ν. 2121/1993): 34

35 Ο δημιουργός του λογισμικού Σύμφωνα με το άρθρο 6§1 ν. 2121/1993, υποκείμενο του δικαιώματος είναι: 1. Ο δημιουργός του έργου, που είναι και αρχικός δικαιούχος του: α) περιουσιακού και α) περιουσιακού και β) του ηθικού δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. 2. Ο δημιουργός του έργου, δηλ. ο δημιουργός του προγράμματος η/υ, μπορεί να είναι μόνο φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο. 3. Συνεπώς, τα νομικά πρόσωπα δεν μπορούν, από τη φύση των πραγμάτων, να δημιουργήσουν λογισμικό. 35

36 Σύσταση του δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ Σύμφωνα με το άρθρο 6§2 ν. 2121/1993, το δικαίωμα κατοχυρώνεται: 1. προτωτύπως στο δημιουργό από την χρονική στιγμή της ενσωμάτωσής του σε ένα σταθερό μέσο αποθήκευσης… 2. … αυτό σημαίνει ότι ο νόμος δεν απαιτεί την τήρηση διατυπώσεων για την κτήση του δικαιώματος επί του προγράμματος Η/Υ. 3. Συνεπώς, τα νομικά πρόσωπα γίνονται δικαιούχοι των περιουσιακών εξουσιών κατά παράγωγο τρόπο μόνο, δηλαδή, κατόπιν σύναψης σύμβασης μεταβίβασης πνευματικών δικαιωμάτων, μεταξύ του δημιουργού και του νομικού προσώπου. 36

37 Διευκόλυνση απόδειξης Σε πρακτικό επίπεδο, χρησιμοποιούνται συχνα ως αποδεικτικό στοιχείο: 1. Το τεκμήριο του δικαιούχου: Με την θέση σε εμφανές σημείο επί του υλικού φορέα όπου ενσωματώνεται το λογισμικό (CD, DVD) μαζί με το όνομα του δικαιούχου και την αναφορά του έτους δημιουργίας, τεκμαίρεται, σε περίπτωση αμφιβολίας, η ιδιότητα του δικαιούχου της πνευματικής ιδιοκτησίας σε προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δικαιούχου (άρθρο 10§2 ν. 2121/1993). 2. Η συμβολαιογραφική πράξη κατάθεσης. 3. Η συστημένη επιστολή. 37

38 Ειδικές περιπτώσεις δημιουργών Σύμφωνα με το άρθρο 40 ν. 2121/1993, ειδικά για τα προγράμματα Η/Υ: 1. Δημιουργία από μισθωτό: … ο ελληνικός νόμος προβλέπει ότι τα περιουσιακά δικαιώματα που δημιουργήθηκαν από μισθωτό στα πλαίσια εκτέλεσης σύμβασης εργασίας ή έργου μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στον εργοδότη, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη συμφωνία. … ο ελληνικός νόμος προβλέπει ότι τα περιουσιακά δικαιώματα που δημιουργήθηκαν από μισθωτό στα πλαίσια εκτέλεσης σύμβασης εργασίας ή έργου μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στον εργοδότη, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη συμφωνία. 2. Περισσότεροι δημιουργοί: α. Όταν το λογισμικό εκπονείται από ομάδα εξαρτημένων δημιουργών για λογαριασμό νομικού προσώπου, μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στον εργοδότη μόνο εκείνες οι περιουσιακές εξουσίες που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση του σκοπού της σύμβασης, εκτός αν υπάρχει αντίθετη ρύθμιση. Οι υπόλοιπες παραμένουν στους δημιουργούς. β. Όταν το λογισμικό εκπονείται για λογαριασμό νομικού προσώπου από ομάδα δημιουργών που απασχολούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες σε εκτέλεση σύμβασης έργου, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αποκτώνται πρωτογενώς από τους αρχικούς δικαιούχους. Ο παραγγείλας μπορεί να αποκτήσει περιουσιακές εξουσίες μόνο με τη μεταβίβασή τους από τους αρχικούς δημιουργούς. 38

39 Οι επιμέρους εξουσίες του δημιουργού λογισμικού 1.Εξουσία αναπαραγωγής: το περιουσιακό δικαίωμα δίνει στους δημιουργό ιδίως την εξουσία (δικαίωμα) να επιτρέπει ή να απαγορεύει: την εγγραφή και την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή του προγράμματος με οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει σε νέα ή μη σταθερά υλικά υποστρώματα, για όλες τις πράξεις που κρίνονται αναγκαίες για την εκτέλεση του λογισμικού, εφόσον με αυτές συντελείται έστω και στιγμιαία αναπαραγωγή. 2.Το δικαίωμα δημιουργίας παράγωγου έργου: οι εξουσίες α) μετάφρασης και β) διασκευής αποτελούν τις μερικότερες εκφάνσεις του δικαιώματος μετατροπής. και προϋποθέτει την ύπαρξη ενός αρχικού έργου, που ονομάζεται πρωτότυπο. 3.Το δικαίωμα διανομής: περιλαμβάνει τις ενέργειες με τις οποίες το λογισμικό καθίσταται προσιτό στο κοινό με οποιαδήποτε μορφή μέσω πώλησης ή με άλλους τρόπους (π.χ. on-line διάθεση), ώστε ο δημιουργός να ελέγχει την κυκλοφορία του πρωτότυπου ή των νόμιμα αναπαραχθέντων αντιτύπων του προγράμματος Η/Υ. Στο δικαίωμα εμπεριέχονται και οι εξουσίες: α) της εκμίσθωσης και β) του δημόσιου δανεισμού. 4.Εξουσία παρουσίασης στο κοινό: αναγνωρίζει στο δημιουργό την εξουσία να επιτρέπει ή να απαγορεύει την παρουσίαση του προγράμματος στο κοινό ενσυρμάτως ή ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, ώστε ο καθένας να έχει πρόσβαση σε αυτό δια ζώσης, εφόσον το επιθυμεί. Η παρουσίαση δεν αφορά τη δημιουργία νέων υλικών φορέων. A.Το περιουσιακό δικαίωμα: το άρθρο 3§1 ν. 2121/1993 αναφέρεται στις αξιώσεις εκείνες που διασφαλίζουν στον προγραμματιστή την αναγκαία περιουσιακή του αυτοτέλεια μέσω της οικονομικής εκμετάλλευσης του έργου του. Ειδικότερα: 39

40 Οι επιμέρους εξουσίες του δημιουργού λογισμικού (συνέχεια) 1.Εξουσία δημοσίευσης: αφορά κάθε ενέργεια με την οποία το πρόγραμμα Η/Υ γίνεται προσιτό στο κοινό και έχει βαρύνουσα λειτουργική σημασία, γιατί διαδραματίζει ρόλο εξασφαλιστικό του περιουσιακού δικαιώματος. Το λογισμικό γίνεται οικονομικό αγαθό και σύμφωνα με αυτό, ο προγραμματιστής έχει το δικαίωμα να θέτει όρους ως προς το αν, πότε και πώς θα δημοσιεύσει το έργο του. Αρκεί η άσκησή της να μη ματαιώνει τον οικονομικό σκοπό του δικαιώματος. 2.Εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας: α) παρέχει στο προγραμματιστή την αξίωση να απαιτεί να γίνεται πάντοτε μνεία του ονόματός του πάνω σε κάθε αντίτυπο του προγράμματος Η/Υ και σε κάθε δημόσια χρήση του. β) ή, αντίθετα, να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. 3.Εξουσία διατήρησης της ακεραιότητας του έργου: ο δημιουργός λογισμικού έχει την εξουσία να απαγορεύει κάθε παραμόρφωση, περικοπή ή άλλη τροποποίηση του έργου του, καθώς και να απαγορεύει κάθε προσβολή του, οφειλόμενη στις συνθήκες παρουσίασης του έργου του στο κοινό. 4.Δικαίωμα υπαναχώρησης: είναι γνωστή και ως “εξουσία μετάνοιας” και αναγνωρίζει στο δημιουργό την εξουσία να υπαναχωρεί από συμβάσεις μεταβίβασης του περιουσιακού δικαιώματος ή από συμβάσεις εκμετάλλευσης ή άδειας εκμετάλλευσης αυτού, μόνο εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητας του εξαιτίας μεταβολής των πεποιθήσεών του ή των περιστάσεων. Προαπαιτείται καταβολή αποζημίωσης για τη ζημία του αντισυμβαλλόμενου. είναι γνωστή και ως “εξουσία μετάνοιας” και αναγνωρίζει στο δημιουργό την εξουσία να υπαναχωρεί από συμβάσεις μεταβίβασης του περιουσιακού δικαιώματος ή από συμβάσεις εκμετάλλευσης ή άδειας εκμετάλλευσης αυτού, μόνο εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητας του εξαιτίας μεταβολής των πεποιθήσεών του ή των περιστάσεων. Προαπαιτείται καταβολή αποζημίωσης για τη ζημία του αντισυμβαλλόμενου. B.Το ηθικό δικαίωμα: αναφέρεται στο δικαίωμα του προγραμματιστή να αναγνωρίζεται ο ίδιος ως δημιουργός του προγράμματος Η/Υ και αποσκοπεί στην περιφρούρηση του προσωπικού του δεσμού του δημιουργού με το έργο του. Είναι δικαίωμα: α) απόλυτο και αποκλειστικό β) ανεξάρτητο από το περιουσιακό και γ) παραμένει στο δημιουργό ακόμα και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος. Περιλαμβάνει ενδεικτικά τις αξιώσεις που απαριθμούνται στο άρθρο 4§1 ν. 2121/1993: 40

41 Περιορισμοί του περιουσιακού δικαιώματος 1.Εξάντληση του δικαιώματος πρώτης πώλησης: Σύμφωνα με το άρθρο 41 ν. 2121/1993, με την πρώτη πώληση αντιγράφου ενός προγράμματος Η/Υ μέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα από το δημιουργό ή με τη συγκατάθεσή του εξάντλείται το δικαίωμά του σε σχέση με το συγκεκριμένο αντίγραφο του προγράμματος Η/Υ, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να μην μπορεί πλέον να καθορίσει την περαιτέρω κυκλοφορία του εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1.Εξάντληση του δικαιώματος πρώτης πώλησης: Σύμφωνα με το άρθρο 41 ν. 2121/1993, με την πρώτη πώληση αντιγράφου ενός προγράμματος Η/Υ μέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα από το δημιουργό ή με τη συγκατάθεσή του εξάντλείται το δικαίωμά του σε σχέση με το συγκεκριμένο αντίγραφο του προγράμματος Η/Υ, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να μην μπορεί πλέον να καθορίσει την περαιτέρω κυκλοφορία του εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2.Η αντίστροφη μεταγλώττιση: Σύμφωνα με το άρθρο 43 ν. 2121/1993, εεπιτρέπεται στο νόμιμο χρήστη αντιγράφου προγράμματος Η/Υ, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η διενέργεια των πράξεων των §§ 1 και 2 του άρθρου 42 ν. 2121/1993 στα πλαίσια ανάκτησης του πηγαίου κώδικα του λογισμικού για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας ενός προγράμματος Η/Υ με άλλα -συμβατά ή ανταγωνιστικά προς το αναλυόμενο προγράμματα ή συσκευές- καθώς και με το χρήστη, εφόσον οι αναγκαίες για τη διαλειτουργικότητα πληροφορίες δεν ήταν ήδη ευκόλως και ταχέως προσιτές στο νόμιμο χρήστη, ή για τη διόρθωση τυχόν σφαλμάτων. Αρκεί να μη βλάπτουν την κανονική εκμετάλλευση του προγράμματος ή να προκαλούν αδικαιολόγητη βλάβη στα νόμιμα συμφέροντα του δικαιούχου. 2.Η αντίστροφη μεταγλώττιση: Σύμφωνα με το άρθρο 43 ν. 2121/1993, εεπιτρέπεται στο νόμιμο χρήστη αντιγράφου προγράμματος Η/Υ, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η διενέργεια των πράξεων των §§ 1 και 2 του άρθρου 42 ν. 2121/1993 στα πλαίσια ανάκτησης του πηγαίου κώδικα του λογισμικού για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας ενός προγράμματος Η/Υ με άλλα -συμβατά ή ανταγωνιστικά προς το αναλυόμενο προγράμματα ή συσκευές- καθώς και με το χρήστη, εφόσον οι αναγκαίες για τη διαλειτουργικότητα πληροφορίες δεν ήταν ήδη ευκόλως και ταχέως προσιτές στο νόμιμο χρήστη, ή για τη διόρθωση τυχόν σφαλμάτων. Αρκεί να μη βλάπτουν την κανονική εκμετάλλευση του προγράμματος ή να προκαλούν αδικαιολόγητη βλάβη στα νόμιμα συμφέροντα του δικαιούχου. 41

42 3.Η αναπαραγωγή ειδικά για τα προγράμματα Η/Υ κατά το άρθρο 42 του ν. 2121/1993: α) η κατά προορισμό χρήση του προγράμματος: Εφόσον δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία, επιτρέπεται, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η αναπαραγωγή, η μετάφραση, η προσαρμογή, η διασκευή ή οποιαδήποτε άλλη μετατροπή ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, όταν οι πράξεις αυτές είναι αναγκαίες για την κατά προορισμό χρησιμοποίηση του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένης και της διόρθωσης σφαλμάτων, από το πρόσωπο που το απέκτησε νομίμως. β) η διαλειτουργικότητα: Εκφεύγει των περιουσιακών εξουσιών και, συνεπώς, δεν απαιτείται άδεια του δημιουργού για την αναπαραγωγή που είναι αναγκαία για τη φόρτωση, την εμφάνιση στην οθόνη, την εκτέλεση, τη μεταβίβαση ή την αποθήκευση του προγράμματος. γ) η δημιουργία εφεδρικού αντιγράφου: Στις επιτρεπόμενες πράξεις αναπαραγωγής εκ μέρους του νόμιμου χρήστη ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή ανήκει-χωρίς να μπορεί να εμποδιστεί συμβατικά- η δημιουργία χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, ενός εφεδρικού αντιγράφου του προγράμματος στο μέτρο που αυτό είναι απαραίτητο για τη χρήση του προγράμματος. δ) η μελέτη της δομής του προγράμματος: Στις επιτρεπόμενες πράξεις αναπαραγωγής εκ μέρους του νόμιμου χρήστη ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή ανήκει- χωρίς να μπορεί να εμποδιστεί συμβατικά, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς πληρωμή αμοιβής, η παρακολούθηση, η μελέτη ή η δοκιμή της λειτουργίας του προγράμματος προκειμένου να εντοπισθούν οι ιδέες και αρχές που αποτελούν τη βάση οποιουδήποτε στοιχείου του προγράμματος, εάν οι ενέργειες αυτές γίνονται κατά τη διάρκεια πράξης που αποτελεί νόμιμη χρήση του προγράμματος. Περιορισμοί του περιουσιακού δικαιώματος (συνέχεια) 42

43 Η προστασία του λογισμικου σε περίπτωση προσβολής. 1. Αστική προστασία i. Ασφαλιστικά μέτρα όταν πιθανολογείται προσβολή (άρθρα 63 §§1 και 3, άρθρα 64, 64Α ν. 2121/1993): διατάσσονται από το Μονομελές Πρωτοδικείο. δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων σε βάρος του προσβολέα, με αίτημα τη λεπτομερή καταγραφή των αντικειμένων που αποτελούν μέσο τέλεσης. εάν η προσβολή διαπράττεται σε εμπορική κλίμακα: μπορεί να διαταχθεί και συντηρητική κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων του φερόμενου ως δράστη στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών του. εφόσον πιθανολογείται προσβολή, μπορεί να διαταχθεί ασφαλιστικό μέτρο και χωρίς κλήση του αντιδίκου, αν τυχόν καθυστέρηση θα προκαλούσε ανεπανόρθωτη ζημία στον αιτούντα. ασφαλιστικά μέτρα μπορούν να διαταχθούν και κατά των παροχέων υπηρεσιών Διαδικτύου. ii. Τακτική αγωγή όταν συντελεστεί η προσβολή (άρθρο 65 ν. 2121/1993) με αίτημα: α. αγωγή αναγνωριστική του δικαιώματός τους. β. αγωγή για την άρση της προσβολής. γ. αγωγή για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον, εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής. δ. αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα. ε. αγωγή για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού του προσβολέα. στ. αγωγή για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας. 43

44 Η προστασία του λογισμικου σε περίπτωση προσβολής (συνέχεια) 2. Διοικητικό πρόστιμο Σύμφωνα με το άρθρο 65Α ν. 2121/1993: προβλέπεται, πέραν των υφιστάμενων αστικών και ποινικών κυρώσεων, επικουρικά η δυνατότητα επιβολής διοικητικού προστίμου ως μέσου εξωδικαστικής καταπολέμησης της πειρατείας. αρμόδια όργανα για την επιβολή του παραπάνω προστίμου είναι η Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΠ.Ε.Ε.) των κατά τόπο Δ.Ο.Υ., καθώς και οι αστυνομικές, τελωνειακές και λιμενικές αρχές. έτσι στην περίπτωση παράνομης αναπαραγωγής και διακίνησης υλικών φορέων αλλά και προγραμμάτων Η/Υ ο παραβάτης τιμωρείται με πρόστιμο το ύψος του οποίου ορίζεται σε 1000€ ανά παράνομο αντίτυπο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. σε περίπτωση, δε, υποτροπής εντός του ιδίου οικονομικού έτους, το διοικητικό πρόστιμο διπλασιάζεται. 44

45 Η προστασία του λογισμικου σε περίπτωση προσβολής (συνέχεια) 3. Ποινική προστασία του λογισμικου Ειδικές διατάξεις: άρθρα 66 και 66Α ν. 2121/1993: φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και υψηλή χρηματική ποινή, που κυμαίνεται από 2.900 μέχρι 15.000 €, ανάλογα με την περίσταση. φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και υψηλή χρηματική ποινή, που κυμαίνεται από 2.900 μέχρι 15.000 €, ανάλογα με την περίσταση. Γενικές διατάξεις: άρθρο 370Β Π.Κ.: για την παραβίαση απορρήτων που σχετίζονται με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 μήνών μέχρι 1 έτους, ανάλογα με την περίσταση. άρθρο 370Γ Π.Κ.: για την παράνομη αντιγραφή προγραμμάτων, η επαπειλούμενη ποινή επισύρει φυλάκιση μέχρι έξι μήνες και χρηματική ποινή 290 € έως 5.900 € ανάλογα με την περίσταση. άρθρο 386Α Π.Κ.: ρυθμίζεται η απάτη με υπολογιστή και προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 μήνών ή και μεγαλύτερη ανάλογα με την περίσταση, εάν η ζημία που προκλήθηκε είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ή και κάθειρξη, αν η περιουσιακή βλάβη υπερβαίνει το ποσο των 15.000 €. άρθρο 216 Π.Κ.: σε περίπτωση παράνομης αντιγραφής του λογισμικού, χωρεί εφαρμογή του άρθρου 216 Π.Κ για την πλαστογραφία, καθώς και των υπολοίπων διατάξεων που αφορούν εγκλήματα σχετικά με τα υπομνήματα. 45

46 Η προστασία του λογισμικου σε περίπτωση προσβολής (συνέχεια) 4. Τεχνολογικά μέτρα 1. Τα τεχνολογικά μέτρα είναι μηχανισμοί που έχουν ως βάση τους το λογισμικό και θέτουν περιορισμούς στην πρόσβαση και τη χρήση των έργων. 2. Χρησιμοποιούνται από τους δικαιούχους για να αποτρέπεται η προσβολή των έργων τους μέσω: α) παράνομων πράξειων διακίνησης “πειρατικού” λογισμικού για εμπορικούς σκοπούς ή α) παράνομων πράξειων διακίνησης “πειρατικού” λογισμικού για εμπορικούς σκοπούς ή β) χρήσης μέσων για αφαίρεση ή εξουδετέρωση τεχνικού συστήματος που αποσκοπεί στην παράνομη αντιγραφή. 3. Τα πιο γνωστά τεχνολογικά μέτρα είναι η κρυπτογραφία, η αναγνωριστική ετικέτα και το υδατογράφημα που επιτρέπουν την ψηφιακή διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων (DRM - Digital Rights Management). 4. Ο Έλληνας νομοθέτης θέσπισε τα άρθρα 66Α και 66Β στο ν. 2121/1993, τα οποία αποτρέπουν πράξεις που δεν επιτρέπει, βάσει των δικαιωμάτων του, ο δικαιούχος προστασίας. 46

47 Χρονική διάρκεια προστασίας Σύμφωνα με το άρθρου 29§1 ν. 2121/1993 η πνευματική ιδιοκτησία : έχει περιορισμένη χρονική διάρκεια. έχει περιορισμένη χρονική διάρκεια. το περιουσιακό δικαίωμα διαρκεί για όλη την ζωή του δημιουργού και επιπλέον 70 έτη από τον θάνατο του. το περιουσιακό δικαίωμα διαρκεί για όλη την ζωή του δημιουργού και επιπλέον 70 έτη από τον θάνατο του. το ηθικό δικαίωμα δεν έχει συγκεκριμένη χρονική ισχύ. το ηθικό δικαίωμα δεν έχει συγκεκριμένη χρονική ισχύ. μετά την λήξη του χρόνου προστασίας του δικαιώματος, το έργο καθίσταται κοινό κτήμα και είναι ελεύθερο για χρήση από τον οποιονδήποτε με επιφύλαξη της προστασίας ακεραιότητας και πατρότητας αυτού, κσθώς και αν: μετά την λήξη του χρόνου προστασίας του δικαιώματος, το έργο καθίσταται κοινό κτήμα και είναι ελεύθερο για χρήση από τον οποιονδήποτε με επιφύλαξη της προστασίας ακεραιότητας και πατρότητας αυτού, κσθώς και αν: πρόκειται για έργα που δεν προστατεύονται ή για ιδέες που εμπεριέχονται στα έργα αυτά ή πρόκειται για έργα που δεν προστατεύονται ή για ιδέες που εμπεριέχονται στα έργα αυτά ή εμπίπτουν στους περιορισμούς του περιουσιακού δικαιώματος. εμπίπτουν στους περιορισμούς του περιουσιακού δικαιώματος. 47

48 Συμπληρωματική προστασία προγραμμάτων Η/Υ Σύμφωνα με το άρθρο 45§1 ν. 2121/1993, ειναι δυνατή και η συμπληρωματική προστασία του λογισμικού: 1. με βάση τις διατάξεις για τον αθέμιτο ανταγωνισμό. 2. είναι νοητή η εφαρμογή των διατάξεων για την προστασία του καταναλωτή. 3. υπό προϋποθέσεις, μόνο, είναι δυνατή η παροχή έννομης προστασίας με βάση τη νομοθεσία περί σημάτων και διακριτικών γνωρισμάτων… 4. … ενώ αποκλείεται η προστασία των προγραμμάτων Η/Υ με βάση τους κανόνες του δικαίου της ευρεσιτεχνίας στην Ελλάδα, καθώς και τη νομοθεσία περί βιομηχανικών σχεδίων και υποδειγμάτων χρησιμότητας 48

49 Παραγραφή των σχετικών αξιώσεων Οι αξιώσεις του δικαιούχου των πνευματικών δικαιωμάτων, κατά του παραβάτη, μπορούν να ασκηθούν: 1. η αξίωση αναγνώρισης του δικαιώματος του δικαιούχου και η αξίωση άρσης και μελλοντικής παράλειψης της προσβολής: Μέσα σε πέντε (5) χρόνια. 2. η αξίωση αποζημίωσης και η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης: Σε πέντε (5) χρόνια από τότε που ο παθών έμαθε τη ζημία και τον υπόχρεο σε αποζημίωση. Σε κάθε περίπτωση σε είκοσι χρόνια από την τέλεση της πράξης. 3. η αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού: Μέσα σε είκοσι (20) χρόνια. Μέσα σε είκοσι (20) χρόνια. 49

50 Προτάσεις για το μέλλον…. Ανάληψηνομοθετικώνπρωτοβουλιών Ανάγκη εξορθολογισμού και “τεχνολογικής ουδετερότητας του δικαίου” Ευθύνη χρηστών σύσταση μέσα στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας ενός διευρυμένου ειδικής φύσης (sui generis) δικαιώματος ψηφιακής πληροφορίας ειδικά για τα προγράμματα Η/Υ. σύσταση μέσα στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας ενός διευρυμένου ειδικής φύσης (sui generis) δικαιώματος ψηφιακής πληροφορίας ειδικά για τα προγράμματα Η/Υ. ελεύθερη διάθεση του πηγαίου κώδικα του λογισμικου. ελεύθερη διάθεση του πηγαίου κώδικα του λογισμικου. κατανεμημένη αναζήτηση εσόδων από τις άμεσα συνδεόμενες με το λογισμικό υπηρεσίες. κατανεμημένη αναζήτηση εσόδων από τις άμεσα συνδεόμενες με το λογισμικό υπηρεσίες. χρήση γενικών και αόριστων εννοιών στο κείμενο του ν. 2121/1993. χρήση γενικών και αόριστων εννοιών στο κείμενο του ν. 2121/1993. η χρήση τεχνολογικών μέτρων να αναβαθμιστεί από μέσο προστασίας σε τρόπο άσκησης του δικαιώματος από τους νόμιμους χρήστες. η χρήση τεχνολογικών μέτρων να αναβαθμιστεί από μέσο προστασίας σε τρόπο άσκησης του δικαιώματος από τους νόμιμους χρήστες. θέσπιση ενός νέου δικαιώματος που να αφορά ειδικά το πρόσωπο των διαμεσολαβητών και συνακόλουθη οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων τους. θέσπιση ενός νέου δικαιώματος που να αφορά ειδικά το πρόσωπο των διαμεσολαβητών και συνακόλουθη οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων τους. δυνατότητα χρέωσης των χρηστών ανάλογα με τη χρήση του Internet που διενεργούν. Θα πρόκειται για μια μικρή και οικονομικά πρόσφορη επιβάρυνση που δε θα αποβλέπει εξ’ ολοκλήρου στο κέρδος των Internet Service Providers’. δυνατότητα χρέωσης των χρηστών ανάλογα με τη χρήση του Internet που διενεργούν. Θα πρόκειται για μια μικρή και οικονομικά πρόσφορη επιβάρυνση που δε θα αποβλέπει εξ’ ολοκλήρου στο κέρδος των Internet Service Providers’. ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών, ώστε να τηρούν τον κώδικα δεοντολογικής συμπεριφοράς γνωστό με την ονομασία Netiquette, που αποτελεί την πιο διαδεδομένη εκδοχή ρυθμιστικής αυτοδέσμευσης εκ μέρους των χρηστών στο Internet, και να μην τον απαξιώνουν. ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών, ώστε να τηρούν τον κώδικα δεοντολογικής συμπεριφοράς γνωστό με την ονομασία Netiquette, που αποτελεί την πιο διαδεδομένη εκδοχή ρυθμιστικής αυτοδέσμευσης εκ μέρους των χρηστών στο Internet, και να μην τον απαξιώνουν. Αυτορρύθμιση 50

51 51