 ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ  Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ  ΝΟΜΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ  ΠΟΛΙΤΕΣ  ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ.

Παρουσίαση με θέμα: " ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ  Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ  ΝΟΜΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ  ΠΟΛΙΤΕΣ  ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2  ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ  Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ  ΝΟΜΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ  ΠΟΛΙΤΕΣ  ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ

3  ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ή ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ;  ΤΟ ΦΥΛΟ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΤΑΓΩΝ;  ΚΑΝΟΝΕΣ/ ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ;  ΠΟΣΟΤΙΚΑ;  ΠΟΜΠΟΣ-ΔΕΚΤΗΣ;  ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΕΣ

4  ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΦΥΛΟ;  ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ;  ΑΚΥΡΩΝΕΤΑΙ; ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ;  ΑΝΔΡΟΚΡΑΤΙΑ;  ΘΕΩΡΙΕΣ ΦΥΛΟΥ  ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ= ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ  ΕΜΦΥΛΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ

5  ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ;  ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ;  ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ  ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ  ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ  ΔΙΠΟΛΙΚΟΤΗΤΑ;

6  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗΣ  ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ  Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ –ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΛΕΟΝ;  Η ΦΥΣΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ= ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ  ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΝΣΕ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΌΧΙ ΣΕ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ

7  ΒΙΩΜΕΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ  ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ  ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ  ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ;  ΦΥΛΟ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ  ΩΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΥΠΟΚ. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

8  Aβδελά, E., Ψαρρά, A., (επιμ.) (1997), Σιωπηρές ιστορίες: Γυναίκες και φύλο στην ιστορική αφήγηση, Αθήνα: Αλεξάνδρεια (ιδιαίτερα την Έισαγωγή).  Connell, R.W., (2006), Το κοινωνικό φύλο, (πρόλογος Δ. Κογκίδου, Φ. Πολίτης), Αθήνα: Έ  πίκεντρο.  Μποντελό, Κρ. Έσταμπλέ, Ρ., (2009), Κορίτσια: Διαφορές ναι, ανισότητες όχι,Αθήνα: Μεταίχμιο.  Παντελίδου Μαλούτα, Μ., (2002), Το φύλο της δημοκρατίας, Αθήνα: Σαββάλας.  Παντελίδου Mαλούτα, M., (2010), «H “ανισότητα των φύλων” ως πρόβλημα πολιτικής: Άρρητες παραδοχές της σύγχρονης πολιτικής ανάλυσης», στο: Β. Καντσά, Β. Μουτάφη, Έ

9  Παπαταξιάρχης, (επιμ.), Φύλο, και κοινωνικές επιστήμες στη σύγχρονη Ελλάδα, Ένας πρώτος ελληνικός απολογισμός, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σσ. 257-273.  Παπαταξιάρχης, E., (1992), «Έισαγωγή. Από τη σκοπιά του φύλου: Ανθρωπολογικές θεωρήσεις της σύγχρονης Έλλάδας», στο: Έ. Παπαταξιάρχης, Θ., Παπαδέλλης, Tαυτότητες και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα:Καστανιώτης\Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σσ. 11-98.  Σκοτ, Tζ. Oυ., (1997), «Το φύλο: Μια χρήσιμη κατηγορία της ιστορικής ανάλυσης», στο:  Έ. Aβδελά, Α. Ψαρρά, (επιμ.), Σιωπηρές ιστορίες: Γυναίκες και φύλο στην ιστορική αφήγηση,  Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σσ. 285-328

10  Beauvoir, S. de, (1949), Le deuxieme sexe, Paris: Gallimard (2.vol.  Bourdieu, P., (1998), La domination masculine, Paris: Seuil.  Bourque, S., Grossholtz, J., (1984), “Ροlitics an unnatural practice: Political Science looks at female participation”, in: J. Siltanen, M. Stanworth, (eds), Women and the public sphere, London: Hutchinson, pp. 103-122.  Bryson, V., (1999), Feminist debates, London: Macmillan.  Butler, J., (1990), Gender trouble,London: Routledg

11  Touraine A., (1994), Qu’estce que la démocratie?, Paris: Fayard.  Touraine, A., (2000), Can we live together?, Cambridge: Polity Press.  Vance, C., (1994), “Social construction theory: Problems in the history of sexuality”, in, M. Githens, P. Norris, J. Lovenduski, (eds), Different roles, different voices,New York: Harper Collins, pp.265-268.  Verloo, M., (2002), The development of gender mainstreaming as a political concept for Europe, Conference on Gender Learning, Leipzig, September 2002.  Walter, T., Davie, G., (1998), “The religiosity of women in the modern west”, The British Journal of Sociology,49,4, pp. 640-660.  Wittig, M., (1992), The straight mind and other essays, Boston: Harvester.  Young, I.M., (1990), “Polity and group difference: A critique of the ideal of universal citizenship”, in: C., Sunstein,Feminism and political theory,  Chicago: University of Chicago Press, pp. 117-142

12  ΚΈΝΤΡΟ ΈΡΈΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΈΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (ΚΈΘΙ) Χαρ. Τρικούπη 51 & Βαλτετσίου, 106 81 ΑθήναΤηλ.: 210 3898000, Fax: 210 3898058  E-mail: kethi@kethi.gr,  kethi@gynaikes-politiki.grwww.kethi.gr,  www.gynaikes-politiki.gr

13  ΠΡΩΙΜΗ ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ- ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΨΗΦΟΥ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, 1848 ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 68 ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ 32 ΑΝΔΡΕΣ ΥΠΕΓΡΑΨΑΝ ΤΗΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ  βλ. BRYSON, 2005:65

14  SIMONE DE BEAUVOIR, 1949 ΔΕΥΤΕΡΟ ΦΥΛΟ «Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ, ΚΑΤΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΝΟΥΧΟ, ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΘΗΛΥΚΟ»  Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΌΧΙ ΑΠΌ ΤΟΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ

15  BUTLER, ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΥ  ΤΟ ΦΥΛΟ ΩΣ ΜΕΡΟΣ ΜΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΠΑΡΑΓΕΙ ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΥΒΕΡΝΑ, ΈΝΑ ΕΙΔΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ…ΤΟ ΦΥΛΟ ΩΣ ΙΔΕΩΔΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΥΛΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΔΙΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ..Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΤΑΥΤΙΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ»

16  Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΕΛΕΣΗΣ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ  ΑΠΟΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΜΦΥΛΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ  ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΔΟΜΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ  TORIL MOI, SEX GENDER AND THE BODY,

17

18  η Moi εξηγεί ότι αν όπως ο μετα-δομισμός ισχυρίζεται δεν υπάρχει διάκριση βιολογικού/κοινωνικού φύλου και ότι και το βιολογικό φύλο ουσιαστικά είναι κοινωνικά καθορισμένο τότε καταλήγουμε σε ένα βιολογικό ντετερμινισμό, τον οποίο η Μπωβουάρ δεν υπονόησε. Αντίθετα, για την Moi η ταυτότητα του φύλου πρέπει να ειδωθεί ως μια «διαδικασία», η οποία πρέπει να διακριθεί στην συγκεκριμένη κάθε φορά θέση του υποκειμένου. Γι’αυτό το λόγο στη φράση της Μπωβουάρ «Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι» η Moi θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο «γίνεσαι» προκειμένου να εξετάσει την διαδικασία υποκειμενοποιήσης του φύλου χωρίς να υποκύπτει στο βιολογικό ή κοινωνικό ντετερμινισμό.

19  As an academic, she writes on feminism, literary theory, ordinary language philosophy and literature. Her first book, Sexual/Textual Politics: Feminist Literary Theory (1985) has been translated into fifteen languages. Her 1994 book Simone de Beauvoir: The Making of an Intellectual Woman has been translated into five languages, and a new 2nd edition was published in 2008. Her book Henrik Ibsen and the Birth of Modernism won the MLA’s award for best book in comparative literary studies for 2007. Her most recent book on feminist theory is Sex, Gender and the Body: The Student Edition of What Is a Woman (2005).

20  ΟΙ ΒΑΡΙΚΑ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΣ  αν δεν μπορεί ένας μετανεωτερικός λόγος να μιλήσει για τα υποκείμενα «γυναίκες» τότε εκ πρώτης όψεως είναι δύσκολο να μιλήσουμε για τη βασισμένη στο φύλο καταπίεση και να οργανωθούμε συλλογικά για να την καταπολεμήσουμε. Παραταύτα, μέσα από την επιτελεστική διαδικασία του φύλου κατανοούμε τον τρόπο που κατασκευάζεται το φύλο στο επίπεδο του λόγου και της κουλτούρας, όπου είναι έντονη και υπόρρητη η κοινωνική ανισότητα. Στη συνέχεια οφείλουμε να εξετάσουμε τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές πρακτικές και θεσμούς αποφεύγοντας ταξινομήσεις νεωτερικού/μετανεωτερικού χαρακτήρα προκειμένου να υπάρξει μια σύνθεση των διαφορετικών προσεγγίσεων.

21  Σε αυτό το σημείο συμφωνούμε με την Diana Coole (Bryson 2004:376), η οποία υποστηρίζει ότι η σημερινή κοινωνία δεν είναι απλώς είτε νεωτερική είτε μετανεωτερική, και ότι:  «ιδίως οι γυναίκες καταλαμβάνουν ποικίλους κόσμους, τους παραδοσιακούς (ως σύζυγοι και μητέρες), τους νεωτερικούς (ως εργαζόμενες και πολίτες) και τους μετανεωτερικούς (ως καταναλώτριες και μέτοχοι μιας σύγχρονης κουλτούρας), και ο καθένας τους έχει τις δικές του μορφές καταπίεσης, τις δικές του εμπειρίες και τη δική του πολιτική».  Βλ. Μάσχα Εύχαρις, http://blogs.eliamep.gr/mascha/theoritikes-prosengisis- tou-feministikou-kinimatos-stin-ellada-ke-stin-evropi/

22  http://www.lifo.gr/articles/ideas_articles/9889 http://www.lifo.gr/articles/ideas_articles/9889  Rosa Luxemburg  Η εκδίκηση της Ιστορίας. "Υπάρχει όπως φαίνεται μία μυστική σχέση συνενοχής ανάμεσα στην επανανακάλυψη της Rosa Luxemburg και τις εποχές της αμφισβήτησης. Η τελευταία φορά που η ζωή και το έργο της Rosa Luxemburg προκάλεσαν τόσο ενδιαφέρον στη Γαλλία ήταν στις δεκαετίες του '60 και του '70, όταν "το βάθος του ουρανού ήταν κόκκινο". Θα μπορούσε η πρόσφατη κυκλοφορία βιβλίων που την αφορούν να σηματοδοτήσει μία νέα "κριτική" εποχή ;  Οι ιδέες της, πάντως, είναι πολύ ζωντανές σήμερα, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στη Λατινική Αμερική, στα πλαίσια της συζήτησης για το "σοσιαλισμό στον 21 αιώνα"...  Μία επιλογή από τις επιστολές της δημοσιεύτηκε από την ηθοποιό Anouk Grimberg. Απευθύνονται στις φίλες της, αλλά και στους εραστές της...Πρόκειται για μοναδικά πολιτικά και προσωπικά ντοκουμέντα, που εκφράζουν, όπως σημειώνει η Anouk Grimberg, ένα ορισμένο "τρόπο ζωής".

23  Αν αυτές οι επιστολές της φυλακής έχουν κάτι το μοναδικό και το αναντικατάστατο, είναι επειδή "αποκαλύπτουν μία μορφή καθολικής στράτευσης για την υπεράσπιση των καταπιεσμένων, στους αντίποδες των τετριμμενων συντηρητικών ιδεοληψιών που ευδοκιμούν πάνω στην κοπριά του "υπαρκτού κομμουνισμού", και που ταυτίζουν αυτές τις επιλογές ζωής με εγκληματικές παραφροσύνες«  Michael Löwy, Rosa Luxemburg, un marxisme pour le XXIe siècle (Contretemps n°8).  Η Δημοκρατία της Βαιμάρης και η εξέγερση των Σπαρτακιστών στη Γερμανία (τέλη 1918-αρχές 1919) δεν προβληματίζουν σήμερα μόνο το... Spiegel.

24  Η Αναταραχή φύλου είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης φεμινιστικής θεωρίας και των σπουδών φύλου, θεωρείται δε καταστατικό κείμενο της queer θεωρίας. Η επίδρασή του δεν περιορίστηκε σε ακαδημαϊκούς κύκλους, αλλά προκάλεσε έντονες συζητήσεις στο χώρο τόσο του φεμινιστικού όσο και του γκέι και λεσβιακού κινήματος.  Μέσα από την κριτική επανανάγνωση του έργου των Μπωβουάρ, Φουκώ, Βιτίγκ, Ιριγκαρέ, Λεβί-Στρως, Λακάν, Φρόυντ, Ρούμπιν, Κρίστεβα, η Τζούντιθ Μπάτλερ επιχειρεί μια κριτική γενεαλογία της κατασκευής των κατηγοριών του φύλου, της σεξουαλικότητας, της επιθυμίας και του σώματος ως κατηγοριών ταυτότητας, τις οποίες θεωρεί προϊόντα της "υποχρεωτικής" ετεροσεξουαλικότητας και του φαλλογοκεντρισμού.

25  Προεκτείνοντας τις θέσεις ότι η υποκειμενικότητα παράγεται λογοθετικά και ότι το βιολογικό φύλο είναι μια πολιτική κατηγορία που θεμελιώνει την ετεροσεξουαλικότητα, προβάλλει το ρηξικέλευθο επιχείρημα ότι η υποτιθέμενη συνοχή μεταξύ βιολογικού φύλου, κοινωνικού φύλου και σεξουαλικότητας δεν οφείλεται παρά στην επαναλαμβανόμενη στιλιστική επιτέλεση συγκεκριμένων πράξεων μέσα στο χρόνο, πράξεων που αποκτούν το νόημά τους σε ένα πλαίσιο ετεροκανονικότητας.  Αυτή η επιτελεστικότητα του φύλου, που δίνει την εντύπωση ενός έμφυλου πυρήνα, μιας κρυμμένης ψυχικής ουσίας, με αποτέλεσμα το φύλο να εκλαμβάνεται ως αληθινό, δεν είναι ωστόσο παρά μια μίμηση χωρίς πρωτότυπο, μια διαρκής παρωδία της ίδιας της έννοιας του πρωτοτύπου. Στο πλαίσιο αυτό, η αποτυχημένη μίμηση, η ατελέσφορη εκτέλεση της εντολής "να είσαι ένα δεδομένο φύλο" μπορεί να αναταράξει τις κατηγορίες του φύλου, να δημιουργήσει ρήγματα που θα επιτρέπουν την ανασήμανσή του

26 GENDER TROUBLE. FEMINISM AND THE SUBVERSION OF IDENTITY ΕκδότηςΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Χρονολογία ΈκδοσηςΔεκέμβριος 2009 Αριθμός σελίδων232 ΜετάφρασηΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΕπιμέλειαΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Συγγραφέας/Δημιουργ ός (Ελληνικά) ΜΠΑΤΛΕΡ ΤΖΟΥΝΤΙΘ

27  Η Τζούντιθ Μπάτλερ (γεν. 24 Φεβρουαρίου 1956) είναι Αμερικανίδα μετα- στρουκτουραλίστρια φιλόσοφος, η οποία έχει συμβάλει στα πεδία του φεμινισμού, της θεωρίας Queer, της πολιτικής φιλοσοφίας και της ηθικής. Είναι καθηγήτρια στο τμήμα Ρητορικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ24 Φεβρουαρίου1956Αμερικανίδαφιλόσοφοςφεμινισμούπολιτικής φιλοσοφίαςηθικήςΠανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ

28 Σώματα με σημασία: Οριοθετήσεις του «φύλου» στο λόγο, μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, εισαγωγή και επιστημονική επιμέλεια Αθηνά Αθανασίου (Αθήνα: Εκκρεμές 2008). Ευάλωτη ζωή: Οι δυνάμεις του πένθους και της βίας, μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης και Κώστας Αθανασίου, εισαγωγή Αθηνά Αθανασίου (Αθήνα: Νήσος 2008). Λογοδοτώντας για τον εαυτό, μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, επίμετρο και επιστημονική επιμέλεια Αθηνά Αθανασίου (Αθήνα: Εκκρεμές 2009). Η ψυχική ζωή της εξουσίας, μτφρ. Τάσος Μπέτζελος (Αθήνα: Πλέθρον 2009). Αναταραχή φύλου: Ο φεμινισμός και η ανατροπή της ταυτότητας, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εισαγωγή και επιστημονική επιμέλεια Βενετία Καντσά, επίμετρο Αθηνά Αθανασίου, επιμέλεια κειμένου Χριστίνα Σπυροπούλου (Αθήνα: Αλεξάνδρεια 2009).

29

30  Η Σιμόν γεννιέται στις 9 Ιανουαρίου 1908 στο Παρίσι, μεγαλώνει σε ένα συντηρητικό, μεγαλοαστικό και καθολικό περιβάλλον και σε μικρή ηλικία θέλει να γίνει καλόγρια. Στα 14 της χρόνια περνάει μια σημαντική υπαρξιακή κρίση που την απομακρύνει από το Θεό και την εθίζει στη φιλοσοφική αναζήτηση. Το πάθος της για τη φιλοσοφία την οδηγεί στα έδρανα της École Normale Supérieure, όπου ξεχωρίζει για την ανατρεπτική της σκέψη και το 1921 γνωρίζει τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ.  Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός πως η «μητέρα του φεμινισμού» έχει αποτυπωθεί στη συνείδηση πολλών ως η σύντροφος ενός σπουδαίου άντρα, αλλά η σχέση της Μποβουάρ με τον Σαρτρ, τόσο στον έρωτα όσο και στη φιλοσοφία, είναι ιδιαίτερη, αμφίδρομη και ανεξάρτητη. Ως ζευγάρι, μένουν σε διαφορετικά σπίτια και ως ερωτικοί σύντροφοι, διατηρούν ανοιχτές ερωτικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους, ενίοτε και όλοι μαζί, καταστάσεις που η Μποβουάρ θα εξιστορήσει μέσα από το λογοτεχνικό της έργο.

31  Ο ελεύθερος έρωτας και η αυτοδιάθεση του σώματος  η λέξη «γάμος» = «κακό αστείο»  Όταν το 1931 ο Σαρτρ ζητά από τη Μποβουάρ να παντρευτούν – για πρακτικούς κυρίως λόγους– η Γαλλίδα είναι κάθετη: «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών».  Για να κερδίσει την οικονομική ανεξαρτησία της, η Σιμόν γίνεται καθηγήτρια, αλλά το ναζιστικό κατοχικό καθεστώς την απολύει το 1943, επειδή υποστηρίζει τη σχέση μαθήτριάς της με Ισπανό εβραϊκής καταγωγής. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, η Μποβουάρ έρχεται σε επαφή με τον Καμύ, τον Ζενέ, τον Πικάσο και άλλα «αντιστασιακά στοιχεία» του Παρισιού, ενώ παίρνει μέρος στην οργάνωση ‘Σοσιαλισμός και Ελευθερία’ που ιδρύει ο Σαρτρ στα πλαίσια της αντίστασης.

32  Στα μέσα του 1949, η Σιμόν ντε Μποβουάρ δημοσιεύει ‘Το Δεύτερο Φύλο’ (Le Deuxième Sexe), ένα έργο που σήμερα είναι γνωστό ως «η βίβλος του φεμινισμού» και που, σε κάθε περίπτωση, δίνει μια ριζοσπαστική ερμηνεία στο τι είναι γυναίκα.  Για πρώτη φορά, η ταυτότητα της γυναίκας παρουσιάζεται ως κάτι μη φυσικό και μη δεδομένο, ως ένα κοινωνικό κατασκεύασμα που συντηρεί συγκεκριμένες σεξουαλικές σχέσεις εξουσίας: «Γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι».

33  αναδεικνύεται σε αρχιέρεια του φεμινισμού κατά την ταραγμένη δεκαετία του ’60, ένα κίνημα που έχει ξεφύγει από τη διεκδίκηση ψήφου και ίσων δικαιωμάτων και θέλει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες. Παράλληλα, θεωρείται παραδειγματική η στάση που κρατάει σε πολιτικά τεκταινόμενα όπως ο γαλλοαλγερινός πόλεμος.

34

35  καλοκαίρι του 1929 -η Σιμόν ντε Μποβουάρ, εμβληματική φιγούρα του φεμινισμού, και ο Ζαν- Πολ Σαρτρ, κορυφαίος φιλόσοφος του υπαρξισμού, έκλεισαν μια συμφωνία που τήρησαν-  ι «αιώνιοι εραστές» και προκάλεσαν τα ήθη της εποχής υπερασπιζόμενοι την ελεύθερη συμβίωση.  «Η περιβόητη συμφωνία τους έμελλε ν' αλλάξει το πρότυπο του αξιοπρεπούς γάμου, εισάγοντας την έννοια της ελευθερίας ενός άντρα και μιας γυναίκας, που ζουν ως ζευγάρι, να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις με τρίτα άτομα χωρίς αυτό να επηρεάζει την αφοσίωση του ενός προς τον άλλο. Κράτησε περισσότερο από μισόν αιώνα και έγινε σύμβολο για πολλές μεταγενέστερες γενιές», επισημαίνει η Κάρολ Σέιμουρ-Τζόουνς στην ογκώδη, αποκαλυπτική βιογραφία τους «Επικίνδυνη σχέση», εκδόσεις «Αγκυρα», σε μετάφραση Βίκης Δέμου.

36  Αθηνά Αθανασίου, Gender Trouble. H φεμινιστική θεωρία και πολιτική μετά την αποδόμηση της ταυτότητας, Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 94, (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2006)  Ελένη Βαρίκα, Με διαφορετικό πρόσωπο, εκδ.Κατάρτι, Αθήνα, 2005 ———— Η εξέγερση των Κυριών, εκδ.Κατάρτι, Αθήνα 2007 — ——— Για μια πολιτική γραμματική του φύλου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα 2009  Judith Butler, Gender Trouble, London, Routledge, 1990  ————— Σώματα με Σημασία, επιμ.Α.Αθανασίου, μτφ.Π.Μαρκέτου, Εκκρεμές, Αθήνα 2008  Valerie Bryson, Φεμινιστική Πολιτική Θεωρία, Μεταίχμιο, Αθήνα 2004  Simon de Beauvoir, Το Δεύτερο Φύλο, μτφ.Κυριάκος Σιμόπουλος, Γλάρος, Αθήνα 1979  Sonia Kruks, Beauvoir’s Time/Our Time: The Renaissance in Simone de Beauvoir Studies, Feminist Studies 31, no.2 (Summer 2005)

37  Επετειακή για την γυναικεία ψήφο η 17 Φεβρουαρίου του 1914  100 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΟΝ οι βρετανίδες σουφραζέτες επιτέθηκαν στον βρετανό υπουργό Εσωτερικών καταστρέφοντας τα τζάμια της οικίας του και πυρπόλησαν τις εγκαταστάσεις ενός ομίλου αντισφαίρισης, με στόχο τη δυναμική και βίαιη διεκδίκηση του δικαιώματος ψήφου.  Ο όρος «σουφραζέτα» προέρχεται από τη γαλλική λέξη suffrage (= δικαίωμα ψήφου). Ουσιαστικά, οι σουφραζέτες ήταν οι πρώτες φεμινίστριες και πρωτοεμφανίστηκαν στην Αγγλία και στις ΗΠΑ. Γυναικείοι αγώνες, όμως, γίνονταν παράλληλα και σε άλλες χώρες, όπως την Σουηδία και τη Νορβηγία.

38  Τα κινήματα για την γυναικεία ψήφο άνθησαν κατά τα τέλη του 19 ου και τις αρχές του 20 ου αιώνα, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.  Η διεκδίκηση του δικαιώματος ψήφου στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησε από τις σουφραζέτες το 1872, ως εθνικό κίνημα, με την σύσταση της Εθνικής Κοινωνίας για την Γυναικεία Ψήφο και, αργότερα, της Εθνικής Ένωσης Κοινωνιών για το Δικαίωμα της Γυναικείας Ψήφου (NUWSS).  Οι νίκες των γυναικών δεν πήραν μεγάλες διαστάσεις μέχρι το 1905.  Τότε περίπου άρχισε η μαχητική καμπάνια με τη δημιουργία της Κοινωνικής και Πολιτικής Ένωσης Γυναικών (WSPU).

39  Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε την καμπάνια σε μία μικρή παύση όμως, με τη λήξη του το 1918, η εκστρατεία πέτυχε το στόχο της και η γυναικεία ψήφος καθιερώθηκε σε όλες τις γυναίκες άνω των 21. Οι γυναίκες, άλλωστε, συμμετείχαν στην τοπική αυτοδιοίκηση, τα σχολικά συμβούλια και τις υγειονομικές αρχές από το τέλος του 19 ου αιώνα. Με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πάντως, πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Μέσα στους λόγους που συνετέλεσαν σε αυτό, συμπεριλαμβάνεται μια επιθυμία για αναγνώριση των συνεισφορών των γυναικών στον πόλεμο και τη δουλειά τους στη βιομηχανία, ελλείψει ανδρών.  Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες άνω των 21 απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1893 στη Νέα Ζηλανδία, το 1894 στην Αυστραλία, το 1919 στον Καναδά, το 1928 στο Ηνωμένο Βασίλειο (οι άνω των 30 είχαν αποκτήσει ήδη το δικαίωμα από το 1918) και το 1956 στην Ελλάδα (οι άνω των 30 ψήφισαν για πρώτη φορά σε δημοτικές εκλογές το 1934, με περιορισμούς).

40  ταινία του 2004, «Iron Jawed Angels»  (ελληνικός τίτλος: «Οι Ακτιβίστριες»), σε σκηνοθεσία της Katja Von Garnier και σενάριο της Sally Robinson.  Η ταινία αφηγείται την αληθινή ιστορία των Αμερικανίδων Ακτιβιστριών που αγωνίστηκαν δυναμικά για το δικαίωμα της γυναικείας ψήφου. Ανάμεσα στις σουφραζέτες είναι η Alice Paul και η Lucy Burns, τις οποίες υποδύονται η Hilary Swank και η Frances O’Connor αντίστοιχα.

41  Διαμαρτυρίες και αντιδράσεις έχει προκαλέσει η νέα ταινία της Μέριλ Στριπ, 2015  H διαφημιστική καμπάνια των Σουφραζετών, που θα κυκλοφορήσουν στις 24 Δεκεμβρίου στην Ελλάδα με την ηθοποιό σε πρωταγωνιστικό ρόλο υποδυόμενη την ακτιβίστρια Έμελιν Πάνκχερστ που ηγήθηκε του κινήματος των σουφραζετών στη Βρετανία το οποίο άνοιξε το δρόμο για τη γυναικεία ψήφο, έχει φέρει κύμα σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, η φωτογράφιση της Μέριλ Στριπ με τις άλλες τρεις πρωταγωνίστριες της ταινίας στο περιοδικό Time Out με μπλουζάκι στο οποίο αναγράφεται φράση της Πάνκχερστ «Καλύτερα επαναστάτης παρά δούλος» έλαβε αιχμηρές «μεταφράσεις».  Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έκαναν λόγο για ρατσισμό, ακόμα και για σεξισμό.

42  Περισσότερες από 100 φεμινίστριες διαδηλώτριες ξάπλωσαν στο κόκκινο χαλί στην πρεμιέρα της ταινίας στο Λονδίνο διαμαρτυρόμενες για τις περικοπές σε υπηρεσίες υποστήριξης γυναικών - θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Με σημαντικούς ρόλους, διακρίσεις αλλά και φεμινιστικές τοποθετήσεις στο πλευρό της, η Μέριλ Στριπ ενσαρκώνει για άλλη μια φορά πολιτική φυσιογνωμία που στάθηκε ως μεταρρυθμιστικός λίθος στην ιστορία του περασμένου αιώνα.

43

44  Καρτ-ποστάλ από τον πόλεμο εναντίον των σουφραζέτων