Υπερφυσικό και κοινωνικές πρακτικές Ιγνατιάδου Αναστασία-Μιχαέλα Παρουσίαση : από το βιβλίο «Μύθος, Λατρεία, Ταυτότητες» της Μαριλένας Παπαχρηστοφόρου

Η Μαριλένα Παπαχριστοφόρου γεννήθηκε το Σπούδασε γαλλική φιλολογία και συγκριτική λογοτεχνία στη Σορβόννη και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στην κοινωνική ανθρωπολογία και εθνολογία στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, στο Παρίσι. Κατά το διάστημα εργάστηκε κυρίως ως ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Από το 2009 διδάσκει λαογραφία και λαϊκή λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

«Ο προφορικός λόγος» Ελεύθερες αφηγήσεις Στερεοτυπικές αφηγήσεις

Ελεύθερες αφηγήσεις είναι κατά τη συγγραφέα οι προσωπικές αφηγήσεις ενός ατόμου το όποιο αποτελεί και το επίκεντρο των αφηγήσεων αυτών. Αυτό λοιπόν το πρόσωπο αφηγείται μια ιστορία με μυθοπλαστικό τρόπο την όποια ανακαλεί από την μνήμη του. Έτσι θα μπορούσαμε επίσης να τις ονομάσουμε μαρτυρίες ή βιωματικές ιστορίες οι οποίες διατυπώνουν μια υποκειμενική αλήθεια.

Στερεοτυπικές αφηγήσεις είναι εκείνες οι οποίες μεταφέρονται από στόμα σε στόμα σε μια κοινότητα, δηλαδή οι φήμες, έχουν ένα συγκεκριμένο μηχανισμό μέσω του όποιου η κοινότητα ενημερώνεται, έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής (γέννηση, κορύφωση- εμπλουτισμός, παραμόρφωση, θάνατος), έχουν σταθερά μορφολογικά και επιτελέστηκα χαρακτηριστικά.

Φάρσες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, βασίζονται στην άγνοια του θύματος, για άνδρες κάτι αντίστοιχο με αυτό που είναι για τις γυναίκες το κουτσομπολιό (Handman), η πλοκή είναι σταθερή, συγκεκριμένη και αποτελείται από ένα μόνο επεισόδιο.

Αφηγηματικός ρόλος φάρσεων Θεατρική αφήγηση: η αφήγηση σαν ένα δρώμενο γίνεται πράξη. Αφηγηματική: κάποιος αφηγείται την φάρσα σαν ένα αυτοβιογραφικό ανέκδοτο.

«Ιστορίες πίστεως» (belief tales) Είναι αφηγηματικές βιωματικές ιστορίες στις οποίες εμπλέκεται σε έναν μεγάλο βαθμό η σωματική εμπειρία ενός ατόμου αφού μέσω των θαυμάτων το σώμα ή η ψύχη θεραπεύονται. Αλλά και οι ιστορίες εκείνες που αναφέρονται στα αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά το σώμα κάνοντας το να υποφέρει.

Θαύματα ενσωμάτωση αξιοσύνη συμμετοχή

Θαύματα, χώροι και αντιλήψεις Κουζίνα - εκκλησία Καφενείο - λιμάνι

«Αφηγηματικότητα και λατρεία» συνδέονται μέσω των επιτελεστικών τους χαρακτηριστικών δηλαδή μέσω της δραματοποίησης των ιερών κείμενων και των θρησκευτικών αφηγήσεων.

«Η συγκρότηση της κοινότητας στο χώρο» Η θέση την όποια έχει το χωριό στο χώρο σε σχέση με τα μοναστήρια τα όποια βρίσκονται γύρω του. Η σημειολογία δηλαδή της τοποθεσίας του.

Συλλογικές πρακτικές, οι λιτανείες σύμφωνα με τον Eliade η κοινότητα βρίσκεται μοιρασμένη μεταξύ δυο κόσμων, του οικείου που είναι στο εσωτερικό των ορίων της και του εχθρικού που είναι πέρα από αυτά. Ωστόσο, με αυτές τις συλλογικές κινήσεις, τις λιτανείες οι χώροι αυτοί που βρίσκονται περά από τα οικεία όρια καθαγιάζονται.

«Οι αφηγηματικοί χάρτες» Σύμφωνα με τον Gell ορίζονται έτσι οι εικόνες εκείνες που σχηματίζονται στο νου μας ως βιωματικές εμπειρίες και χαρτογραφούνται με τέτοιο τρόπο που δημιουργούν νοητικούς χάρτες στο χρόνο.

Μύθος - Durand Σύμφωνα με τον Durand, «μύθος είναι ένα δυναμικό σύστημα συμβόλων, αρχέτυπων και σχημάτων, ένα δυναμικό σύστημα που κάτω από την επιρροή ενός ‘σχήματος’ τείνει να γίνει αφήγηση.»

Μύθος - εθνολόγοι μύθος είναι η αναπαραστατική όψη μιας τελετουργικής πράξης

Μύθος είναι οποιαδήποτε αφήγηση η όποια γίνεται αντιληπτή ως αληθινή στο εσωτερικό μιας συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας, όπου ο ‘κόσμος’ αποτελεί συνδυασμό φύσης και υπερφυσικού ενώ η ‘θεωρία’ το σύστημα αξίων και δοξασιών μέσα από το οποίο η κοινότητα προσλαμβάνει τελικά τον εαυτό της και τον κόσμο.

Επινοημένη παράδοση Σύμφωνα με τον Hobsbawn οι Λειψοί αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας επινοημένης παράδοσης αφού οι αφηγήσεις τους δεν μπαίνουν σε ένα ιστορικό πλαίσιο άλλα επινοούνται ή καλύτερα τοποθετούνται στο εσωτερικό μιας μυθικής ή ιερής παράδοσης.

Παραδοσιακή παράδοση- Επινοημένη παράδοση Παραδοσιακή παράδοση: τα έθιμα μεταβάλλονται αργά όπως και η ζωή Επινοημένη παράδοση: τα έθιμα επαναλαμβάνονται στερεοτυπικά χωρίς αλλαγές.

Ερωτήματα: Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιες επινοημένες παραδόσεις; Αν ναι, ποιές; Κατά τη γνώμη σας επηρεάζει η τεχνολογία και τα νέα τεχνολογικά μέσα την παράδοση και τις αντιλήψεις των ανθρώπων; Σε ποιό βαθμό και γιατί; Γνωρίζετε αφηγηματικούς χάρτες; Ποιοί είναι αυτοί;

Ευχαριστώ!