ΛΟΙΜΩΞΗ (1) Εισαγωγή παθογόνου μικροοργανισμού στο σώμα, ο οποίος πολλαπλασιάζεται, καταστρέφει τους ιστούς και προκαλεί ασθένεια Άλλες σημαντικές έννοιες: αποικισμός, ξενιστής, φλεγμονή, ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, τοξίνη, (αν)αερόβια, καλλιέργεια, χρώση Gram Φυσιολογική χλωρίδα: ανώτερο αναπνευστικό, δέρμα, λεπτό/παχύ έντερο, κόλπος - δυνητικά παθογόνα: προκαλούν λοίμωξη μόνο επί πτώσης των αμυντικών μηχανισμών ή όταν βρεθούν σε σημεία εκτός των φυσιολογικών

Παθογόνα: ιοί, βακτήρια, πρωτόζωα, μύκητες Λοιμογόνος δύναμη: η ικανότητα προσβολής ξενιστή Παθογονικότητα: η ικανότητα πρόκλησης έκδηλης λοίμωξης Περίοδος μεταδοτικότητας (επώαση) Προφυλακτική αντιβιοθεραπεία: υψηλή στάθμη αντιβιοτικού στους άσηπτους ιστούς που θα έρθουν σε επαφή με μικρόβια

ΛΟΙΜΩΞΗ (2) Απολύμανση, αποστείρωση (καταστροφή συνόλου παθογόνων), άσηπτη τεχνική Τρόποι μετάδοσης: αερογενώς, σταγονίδια, κατάποση (τρόφιμα-νερό), δέρμα, εκκρίσεις, ενοφθαλμισμός Ευάλωτοι ξενιστές: ηλικία, κατάσταση θρέψης, Σ.Δ., ηπατική/νεφρική νόσος, ανοσοκαταστολή, κακή υγιεινή, παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο, επεμβατικές πράξεις

ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Δέρμα: προστασία υποκείμενων ιστών, τα οξέα του ιδρώτα αναστέλλουν τη βακτηριακή ανάπτυξη Βλεννογόνοι πεπτικού, ουροποιογεννητικού, αναπνευστικού: εκκρίσεις (λυσοζύμη), κροσσοί (παγίδευση, απομάκρυνση παθογόνων) Οξύτητα στομάχου, κύτταρα Kupffer (ήπαρ), συμβιωτική χλωρίδα Πυρετός, λευκοκυττάρωση (φαγοκύτωση), ιντερφερόνες (ιοί)

Φλεγμονώδης αντίδραση: μολυσματικοί, μηχανικοί , χημικοί παράγοντες - ερυθρότητα, οίδημα, αύξηση θερμοκρασίας, πόνος - εξουδετέρωση παθογόνων, αποτροπή εξάπλωσης, ανάρρωση ιστών Ανοσοποιητική αντίδραση (εξειδικευμένη): χυμική-κυτταρική, αντιγόνο-αντίσωμα, ανοσοσφαιρίνη (υπεράνοση) Εμβόλια-οροί (ενεργητική-παθητική ανοσία)

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Ευπάθεια ασθενών: - χειρουργικές τομές, ενδαγγειακοί καθετήρες, σωλήνες (ΕΔΤ σωλήνας, Levine, Billau, ουροκαθετήρας), εμφυτεύματα (βαλβίδες, τεχνητές αρθρώσεις), ΙΜ ενέσεις, παρακεντήσεις, καταστολή ανοσοποιητικού

Μέτρα πρόληψης: - Χειρουργική ασηψία, αντισηπτικά - Απομόνωση ασθενή (προστασία ίδιου ή άλλων) - Παρακολούθηση για σημεία λοίμωξης - Σωστό-σχολαστικό πλύσιμο χεριών, χρήση γαντιών-μασκών - Διατήρηση ουροσυλλεκτών κάτω από το επίπεδο της ουροδόχου κύστης - Αλλαγή θέσης ασθενή, βαθιές αναπνοές, βήχας - Κατάλληλη φροντίδα δέρματος (ιδίως επί ακράτειας ούρων-κοπράνων), άσηπτη αλλαγή τραύματος - Προσοχή στα αιχμηρά - Χορήγηση αντιβιοτικών στο σωστό χρόνο/δόση

ΑΝΟΙΓΜΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΜΕΝΩΝ Καλή γνώση αρχών άσηπτης τεχνικής Έλεγχος ημερομηνίας αποστείρωσης Προσοχή στην επιμόλυνση αποστειρωμένου πεδίου Προσοχή στην έκχυση υγρών

ΥΓΙΕΙΝΗ (1) Πρακτική εφαρμογή κανόνων καθαριότητας, διατήρηση υγείας: - κοινωνικό-πολιτισμικό υπόβαθρο, οικονομική κατάσταση, επίπεδο γνώσεων, ικανότητα προσωπικής φροντίδας (γνωστική-κινητική), προτιμήσεις Λουτρό: - Καθαρισμός δέρματος, απομάκρυνση εκκρίσεων - Δημιουργία αίσθησης ευεξίας, διέγερση κυκλοφορίας αίματος - Ασφάλεια, αξιοπρέπεια ασθενή, προστασία από κρύο, ενθάρρυνση αυτονομίας

Λουτρό επί κλίνης: - Λεκάνη με θερμό νερό, σαπούνι, πετσέτες καθαρισμού, ειδικό αδιάβροχο υπόστρωμα, καθαρά κλινοσκεπάσματα, σακούλα για μολυσμένο υλικό, πάνα, επιθέματα - Κλείσιμο πόρτας-παραθύρων, ρύθμιση θερμοκρασίας - Επιθυμητό ύψος κλίνης, προστασία καθετήρων, σωλήνων

ΥΓΙΕΙΝΗ (2) Λουτρό στο μπάνιο: - Χειρολαβές, αντιολισθητικά πατάκια, γνώση χειρισμού βρύσης, - Προσοχή σε ιστορικό ζάλης/λιποθυμιών - Αποφυγή παρατεταμένης παραμονής, καθαρισμός χώρου μετά το λουτρό

Ηλικιωμένοι: - Μειωμένη εφίδρωση: δε χρειάζεται καθημερινό λουτρό - Λεπτό, ξηρό δέρμα: χλιαρό νερό, κατάλληλο σαπούνι, αποφυγή ερεθισμών, ενυδάτωση δέρματος - Αυξημένη ευπάθεια σε υποθερμία: ρύθμιση θερμοκρασίας - Αυξημένη προσοχή για τραυματισμούς (προβλήματα όρασης, αδύναμοι μύες) Καθαρισμός μαλλιών επί κλίνης: - Σαμπουάν που δε χρειάζεται ξέπλυμα: ψεκάζεται στα μαλλιά, δεν απαιτεί νερό, το βούρτσισμα απομακρύνει ακαθαρσίες, λιπαρότητα

ΥΓΙΕΙΝΗ (3) Καθαρισμός περινέου: - Αμηχανία, επικοινωνία με ασθενή - Κινήσεις με φορά από ηβική χώρα προς τον πρωκτό (αποφυγή επιμόλυνσης) Φροντίδα στόματος διασωληνωμένου ασθενή επί κλίνης: - Συνιστάται κάθε 8 ώρες ή συχνότερα: ξήρανση εκκρίσεων, δυσοσμία, παρεμπόδιση αναπνοής - Χρήση αναρρόφησης για την απομάκρυνση υγρών από το στόμα, τοποθέτηση πετσέτας κάτω από το κεφάλι - Χρήση οδοντόβουρτσας, οδοντόκρεμας, στοματικού διαλύματος, γλωσσοπίεστρου

Φροντίδα τεχνητών οδοντοστοιχιών Ξύρισμα: κατά τη φορά τριχών, σκούπισμα με πετσέτα Φροντίδα οφθαλμών: χορήγηση ενυδατικών σταγόνων - επί δημιουργίας κρούστας, τοποθετείται θερμό επίθεμα για λίγα λεπτά και καθαρίζεται η κρούστα - γυαλιά, φακοί επαφής, τεχνητός οφθαλμός

ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΙΣ Έλκος λόγω τοπικής παρεμπόδισης κυκλοφορίας αίματος (ωχρότητα) Παράγοντες κινδύνου για έλκη: - παρατεταμένη κατάκλιση, πτώση επιπέδου συνείδησης: μειωμένη κινητικότητα λόγω παράλυσης, κώματος, επέμβασης κάτω άκρων, παραμονής στη ΜΕΘ κλπ. – πίεση σε περιοχές δέρματος πάνω από οστικές προεξοχές - ελλιπής θρέψη, αφυδάτωση: εύκολος τραυματισμός δέρματος, διαταραχή επούλωσης - απώλεια ελέγχου σφιγκτήρων εντέρου ή κύστης: υγρασία δέρματος, μολύνσεις, τραυματισμοί - έντονη εφίδρωση, οίδημα, παχυσαρκία

ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ (1) Στάδιο Ι: περιοχή ερυθρού χρώματος ή κηλιδωμένου δέρματος που δε γίνεται ωχρό κατά την άσκηση πίεσης – συχνά συνυπάρχουν υψηλή θερμοκρασία, οίδημα, σκλήρυνση - δύσκολη η αξιολόγηση σε ασθενείς με σκουρόχρωμο δέρμα - συνήθως επιφανειακή βλάβη, πιθανή βαθύτερη Στάδιο ΙΙ: ολικού πάχους απώλεια δέρματος (επιδερμίδα, χόριο) – ρηχός κρατήρας, περιφερειακό δέρμα θερμό

ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ (2) Στάδιο ΙΙΙ: ολικού πάχους απώλεια δέρματος – βαθύς κρατήρας ως τη μυϊκή περιτονία με βλάβη ή νέκρωση υποκείμενου ιστού - συχνή η βακτηριακή λοίμωξη έλκους - συχνή η βλάβη περιφερειακών ιστών Στάδιο ΙV: ολικού πάχους απώλεια δέρματος με εκτεταμένη νέκρωση ιστών, βλάβη μυών, οστού - εκτεταμένη λοίμωξη, συριγγώδεις πόροι - σχηματισμός εσχάρας: μαύρου χρώματος στιβάδα σκληρού, νεκρωμένου ιστού

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ Αλλαγή θέσης ασθενή τουλάχιστον κάθε 8 ώρες Τακτικός έλεγχος, έγκαιρος εντοπισμός περιοχών δέρματος με προβληματική κυκλοφορία αίματος Χρήση μέσων που μειώνουν την πίεση στα επικίνδυνα σημεία: στρώματα, επιθέματα αφρού Αποφυγή μηχανικού τραυματισμού από την εφαρμογή στηριγμάτων, συνδετήρων ή νάρθηκα Αποφυγή εγκαυμάτων από εφαρμογή παγοκύστεων, θερμοφόρων Φροντίδα για την αποκατάσταση κυκλοφορίας αίματος στις προβληματικές περιοχές: - εντριβή με οινόπνευμα κάνοντας κυκλική κίνηση με φορά προς τα έξω, - δεν τρίβεται η ερυθρή περιοχή (προσωρινή βλάβη), αλλά η γύρω περιοχές, - αποφεύγεται η τριβή ακριβώς πάνω από οστικές προεξοχές Παροχή επαρκούς θρέψης, χορήγηση επαρκούς όγκου υγρών

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΟΥΡΩΝ (1) Μέση ωριαία αποβολή:0,5cc/kgr βάρους – αναγκαία η αποβολή τουλάχιστον 600cc ούρων / 24ωρο Παράγοντες που επηρεάζουν τη διούρηση: - προσλαμβανόμενος όγκος υγρών, απώλειες υγρών (εφίδρωση, έμετοι, διάρροια), νευρομυικές διαταραχές, έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης (stress, Κ.Ε.Κ.) Χαρακτηριστικά φυσιολογικών ούρων: - χροιά: ωχροκίτρινη (συμπύκνωση-αραίωση, αιματουρία, χολερυθρίνη, τροφές) - διαυγή ή ελαφρά θολερά: αυξημένη θολερότητα επί ουρολοίμωξης ή πρωτεϊνουρίας - οσμή αμμωνίας: έντονη επί ουρολοίμωξης, άλλη οσμή επί κετονουρίας, λήψης τροφών Ανουρία (<100cc / 24ωρο), ολιγουρία (<400cc / 24ωρο): οξεία νεφρική ανεπάρκεια, επίσχεση ούρων (απόφραξη) Δυσουρία: δυσφορία/πόνος κατά την ούρηση - λοίμωξη ή τραύμα Νυκτουρία: ούρηση >2 φορές κατά τον ύπνο

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΟΥΡΩΝ (2) Ακράτεια ούρων: ακούσια διαφυγή, κυρίως νευρομυικά αίτια Πολυουρία: μη δικαιολογημένη αποβολή >1500cc / 24ωρο – σακχαρώδης/άποιος διαβήτης, μειωμένη παραγωγή αντιδιουρητικής ορμόνης pH ούρων (σε πρόσφατα ούρα): όξινο, 4,5-8, αλκαλικά επί λοιμώξεων Εξέταση ούρων: πρόσφατα πρωινά ούρα σε καθαρό δοχείο, διατηρούνται το ψυγείο με συντηρητική ουσία Για μικροβιολογική εξέταση: - καλός καθαρισμός με σαπούνι και νερό της βαλάνου (άνδρες) ή των έξω γεννητικών οργάνων με κατεύθυνση προς τον πρωκτό (γυναίκες), - τα αρχικά ούρα απορρίπτονται, τα επόμενα συλλέγονται σε αποστειρωμένο δοχείο χωρίς συντηρητική ουσία Λήψη ούρων 24ώρου για ποσοτικές αναλύσεις: προσδιορισμός ηλεκτρολυτών, πρωτεϊνών, έμμορφων στοιχείων, ορμονών, σακχάρου, ουρίας, μολύβδου

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΟΥΡΩΝ (3) Παθολογικά συστατικά ούρων: - χολερυθρίνη (απόφραξη χοληφόρων), - αιμοσφαιρίνη (ενδαγγειακή αιμόλυση), - ερυθρά αιμοσφαίρια (αιματουρία, πυελονεφρίτιδα, ουρολιθίαση, καρκίνος), - λεύκωμα (φυσιολογικά μη μετρήσιμο, νεφρίτιδα), - γλυκόζη (αρρύθμιστος Σ.Δ.), - κετονοσώματα (καταβολισμός λίπους, διαβητική κετοξέωση, ασιτία), - πύο (κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα), - κύλινδροι (έμμορφα στοιχεία με το σχήμα του αυλού του εσπειραμένου σωληναρίου, νεφρίτιδα) Τοποθέτηση σκωραμίδας