ΕΡΠΗΤΟΪΟΙ

HERPESVIRIDAE

Herpesviruses

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ονομα : Έρπης –ερπύζω (Ιπποκράτης ) Παραμονή σε λανθάνουσα κατάσταση σε διάφορα κύτταρα του οργανισμού Κλινική εικόνα δευτερολοίμωξης διαφέρει σημαντικά από της πρωτολοίμωξης → ανεμοβλογιά/ζωστήρας

Γενικά χαρακτηριστικά Βίριο: Σφαιροειδές, διαμέτρου περίπου 150 – 200 nm Πυρηνικό οξύ: Διπλή ταινία DNA ( ds DNA ) μ.β. 100 x 106 Daltons Καψίδιο: Εικοσαεδρικό, διαμέτρου 100 – 130nm Καψομερίδια: 162 προέχοντα καψομερίδια, φέροντα κεντρική οπή Ελυτρο

MΟΡΦΟΛΟΓΙΑ 150 -200 nm

Ιοί απλού έρπητα Herpes Simplex Virus, HSV Πιθανότητα επικάλυψης

Τρόπος μετάδοσης-Επιδημιολογία HSV 1 : - Άμεση επαφή με βλεννογόνους - Πρώτη λοίμωξη στην παιδική ηλικία - 70-90% των εφήβων θετικά αντισώματα HSV 2 : - Σεξουαλική επαφή - Έκρηξη κατά την εφηβεία, με την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας

Παθογένεια Κύτταρα στόχοι: Επιθηλιακά κύτταρα βλεννογόνων Έλυτρο: 11 γλυκοπρωτεΐνες υπεύθυνες για προσρόφηση, διείσδυση και απελευθέρωση του ιού→ gB & gD (κοινοί), gG (ειδική) Πρωτογενής λοίμωξη: προσβολή αγγειακού ενδοθηλίου του δέρματος → νέκρωση επιθηλιακών κυττάρων → φλεγμονή → φυσαλίδες → αναπαραγωγή του ιού στο υγρό αυτών Κύτταρα στόχοι: Επιθηλιακά κύτταρα βλεννογόνων

Παθογένεια Λανθάνουσα κατάσταση: Μέσω των νευρικών αξόνων μετά την πρωτολοίμωξη → Ο HSV1 μεταφέρεται στα αισθητικά νευρικά γάγγλια του τριδύμου → Ο HSV2 σε ιερά και οσφυϊκά γάγγλια Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις σε περιπτώσεις : - κρυολόγημα - πυρετός - έκθεση σε ήλιο - έμμηνος ρήση - stress

Κλινικές εκδηλώσεις Πρωτογενής λοίμωξη HSV1 Ερπητική ουλοστοματίτιδα - σε παιδιά 6 μηνών – 5 ετών - χρόνος επώασης 3 – 6 ημέρες - φυσαλιδοελκωτικές βλάβες σε ούλα, βλεννογόνο στόματος, πυρετός, δυσφαγία Ερπητική παρωνυχίτιδα Ερπητική επιπεφυκίτιδα & κερατίτιδα Ερπητικό έκζεμα Kaposi - επιμόλυνση προυπάρχοντος εκζέματος με HSV1 σε παιδιά -  θνητότητα Οξεία εγκεφαλίτιδα -  πυρετός, κεφαλαλγία, σύγχυση - >70% θνητότητα χωρίς θεραπεία -  ποσοστό μόνιμων νευρολογικών βλαβών Γενικευμένη ερπητική λοίμωξη - διάχυτες αγγειακές βλάβες δέρματος, προσβολή ιστών και οργάνων

Ερπητική ουλοστοματίτιδα Η πιο συχνή εκδήλωση πρωτοπαθούς ερπητικής λοίμωξης Πόνος και αιμορραγία των ούλων Ελκη 1 - 8 mm με νεκρωτική εσχάρα Πυρετός Διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες Διάρκεια 13 ημέρες Αυτοΐαση

Κλινικές εκδηλώσεις Πρωτογενής λοίμωξη HSV 2 Έρπητας γεννητικών οργάνων - χρόνος επώασης 2 – 20 ημέρες - φυσαλιδοελκωτικές βλάβες στα γεννητικά όργανα και περιπρωκτική χώρα - δυσουρία - πολύ συχνές υποτροπές Νεογνικός έρπητας - κατά τη διάρκεια του τοκετού - περιορισμένος σε δέρμα, μάτια, και βλεννογόνους ή προσβολή του ΚΝΣ ή γενικευμένη λοίμωξη ( θνητότης 70% )

Oφθαλμικός έρπης Πρωτοπαθής λοίμωξη Συνήθως σε παιδιά ή νεαρούς ενήλικες Μονόπλευρη βλεφαροεπιπεφυκίτιδα Συρρέουσες φυσσαλίδες με υγρό γύρω από το ένα μάτι Κόκκινο μάτι Προωτιαία λεμφαδενίτιδα Φωτοφοβία Σπάνια στικτή κερατίτιδα

Κλινικές εκδηλώσεις Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις Κλινικές εκδηλώσεις Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις Hπιότερη κλινική εικόνα λόγω ύπαρξης αντισωμάτων ◊ Επιχείλιος έρπητας τοπικός πόνος, αίσθημα καύσου, κνησμός σε ανοσοκατασταλμένους επέκταση σε πρόσωπο και οισοφάγο ◊ Δενδριτική κερατίτιδα Προοδευτική βλάβη του κερατοειδή→  όραση → τύφλωση

Oφθαλμικός έρπης ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗ Μέση ηλικία 50-60 έτη Επιθηλιακή κερατίτιδα κ.ά Χαρακτηριστικά έλκη: Δενδριτικό έλκος Γεωγραφικό έλκος

Ερπητική εγκεφαλίτιδα Νεογνική : θνητότης σχεδόν 100%. Τοπική νόσος: Kυρίως ο κροταφικός λοβός. Χωρίς θεραπεία θνητότης 70% Συνιστάται aμεση iv χορήγηση acyclovir

Εργαστηριακή διάγνωση Ανίχνευση του ιού με PCR ή άμεσο ανοσοφθορισμό σε : υγρό φυσαλίδων, δέρμα, σάλιο, ξέσμα κερατοειδούς, ΕΝΥ, τεμάχιο βιοψίας εγκεφάλου Απομόνωση του ιού σε κυτταροκαλλιέργειες ( στρογγύλεμα κυττάρων ) Ορολογική διάγνωση: ανεύρεση ειδικών αντισωμάτων –IgM στην πρωτογενή λοίμωξη - IgG στην υποτροπιάζουσα (  τίτλου σε 2 λήψεις σε διάστημα 2 εβδομάδων )¨? Στην ερπητική εγκεφαλίτιδα : PCR

HSV Kυτταροκαλλιέργεια

Θεραπεία Ακυκλοβίρη : αναστέλει τη σύνθεση ιικού DNA. Τοπική και συστηματική χορήγηση Φωσκαρνέτη επί αντοχής στην ακυκλοβίρη Τριφθοριουριδίνη σε ερπητική κερατίτιδα

Ιός Ανεμοβλογίας – Έρπητα Ζωστήρα, Varicella – Zoster Virus, VZV HHV - 3

Τρόπος μετάδοσης - Επιδημιολογία Μετάδοση μέσω αναπνευστικού συστήματος Επιδημίες κατά τη διάρκεια χειμώνα – άνοιξης Αφορά παγκοσμίως κυρίως την παιδική ηλικία

Παθογένεια Πολλαπλασιασμός στο αναπνευστικό σύστημα και τα επιχώρια λεμφογάγγλια Περίοδος επώασης 14 ημέρες Αιματογενώς μεταφορά σε όλο το σώμα

Κλινική εικόνα Πρωτοπαθής λοίμωξη Κλινική εικόνα Πρωτοπαθής λοίμωξη Ανεμοβλογιά : Περίοδος επώασης 14 – 16 ημέρες Κλινική εικόνα: ήπια πυρετική κίνηση φυσαλιδώδες εξάνθημα δέρματος και βλεννογόνων →κεντρομόλος κατανομή (κηλίδες→ βλατίδες →φυσαλίδες →φλύκταινες ) Επιπλοκές : πνευμονία, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα

VZV

Κλινική εικόνα Δευτεροπαθής λοίμωξη Κλινική εικόνα Δευτεροπαθής λοίμωξη Έρπητας Ζωστήρας ( Shingles) Συχνότερη εντόπιση : Πλευρική - γαγγλιακές ρίζες νωτιαίου μύελου Κρανιακή – οφθαλμικό νεύρο, τρίδυμο Επιπλοκές : Νευραλγία Φαινόμενα παράλυσης

Οφθαλμικός Ερπητας Ζωστήρας(Shingles) Κλινική εικόνα: Εμφάνιση φυσσαλίδων στο μισό μέτωπο, γύρω από το μάτι και Το ακρορρύνιο Έντονος πόνος

Συγγενής VZV Kατά τις πρώτες 20 εβδ.κύησης,3% πιθανότητες μετάδοσης στο έμβρυο Υποπλασία άκρων Βλάβες οφθαλμών και ΚΝΣ Θάνατος κατά την νεογνική ζωή

Εργαστηριακή διάγνωση Κλινικά δείγματα : υγρό φυσαλίδας, επίχρισμα από βλάβη, ξέσμα δέρματος,ΕΝΥ, υλικό βιοψίας Ανίχνευση του ιού - άμεσος ανοσοφθορισμός ( ευαισθησία 90% ) - κυτταρολογική εξέταση ( πολυπύρηνα γιγάντια κύτταρα και ενδοπυρηνικά έγκλειστα ) - PCR Απομόνωση του ιού - κυτταροκαλλιέργεια ( ευαισθησία 40% ) Ορολογικές εξετάσεις - Elisa - Έμμεσος ανοσοφθορισμός - Latex

KΥΤΤΑΡΟΠΑΘΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ VZV

Ανοσιακή απάντηση σε λοίμωξη από VZV

Θεραπεία – Πρόληψη Ακυκλοβίρη Εμβόλιο Ανοσοσφαιρίνη ( από πλάσμα με υψηλούς τίτλους αντισωμάτων ), σε έγκυες, νεογέννητα, ανοσοκατασταλμένους, εντός 10 ημερών από την έκθεση

Ebstein Barr (EBV) HHV-4

Τρόπος μετάδοσης-επιδημιολογία Μεταδίδεται μέσω των στοματοφαρυγγικών εκκρίσεων Προσβάλει > 95% του παγκόσμιου πληθυσμού Στις αναπτυσόμενες χώρες & κατώτερες κοινωνικές τάξεις προσβάλει μικρότερες ηλικίες

Παθογένεια Μολύνει τα επιθηλιακά κύτταρα του στοματοφάρυγγα και τα B λεμφοκύτταρα της περιοχής (υποδοχέας CD 21) Βασικές ιδιότητες του ΕΒV για την παθογένεια της νόσου : 1. Μεταμόρφωση των λεμφοκυττάρων in vitro σε λεμφoβλαστοειδείς κυτταρικές σειρές 2. Παραμονή του ιού σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα στα Β λεμφοκύτταρα του περιφερικού αίματος.

Κλινικά σύνδρομα Λοιμώδης μονοπυρήνωση Τριχωτή λευκοπλακία της γλώσσας σε ασθενείς με ΑΙDS Κακοήθεις νεοπλασίες Λέμφωμα Βurkitt Καρκίνος του ρινοφάρυγγα XLP-Λεμφοϋπερπλαστικό σύνδρομο Θανατηφόρος γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια κυρίως σε ανοσοκατασταλμένους →75% θνητότητα, κίνδυνος υπογαμμασφαιριναιμίας και λεμφώματος στους επιζώντες Σύνδρομο χρόνιας μονοπυρήνωσης

Λοιμώδης μονοπυρήνωση Λοιμώδης μονοπυρήνωση : συχνά αυτοϊώμενο σύνδρομο, προσβάλει έφηβους και νεαρούς ενήλικες Κατά την παιδική ηλικία η νόσος συνήθως διαδράμει ασυμπτωματικά Χρόνος επώασης 15 – 20 ημέρες

Κλινική εικόνα Φαρυγγίτιδα Φυσική εξέταση : Παρατεταμένη κόπωση Πυρετός Αρθραλγίες- Μυαλγίες Ναυτία –Ανορεξία – Εμετοι Φυσική εξέταση : Ερυθρότητα και πετέχειες στη στοματική κοιλότητα Κάλυψη των αμυγδαλών από παχιά λευκή μεμβράνη ( Δ.Δ βHSGB) Γενικευμένη αδενίτιδα Ηπατο-σληνομεγαλία Αμφοτερόπλευρο οίδημα του άνω βλεφάρου (σημείο Hoagland) μόνο κατά τις πρώτες ημέρες τις νόσου

Επιπλοκές Ηπατίτιδα Περικαρδίτιδα Προσβολή ΚΝΣ Σύνδρομο Guillen-Barre Αιμολυτική αναιμία Θρομβοπενική πορφύρα Ρήξη σπληνός Απόφραξη αεροφόρων οδών

Aντιγόνα του EBV VCA, καψιδικό αντιγόνο.Εμφανίζεται κατά τον πολλαπλασιασμό του ιού στα κύτταρα ΕΑ, πρώιμο αντιγόνο, είναι το πρώτο που συνθέτουν τα κύτταρα κατά την επαφή με τον ιό EA-D (διάχυτο στο κύτταρο ) ΕΑ-R (στη συσκευή Golgi ) ΕΒΝΑ 1, 2: Πυρηνικό αντιγόνο Αντιγόνο της μεμβράνης (MA) των κυττάρων που έχουν μολυνθεί από τον ιό Αντιγόνο αναγνώρισης των λεμφοκυττάρων που έχουν μολυνθεί από τον ιό (LYDMA) Αντιγόνο περιβλήματος του ιού

Αντισωματική απάντηση σε EBV λοίμωξη

Εργαστηριακή διάγνωση Αιματολογική εικόνα λευκά λεμφοκύτταρα (άτυπα λεμφοκύτταρα 10-25%) και μεγάλα μονοπύρηνα. αιμοπετάλια αύξηση ηπατικών ενζύμων Ανίχνευση του ιού με μοριακές μεθόδους (PCR) Δείγματα στα οποία μπορεί να ανιχνευθεί ο ιός είναι : Φαρυγγικό έκπλυμα Ολικό αίμα – ορός - πλάσμα Λευκά αιμοσφαίρια Ιστικά τεμάχια από : λεμφαδένες, σπλήνα, ήπαρ, εγκέφαλο και όγκους Εγκεφαλονωτιαίο υγρό Ηλεκτρονικό μικροσκόπιο μόνο στη τριχώτη λευκοπλακία της γλώσσας Ορολογικές εξετάσεις Aνίχνευση αντισωμάτων έναντι των αντιγόνων του ιού: Εμμεσος ανοσοφθόρισμος,ELISA

Εργαστηριακή διάγνωση Ετερόφιλα αντισώματα Μέθοδος Paul-Bunnel Δοκιμασία latex επί πλακός (Monotest-Monospot) Ευαισθησία 75%, ειδικότητα >90% Στην αρχή της νόσου το monotest μπορεί να είναι αρνητικό Μπορεί να παραμείνουν θετικά σε χαμηλά επίπεδα μέχρι ένα χρόνο Αίτια ψευδώς θετικού monotest: τοξοπλάσμωση, λέμφωμα, ερυθρά

Αξιολόγηση ορολογικής ανίχνευσης αντισωμάτων έναντι των EBV Ag IgG VCA IgM IgA EA-D IgG EA-R EBNA IgG Απουσία λοίμωξης - Πρωτοπαθής λοίμωξη +++ ++++ ++ ± Πρόσφατη λοίμωξη Παρελθούσα λοίμωξη Χρόνια λοίμωξη

Κυτταρομεγαλοιός, CMV 1904 γνωστή ως νόσος μεγάλων κυτταρικών εγκλείστων 1956 απομονώθηκε σε κυτταροκαλλιέργειες

Τρόπος μετάδοσης-Οικολογία-Επιδημιολογία Aνευρίσκεται σε : σάλιο, ούρα, αίμα, κόπρανα,σπέρμα, τραχηλικό έκκριμα και μητρικό γάλα Μετάδοση : φιλί, συνουσία, μετάγγιση ή μεταμόσχευση από ( + ) δότη, από τη μητέρα στο κύημα διαπλακουντιακά ή στον τοκετό Συχνότητα οροθετικών στην Ελλάδα 90 %

Παθογένεια Προσβολή των επιθηλιακών κυττάρων, σιελογόνων αδένων, νεφρικών επιθηλίων, γεννητικών οργάνων Πολλαπλασιάζεται βραδέως γι’ αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική

Κλινικά σύνδρομα Πρωτοπαθής λοίμωξη σε ανοσοεπαρκή άτομα Επώαση 4-8 εβδομάδες Συνήθως ασυμπτωματική Ήπιο κλινικό σύνδρομο, όμοιο με της λοιμώδους μονοπυρήνωσης Χαρακτηριστικός απογευματινός πυρετός μεγάλης διάρκειας

Κλινικά σύνδρομα Ηπατίτιδα, σε ασθενείς με λευχαιμία-λέμφωμα Πνευμονία, σε μεταμοσχευμένους (αίτιο απόρριψης μοσχεύματος ) Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα, εγκεφαλίτιδα, σε ασθενείς με AIDS

1) Συγγενείς και περιγεννητικές λοιμώξεις Κλινικά σύνδρομα 1) Συγγενείς και περιγεννητικές λοιμώξεις Αντίθετα στην μετάδοση κατά ή μετά τον τοκετό η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική

Εργαστηριακή διάγνωση (1 ) Αμεση αναζήτηση των τυπικών ενδοκυτταρικών εγκλείστων στα μολυσμένα κύτταρα Αναζήτηση του Αg pp65 στον πυρήνα των ουδετεροφίλων πολυμορφοπυρήνων του περιφερικού αίματος με μονοκλωνικά αντισώματα Ανίχνευση CMV –DNA με PCR Virology Laboratory, New-Yale Haven Hospital

Εργαστηριακή διάγνωση (2) Απομόνωση του CMV με συμβατική κυτταροκαλλιέργεια σε ανθρώπινους ινοβλάστες (gold standard ) : απαιτεί 4 εβδ. Ταχεία καλλιέργεια σε ειδικά φιαλίδια και ανίχνευση ιικών πρωτεινών στον πυρήνα των ινοβλαστών με DFA σε 24- 48 h Αναζήτηση ειδικών αντισωμάτων

Κυτταροπαθογόνος δράση του CMV

Αξιολόγηση ορολογικών εξετάσεων Αρχική λοίμωξη : παραγωγή IgΜ, IgG Επανενεργοποίηση χρόνιας λανθάνουσας λοίμωξης = πιθανή επανεμφάνιση IgM και αύξηση IgG

Θεραπεία Ακυκλοβίρη, δεν έχει δράση Γκανσικλοβίρη - στην χοριοαμφιβληστοειδίτιδα - σε λοιμώξεις σε ανοσοκατασταλμένους - δεν οδηγεί σε πλήρη ίαση Φωσκαρνέτη - μόνο σε ασθενείς με AIDS - υψηλή τοξικότητα

HHV-6 ,7 Βήτα ερπητοιοί Κύτταρα στόχοs :T λεμφοκύτταρα Μοιάζουν αντιγονικά Μετάδοση:σάλιο , θηλασμός

ΗUMAN HERPES VIRUS 6 (HHV-6) 1986 Προσβάλλει τα λεμφοκύτταρα όπως ο EBV Γένωμα παρόμοιο με CMV ( β-ερπητοιός ) Υπότυποι Α Β

HHV-6 ,7 Πρωτοπαθής λοίμωξη Παιδιά: Αιφνίδιο εξάνθημα ( Roseola ) Yψηλός πυρετός διάρκειας 3 ημερών → πτώση πυρετού → εξάνθημα Ενήλικες: Σύνδρομο παρόμοιο προς λοιμώδη μονοπυρήνωση

Αιφνίδιο εξάνθημα

Human Herpes Virus -8 1995 Δεν απομονώθηκε ο ιός.Ανιχνεύθηκαν aλληλουχίες DNA σε βλάβες από σάρκωμα Kaposi από ασθενείς με AIDS