Ο ρατσισμός μέσα από μάτια των παιδιών Ο ρατσισμός μέσα από μάτια των παιδιών Επίβλεψη: Κυρμελίδου Ποπη Δημητριάδου Ευτυχία 32ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης σχολικό έτος 2007-2008

Γενικά Προφίλ σχολείου: Το σχολείο λειτουργεί από το 1988. Το ποσοστό των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών/τριών ανέρχεται στο 80% περίπου. Προέρχονται από την Αλβανία, τη Ρωσία, τη Γεωργία και λιγότεροι από τη Βουλγαρία, την Αρμενία και τη μουσουλμανική μειονότητα. Η συμμετοχή του σχολείου σε εκπαιδευτικά προγράμματα, πέραν του ΕΠΠΑΣ, υπήρξε περιορισμένη τα τελευταία χρόνια.

Γενικά Προφίλ μαθητών/τριών: Το εκπαιδευτικό σχέδιο υλοποιήθηκε σε δύο τμήματα της Γ’ γυμνασίου του σχολείου. Στο Γ1 τμήμα δέκα μαθητές/τριες προέρχονται από τη Γεωργία, τη Ρωσία και την Αλβανία. Όλοι/ες οι παραπάνω μένουν στην Ελλάδα εδώ και δέκα περίπου χρόνια και έχουν φοιτήσει σε ελληνικό δημοτικό. Το Γ1 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα «καλό» από άποψη επιδόσεων τμήμα.

Γενικά Στο Γ3 τμήμα δεκαέξι από τους/τις μαθητές/τριες προέρχονται από τη Γεωργία, τη Ρωσία, την Αρμενία (1), τη Βουλγαρία (1), ενώ ένας μαθητής ανήκει στη μουσουλμανική μειονότητα. Οι μαθητές/τριες βρίσκονται στην Ελλάδα από μερικούς μήνες ως δέκα τρία χρόνια. Από άποψη επιδόσεων το τμήμα είναι μέτριο.

Γενικά Αρκετά από τα παιδιά είναι άνω των 15 ετών, είτε γιατί έχουν μείνει στάσιμοι σε μια από τις προηγούμενες τάξεις, είτε γιατί ήρθαν πρόσφατα στην Ελλάδα. Δύο από τους μαθητές είναι ενήλικες.

Στόχοι Εξάσκηση τόσο στην παραγωγή και κατανόηση γραπτού λόγου όσο και στην παραγωγή και κατανόηση προφορικού και βελτίωση των σχολικών επιδόσεων. Εξάσκηση στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο, με στόχο να αντιληφθούν οι μαθητές/τριες τη μάθηση ως μια ενεργητική και δημιουργική διαδικασία.

Στόχοι Συμμετοχή σε μεικτές ομάδες εργασίας (ως προς το φύλο, την καταγωγή και τη σχολική επίδοση), με σκοπό την αποδοχή του «άλλου» ως συνεργάτη στην κατάκτηση της γνώσης. Κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων, όπως αυτό του ρατσισμού, ως προβλημάτων που αφορούν όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως προέλευσης.

Στάδια Αφόρμηση του εκπαιδευτικού σχεδίου η 3η ενότητα του σχολικού βιβλίου της Γλώσσας της Γ’ γυμνασίου με τίτλο Είμαστε όλοι ίδιοι. Είμαστε όλοι διαφορετικοί. Ανάγνωση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Αλβανού συγγραφέα Γκαζμέντ Καπλάνι «Μικρό Ημερολόγιο Συνόρων», με θέμα την ψυχολογία του μετανάστη και των παιδιών των μεταναστών.

Στάδια Διεξαγωγή σχετικής με τα αποσπάσματα του βιβλίου συζήτησης. Διεξαγωγή σχετικής με τα αποσπάσματα του βιβλίου συζήτησης. Χωρισμός των μαθητών/τριών σε μεικτές ομάδες εργασίας. Επεξεργασία πέντε κειμένων του βιβλίου της Γλώσσας με θέμα το ρατσισμό, τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και γραμματικής.

Στάδια Παρουσίαση των σχετικών με τα κείμενα ασκήσεων, εντός και εκτός βιβλίου, που είχαν ανατεθεί στους/στις μαθητές/τριες. Διεξαγωγή σχετικής συζήτησης, κατά την οποία αποσαφηνίστηκε ο όρος «ρατσισμός» και επισημάνθηκαν τα είδη του.

Στάδια Εξάσκηση στην παραγωγή γραπτού λόγου με θέμα: Να περιγράψετε μια εμπειρία ρατσιστικής συμπεριφοράς που ζήσατε εσείς οι ίδιοι ή κάποιο άτομο του στενού οικογενειακού ή φιλικού σας περιβάλλοντος. Διόρθωση κειμένων από τις διδάσκουσες. Ανάγνωση των κειμένων από τους μαθητές στο σύνολο της τάξης. Σχολιασμός και διεξαγωγή σχετικής συζήτησης.

Αποσπάσματα (Κατερίνα, Αλβανία) Αυτή και η οικογένειά της βίωσαν πολύ δύσκολες καταστάσεις. Την κοπέλα δεν την αποδεχόταν κανείς στο σχολείο, ακόμα και παιδιά που ήταν από την ίδια χώρα με εκείνη δεν την πλησίαζαν, καθόταν συνεχώς μόνη της στα διαλείμματα... Το κοριτσάκι γυρνούσε σπίτι του από το σχολείο πάντα κλαίγοντας και έλεγε στους γονείς του πως δεν θέλει να ξαναπάει στο σχολείο και πως θέλει να γυρίσει στην πατρίδα του. (Κατερίνα, Αλβανία)

Αποσπάσματα Η δασκάλα που είχα δε με βοηθούσε αρκετά για να προχωρήσω κι εγώ με τα άλλα παιδιά. Αυτή πάντα πρόσεχε περισσότερο τα παιδιά που ήταν από εδώ. Έτσι με άφησε στην ίδια τάξη... Γι’ αυτό να μην φερόμαστε ρατσιστικά ενώ δε θέλουμε να μας φέρονται ούτε εμάς έτσι. (Μαρίνα, Ρωσία)

Αποσπάσματα (συνεχίζεται) Στο σχολείο τα παιδιά δε με δέχτηκαν. Ίσως επειδή είμαι από άλλη χώρα. Με κοιτούσαν από μακριά και μουρμούριζαν , ένιωθα πολύ άσχημα. Δεν ήθελα να ξαναπάω στο σχολείο, ούτε να βγω έξω και να μην ξέρω πώς είναι η ζωή σ’ αυτό το μέρος. Ένιωθα πως περίσσευα όπου και να πήγαινα όλοι θα είναι ίδιοι όπως στο σχολείο. (συνεχίζεται)

Αποσπάσματα (Νίνο, Ρωσία) Δεν μπορούσα να εκφράσω τη γνώμη μου, μια λέξη και όλα τα παιδιά γελούσαν. Να με ρωτάν από πού είμαι και να μουρμουρίζουν μεταξύ τους. Το μόνο που ήθελα ήταν να φύγω... Αν γινόταν κάτι στην τάξη πάντα εγώ έφταιγα και η κυρία έπαιρνε το μέρος τους, γιατί έλεγε πως αυτοί δε θα το έκαναν. (Νίνο, Ρωσία)

Αποσπάσματα (συνεχίζεται) Όταν ήρθα στην Ελλάδα για πρώτη φορά ένιωθα φόβο και ανασφάλεια, που ούτε οι γονείς μου δεν μπόρεσαν να με βοηθήσουν να ξεπεράσω. Όταν πήγα στο σχολείο, τα παιδιά δε με δέχτηκαν και δεν έκαναν παρέα μαζί μου. Τέσσερις μήνες με έβριζαν και με κορόιδευαν. Εγώ δεν μπορούσα να υπερασπιστώ τον εαυτό μου γιατί δεν ήξερα ελληνικά. (συνεχίζεται)

Αποσπάσματα Κατάλαβα ότι αυτή η ρατσιστική συμπεριφορά των παιδιών οφειλόταν στο γεγονός ότι αφού είμαι από άλλη χώρα είμαι διαφορετική από τους άλλους. (Αναχίντ, Βουλγαρία)

Αποσπάσματα Από την πρώτη έως την τρίτη δημοτική δημοτικού όλοι με αντιμετώπιζαν σαν ένα σκουπίδι. Η μητέρα μου με πήγαινε ως την πόρτα του σχολείου και μετά εγώ τριγυρνούσα μόνη στους δρόμους... Όλοι έχουμε ίσα δικαιώματα. Τι μαύρος, τι άσπρος, τι χριστιανός, τι μουσουλμάνος, τι Έλληνας, τι Αλβανός. (Βασιλίκα, Αλβανία)

Αποσπάσματα Καθώς περπατούσα μέσα στην εκκλησία, είδα ότι ο διευθυντής του Χ γυμνασίου έλεγε σε μια μαθήτρια: «Γιατί είσαι μέσα στην εκκλησία, αφού είσαι μουσουλμάνα; Γιατί κάνεις το σταυρό σου;». Την έπιασε από το χέρι και προσπάθησε να την βγάλει έξω από την εκκλησία. (Γκεβόρη, Αρμενία)

Αποσπάσματα Οι περισσότεροι καθηγητές και μαθητές, ως και γονείς μαθητών κρατούσαν κακία μέσα τους. Όσοι με έβλεπαν δε λέγανε ο Σουκρής ή ο μαθητής, λέγαν ο Τούρκος. (Σουκρή, Μουσουλμάνος)

Αποσπάσματα Κάθε φορά που κάτι γινόταν φταίγαμε εμείς ενώ δεν ήμασταν τα μόνα παιδιά στην πολυκατοικία. (Ολβέρα, Αλβανία)

Αξιολόγηση Παραγωγή γραπτού λόγου: τα παιδιά συνέθεσαν γραπτά τόσο τις εργασίες που ανατέθηκαν στις ομάδες, όσο και τα τελικά κείμενα, αποσπάσματα των οποίων παρατέθηκαν παραπάνω. Κατανόηση γραπτού: οι ομάδες ανέλαβαν να διαβάσουν και να κατανοήσουν κάποια από τα κείμενα του βιβλίου, που επιλέχτηκαν από τις καθηγήτριες.

Αξιολόγηση Παραγωγή προφορικού λόγου: τα κείμενα που διαβάστηκαν μέσα στην τάξη έδωσαν αρκετές φορές την αφορμή για συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας οι μαθητές/τριες εξέφραζαν απόψεις με βάση τις προσωπικές τους εμπειρίες. Στις συζητήσεις αυτές συμμετείχε η πλειοψηφία των μαθητών/τριών.

Αξιολόγηση Κατανόηση προφορικού: έγινε ανάγνωση των αποσπασμάτων από το βιβλίο του Καπλάνι. Οι μαθητές/τριες στο τελικό στάδιο του σχεδίου διάβασαν φωναχτά τα κείμενα που παρήγαγαν στην τάξη.

Αξιολόγηση Με τη συμμετοχή τους στο εκπαιδευτικό σχέδιο οι μαθητές/τριες παρουσίασαν σημαντική βελτίωση στα γραπτά τους κείμενα και στην προφορική τους επίδοση. Οι μαθητές/τριες αντιλήφθηκαν ότι η κατάκτηση της γνώσης μπορεί να γίνει μια ευχάριστη και δημιουργική διαδικασία και ότι η μάθηση είναι δυνατόν να συντελεστεί και μέσα στο πλαίσιο μιας ομάδας εργασίας.

Αξιολόγηση Μέσα από τη συμμετοχή σε μεικτές ομάδες εργασίας (ως προς το φύλο, την καταγωγή και τη σχολική επίδοση), οι μαθητές/τριες έμαθαν να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους και να ξεπεράσουν οποιαδήποτε προκατάληψη απέναντι στον «άλλο» ως συνεργάτη στην κατάκτηση της γνώσης.

Αξιολόγηση Οι μαθητές/τριες αντιλήφθηκαν ότι το πρόβλημα του ρατσισμού αφορά σε όλους, ανεξάρτητα από την εθνική καταγωγή και την πολιτισμική ταυτότητα. Μέσα από τις συζητήσεις προέκυψε ότι η διαφορετικότητα μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για συνεργασία, ευκαιρία για «διάλογο» μεταξύ πολιτισμών και προσόν για την κοινωνική ενσωμάτωσή τους.

Τέλος… Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους μαθητές των τμημάτων Γ1 και Γ3 του 32ου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης για τη συνεργασία τους!