10. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

10.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Η2Ο πλάσματος (16% του ECF, 8% του ολικού Η2Ο, 5-6% του Σ.Β.) Εξωκυτταρικό Η2Ο (ECF) (50% του ολικού Η2Ο, 30-35% του Σ.Β.) 60-70% Μεσοκυτταρικό Η2Ο (84% του ECF, 42% του ολικού Η2Ο, 25-30% του Σ.Β.) Ολικό Η2Ο σώματος (60-70% του Σ.Β.) Ενδοκυτταρικό Η2Ο (ICF) (50% του ολικού Η2Ο, 30-35% του Σ.Β.)

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Ενδοκυτταρικό Μεσοκυττάριος χώρος Πλάσμα Ημιπερατές κυτταρικές μεμβράνες

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ Υδροστατική πίεση (Να+) Υδροστατική πίεση (Να+) Κολλοειδοσμωτική πίεση (λευκωματίνες) Κολλοειδοσμωτική πίεση (λευκωματίνες) Λεμφαγγεία Διαπερατότητα μεμβράνης

10.2. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ (Ι) Μειωμένη συγκέντρωση H2O στον οργανισμό ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ H2O Ανορεξία Αδιψία ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ H2O Πεπτικό (έμετοι, διάρροια) Ούρα (π.χ. νεφρική ανεπάρκεια, σακχαρώδης διαβήτης Αίμα (αιμορραγία) Αν και η απώλεια Η2Ο μπορεί αρχικά να αφορά ένα μόνο «διαμέρισμα» (π.χ. το πλάσμα σε περίπτωση αιμορραγίας), με την πάροδο του χρόνου συνήθως εξισορροπείται ανάμεσα στον ενδοκυτταρικό, το μεσοκκυταρικό χώρο και το πλάσμα του αίματος

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ (ΙΙ) Ανώμαλη κατανομή H2O στον οργανισμό ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ H2O ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΞΩΑΓΓΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ H2O ΑΠΟ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΞΩΑΓΓΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ Αν και η συνολική συγκέντρωση Η2Ο στον οργανισμό μπορεί να είναι φυσιολογική, διαπιστώνονται συμπτώματα αφυδάτωσης σε ένα «διαμέρισμα» και συμφόρησης σε άλλο

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΞΩΑΓΓΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ Αυξημένη υδροστατική πίεση εξωαγγειακού υγρού Μειωμένη υδροστατική πίεση πλάσματος Μειωμένη κολοειδοσμωτική πίεση εξωαγγειακού υγρού Αυξημένη κολοειδοσμωτική πίεση πλάσματος Τα συχνότερα αίτια μετακίνησης νερού από τον εξωαγγειακό χώρο προς το πλάσμα είναι ιατρογενή

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΞΩΑΓΓΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ Αυξημένη υδροστατική πίεση πλάσματος (π.χ. υπερνατριαιμία) Μειωμένη υδροστατική πίεση εξωαγγειακού υγρού Μειωμένη κολοειδοσμωτική πίεση πλάσματος (π.χ. υπολευκωματιναιμία) Αυξημένη κολοειδοσμωτική πίεση εξωαγγειακού υγρού (π.χ. λεμφοίδημα) Αυξημένη διαπερατότητα τριχοειδών (π.χ. σηπτικό shock) Μειωμένη επαναρρόφηση εξωαγγειακού υγρού από τα λεμφαγγεία (π.χ. έντονη λεμφαδενομεγαλία)

10.3. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ ΕΞΩΑΓΓΕΙΑΚΟ Η2Ο Ελαστικότητα δέρματος Θέση οφθαλμών Θέση 3ου βλεφάρου Υγρασία βλεννογόνων ΕΝΔΟΑΓΓΕΙΑΚΟ Η2Ο Χρώμα βλεννογόνων Χ.Ε.Τ. Αιματοκρίτης Ολικές πρωτεΐνες στον ορό του αίματος Το καθένα από τα παραπάνω κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα που συνοδεύουν την αφυδάτωση μπορεί να οφείλεται και σε διάφορες άλλες παθολογικές καταστάσεις. Για το λόγο αυτό πρέπει να συνεκτιμούνται όλα μαζί.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Τεντώνουμε το δέρμα πάνω από τις ωμοπλάτες και το αφήνουμε να επανέλθει στη θέση του Μειωμένη Αφυδάτωση Απώλεια κολλαγόνων και ελαστικών ινών (π.χ. απίσχναση, υπερφλοιοεπινεφριδισμός, υπερήλικα ζώα)

Φυσιολογικά η πτυχή του δέρματος επανέρχεται άμεσα στην αρχική της θέση

ΘΕΣΗ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΚΑΙ 3ΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ Φυσιολογικά οι οφθαλμοί γεμίζουν τους οφθαλμικούς κόγχους και το 3ο βλέφαρο δεν προβάλλει Ενόφθαλμος-προβολή 3ου βλεφάρου Αφυδάτωση Απώλεια οπισθοβολβικού λίπους (π.χ.απίσχναση) Σύνδρομο Horner Μικροφθαλμία κλπ

Φυσιολογική θέση του οφθαλμού και του 3ου βλεφάρου στο Σ και τη Γ

Φυσιολογικά είναι υγροί ΥΓΡΑΣΙΑ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΩΝ Φυσιολογικά είναι υγροί Ξηροί βλεννογόνοι Αφυδάτωση Μορφολογικές και λειτουργικές διαταραχές σιαλογόνων-δακρυϊκών αδένων Δυσαυτονομία

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΝΔΟΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Ωχροί βλεννογόνοι λόγω μειωμένου ΚΛΟΑ (βλ. χροιά των βλεννογόνων) Αυξημένος Χ.Ε.Τ. λόγω μειωμένου ΚΛΟΑ (βλ. χρόνο επαναπλήρωσης των τριχοειδών) Αυξημένος αιματοκρίτης (βλ. αιματολογική εξέταση) Αυξημένη συγκέντρωση ολικών πρωτεϊνών στον ορό του αίματος λόγω αύξησης των λευκωματινών και των σφαιρινών (βλ. βιοχημικές εξετάσεις στον ορό του αίματος)

ΒΑΘΜΟΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Κλινικά ευρήματα <5% 5-7% Ήπια-μέτρια μείωση ελαστικότητας δέρματος, ήπια αύξηση Χ.Ε.Τ. 7-10% Σαφής μείωση ελαστικότητας δέρματος, ήπιος ενόφθαλμος-προβολή 3ου βλεφάρου, πιθανά ξηροί βλεννογόνοι, αύξηση Χ.Ε.Τ. >10% Έντονη μείωση ελαστικότητας δέρματος, ενόφθαλμος, προβολή 3ου βλεφάρου, ξηροί-ωχροί βλεννογόνοι, αύξηση Χ.Ε.Τ., πιθανά συμπτώματα ολιγαιμικής κατάπληξίας Κανένα Η μη διαπίστωση κανενός από τα παραπάνω συμπτώματα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ήπιας αφυδάτωσης (απώλεια νερού <5% του Σ.Β.)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΕΛΤΙΟΥ Χ