Ενδονυχίτιδα

Αιτιολογία Το εσωτερικό τοίχωμα της οπλής αποκολλάται από το συνδετικό ιστό, ο οποίος συνδέει το τοίχωμα με την 3η φάλαγγα. Το βάρος του αλόγου και οι δυνάμεις που ασκούνται στην οπλή κατά την κίνηση του ζώου, προκαλούν νέκρωση του χορίου της οπλής και της στεφάνης, με έντονο πόνο και χαρακτηριστική χωλότητα.

Ανατομικά στοιχεία της περιοχής Το εσωτερικό τοίχωμα της οπλής αποτελείται από 550-600 πρωτογενή πετάλια συνδετικού ιστού, το κάθε πρωτογενές πετάλιο αποσχίζεται σε 150-200 δευτερογενή πετάλια. Η συνολική επιφάνεια του εσωτερικού της οπλής του αλόγου υπολογίστηκε σε 1,3 m2, λόγω των πολυάριθμων πεταλίων.

Ο ρόλος των πεταλίων είναι η σύνδεση του εσωτερικού τοιχώματος της οπλής με το συνδετικό ιστό που καλύπτει την επιφάνεια της 3ης φάλαγγας. Η βασική μεμβράνη βρίσκεται μεταξύ των πεταλίων και του συνδετικού ιστού της επιφάνειας της 3ης φάλαγγας, αποτελείται από εξωκυττάριο υλικό (κολλαγόνο) και γλυκοπρωτεΐνη.

Φυσιοπαθολογία Σήμερα πιστεύεται ότι η ενδονυχίτιδα εξελίσσεται σε τρεις φάσεις. Φάση Ι ή φάση ανάπτυξης, λόγω ύπαρξης κάποιας άλλης νόσου (του γαστρεντερικού, του αναπνευστικού, του αναπαραγωγικού, του ουροποιητικού, του ενδοκρινικού ή του μυοσκελετικού) ή λόγω υπερβολικής κατανάλωσης υδατανθράκων, αρχίζει διαχωρισμός των πεταλίων από τη βασική μεμβράνη και το συνδετικό ιστό της 3ης φάλαγγας.

Η φάση αυτή διαρκεί από 8-40 ώρες ανάλογα και με το αίτιο. Η παρεντερική χορήγηση κορτικοστεροειδών, για την αντιμετώπιση κάποιας δερματικής πάθησης, μπορεί να οδηγήσει σε οξεία ενδονυχίτιδα. Φάση ΙΙ, κατά τη φάση αυτή εμφανίζεται πόνος και χωλότητα κατά τον τροχασμό και έχει αρχίσει η μετατόπιση της 3ης φάλαγγας, η οποία δε στηρίζεται πλέον φυσιολογικά.

Φάση ΙΙΙ, εάν το άλογο δεν πεθάνει από την ασθένεια που προκάλεσε τη χωλότητα, ανακάμπτει πλήρως ή μεταπίπτει στη χρόνια ενδονυχίτιδα. Διαβάθμιση χωλότητας κατά Obel, με βάση κλινικά χαρακτηριστικά. 1. Το ζώο μεταφέρει το βάρος του από το ένα πόδι στο άλλο, αλλά μετακινείται σχετικά φυσιολογικά. 2. Η χωλότητα είναι εμφανής, ειδικά σε στροφή, το άλογο βαδίζει με τα άκρα αλύγιστα και το βάδισμά του είναι διστακτικό.

3. Το ζώο είναι απρόθυμο να μετακινηθεί και αντιστέκεται στην ανύψωση του άκρου, γιατί η στήριξη στο ετερόπλευρο προκαλεί έντονο πόνο. 4. Το άλογο αποφεύγει να κινηθεί και συχνά είναι ξαπλωμένο. Τα αγγεία της οπλής είναι σε διαστολή κατά την εξέλιξη της βασικής νόσου και φαίνεται πως αυτό διευκολύνει την άφιξη των παραγόντων που προκαλούν την ενδονυχίτιδα (τοξίνες, ενδοτοξίνη).

Οι παράγοντες αυτοί φαίνεται πως οδηγούν στην απελευθέρωση μεταλοπρωτεϊνασών, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν αποδόμηση του συνδετικού ιστού και απόσύνδεση των πεταλίων από την επιφάνεια της 3ης φάλαγγας. Η βασική μεμβράνη και ο συνδετικός ιστός καταστρέφονται και το ίδιο ισχύει για τα τριχοειδή της περιοχής. Οι παραπάνω διεργασίες συμβαίνουν κατά τη φάση ανάπτυξης της νόσου.

Η απελευθέρωση της 3ης φάλαγγας από τους ιστούς που την συγκρατούν έχει ως αποτέλεσμα τη στροφή της σε σχέση με τον εγκάρσιο άξονα. Η στροφή αυτή οδηγεί σε αλλαγή της θέσης του επιμήκους άξονα της 3ης φάλαγγας, πτώση της κορυφής της και διείσδυση στο κεράτινο τμήμα της οπλής που έρχεται σε επαφή με το έδαφος.

Κλινική εικόνα Οξεία ενδονυχίτιδα Συνηθέστερα προσβάλλονται τα δύο πρόσθια άκρα, λιγότερο συχνά τα οπίσθια ή και τα τέσσερα άκρα. Το ζώο αρχικά μεταφέρει το βάρος του από το ένα άκρο στο άλλο ώστε να ανακουφίζεται, εάν πάσχει στα πρόσθια άκρα μεταφέρει τα οπίσθια προς τα εμπρός, ώστε να φέρουν εκείνα μεγαλύτερο μέρος του βάρους του σώματος.

Οι οπλές συχνά είναι θερμές, στις δακτυλικές αρτηρίες μπορεί να υπάρχει έντονος σφυγμός. Κατά την επίκρουση ή σύσφιγξη της οπλής και ειδικά του πρόσθιου τμήματός της, το ζώο μπορεί να εμφανίζει πόνο. Η χωλότητα στον τροχασμό γίνεται πιο έντονη όταν το ζώο υποβάλλεται σε απότομη στροφή. Όταν ο πόνος είναι πιο έντονος (φάση ΙΙ), το άλογο αρνείται να σηκώσει το άκρο και να στηριχτεί στο ετερόπλευρο.

Πατάει με το οπίσθιο τμήμα της οπλής (με την πτέρνα), όταν πιεστεί να περπατήσει κυρτώνει τη ράχη και κάνει μικρά βήματα, με τα οπίσθια άκρα κατά το δυνατόν πιο μπροστά (σε προσβολή μόνο των προσθίων). Όταν συνυπάρχει προσβολή και των τεσσάρων άκρων το ζώο αποφεύγει να κινηθεί, είναι ανήσυχο και συχνά κατακλίνεται κατά τη διάρκεια της νύκτας*.

Χρόνια ενδονυχίτιδα Μόνιμη χωλότητα, η σοβαρότητα της οποίας εξαρτάται από το βαθμό μετατόπισης της 3ης φάλαγγας. Η στροφή της 3ης φάλαγγας έχει ως αποτέλεσμα το άνω χείλος της (πυραμοειδής απόφυση) να προέχει στο δέρμα πάνω από τη στεφάνη της οπλής. Το κάτω χείλος της στρέφεται προς το πέλμα και προκαλεί νέκρωση του χορίου ή και διάτρηση της οπλής στην πελματιαία επιφάνειά της.

Κατά την προσεκτική εξέταση (εξονυχισμό) μπορεί να παρατηρηθεί μηνοειδής μωλωπισμός κοντά στη λευκή γραμμή και στα δύο άκρα.

Στη χρόνια μορφή παρατηρείται παραμόρφωση κατά την ανάπτυξη της οπλής (ασυνήθιστα μακριά οπλή).

Διάγνωση Το ιστορικό, η κλινική εικόνα και η προσεκτική εξέταση συχνά μας οδηγούν εύκολα στη διάγνωση. Η ακτινογράφηση, εκτός από τη συμβολή της στη διάγνωση μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη θέση της 3ης φάλαγγας και συνεπώς και για την πρόγνωση της νόσου.

Στις ακτινογραφίες μπορούμε να παρατηρήσουμε: αύξηση της απόστασης μεταξύ του πρόσθιου τοιχώματος της οπλής και του αντίστοιχου της 3ης φάλαγγας. Ακτινοδιαυγή περιοχή στην έσω επιφάνεια του πρόσθιου τοιχώματος της οπλής. Στροφή της 3ης φάλαγγας προς τα κάτω (κατά τον εγκάρσιο άξονα) και μείωση της φυσιολογικής απόστασης μεταξύ της κάτω επιφάνειάς της και του εδάφους.

Πρόγνωση Πολλά ζώα με οξεία ενδονυχίτιδα επανέρχονται πλήρως με την κατάλληλη θεραπεία, πρέπει όμως να αναπαυθούν και να παρακολουθούνται για υποτροπή. Εάν δεν υπάρχει στροφή της 3ης φάλαγγας και έντονος παλμός στις δακτυλικές αρτηρίες μπορούν να επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους 48 ώρες μετά το τέλος της θεραπείας. Εάν υπάρχει στροφή της 3ης φάλαγγας η πρόγνωση είναι επιφυλακτική.

Η εξέλιξη του ζώου εξαρτάται από το βαθμό της μετατόπισης και της στροφής και ακόμη και μετά το τέλος της θεραπείας μπορεί να παρουσιάζουν επεισόδια χωλότητας. Όταν η στροφή της 3ης φάλαγγας είναι μεγαλύτερη από 15° η πρόγνωση είναι δυσμενής. Όταν συνυπάρχει νέκρωση και μόλυνση του χορίου είναι απαραίτητη η χειρουργική διάνοιξη και η πρόγνωση είναι επιφυλακτική.

Θεραπεία Αντιμετώπιση πρωτογενούς πάθησης. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, phenylbutazone 2-4 mg/kg 2-3 φορές την ημέρα (ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά) flunixin, aspirin. Σκευάσματα τα οποία αυξάνουν την περιφερική κυκλοφορία: ACP (0,05-0,1 mg/kg). Βιταμινούχα συμπληρώματα, όπως η μεθειονίνη και η βιοτίνη.

Σημαντικά βοηθά η διορθωτική πετάλωση, η στήριξη της χελιδόνας και η μείωση του ύψους του πρόσθιου τοιχώματος της οπλής. Τοποθέτηση πετάλου τύπου «καρδιάς». Σε βαριά περιστατικά αφαίρεση του ραχιαίου τοιχώματος της οπλής.