4.1 Κοινωνικοί θεσμοί 4.2 Αναγκαιότητα κοινωνικών θεσμών 4.3 Λειτουργίες κοινωνικών θεσμών

4.1 Τι είναι κοινωνικός θεσμός Οι σημαντικότεροι κοινωνικοί θεσμοί: Οι σημαντικότεροι κοινωνικοί θεσμοί: οι οικογενειακοί θεσμοί (π.χ. συγγένεια, γάμος, οικογένεια) για να εξασφαλίσουν την αναπαραγωγή και τη φροντίδα των νέων μελών, οι εκπαιδευτικοί θεσμοί (π.χ. σχολεία, Πανεπιστήμια) για να εξασφαλίσουν τη μετάδοση και την παραγωγή γνώσεων και αξιών, οι οικονομικοί θεσμοί (π.χ. επιχειρήσεις, υπηρεσίες) για την παραγωγή αναγκαίων αγαθών, οι πολιτικοί θεσμοί (π.χ. συμβούλιο γερόντων, βασιλεία, Κοινοβούλιο) για την εξισορρόπηση των συγκρούσεων μεταξύ των ομάδων, οι θρησκευτικοί θεσμοί (π.χ. τόποι λατρείας, ιερατεία) για τις σχέσεις με το θείο. Οι οργανωμένες και σταθερές σχέσεις και δραστηριότητες που έχουν σκοπό να ικανοποιήσουν σημαντικές κοινωνικές ανάγκες αποτελούν τους θεσμούς. Τα βασικά χαρακτηριστικά των θεσμών είναι: έχουν σημαντικούς κοινωνικούς σκοπούς, όπως είναι η μόρφωση, η παραγωγή αγαθών, η ασφάλεια κ.λ.π., παραμένουν σχετικά σταθεροί, π.χ. ο θεσμός της οικογένειας ή του σχολείου, παρά τις μεταβολές τους, διατηρούν σχετικά σταθερές τις βασικές σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των ρόλων τους (γονείς-παιδιά, δάσκαλοι-μαθητές).

4.1 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΚΟΙΝ. ΑΝΑΓΚΗ ΚΟΙΝ. ΘΕΣΜΟΙ ΚΟΙΝ. ΟΡΓΑΝΑ ΚΟΙΝ. ΘΕΣΕΙΣ -Γονέας /παιδί -Εργοδότης /εργαζόμενος -Καθηγητής /μαθητής -Κυβερνήτης /πολίτης -Ιερέας /πιστοί -Βιολογική αναπαραγωγή -Παραγωγή αγαθών -Μόρφωση -Διακυβέρνηση -Λατρεία Θεού -Οικογενειακοί -Οικονομικοί -Εκπαιδευτικοί -Πολιτικοί -Θρησκευτικοί -Οικογένεια -Επιχειρήσεις -Σχολείο -Βουλή -Εκκλησία

4.1 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΕΙΝΑΙ: ανθρώπινες σχέσεις (π.χ. γονείς-παιδιά, δάσκαλοι-μαθητές, ιερέας-πιστοί) και δραστηριότητες (π.χ. οικογένεια, εκπαίδευση, εκκλησία) - οργανωμένες (αποτελούνται από διάφορα όργανα, διαμορφώνουν κοινωνικές θέσεις – κοινωνικούς ρόλους – κοινωνικούς κανόνες) - σταθερές (οι σχέσεις μεταξύ των οργάνων τους διατηρούνται) - ικανοποιούν κοινωνικές ανάγκες

4.2 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝ. ΘΕΣΜΩΝ Η κοινωνία είναι ένα σύνολο ατόμων - οργανωμένο - με διάρκεια στο χρόνο. Με τους κοινωνικούς θεσμούς η κοινωνία: α) Οργανώνεται (μέσα από τους κοινωνικούς ρόλους): - Οι θεσμοί διαμορφώνουν κοινωνικούς κανόνες -τα άτομα αναλαμβάνουν κοινωνικές θέσεις  -τα άτομα ασκούν κοινωνικούς ρόλους

4.2 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝ. ΘΕΣΜΩΝ Με τους κοινωνικούς θεσμούς η κοινωνία: β) Αποκτά διάρκεια στο χρόνο (μέσα από τις κοινωνικές αξίες): - Τα άτομα συμπεριφέρονται με βάση πρότυπα συμπεριφοράς, δηλ. κοινωνικούς κανόνες  -μαθαίνουν τις κοινωνικές αξίες που τους διαμόρφωσαν -εξασφαλίζεται η συνέχεια της κοινωνικής ζωής

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΘΕΣΜΩΝ Γίνεται με την εξέλιξη της κοινωνίας. Παράδειγμα: ολοήμερο σχολείο - εργασία γυναικών  - ανάγκη φύλαξης μαθητών φύλαξη με ιδιωτική πρωτοβουλία γονέων (θεσμός ανεπίσημος, δηλ. άτυπος – δημιουργείται με πρωτοβουλία ατόμων – θεσμοποίηση)  - ολοήμερο σχολείο (θεσμός επίσημος, δηλ. τυπικός – δημιουργείται με νόμο – θεσμοθέτηση)

4.3 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝ. ΘΕΣΜΩΝ Λίγες / Πολλές Λίγοι θεσμοί πολλές λειτουργίες ανά θεσμό Πολλοί θεσμοί λίγες λειτουργίες ανά θεσμό (π.χ. 19ος αιώνας: λίγοι θεσμοί στην ελληνική κοινωνία Ρόλος εκκλησίας: καλλιέργεια πίστης, μετάδοση γνώσεων κλπ. 20ος αιώνας: πολλοί θεσμοί στην ελληνική κοινωνία Ρόλος εκκλησίας: κυρίως καλλιέργεια πίστης)

4.3 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝ. ΘΕΣΜΩΝ Κύριες / Δευτερεύουσες - Κύρια λειτουργία σχολείου: μετάδοση γνώσεων - Δευτερεύουσα λειτουργία σχολείου: κοινωνικοποίηση, επαγγελματικός προσανατολισμός, πνευματική καλλιέργεια

4.3 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝ. ΘΕΣΜΩΝ Φανερές / Κρυφές - Φανερή λειτουργία ΜΜΕ: ενημέρωση, ψυχαγωγία - Κρυφή λειτουργία ΜΜΕ: καλλιέργεια προτύπων συμπεριφοράς (καταναλωτικά, βίας κλπ.)