ΕΝΤΑΞΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ ΕΝΤΑΞΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΥΦΛΩΝ ΜΕ ΒΛΕΠΟΝΤΕΣ

ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ Τα παιδιά με προβλήματα όρασης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες : Τυφλά είναι τα άτομα τα οποία παρόλο που δέχθηκαν την καλύτερη δυνατή διορθωτική παρέμβαση στα μάτια δεν μπορούν να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν παρά μόνο με την μέθοδο Braille. Αμβλύωπα είναι τα άτομα που μετά από την καλύτερη δυνατή ιατρική παρέμβαση που δέχθηκαν έχουν σοβαρή έλλειψη στην όραση, μπορούν όμως να διαβάζουν κείμενα με μεγεθυμένα γράμματα ή με την βοήθεια μεγεθυντικών συσκευών και μπορούν να γράφουν σε συμβατική γραφή.

Χαρακτηριστικά των παιδιών με προβλήματα όρασης έναντι των βλεπόντων μαθητών Σωματική κατάσταση φυσιολογική Συντονισμός κινήσεων πολύ καλός Νοημοσύνη φυσιολογική Εκπαιδευτικές επιδόσεις : Χωρίς ιδιαίτερες αποκλείσεις Καθυστερούν να αναπτύξουν την ομιλία τους Δυσκολίες στη ρύθμιση του τόνου της ομιλίας Φτωχότερη φωνητική ποικιλία Ομιλούν με μεγαλύτερη ένταση και με βραδύτερο ρυθμό απ’ ότι οι βλέποντες.

Χαρακτηριστικά των παιδιών με προβλήματα όρασης έναντι των βλεπόντων μαθητών Όταν ομιλούν κάνουν λιγότερες χειρονομίες και κινήσεις του σώματος Χρησιμοποιούν λιγότερες κινήσεις των χειλιών κατά την άρθρωση των ήχων. Το τυφλό παιδί δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη χρήση της γλώσσας αφού αποτελεί για αυτό το μεγαλύτερο κανάλι επικοινωνίας με τους άλλους. Ακουστική παρακολούθηση: θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά μέσα επικοινωνίας των τυφλών παιδιών.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Αρκετά συχνά ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια συναντάμε άτομα με προβλήματα όρασης στους δρόμους , που χρησιμοποιούν το λευκό μπαστούνι και προσπαθούν να μετακινηθούν με ασφάλεια και ανεξαρτησία. Αρκετά συχνά επίσης προσπαθούμε να παρέμβουμε σε αυτή την προσπάθεια με στόχο να βοηθήσουμε. Είναι αναγκαίο όμως να γνωρίζουμε πότε και πως πρέπει να προσφέρουμε αυτή τη βοήθεια, για να μην καταλήξουμε να μπερδέψουμε το άτομο με προβλήματα όρασης, αντί να το βοηθήσουμε.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Αρχικά παρατηρούμε και αξιολογούμε αν το άτομο αυτό χρειάζεται βοήθεια. Αν κινείται με ασφάλεια στον περιβάλλοντα χώρο και δείχνει σίγουρος για αυτό που κάνει, τότε δεν υπάρχει λόγος να βοηθήσουμε, γιατί δεν υπάρχει ανάγκη στην συγκεκριμένη στιγμή που το συναντάμε. Αν δούμε ένα άτομο με προβλήματα όρασης να αντιμετωπίζει προβλήματα και να έχει μπερδευτεί λόγω εξωτερικών εμποδίων που έχει συναντήσει, πλησιάζουμε ευγενικά και ρωτάμε με διακριτικότητα αν χρειάζεται βοήθεια.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Περιμένουμε την απάντηση του, αν αρνηθεί το αφήνουμε να συνεχίσει την πορεία του. Αν δεχτεί ρωτάμε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει και παρεμβαίνουμε ακριβώς σε αυτό δίνοντας την καλύτερη λύση. Ποτέ δεν αλλάζουμε την κατεύθυνση που ακολουθεί το άτομο με προβλήματα όρασης. Ποτέ δεν το τραβάμε από το χέρι και ποτέ δεν το σπρώχνουμε μπροστά από εμάς. Αν δεν γνωρίζουμε, ζητάμε να μας δείξει τον σωστό τρόπο για να πιάσει το μπράτσο μας και πάντα εμείς οδηγούμε το άτομο με προβλήματα όρασης περπατώντας μισό βήμα μπροστά του.

ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Στις 15 Οκτωβρίου κάθε χρόνο, είναι η Παγκόσμια Ημέρα του Λευκού Μπαστουνιού, είναι το τεχνικό βοήθημα που χρησιμοποιούν τα άτομα με προβλήματα όρασης για να αποφεύγουν τα εμπόδια στην πορεία τους, στην προσπάθεια τους να κινούνται μόνοι, ανεξάρτητοι και με ασφάλεια.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Δε βλέπω, βλέπεις όμως εσύ. Θέλεις να με βοηθήσεις; Αν κάτι από αυτά θυμάσαι όταν κάπου, κάποτε τυχαία ή για κάποιο λόγο με συναντήσεις, θα με κάνεις να νιώσω άνετα δίνοντας μου αυτό που χρειάζομαι. Μόνο οι τυφλοί κρατούν λευκό μπαστούνι και αυτό για να περπατούν με ασφάλεια, όχι για να ξεχωρίζουν, να παίζουν, να τους δείχνουν ή για να ζητιανεύουν.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Είναι συνηθισμένοι άνθρωποι αλλά τυφλοί. Δεν πρέπει να τους μεταχειριζόμαστε σαν παιδάκια. Μεγαλώνουν, παίζουν, τρέχουν, διαβάζουν, γράφουν, σπουδάζουν, δουλεύουν, παθιάζονται, κλαίνε, γελάνε, ερωτεύονται, θυμώνουν, κάνουν chat….όπως και εσύ! Πιο εύκολα θα περπατήσουν μαζί σου, παρά με το μπαστούνι ή το σκύλο τους. Όμως μην τους πιάνεις εσύ από τον ώμο ή από το μπράτσο. Ασ’τους να πιάσουν αυτοί το δικό σου μπάτσο: έτσι καταλαβαίνουν πότε σταματάς, πότε στρίβεις, πότε ανεβαίνεις ή κατεβαίνεις.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Μη ρωτάς το συνοδό μου: Πώς τον λένε; Τι θέλει να ψωνίσει; Ποιο φαγητό του αρέσει; Που θέλει να πάει; Πως γράφει και διαβάζει; Πως μπορεί; Ρώτησε το ίδιο το άτομο και θα σου απαντήσει! Χρησιμοποίησε τον κανονικό τόνο της φωνής σου, μίλα του όπως μιλάς και στους άλλους. Μην αποφεύγεις τις λέξεις <βλέπω>, <κοιτάζω>, <τυφλός> κλπ. Τις μεταχειρίζομαι και εγώ. Βλέπω με τα χέρια μου. Βλέπω, για μένα σημαίνει αγγίζω, ακούω, μυρίζω, καταλαβαίνω, αισθάνομαι.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Σύστησε τον στους άλλους, ακόμη και στα παιδιά. Πρέπει να γνωρίζει ποιος είναι στην τάξη μαζί του. Μίλησε του όταν μπαίνεις. Ειδοποίησε όταν πρόκειται να φύγεις, θα βρεθεί σε μεγάλη αμηχανία αν τον αφήσεις να μιλάει με κάποιον που δεν είναι κοντά του. Οδήγησε το χέρι του σε μια καρέκλα. Πες του που είναι η πόρτα και το παράθυρο στο δωμάτιο, που είναι το αποχωρητήριο κλπ. Επίσης πες του αν υπάρχουν εμπόδια ή πράγματα στο πάτωμα. Δεν θέλει να κάνει ζημιές, διότι μπορεί να μην κάνει ζημιές.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Βοήθησε τον διακριτικά στο τραπέζι και μίλησε του για το φαγητό στο πιάτο του. Χρησιμοποίησε το πιάτο σαν ρολόι και πες του σε ποια ώρα είναι το κάθε είδος φαγητού. Τοποθέτησε το ποτήρι του, ώστε να είναι δίπλα στο πιάτο του και πες του αν είναι στο δεξί ή στο αριστερό χέρι, για να το <δει> και αυτός όταν το χρειαστεί. Του αρέσουν οι εκδρομές και τα πάρτι. Πάρε τον στην παρέα σου και γνώρισε τον στους καλεσμένους σου.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; Ξέρει να συμπεριφέρεται. Αν υστερεί σε κάτι, βοήθησε τον. Δε θέλει τον οίκτο σου αλλά την φιλία σου. Μη μιλάς για την <θαυματουργό αντίληψη> των τυφλών. Μη ξεχνάς ότι όσα έμαθε είναι αποτέλεσμα σκληρής προσπάθειας και εργασίας. Αν είσαι περίεργος θα μπορούσε να μιλήσει μαζί σου για το πρόβλημα του αλλά όχι μόνο γι’αυτό, διότι για αυτόν είναι πια μια παλιά ιστορία! Έχει τόσα άλλα ενδιαφέροντα, χόμπι και απορίες, όπως και εσύ!

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ; «Μην περπατάς μπροστά μου, μπορεί να μην ακολουθώ..... Μην περπατάς πίσω μου ,μπορεί να μην οδηγώ... Περπάτα δίπλα μου και γίνε φίλος μου ...! »

Βιβλιογραφία Ζώνιου-Σιδέρη Α., 1996, Εκπαιδευτική πολιτική και ένταξη των ανάπηρων παιδιών στη βασική εκπαίδευση. Προβληματισμοί – Προϋποθέσεις – Προοπτικές, στο: 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ειδικής Αγωγής, Αθήνα. Ζώνιου – Σιδέρη Α., 1996, Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους, Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Ζώνιου-Σιδέρη Α., 2004, «Η εκπαιδευτική ένταξη στην Ελλάδα: μια πορεία είκοσι ετών», στο: Ζώνιου-Σιδέρη Α. – Σπαγδάνου Η. (επιμ.), Εκπαίδευση και Τύφλωση, Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Παπασωτηρίου Σ., 2004, «Σχεδιάζοντας κτίρια και αστικές περιοχές για όλους, με ιδιαίτερη φροντίδα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες», στο: Ζώνιου-Σιδέρη Α. – Σπαγδάνου Η. (επιμ.), Εκπαίδευση και Τύφλωση, Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Σούλης, Σ., Γ., 2000, Παιδαγωγική της ένταξης, Τόμος Α΄, Από το «Σχολείο του Διαχωρισμού» σε ένα «Σχολείο για όλους», εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδανός, Αθήνα.