Χρήστες και Χρήση των Online Ψηφιακών Βιβλιοθηκών της Γαλλίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας Διοίκηση και Οργάνωση Βιβλιοθηκών με έμφαση στις Νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας Χρήστες και Χρήση των Online Ψηφιακών Βιβλιοθηκών της Γαλλίας Μαρία Κολωνιάρη Ακαδημαϊκό έτος: 2007-2008 1ο εξάμηνο Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Διδάσκων: Σ. Καπιδάκης

Επισκόπηση Θεμάτων Σχετικές Έρευνες Project BibUsages Ανάλυση Δεδομένων & Αποτελέσματα Gallica Digital Library Γενικά Συμπεράσματα Επιπτώσεις BibUsages Προβληματισμοί

Τεχνικές για τη συλλογή στοιχείων χρήσης των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Τεχνικές για τη συλλογή στοιχείων χρήσης των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Diary Study (Μελέτη Ημερολογίου) Questionnaire (Ερωτηματολόγιο) Observation (Παρατήρηση) Focus Group (Μη δομημένη ομαδική συνέντευξη) Interview (Συνέντευξη) Transaction Logs (Αρχεία Συναλλαγών)

Jones et al. (2000, 1998) Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νέας Ζηλανδίας Ανάλυση του αρχείου συναλλαγών (Transaction Log Analysis) Πολύ μικρές συνδιαλέξεις, με λίγες και απλές ερωτήσεις Βελτίωση στη διεπαφή της αναζήτησης

Transaction log analysis: Δεν παρέχει δημογραφικά χαρακτηριστικά των επισκεπτών των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Δεν παρέχει πληροφόρηση ως προς το περιεχόμενο χρήσης των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών

Project BibUsages Συνεργασία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας με τη France Telecom R&D Σκοπός Περιγραφή της on-line χρήσης των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών, ειδικότερα της Gallica – on-line Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Γαλλικής Εθνικής Βιβλιοθήκης

Μεθοδολογία BibUsages 12μηνο πρόγραμμα, πραγματοποιήθηκε το 2002, σε 3 στάδια: On-line έρευνα στην ιστοσελίδα της Gallica Οι επισκέπτες της ιστοσελίδας της Gallica κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο, προκειμένου να ληφθεί μια ακριβής εικόνα των επισκεπτών της και να δημιουργηθεί μια επιτροπή χρηστών από εθελοντές, της οποίας θα καταγραφόταν η κυκλοφορία στον ιστό. Σχηματισμός της επιτροπής χρηστών & εγκατάσταση του συστήματος για την καταγραφή της κυκλοφορίας της επιτροπής στον ιστό Η επιτροπή συστήθηκε από 72 εθελοντές με τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά που ήταν αντιπροσωπευτικά όλων των εναγομένων στην έρευνα. Διεξαγωγή συνεντεύξεων Διεξήχθησαν στους 16 από τους 72 συμμετέχοντες της επιτροπής και περιστράφηκαν, ιδιαίτερα, γύρω από τρεις περιοχές έρευνας: γενική χρήση του διαδικτύου, χρήση της Gallica και των ψηφιακών βιβλιοθηκών, και σύνδεση με ‘off-line’ ανάγνωση και πολιτιστικές συνήθειες.

Ανάλυση Δεδομένων & Αποτελέσματα Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Χρήστες της Gallica Υπερ-εκπροσώπηση των πάνω από 45 χρονών Σημαντικότερη διαφορά: τύπος σύνδεσης στο διαδίκτυο

Προσβάσιμα Περιεχόμενα & Υπηρεσίες Γενικές (μη ειδικευμένες) πύλες και μηχανές αναζήτησης κατέχουν κεντρική θέση στη δραστηριότητα του ιστού. Σημαντικό κέντρο ενδιαφέροντος αποτελούν οι έρευνες σχετικές με τη γενεαλογία, την οικογενειακή μνήμη ή την τοπική ιστορία. Ισχυρή συχνότητα των ‘πολιτιστικών πυλών’: ψηφιακές βιβλιοθήκες, ιστοσελίδες που προτείνουν πολιτιστικά αγαθά για πώληση (π.χ. Amazon), συμπεριλαμβάνοντας ιστοσελίδες που ασχολούνται αποκλειστικά με τη βιβλιοφιλία, και σελίδες μέσων (τύπος, ραδιόφωνο, τηλεόραση) καταλαμβάνουν προνομιούχα θέση.

Χρήση των τεκμηρίων Οι χρήστες δε διαβάζουν on-line. Μόλις ανιχνευθούν οι πληροφορίες, συνήθως, μεταφέρουν τα έγγραφα και τα αποθηκεύουν, αλλά οι συνεντεύξεις έδειξαν ότι λίγοι τα διάβασαν κατόπιν. Η ανάγνωση στην οθόνη κατηγορείται συχνά ότι είναι ‘κουραστική’. Η εκτύπωση δεν εμφανίζεται συχνά, συνήθως λόγω του κόστους της.

Χρήση των on-line Ψηφιακών Βιβλιοθηκών η Gallica είναι η πιο συχνά επισκεπτόμενη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, τόσο σε αριθμό συνδιαλέξεων (sessions) όσο και σε αριθμό επισκεπτών η χρήση άλλων συλλογών κειμένων δεν είναι ασήμαντη (παρόλο που η επιτροπή αποτελούνταν, αρχικά, από τους επισκέπτες της σελίδας της Gallica)

Παρουσία διαφορετικών τύπων σελίδων και υπηρεσιών στις συνδιαλέξεις της Gallica και σε όλες τις συνδιαλέξεις Οι μηχανές αναζήτησης υπερ-εκπροσωπούνται στις συνδιαλέξεις της Gallica, όπου είναι 1.8 φορές πιο αντιπροσωπευόμενες απ' ό,τι σε ολόκληρο το σύνολο των συνδιαλέξεων. Η χρήση των ιστοσελίδων που παρέχουν πολιτιστικά αγαθά, επίσης υπερ-εκπροσωπούνται και φαίνεται να αντιστοιχεί σαν ένα σημείο του καταλόγου ή ‘της δοκιμής πριν από την αγορά’. Οι σελίδες των Μέσων είναι, αντίθετα, λιγότερο παρούσες στις συνδιαλέξεις της Gallica απ' ό,τι σε ολόκληρη την κυκλοφορία.

Gallica Digital Library Εγκυκλοπαιδική Ψ.Β. που κατασκευάζεται από τις υπάρχουσες συλλογές των βιβλιοθηκών Βιβλιοθήκη της πρώιμης λογοτεχνίας Βιβλιοθήκη εργαλείων έρευνας Τα ερευνητικά εργαλεία περιλαμβάνουν κλασικά λεξικά, καταλόγους, βιβλιογραφίες, και παρόμοια υλικά που είναι κυρίως ‘out-of-print’ Εστιάζει, κυρίως, στις εργασίες σχετικά με τη Γαλλία, στη γαλλική γλώσσα, και που έχουν δημοσιευθεί στη Γαλλία Θέτει σε προτεραιότητα την ψηφιοποίηση ακαδημαϊκών περιοδικών και εφημερίδων.

Γενικά Συμπεράσματα (1/2) Οι Ψηφιακές Βιβλιοθήκες προσελκύουν ένα κοινό που δεν είναι απαραιτήτως ‘κανονικοί χρήστες’, αλλά που χρησιμοποιούν την υπηρεσία για συγκεκριμένους ερευνητικούς λόγους. Διαφορετικό κοινό από αυτό μιας κλασικής βιβλιοθήκης, και οι ‘επαγγελματικοί’ ερευνητές, μιλώντας συγκριτικά, ήταν κυρίως απόντες από αυτήν την ομάδα. Η πλειοψηφία του παρατηρηθέντος πληθυσμού ήταν πάνω από σαράντα, και για αυτούς, οι ψηφιακές βιβλιοθήκες αντιπροσωπεύουν, πάνω απ’ όλα, μια πηγή πληροφόρησης για την προσωπική έρευνα. Σε αυτή την ομάδα, η ένταση χρήσης του διαδικτύου ήταν πολύ υψηλότερη απ' ό,τι στο γενικό γαλλικό πληθυσμό χρηστών του διαδικτύου και συμβαδίζει με το υψηλό ποσοστό ευρυζωνικών συνδέσεων.

Γενικά Συμπεράσματα (2/2) Οι χρήστες Ψηφιακών Βιβλιοθηκών ήταν, επίσης, μεγάλοι καταναλωτές ‘περιεχομένων ανάγνωσης’ (ιδιαίτερα on-line εφημερίδων). Υψηλός συσχετισμός μεταξύ των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και της χρήσης μηχανών αναζήτησης, από τη μία πλευρά, και τις σελίδες ηλεκτρονικού εμπορίου που πουλούν τα πολιτιστικά αγαθά (όπως η Amazon), από την άλλη. Δύο προφίλ χρηστών: του ‘μη επαγγελματικού ερευνητή’, του οποίου τα κέντρα ενδιαφέροντος ήταν συγκεκριμένα και καθορισμένα με σαφήνεια και του ‘λάτρη των βιβλίων’, για τον οποίο η Gallica χρησίμευσε ως ένας ‘κατάλογος πριν από την αγορά’.

Επιπτώσεις του BibUsages France Telecom Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας & Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Gallica

Προβληματισμοί Είναι εύκολη η χρήση της συγκεκριμένης μεθοδολογίας από όλες τις Ψηφιακές Βιβλιοθήκες για την κατανόηση του κοινού τους και συνεπώς, τη βελτίωση των υπηρεσιών τους;

Χρήστες και Χρήση των Online Ψηφιακών Βιβλιοθηκών της Γαλλίας Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.