Σχεδιασμός πόρων ψηφιακών βιβλιοθηκών για χρήστες που ανήκουν σε αραιά κοινωνικά δίκτυα Γκουβούση Αγγελική Υπεύθυνος καθηγητής: Σαράντος Καπιδάκης ΑΘΗΝΑ 2007 Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας ΠΜΣ στην Επιστήμη της Πληροφορίας «Διοίκηση και Οργάνωση Βιβλιοθηκών με Έμφαση στις Νέες Τεχνολογίες»

Εργασία στο μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Βασισμένη στο άρθρο του R. Butterworth Designing digital library resources for users in sparse, unbounded social networks. Technical Report IDC-TR , Interaction Design Centre, School of Computing Science, Middlesex University, Available from reports.html

AAMH project Στόχος διεύρυνση της πρόσβασης στις ειδικές συλλογές και τα αρχεία της βιβλιοθήκης Accessing our Archival and Manuscript Heritage (Senate House Library, University of London) ανάπτυξη online πόρων για να ενθαρρύνουν και να βοηθήσουν τους life-long learners να χρησιμοποιήσουν το υλικό της βιβλιοθήκης life-long learners: χρήστες που δεν ανήκουν στην πανεπιστημιακή κοινότητα και δεν χρησιμοποιούν τις πηγές πληροφοριών των βιβλιοθηκών της ανώτατης εκπαίδευσης

Ανάγκη διεύρυνσης πρόσβασης προς... Life long learners:- family history researchers - local history researchers - personal history researchers Χαρακτηριστικά: δεν ανήκουν στην πανεπιστημιακή κοινότητα ερευνούν από προσωπικό ενδιαφέρον δεν είναι εύκολο να οριστούν ως ομάδα δεν έχουν απαραίτητα κοινές ανάγκες και απαιτήσεις ετερογενείς όχι αλληλένδετοι μεταξύ τους αραιό, ανοικτό κοινωνικό δίκτυο Πρόβλημα: είναι δύσκολο να οριστούν οι απαιτήσεις τους

Συστήματα ψηφιακών βιβλιοθηκών πρωταρχικά user-driven systems απαιτείται μια user-centered διαδικασία σχεδιασμού είναι διαδραστικά συστήματα (υπάρχουν για να προωθούν τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης στους χρήστες) Ανάγκη user-centered προσέγγισης [διαδικασία συλλογής απαιτήσεων χρηστών] Σχετικά εύκολη διαδικασία όταν πρόκειται για χρήστες που ανήκουν σε πυκνές, κλειστές ομάδες [ομοιογενείς, κοινές ανάγκες και απαιτήσεις, αλληλένδετοι]

Σχεδιασμός συστήματος ΨΒ Πυκνές, κλειστές ομάδες χρηστών Διαδικασία σχεδιασμού συστήματος Ορισμός ομάδας χρηστώνπροκύπτουν οι απαιτήσεις Συλλογή απαιτήσεωνσχεδιασμός συστήματος Επαναληπτική διαδικασία συλλογής απαιτήσεων Λαμβάνονται υπόψη τα νέα δεδομένα, γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις

Σχεδιασμός συστήματος ΨΒ Ανοικτά, αραιά κοινωνικά δίκτυα Ακατάλληλη η ισχύουσα μεθοδολογία, λόγω: έλλειψης συγκεκριμένων ορίων της ομάδας χρηστών [τα όρια προκύπτουν ως συνέπεια της ανάλυσης του συστήματος] αδυναμία ορισμού ομάδας χρηστών απαιτείται μια ανάλυση σε βάθος πριν ξεκινήσει η επαναληπτική διαδικασία συλλογής των απαιτήσεων (χρονοβόρα διαδικασία) Στην περίπτωση του AAMH project δεν είναι εφικτό [συγκεκριμένα χρονικά όρια] Ανάγκη για μια διαφορετική προσέγγιση: η ανάλυση του ανοικτού δικτύου χρηστών να γίνει παράλληλα με την ανάπτυξη των πόρων

AAMH project: διαδικασία σχεδιασμού Πρώιμο στάδιο συλλογής απαιτήσεων Αποτελεί μια άτυπη πρώιμη φάση συλλογής απαιτήσεων μέσα από μια κυκλική/ επαναληπτική διαδικασία Συμπεράσματα: Δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι χρήστες εκτός της ακαδημαϊκής κοινότητας στην εισαγωγή των σωστών ερωτημάτων αναζήτησης Δεν έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες και το δίκτυο υποστήριξης για να φτάσουν αποτελεσματικά στις πληροφορίες που αναζητούν - δημιουργία ιστοσελίδας που θα παρέχει μια σειρά οδηγιών για την καλύτερη διατύπωση ερωτημάτων αναζήτησης - υπηρεσία ομάδων συζήτησης μεταξύ χρηστών και προσωπικού

1 η φάση σχεδιασμού Από την 1 η φάση προέκυψαν τα εξής: πολλοί διαφορετικοί τρόποι χρήσης, του ίδιου αρχείου ανάγκη ύπαρξης μεσάζοντα για την καθοδήγηση των χρηστών σημαντικός ο ρόλος των αρχειονόμων καλύτερος τρόπος υποστήριξης των χρηστών η κωδικοποίηση της γνώσης των αρχειονόμων για την διαφορετική χρήση των αρχείων και των εντοπισμό κρυμμένης πληροφορίας

2 η φάση σχεδιασμού Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προέκυψαν τα εξής: ξεκάθαρη εικόνα για το ποιοι ήταν οι χρήστες, τι χρειάζονταν και πώς θα μπορούσαν να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους Ανακατασκευή της on-line υπηρεσίας υποστήριξης των χρηστών με την χρήση user-centered περιγραφών των αρχειακών συλλογών Μέσω της υπηρεσίας αυτής δίνεται πέρα από την τυπική περιγραφή ενός αρχείου, μια χρηστο-κεντρική περιγραφή Helpers [

Παράδειγμα

Συλλογή αρχείων του Sir Patrick Manson (Απέδειξε ότι η ασθένεια malaria προερχόταν από τα κουνούπια) Τυπική περιγραφή αρχείου δίνει στοιχεία για την ζωή του και αναφέρει τα διαφορετικά στοιχεία που συναντούνται στο αρχείο Για έναν personal history researcher δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδηλώνει πως αυτό το αρχείο θα μπορούσε να του φανεί χρήσιμο Χρηστο-κεντρική περιγραφή αρχείου Λίστα από ιατρικές εξετάσεις 12 χιλιάδων ανθρώπων (προσφύγων) στις Βρεταννικές αποικίες μεταξύ του 1898 και 1919 Εκτός από ιατρικά δεδομένα περιλαμβάνουν πληροφορίες για τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους Αυτή η πληροφορία θα μπορούσε να φανεί ιδιάιτερα χρήσιμη στους family history researchers

Συμπεράσματα Ο σχεδιασμός ενός πόρου ψηφιακής βιβλιοθήκης για χρήστες που ανήκουν σε ανοικτά, αραιά κοινωνικά δίκτυα, αποτελεί σίγουρα μια αρκετά δύσκολη διαδικασία. Είναι απαραίτητη η συνέχιση της έρευνας πάνω σε αυτόν το τομέα, έτσι ώστε να αναπτυχθούν νέες μέθοδοι για την ακόμη πιο αποτελεσματική συλλογή των απαιτήσεων και την κατανόηση τέτοιου είδους ομάδων. Μέσα από την κατανόηση των αναγκών και των απαιτήσεων όλο και περισσοτέρων ομάδων χρηστών, η σύγχρονη ψηφιακή βιβλιοθήκη θα φτάσει ακόμα πιο κοντά στον στόχο της, στην αποτελεσματική εξυπηρέτηση των χρηστών της.