Ο ρόλος των γονέων στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών τους 37ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης 17.3.2014 Δέσποινα Ζηλιασκοπούλου Κλινική ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια, υπ. διδάκτωρ Α.Π.Θ.

Αυτοεκτίμηση Η αίσθηση που έχουμε για τον εαυτό μας Αίσθηση προσωπικής αποδοτικότητας (είμαι ικανός) Αίσθηση προσωπικής αξίας (είμαι αγαπητός) Διαμορφώνεται κατά την παιδική ηλικία Επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες: Σχέση με τους γονείς Σχέση με τους συνομηλίκους Απουσία επιβραβεύσεων Στίγμα (π.χ. φυλή, συμπεριφορά, εμφάνιση, κοινωνική τάξη, ταυτότητα) Ακατάλληλη αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών ή άλλων προβλημάτων

Αυτοεκτίμηση Τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση Είναι περισσότερο ανεξάρτητα και παίρνουν πρωτοβουλίες Αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες Νιώθουν υπερήφανα και χαίρονται με τις επιτυχίες τους Δείχνουν ανοχή στη ματαίωση και μπορούν να αντιμετωπίσουν κατάλληλα τις αποτυχίες Χειρίζονται επιδέξια την πίεση που δέχονται από τους συνομηλίκους τους Χειρίζονται αποτελεσματικότερα τα αρνητικά συναισθήματα τους

Η στάση απέναντι στο παιδί Δώστε πρωτοβουλίες Ενθαρρύνετε Επαινέστε την προσπάθεια Εκφράστε τα συναισθήματα σας Αποφύγετε τις συγκρίσεις Εμπιστευτείτε Μειώστε τον υπερβολικό έλεγχο Λειτουργήστε ως θετικό πρότυπο Κατανοήστε τις προσδοκίες σας

Αποτελεσματική επικοινωνία Ως διαπροσωπική επικοινωνία ορίζεται η κάθε λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά που γίνεται αντιληπτή από ένα άλλο άτομο Δεν είναι απλή ανταλλαγή πληροφοριών Θεωρείται αποτελεσματική όταν ο ακροατής (δέκτης) κατανοεί το μήνυμα του ομιλητή (πομπού), αποδίδοντας σε αυτό τη σημασία που έχει για τον ομιλητή Σε μια αλληλεπίδραση τα άτομα είναι ταυτόχρονα αποστολείς και λήπτες των μηνυμάτων Χάρισμα ή αποτέλεσμα εκπαίδευσης;

Αποτελεσματική επικοινωνία Αντλεί από την αρχή της ισότητας και του αμοιβαίου σεβασμού Βασίζεται στην αρχή της επίτευξης του «και οι δυο κερδισμένοι» Προωθεί την κατανόηση και την ευημερία Προωθεί την υπευθυνότητα στα άτομα Συμβάλλει στην επίλυση προβλημάτων και συγκρούσεων Εγκαθιδρύει αμοιβαία εμπιστοσύνη και ενισχύει τη συνεργασία

Χαρακτηριστικά που συμβάλουν στην αποτελεσματική επικοινωνία Χαρακτηριστικά που συμβάλουν στην αποτελεσματική επικοινωνία Ενσυναίσθηση Ικανότητα να μπαίνει ο ακροατής στη θέση του ομιλητή και να κατανοεί με ακρίβεια τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, χωρίς να χάνει την επαφή με τον εαυτό του. «Σαν να είναι ο ομιλητής» Άνευ όρων αποδοχή Βασίζεται στην αρχή ότι το άτομο είναι μοναδική οντότητα, στην οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα σεβασμού στην ετερότητα της. Η αποδοχή χωρίς όρους σημαίνει ότι αποδέχομαι το άτομο (συναισθήματα, πεποιθήσεις), χωρίς να το αξιολογώ και να το κρίνω Γνησιότητα Εκφράζει τη συμφωνία και αρμονία των σκέψεων και συναισθημάτων, της εμπειρίας και της στάσης του ομιλητή κατά την επικοινωνία

Εμπόδια στην επικοινωνία Εντολή/διαταγή «Σταμάτα να κλαις»  Προειδοποίηση/ απειλή «Αν δεν σταματήσεις, θα σε διώξω από το σπίτι»  Παραίνεση/ηθικολογία «Τα καλά παιδιά δεν αντιμιλάνε στους γονείς τους» Συμβουλή/προσφορά λύσεων- προτάσεων «Να πας και να του ζητήσεις συγνώμη» Διάλεξη/ διδασκαλία/επιχειρηματολογία «Όταν χαζεύεις, δεν μπορείς να τελειώσεις τη δουλειά σου»

Εμπόδια στην επικοινωνία Κριτική/κατηγορία «Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις μόνος σου» Χαρακτηρισμός /γελοιοποίηση/ ταπείνωση «Είσαι κακό παιδί, μας κάνεις τον έξυπνο» Ερμηνεία/ διάγνωση «Τώρα αυτό το κάνεις, γιατί είσαι κακομαθημένος και ποτέ δεν έμαθες να μοιράζεσαι» Διερεύνηση/ανάκριση «Ποιος ξεκίνησε; Κάτι θα είπες και εσύ. Τι είπες; Τι έκανες;» Αποπροσανατολισμός «Το θέμα είναι ότι εσύ όλο πας και τους ενοχλείς!» Υποτίμηση «Σιγά το πράγμα, πως κάνεις έτσι;»

Αντανάκλαση συναισθήματος Χρησιμοποιείται όταν ο ακροατής επιλέγει να απαντήσει στις συναισθηματικές πληροφορίες του μηνύματος του ομιλητή Οι συναισθηματικές πληροφορίες μπορεί να είναι λεκτικές ή μη λεκτικές Βασίζεται στην ενσυναίσθηση Βοηθά τον ομιλητή να αισθανθεί ότι ο ακροατής τον ακούει προσεκτικά και ενδιαφέρεται για αυτόν Βοηθά τον ομιλητή να αναγνωρίσει, να διαλευκάνει και να εκφράσει τα συναισθήματα του και στη συνέχεια να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις σε σχέση με τη συμπεριφορά του

Πως συντάσσεται μια πρόταση που εκφράζει αντανάκλαση συναισθήματος Επικεντρωθείτε στο συναίσθημα του άλλου Προσέξτε πώς το λέει (π.χ. με θυμό, με λύπη, με αδιαφορία) Όχι έμφαση στο περιεχόμενο (τι λέει) «Πιάστε» την ένταση του συναισθήματος Παρατηρήστε τη μη λεκτική επικοινωνία Περιγράψτε το συναίσθημα και την αιτία Τσεκάρετε αν ο άλλος έχει επίγνωση ή μια ιδέα του συναισθήματος Εντοπίστε τις αντιφατικές στάσεις και συναισθήματα Ρωτήστε αν δεν είστε σίγουρος

Πως συντάσσεται μια πρόταση που εκφράζει αντανάκλαση συναισθήματος Ρωτήστε τον εαυτό σας: «Τι αισθάνεται ο ομιλητής;» «Τι μήνυμα προσπαθεί να μεταδώσει;» Ξεκινήστε την πρόταση σας: «Νομίζω…» , «Φαίνεστε…», «Αισθάνεστε ότι…» ΠΡΟΣΟΧΗ: Η αντανάκλαση συναισθήματος δεν είναι παπαγαλισμός, απλή επανάληψη των λεγομένων του ομιλητή

Μη λεκτική επικοινωνία Βλεμματική επαφή (όχι επίμονη, με μικρά διαλείμματα, αποφεύγουμε να κοιτάζουμε αλλού) Γλώσσα του σώματος (συνοφρυώματα, σφίξιμο) Στάση του σώματος (ελαφριά κλίση προς τα μπροστά) Φωνητικό ύφος (τόνος φωνής, διαστήματα διακοπής, δισταγμοί) Φυσική απόσταση από το συνομιλητή Λεκτική ακολουθία (δεν εισάγουμε νέα θέματα, αποφεύγουμε να θέτουμε συνεχείς ερωτήσεις) Αφήνουμε το συνομιλητή να εκφραστεί

Παράδειγμα Ι Το παιδί σας κόβει το δάχτυλο του και αρχίζει να κλαίει Το παιδί σας κόβει το δάχτυλο του και αρχίζει να κλαίει Πιθανές απαντήσεις «Οι άνδρες δεν κλαίνε!» «Σταμάτα να κλαις! Δεν πονάει και τόσο!» «Το δάχτυλο σου μάλλον πονάει πολύ»

Παράδειγμα ΙΙ Το παιδί σας παραπονιέται ότι τον έσπρωξε κάποιος συμμαθητής του και τον έδιωξε από το παιχνίδι Πιθανές απαντήσεις: «Τι του έκανες πάλι; Σίγουρα κάτι θα του είπες!» «Δεν πειράζει, σε λίγο θα το ξεχάσει και θα είστε πάλι φίλοι» «Νομίζω ότι στενοχωρήθηκες πολύ που ο φίλος σου σου φέρθηκε με αυτόν τον τρόπο»

Υποβολή ερωτήσεων Κλειστές ερωτήσεις (απαντώνται με ναι ή όχι) Βοηθούν στη συλλογή συγκεκριμένων πληροφοριών Ανοιχτές ερωτήσεις (τι; πως; γιατί; με ποιον τρόπο;) Δείχνουν στο συνομιλητή ότι ενδιαφερόμαστε να τον ακούσουμε και τον ενθαρρύνουν να μιλήσει περισσότερο Παραδείγματα: Για ποιο θέμα θέλεις να μιλήσουμε; Τι σε απασχολεί; Τι θα επιθυμούσες να συμβεί; Πως σε επηρεάζει αυτό;

Το μήνυμα σε α’ πρόσωπο Χρησιμοποιείται όταν ο ενήλικας έχει πρόβλημα με τη συμπεριφορά του παιδιού Εστιάζει στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά και τις συνέπειες της Δεν κατηγορεί το παιδί Πως συντάσσεται «Όταν εσύ (περιγραφή συμπεριφοράς), εγώ (συναίσθημα), γιατί (συνέπειες συμπεριφοράς)

Οριοθέτηση συμπεριφοράς Φυσικές & λογικές συνέπειες Τιμωρία Απορρέει από την πραγματικότητα της κοινωνικής τάξης Σχετίζεται λογικά με την αρνητική συμπεριφορά Διαχωρίζει την πράξη από το δράστη Εστιάζει στην τωρινή και μελλοντική συμπεριφορά Προσφέρει εναλλακτικές λύσεις Εκφράζει σεβασμό και καλή πρόθεση Απορρέει από την προσωπική εξουσία Είναι συχνά αυθαίρετη Περιέχει ηθική κριτική Εστιάζει στην παρελθοντική συμπεριφορά Απαιτεί συμμόρφωση Απειλεί με χρήση βίας, εκφράζει έλλειψη σεβασμού

Οριοθέτηση συμπεριφοράς Διαχωρίστε ποιος έχει το πρόβλημα Δώστε τη δυνατότητα επιλογής Καθώς εφαρμόζετε μια λογική συνέπεια, διαβεβαιώστε το παιδί ότι θα έχει την ευκαιρία να αλλάξει την απόφαση του Παρακολουθήστε αν το παιδί αποφασίσει να δεχτεί τις συνέπειες Αν η αρνητική συμπεριφορά επαναλαμβάνεται, αυξήστε το χρονικό διάστημα πριν επιτρέψετε στο παιδί να ξαναδοκιμάσει Διαπραγματευτείτε τις συνέπειες όταν αυτό είναι δυνατό Διαλέξτε με προσοχή τα λόγια σας και προσέξτε τον τόνο της φωνής σας «Είτε… είτε… Εσύ αποφασίζεις» «Μπορείς να διαλέξεις» «Είμαι πρόθυμος…» «Δεν είμαι πρόθυμος… ή προτιμώ να μην…» «Λυπάμαι, αλλά…» «Μπορείς να…, εφόσον είσαι πρόθυμος να…» «Αν γίνει αυτό, θα συμπεράνω ότι αποφάσισες…»

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!