ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ - ΣΤ’ ΤΑΞΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Η ενδοσχολική βία ή εκφοβισμός ή θυματοποίηση (αγγλ. Bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας , ένα κοινωνικό πρόβλημα που έχει αρχίσει και στη χώρα μας να γίνεται αντικείμενο μελέτης και ιδιαίτερης προσοχής. Είναι μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βίαιη συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου προς κάποιο άτομο εντός και εκτός σχολείου. Ο εκφοβισμός αποτελεί μια « συστηματική κατάχρηση δύναμης » (Rigby, 2002 – Smith & Sharp, 1994) ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Το 10 % -15 % των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών βίας στο σχολείο Το 5 % του συνόλου των μαθητών ασκούν βία Τα αγόρια περισσότερο ασκούν σωματική βία ενώ τα κορίτσια λεκτική βία Στο δημοτικό και στο γυμνάσιο τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας έχουν μεγαλύτερη συχνότητα από ότι στο λύκειο Τα μισά θύματα βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους και σπάνια σε εκπαιδευτικούς και γονείς ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ( χτύπημα, κλωτσιά, δαγκωνιά, ξυλοδαρμός, αρπαγή ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων κ. ά ) ΛΕΚΤΙΚΗ ( φραστικές επιθέσεις, βρισιές, απειλές, προσβολές, πειράγματα, χλευασμοί κ. ά ) ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΒΙΑ (εκβιασμοί, αποκλεισμός από κοινωνικές δραστηριότητες και απομόνωση από την ομάδα κ. ά ) ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ( σεξουαλική παρενόχληση, κακοποίηση, cyber bullying, διάδοση άσχημων φημών κ. ά ) ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟ ΘΥΜΑ Ta παιδιά - θύματα (που εκφοβίζονται ) μπορεί να είναι : σχετικά μικρόσωμα και λιγότερο δυνατά παιδιά διαφορετικά λόγω εμφάνισης, θρησκείας, χώρας ανάπηρα ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ντροπαλά παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση  παιδιά με υπερπροστατευτικούς γονείς παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ο ΘΥΤΗΣ Το παιδί – θύτης (που εκφοβίζει) μπορεί να : δέχεται και να βιώνει βία στο σπίτι αναγνωρίζει τη βία ως μέσο επικοινωνίας νιώθει ανάγκη για κυριαρχία πάνω σε άλλους έχει μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου και έλλειψη του μέτρου έχει αδυναμία τήρησης των κανόνων και ορίων έχει ασυνήθιστα χαμηλό άγχος και έλλειψη εμπιστοσύνης βρίσκεται η δημοτικότητά του στο μέσο όρο ήταν παιδί - θύμα και αυτό παλαιότερα ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ Συνήθως τα παιδιά που είναι παρόντα σε εκδηλώσεις βίας στο σχολείο : μένουν παθητικοί θεατές γελούν ή αδιαφορούν μιλούν στο διπλανό τους και σχολιάζουν θετικά ή αρνητικά δεν θέλουν να μιλήσουν σαν μάρτυρες του γεγονότος γιατί πιστεύουν ότι είναι «κάρφωμα» συνωμοτούν με το θύτη ή σπάνια υπερασπίζονται το θύμα

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η σχολική βία έχει πολλές και σοβαρές συνέπειες τόσο στη σωματική και ψυχική υγεία όσο και στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη του παιδιού. Τα παιδιά θύματα : νιώθουν άγχος και φοβίες έχουν αισθήματα ανασφάλειας και χαμηλή αυτοεκτίμηση παρουσιάζουν σχολική άρνηση και αποτυχία απουσιάζουν συχνά από το σχολείο εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες έχουν ψυχοσωματικούς πόνους, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Τα παιδιά θύτες : αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να απομακρυνθούν από το σχολείο αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να διακόψουν τη σχολική φοίτηση να εμφανίσουν τάσεις φυγής από το σπίτι να γίνουν ενήλικοι με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Είναι πολύ σημαντική η συστηματική πρόληψη και η κατάλληλη αντιμετώπιση κάθε μορφής βίας στο σχολείο. Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να μη κακοποιείται και να αισθάνεται ασφάλεια και προστασία. Οι γονείς του παιδιού – θύματος θα πρέπει να : είναι ψύχραιμοι και να συζητούν με το παιδί τους του υπενθυμίζουν ότι νοιάζονται και το προστατεύουν του εξηγήσουν ότι δεν είναι «κάρφωμα» το να μιλά σε ενήλικες ενημερώσουν τον εκπαιδευτικό και το διευθυντή του σχολείου ζητήσουν συμβουλευτική από ειδικό ψυχικής υγείας ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Οι γονείς του παιδιού – θύτη πρέπει να : μη αγνοήσουν και υποτιμήσουν το πρόβλημα μιλήσουν με ψυχραιμία στα παιδιά τους αναζητήσουν την αιτία της επιθετικής τους συμπεριφοράς συνεργαστούν με τον εκπαιδευτικό και το σχολείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος παρακολουθούν την εξέλιξη της συμπεριφοράς των παιδιών τους Το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να : παρατηρούν και να καταγράφουν τα περιστατικά βίας έχουν διαρκή και ενεργή συνεργασία με τους γονείς παρέχουν συμβουλευτική προς τους μαθητές με στόχο την ενίσχυση της μαθητικής ομάδας ζητούν ειδικούς ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, ώστε να παρεμβαίνουν στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων στο σχολείο υιοθετήσουν σύγχρονες στρατηγικές αντιμετώπισης όπως η ενίσχυση της ενσυναίσθησης, η επίσημη αίτηση συγνώμης, η μέθοδος της μοιρασμένης φροντίδας κ. ά ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Βιβλιογραφία - Πηγές Σύγχρονα ψυχοπαιδαγωγικά ζητήματα – Ο εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία ,Ερευνητικά δεδομένα και προτάσεις για παρεμβάσεις Α.Ψάλτη, Στ. Κασάπη, Β. Δεληγιάννη-Kουιμτζή ,Εκδόσεις Gutenberg Αθήνα 2012 Bullying at school : What we know and what we can do , Olweus D. ,Oxford Blackwell Publishing 2005 www.e-abc.eu/gr/ www.epsype.gr www.bullyingeducation.org www.bullying.org www.stopbullying.gov www.hamogelo.gr ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΟΔΟΥΤΖΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ