Θεωρία των Χρωμάτων

Ανάλυση του Λευκού Φωτός Ένα από τα πειράματα που είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ιστορία της Φυσικής, είναι το πείραμα που έκανε ο Ισαάκ Νεύτωνας για να μελετήσει τη φύση του λευκού φωτός. Ο Νεύτωνας αρχικά δημιούργησε συσκότιση σε ένα δωμάτιο. Έπειτα, ανοίγοντας μια μικρή οπή σε ένα πέτασμα που κάλυπτε ένα παράθυρο του δωματίου, άφησε μόνο μια στενή δέσμη φυσικού φωτός να διαδοθεί μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο, διαμέσου της οπής. Όπως φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί, στην πορεία της δέσμης τοποθέτησε ένα γυάλινο πρίσμα και διαπίστωσε ότι το φως αναλυόταν σε διαφορετικά χρώματα (φάσμα του λευκού φωτός). Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ανάλυση του λευκού φωτός. Τα χρώματα αυτά αποτελούν τα χρώματα της ίριδας δηλ. του ουράνιου τόξου. Συνήθως λέμε ότι αυτά τα χρώματα είναι επτά: κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, γαλάζιο, μπλε και ιώδες.

Ανάλυση του Λευκού Φωτός Άσπρο χαρτί Φως του ήλιου παράθυρο Γυάλινο πρίσμα τρύπα

ουράνιο τόξο

Πως σχηματίζεται το Ουράνιο Τόξο; Ένα από τα πιο γνωστά και όμορφα φαινόμενα της καθημερινής ζωής, που σχετίζεται με την ανάλυση του λευκού φωτός, είναι η δημιουργία του Ουράνιου Τόξου. Τα χρώματα του ηλιακού φωτός αναλύονται από χιλιάδες πολύ μικρές σταγόνες νερού που βρίσκονται στον ουρανό, και δρουν σαν πρίσματα. Συγκεκριμένα το φυσικό (λευκό) φως που προέρχεται από τον Ήλιο, διαθλάται στη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ αέρα και σταγόνας και εισέρχεται σε αυτήν. Ακολούθως αντανακλάται παραμένοντας μέσα στη σταγόνα. Τελικά διαθλάται ξανά και εξέρχεται από τη σταγόνα αναλυμένο, έχοντας δηλ. σχηματίσει τα χρώματα της ίριδας.

Τα χρώματα των σωμάτων Τα αυτόφωτα σώματα είναι ορατά γιατί εκπέμπουν φως ορισμένου χρώματος/χρωμάτων, το οποίο φθάνει στα μάτια. Για παράδειγμα ένα λέιζερ μπορεί να εκπέμπει μόνο πράσινο φως, το οποίο, όταν φθάνει στα μάτια, δημιουργεί την αντίληψη του πράσινου χρώματος. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα σώματα γύρω μας είναι ετερόφωτα, δηλ δεν εκπέμπουν τα ίδια φως, πχ οι σελίδες του βιβλίου σας. Τα ετερόφωτα σώματα γίνονται ορατά όταν φως προερχόμενο από μια πηγή πέφτει πάνω τους, αλλάζει πορεία (αντανακλάται ή διαχέεται) και τελικά φθάνει στα μάτια μας. Αν ένα τέτοιο αντικείμενο φωτιστεί με μια πηγή λευκού φωτός, τότε το χρώμα που θα φαίνεται να έχει εξαρτάται από το ποια χρώματα απορροφά και ποιο χρώμα/συνδυασμό χρωμάτων ανακλά/διαχέει. Για παράδειγμα ένα παντελόνι, (κόκκινο), φαίνεται κόκκινο όταν φωτιστεί με λευκό φως, γιατί απορροφά όλα τα χρώματα εκτός από το κόκκινο, το οποίο διαχέει και στη συνέχεια διαδίδεται προς τα μάτια.

Υπάρχει διαφορά στο πως βλέπουν τα χρώματα οι άνθρωποί και πως τα βλέπουν τα ζώα ;

Πως βλέπει ο άνθρωπος. Πως βλέπει ο σκύλος.

Πως βλέπει ο άνθρωπος. Πως βλέπει ο καρχαρίας.

Πως βλέπει ο άνθρωπος. Πως βλέπει η μέλισσα.

Πως βλέπει ο άνθρωπος. Πως βλέπουν τα πουλιά.

Πως βλέπει ο άνθρωπος. Πως βλέπουν οι γάτες.

Τι είναι χρώμα στη ζωγραφική? Οι πρώτοι καλλιτέχνες αρχικά ζωγραφίζουν με χρωστικές ουσίες που προέρχονται από ορυκτά ή άλλες φυσικές ιδιότητες. Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι τα πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά. Οι καλλιτέχνες διέλυαν τα πετρώματα στο χέρι και έφτιαχναν τη χρωματική σκόνη. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα όμως, οι χρωστικές ουσίες άρχισαν να παράγονται με χημικά μέσα έτσι γίνεται η παραγωγή των χρωμάτων σε σωληνάρια. Η εξέλιξη αυτή, επέτρεψε στους καλλιτέχνες να μεταφέρουν εύκολα τα υλικά τους σε εξωτερικούς χώρους (στη φύση, μέσα στη πόλη, κτλ). Αυτό οδήγησε σε μια θεμελιώδη αλλαγή στην ζωγραφική με πρώτο κίνημα τον Ιμπρεσιονισμό.

Πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά

Πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά

Πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά

Πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά

Πετρώματα και οι χρωστικές ουσίες που προέρχονται από αυτά

Τι παρατηρείτε στην εικόνα;

Χρωματικός Κύκλος Ο χρωματικός κύκλος μας δείχνει τα χρώματα και τη σχέση ανάμεσα τους. Βασικά Δευτερεύοντα Aποχρώσεις

Κλωντ Μπουτέτ (Claude Boutet) 1708

Βασικά Χρώματα Δευτερεύοντα Χρώματα

Μπλε+Κίτρινο=Πράσινο Κόκκινος+Μπλε = Μωβ Κόκκινο+Κίτρινο=Πορτοκαλί

Το μαύρο και το άσπρο δεν είναι χρώματα. Τα συμπληρωματικά χρώματα δημιουργούνται από την ισόποση ανάμιξη 2 βασικών χρωμάτων και προκύπτουν τα εξής: Κόκκινο + Κίτρινο = Πορτοκαλί (συμπληρωματικό του μπλε) Μπλε + Κίτρινο = Πράσινο (συμπληρωματικό του κόκκινου) Κόκκινο + Μπλε = Μώβ (συμπληρωματικό του κίτρινου) Το μαύρο και το άσπρο δεν είναι χρώματα. Το μαύρο δημιουργείται όταν δεν υπάρχει καθόλου φως, σε αντίθεση με όλα τα άλλα χρώματα, που είναι παρόντα μόνο όταν υπάρχει φως. Το άσπρο στην πραγματικότητα είναι το άθροισμα όλων των χρωμάτων του ουράνιου τόξου, της ίριδας, δηλαδή των βασικών και των συμπληρωματικών χρωμάτων μαζί.

Βασικά Χρώματα Piet Mondrian

Ψυχρά Χρώματα Τα ψυχρά χρώματα αποτελούνται από τα πράσινα, τα μπλε και τα μοβ. Η οικογένεια αυτή των χρωμάτων μας θυμίζει ψυχρά και κρύα πράγματα όπως τον πάγο, μια λίμνη, ένα καταπράσινο δάσος, ένα βροχερό ουρανό κλπ.

Pablo Picasso blue period

Pablo Picasso blue period

Pablo Picasso Blue Period

Claude Monet blue Period

Claude Monet

Vincent Van Gogh

Ζεστά Χρώματα Τα ζεστά χρώματα αποτελούνται απο τα κόκκινα, τα πορτοκαλιά και τα κίτρινα. Αυτά τα χρώματα μας θυμίζουν τον ήλιο και την φωτιά.

Vincent Van Gogh Sunflowers

Συμπληρωματικά Χρώματα Κίτρινο-Μόβ Μπλε-Πορτοκαλί Κόκκινο-Πράσινο

Vincent Van Gogh

Vincent Van Gogh

Χρώμα και Ισορροπία

Χρωματική Αντίθεση

Χρώμα και Βάθος

+ Μετά-εικόνες (afterimages) Εστιάστε στο σταυρό και αποφύγετε να κουνάτε τα μάτια σας.

+

Ο Hering παρατήρησε ότι το χρώμα της μετά-εικόνας είναι πάντα το «συμπληρωματικό- αντίθετο» του αρχικού χρώματος.

Χρωματικές πλάνες ;

Τα τετράγωνα στο κέντρο έχουν το ίδιο χρώμα;

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Ellsworth Kelly

Sol le witt

Sol le witt

Παραδείγματα- Ασκήσεις

Άσκηση για την αρμονία χρωμάτων. Κύκλος Ίττεν.

Φτιάξτε ένα τετράγωνο και χωρίστε το σε τετράγωνα οριζοντίως και καθέτως. Τα καινούργια τετράγωνα που θα δημιουργηθούν να είναι τουλάχιστον 25. Πέντε τετράγωνα κάθετα και άλλα πέντε οριζόντια, το σύνολο 5χ5=25. Σε αυτά τα τετράγωνα θα βρείτε αποχρώσεις χρωμάτων από μόνο δύο χρώματα την φορά. Αν επιλέξετε να ανακατέψετε το κόκκινο και το πράσινο χρώμα, θα βρείτε τα δύο χρώματα όσο μπορείτε στην πιο καθαρή τους μορφή και θα βάλετε το κόκκινο χρώμα στην μια γωνία και το πράσινο στην απέναντι γωνία των τετραγώνων σας. Μετά θα φτιάξετε ένα καινούργιο χρώμα ανακατεύοντας μόνο το κόκκινο και το πράσινο. Μόνο από αυτά τα δύο χρώματα θα φτιάξετε τις αναμείξεις σας. Αν βάλετε ελάχιστο πράσινο στο κόκκινο σας θα το βάλετε κοντά στο κόκκινο και θα καλύψετε την πρώτη οριζόντια γραμμή που έχετε το καθαρό σας κόκκινο. Όσο πάει θα σκουραίνει το κόκκινο σας. Το ίδιο θα κάνετε και με το πράσινο χρώμα. Μόλις τελειώσετε και τις δύο γραμμές σας, του κόκκινου και του πράσινου, θα προσπαθήσετε να καλύψετε και τα ενδιάμεσα τετράγωνα πάντα αναμειγνύοντας μόνο κόκκινο και πράσινο, κανένα άλλο χρώμα. ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ: Τα χρώματα που θα βάλετε στα διπλανά τετράγωνα, αλλά και όλα μαζί τα τετράγωνα να μην θυμίζουν χρώμα που να υπάρχει σε κάποιο άλλο τετράγωνο από τον πίνακά σας.

Επιλέξτε ένα απ τους προτεινόμενους συνδυασμούς χρωμάτων ή και όλους και γεμίστε τα άδεια κουτάκια με τα αντίστοιχα χρώματα προσθέτοντας σε κάθε ένα επόμενο συνδυασμό μόνο τα χρώματα που υπάρχουν δεξιά και αριστερά των κουτιών. Αν επιλέξετε το κόκκινο -πράσινο για να βρείτε τα ενδιάμεσα χρώματα θα προσθέτετε στο κόκκινο μόνο το πράσινο που βρίσκετε στο τέλος των κουτιών και όχι κάποιο άλλο χρώμα που ίσως υπάρχει στην παλέτα σας. Το ίδιο και με το μπλε ή το κίτρινο χρώμα. Θα πρέπει το  χρώμα που θα φτιάξετε στο κάθε κουτάκι να έχει σαφή διαχωρισμό απ το προηγούμενο χρώμα αλλά και απ το επόμενο χρώμα. Το μεσαίο κουτάκι και στους τρείς συνδυασμούς θα πρέπει να γκριζάρει σε όλα σχεδόν το ίδιο.

Άσκηση Χρώματος Δημιουργείστε ένα ανεικονικό σχέδιο με διαφορετικές χρωματικές διαβαθμίσεις από το χρωματικό κύκλο όπως το παράδειγμα στην εικόνα.

Σε ένα τετράγωνο χαρτί ή τελάρο , ότι επιλέξετε εσείς δημιουργείστε 12 ίσα τετράγωνα. Αν επιλέξετε μια επιφάνεια 40χ40 τα τετράγωνα θα είναι 10χ10. Σε αυτόν τον  πίνακα φτιάξτε κάθε ένα τετράγωνο με βασικά χρώματα έτσι ώστε να αποτελούν ένα ισορροπημένο πίνακα στο μάτι σας. Μην βάλετε πχ πολλά κόκκινα και μπουκώσει ή πολλά κίτρινα. Χρησιμοποιείστε και μερικά συμπληρωματικά χρώματα όπως πχ πράσινο ή μωβ ή πορτοκαλί αλλά τα κύρια χρώματα θα έχουν τον πρώτο λόγο στον πίνακά σας.

Φτιάξτε τετράγωνα όπως θέλετε εσείς μέσα σε μια κόλλα Α4 και τοποθετήστε χρώματα κύρια και συμπληρωματικά και ουδέτερα ακόμα και άσπρο-μαύρο για να δημιουργήσετε μια αρμονική συνύπαρξη χρωμάτων.