Κ. Διπλάρης, Μ. Σίλελη, Κ. Αντωνίου, ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΗ ΝΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ; Κ. Διπλάρης, Μ. Σίλελη, Κ. Αντωνίου, Α. Μπαντούρ, Α. Μαδέσης, Γ. Δρόσος Καρδιοθώρακοχειρουργική κλινική Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου», Θεσσαλονίκη

9,1% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε απόφραξη 2% αγγειακό εγκεφαλικό μετά από επεμβάσεις καρδιάς Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2002 6% των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργείο καρδιάς έχουν καρωτιδική νόσο >70% Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009 14% των ασθενών με CABG έχουν καρωτιδική νόσο Prasad et al World J Surg 2010 7,4% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε ετερόπλευρη στένωση Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009 9,1% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε απόφραξη Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009 2% σε ασυμπτωματικούς με ετερόπλευρη βλάβη Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009

Συμπτωματικοί: Ασθενείς με νευρολογική σημειολογία το τελευταίο εξάμηνο που να σχετίζεται με την πλευρά που φέρει τη στένωση 2011 ASA/ACCF/AHA/AANN/AANS/ACR/ASNR/CNS/SAIP/SCAI/SIR/SNIS/SVM/SVS Guideline on the Management of Patients With Extracranial Carotid and Vertebral Artery Disease JACC February 2011

Στρατηγικές Επαναγγείωση καρωτίδων ή όχι και πότε; Stenting Ενδαρτηρεκτομή Off pump CABG ή On pump και πως; No touch technique Side clamping

Guidelines Συμπτωματικούς ασθενείς με στένωση 50-99% – επαναγγείωση (class IIa – Level of evidence C) Ασυμπτωματικοί ασθενείς: Μπορεί να γίνει επαναγγείωση σε βλάβες 70-99% (class IIb – Level of evidence C) 2011 ACCF/AHA guideline for coronary artery bypass graft surgery: Executive summary The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery c January 2012

Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Doppler καρωτίδων προεγχειρητικά σε όλους τους ασθενείς για εκλεκτική επέμβαση Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με καρωτιδική νόσο δε γίνεται επαναγγείωση Διατήρηση ΜΑΠ >70mmHg διεγχειρητικά Παρακολούθηση εγκεφαλικής οξυμετρίας INVOS Προσαρμογή ΑΠ αν υπάρχει πτώση στον κορεσμό >25% της αρχικής τιμής

1/2009 – 9/2012 Σύνολο επεμβάσεων N= 997 Ηλικία 65,1 ± 10.2 Θήλυ 213 (21,4%) Ιστορικό εγκεφαλικού 80 (8%) Στενώσεις καρωτίδων 67 (6.7%) Αμφοτερόπλευρες στενώσεις καρωτίδων 23 (2,3%) EuroSCORE 6.75 ± 8.3 Αορτοστεφανιαία παράκαμψη Αορτοστεφανιαία παράκαμψη + βαλβίδα Επεμβάσεις βαλβίδων Αορτικές επεμβάσεις Άλλο 742 (74.4%) 44 (4.41%) 106 (10,6%) 73 (7.32%) 32 (3.2%) Χρόνος εξωσωματικής (min) 93.6 ± 40.2 Χρόνος Cross clamp (min) 67,4 ± 29.8 Θάνατος 38 (3.81%)

1/2009 – 9/2012 Ασθενείς με στενώσεις καρωτίδων N=67 Ηλικία 68.7 ± 7.8 Θήλυ 16 (23.9%) EuroSCORE 11.32 ± 11.9 Χρόνος εξωσωματικής (min) 91.2 ± 39.7 Χρόνος Cross clamp (min) 65.7 ± 29.8 Αγγειακό εγκεφαλικό 1 (1,5%) Θάνατος 4 (5,97%)

Αγγειακό εγκεφαλικό μετεγχειρητικά 10 ασθενείς 7 ασθενείς άμεσα μετεγχειρητικά 5 σε ασθενείς με επεμβάσεις αορτής ή αορτικής βαλβίδας 1 σε αφαίρεση θρόμβου αριστερού κόλπου 1 σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη 3 ασθενείς απώτερα μετά ανάταξη κολπικής μαρμαρυγής

Συμπέρασμα Ασυμπτωματικοί ασθενείς με καρωτιδική νόσο μπορούν με ασφάλεια να υποβληθούν σε επεμβάσεις με εξωσωματική κυκλοφορία χωρίς επαναγγείωση των καρωτίδων. Οι στρατηγικές πρόληψης οφείλουν να εστιάσουν στην αθηρωματική αορτή και τη μετεγχειρητική εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής