Βέρα Δακανάλη1

2 Σε κάθε ανάγνωση υπάρχουν τρεις συντελεστές/παράγοντες: ο συγγραφέας, που υπάρχει έξω από το κείμενο, αλλά μπορεί να προσθέτει στην ιστορία του και αυτοβιογραφικό υλικό, ο αφηγητής, που λειτουργεί μόνο μέσα στο πλαίσιο του κειμένου, ως πομπός και ο αναγνώστης, που είναι κάθε αποδέκτης της αφήγησης. Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη3 Αφηγηματικές τεχνικές:  Ο αφηγητής  το είδος της αφήγησης  οι αφηγηματικοί τρόποι  η οπτική γωνία  η εστίαση  ο χρόνος  ο ρυθμός της αφήγησης Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη4 Ο αφηγητής  είναι ένα φανταστικό πρόσωπο που επινοεί ο συγγραφέας για να αφηγηθεί μια ιστορία και δεν ταυτίζεται μαζί του. Με βάση τη συμμετοχή του στην ιστορία ονομάζεται: Ομοδιηγητικός/δραματοποιημένος: Συμμετέχει στην ιστορία την οποία αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός αφηγητής) είτε ως παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας- άρα μεταδίδει περιορισμένη εμπειρία, τη δική του Ετεροδιηγητικός/αμέτοχος στην ιστορία: Δεν συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται και αφηγείται την ιστορία σε γ΄ενικό πρόσωπο. (τριτοπρόσωπη αφήγηση). Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη5 Με βάση το αφηγηματικό επίπεδο: Ενδοδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα που ανήκουν στην κύρια αφήγηση. Εξωδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα και πράξεις ξένα προς το κύριο κείμενο της αφήγησης (εισαγωγικές αφηγήσεις, πρόλογοι…) Μεταδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα που συνιστούν δευτερεύουσα αφήγηση (που ενσωματώνεται στην κύρια αφήγηση, είναι αφήγηση μέσα στην αφήγηση), εγκιβωτισμένη αφήγηση Ο αφηγητής δεν ταυτίζεται με το συγγραφέα. Σε όσες περιπτώσεις ταυτίζονται τα δύο πρόσωπα μιλάμε για αυτοβιογραφία (αυτοδιηγητική αφήγηση) Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη6 Αφηγηματολογία είναι η θεωρία που εξετάζει τη φύση, τη μορφή και τη λειτουργία μιας αφήγησης και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε τρεις ερωτήσεις: Ποιος αφηγείται; Τι αφηγείται; Πώς αφηγείται;

Βέρα Δακανάλη7 Αφηγηματικοί τρόποι α) Διήγηση-Τριτοπρόσωπη αφήγηση:ένας αφηγητής αφηγείται κάποια ιστορία με τη δική του φωνή. β) Μίμηση - Πρωτοπρόσωπη αφήγηση - Διάλογος - Εσωτερικός μονόλογος γ) Μεικτός τρόπος (Συνδυασμός διήγησης και μίμησης) δ) Περιγραφή ε) Σχόλιο στ) Ελεύθερο πλάγιο ύφος

Βέρα Δακανάλη8 Εστίαση α  μηδενική εστίαση /παντογνώστης αφηγητής, β  αφήγηση με εσωτερική εστίαση - ο αφηγητής είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας και γνωρίζει μέρος της πραγματικότητας, γ  αφήγηση με εξωτερική εστίαση - ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα της ιστορίας  ιστορίες μυστηρίου, αστυνομικές, ταινίες τρόμου 

Βέρα Δακανάλη9 Είναι ο αφηγητής που γνωρίζει τα πάντα, εποπτεύει τα πάντα, αλλά δεν μετέχει στη δράση και στην ιστορία. Η αφήγηση χωρίς εστίαση(μηδενική), ο αφηγητής δεν παρακολουθεί την αφήγηση από μια οπτική γωνία, αλλά είναι πανταχού παρών. Η μηδενική εστίαση αποτελεί χαρακτηριστικό του παραδοσιακού κλασικού αφηγήματος Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη10 Εσωτερική οπτική γωνία: όταν την ιστορία αφηγείται ο βασικός ήρωας ή ένα δευτερεύον πρόσωπο (αφηγείται μόνο όσα υποπίπτουν στην αντίληψη του και γνωρίζει μέρος της πραγματικότητας). Η αφήγηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) σε γ' πρόσωπο ενικού (τριτοπρόσωπη αφήγηση) και β) σε α' πρόσωπο ενικού (πρωτοπρόσωπη αφήγηση). Η μέθοδος αυτή αξιοποιείται στα νατουραλιστικά και ψυχολογικά μυθιστορήματα Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη11 Αφήγηση με εξωτερική εστίαση: Είναι η αφήγηση στην οποία ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα της ιστορίας του. ΄Ετσι, βλέπουμε τη δράση του ήρωα, δεν μπορούμε όμως να μάθουμε τις σκέψεις του. Η εστίαση αυτή χρησιμοποιείται κυρίως στα αστυνομικά μυθιστορήματα (μυστηρίου), στις περιπέτειες ή στις ταινίες τρόμου. Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη12 Συχνά το αφηγηματικό πρόσωπο ταυτίζεται λανθασμένα μ΄ έναν τύπο εστίασης. Ειδικότερα, η τριτοπρόσωπη αφήγηση ταυτίζεται με τη μηδενική εστίαση, ενώ η αφήγηση σε α΄ πρόσωπο συνδέεται με την εσωτερική εστίαση. Ωστόσο, αυτό δεν επαληθεύεται από τα ίδια τα κείμενα. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στο «ποιος μιλά » (δηλ. το πρόσωπο του αφηγητή) και το « ποιος βλέπει» (οπτική γωνία της αφήγησης) Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη13 Ιστορικός: Δηλώνει το πότε χρονολογικά συνέβησαν τα γεγονότα που παρουσιάζονται (το πότε). Πραγματικός/Αφηγημένος: Δηλώνει το διάστημα που καλύπτουν τα γεγονότα που παρουσιάζει η αφήγηση (το πόσο). Αφηγηματικός: Δηλώνει το πώς αξιοποιείται, πώς παρουσιάζεται ο χρόνος στη διαδικασία της αφήγησης (το πώς) Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη14 α) ως προς τη σειρά παρουσίασης των γεγονότων: - Ευθύγραμμος (όταν ακολουθεί τη φυσική σειρά των γεγονότων). - Με αναχρονίες (όταν γίνονται ανακατατάξεις στη φυσική σειρά των γεγονότων): Αναδρομές ή αναδρομικές αφηγήσεις ή αναλήψεις ή FLASH BACK(επιστροφή στο παρελθόν). πρόδρομες αφηγήσεις ή προλήψεις (αναφορές γεγονότων που θα συμβούν αργότερα). Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη15 β) ως προς το ρυθμό παρουσίασης των γεγονότων: - Επιτάχυνση: γεγονότα που έχουν μεγάλη διάρκεια παρουσιάζονται σύντομα. - Επιβράδυνση: γεγονότα που έχουν μικρή διάρκεια παρουσιάζονται εκτεταμένα. - Παράλειψη ή έλλειψη: κάποια γεγονότα δεν αναφέρονται καθόλου, επειδή δε σχετίζονται με την ιστορία. Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη

Βέρα Δακανάλη16 Κάθε ασυμφωνία μεταξύ ιστορίας και αφήγησης Οι αναχρονίες είναι: η αρχή in medias res: η μη κοινή αρχή ιστορίας και αφήγησης˙ η έναρξη της αφήγησης είναι μεταγενέστερη από τη χρονική αφετηρία της ιστορίας η ανάληψη: εκ των υστέρων αφήγηση γεγονότων που έγιναν σε προγενέστερη χρονική στιγμή˙ η πρόληψη: εκ των προτέρων αφήγηση μεταγενέστερων γεγονότων.

Βέρα Δακανάλη17 Άλλες τεχνικές με τις οποίες παραβιάζεται η ομαλή, φυσική χρονική σειρά: Εγκιβωτισμός: Σε κάθε αφηγηματικό κείμενο υπάρχει μια κύρια αφήγηση και μικρότερες, δευτερεύουσες αφηγήσεις μέσα στην κύρια αφήγηση, που διακόπτουν την ομαλή ροή του χρόνου. Αυτή η «αφήγηση μέσα στην αφήγηση» ονομάζεται εγκιβωτισμένη αφήγηση ή εγκιβωτισμός. Παρέκβαση/παρεμβλητη (εμβόλιμη) αφήγηση: Είναι η προσωρινή διακοπή της φυσικής ροής των γεγονότων και η αναφορά σε άλλο θέμα που δε σχετίζεται άμεσα με την υπόθεση του έργου. Προϊδεασμός/προσήμανση: Είναι η ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη από τον αφηγητή για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Προοικονομία: Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας διευθετεί τα γεγονότα και δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε η εξέλιξη της πλοκής να είναι για τον αναγνώστη φυσική και λογική.