ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΑΙΔΙΑ ΓΟΝΕΙΣ

Παράγοντες εμφάνισης ενδοσχολικής βίας οικογένεια   σχολείο ευρύτερη κοινότητα Αυταρχικοί γονείς, τιμωρητικοί και όχι υποστηρικτοί. Χρήση βίας ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων. Συναισθηματική παραμέληση, έλλειψη τρυφερότητας τα πρώτα χρόνια της ζωής. Έλλειψη ορίων που εκλαμβάνεται ως αδιαφορία από τα παιδιά. Συχνά ξεσπάσματα θυμού και σωματικές τιμωρίες. Βίαιη συμπεριφορά των γονιών προς τα παιδιά. Ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά των παιδιών. Ανταγωνιστικότητα, έλλειψη συνεργασίας στη μάθηση. Έλλειψη ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας στη μάθηση. Αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά. Μειωμένο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών. Έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς, μη συμμετοχή τους στη σχολική ζωή. Έλλειψη κώδικα συμπεριφοράς και συνολικής σχολικής πολιτικής. Έλλειψη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής. Υψηλά επίπεδα ανεργίας, εγκληματικότητας. Έλλειμμα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμικών ομάδων. Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού Ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων, αθλητισμού, ψυχαγωγίας. Κοινωνικές νόρμες που ανέχονται ή ενθαρρύνουν τη βία (κατά των γυναικών, των μεταναστών, των παιδιών). Κοινωνικές ανισότητες.

ΑΣΦΑΛΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ (προλαμβάνοντας τη βία, για να μη γίνει εκφοβισμός) ΑΣΦΑΛΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ (προλαμβάνοντας τη βία, για να μη γίνει εκφοβισμός) Όχι αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά. Ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών. Συνεργασία με τους γονείς, συμμετοχή τους στη σχολική ζωή. Ύπαρξη κώδικα συμπεριφοράς και συνολικής σχολικής πολιτικής. Πρόγραμμα «σχολικός εκφοβισμός»

ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ενδοσχολικό σεμινάριο για την ενδοσχολική βία με εισηγητές δύο εκπαιδευτικούς Συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν τα πρώτα βήματα Διευκρινίστηκαν ποιες συμπεριφορές θα ορίζονταν ως ενδείξεις ενδοσχολικής βίας και ορίστηκαν αρνητικές και θετικές συνέπειες. Οι μαθητές/τριες θα έπρεπε να αποφεύγουν: σωματική βία (χτυπήματα, μπουνιές, κλωτσιές, πρόκληση πόνου, χειρονομίες), σεξουαλική βία (αγγίγματα στα ιδιωτικά μέρη με τρόπο που είναι δυσάρεστος), λεκτική βία (βρισιές, κοροϊδίες, ειρωνεία, απειλές), συκοφαντία και ανυπακοή στους εφημερεύοντες Αποφασίστηκε στο Σχολείο να τηρείται Βιβλίο περιστατικών. Επιβράβευση- Κάθε μήνα (τελευταία Παρασκευή), τα παιδιά που δεν είχαν καταγραφεί στο Βιβλίο περιστατικών (δηλαδή η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών) δικαιούνταν μία διδακτική ώρα ελεύθερο παιχνίδι ή παρακολούθηση ταινίας. Στέρηση επιβράβευσης- Όσοι είχαν καταγραφεί στο Βιβλίο περιστατικών συγκεντρώνονταν σε άλλο χώρο και συζητούσαν με τους εκπαιδευτικούς Ενημερώθηκαν με ανοιχτή επιστολή οι γονείς των μαθητών, και ζητήθηκε να συζητήσουν με τα παιδιά τους το θέμα της ενδοσχολικής βίας. Σε συνάντηση στην αρχή της σχολικής χρονιάς 2012-13 ενημερώθηκαν ξανά για το πρόγραμμα. Αργότερα, τις ταινίες αποφασίστηκε να παρακολουθούν και οι μαθητές που είχαν αναγραφεί στο βιβλίο περιστατικών, σε μια προσπάθεια να περαστούν μηνύματα σωστής συμπεριφοράς, συνεργασίας και αλληλεπίδρασης με ένα έμμεσο και ευχάριστο τρόπο. Συμπληρώθηκε από τα παιδιά διερευνητικό ερωτηματολόγιο στην αρχή και ένα δεύτερο τον Φεβρουάριο του 2012. Προβλήθηκαν και συζητήθηκαν βίντεο και ταινίες, όπως «Τα μπλε γυαλιά, Ο μικρός Νικόλας Ο μαγικός φακός, Μυρμηγκοϊστορίες, κ.α

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ…. Το τετράδιο περιστατικών δεν προβάλλεται ως φόβητρο στα παιδιά, αλλά λειτουργεί με αποτρεπτικό τρόπο στη λανθασμένη συμπεριφορά, αφού όλα τα παιδιά θα θέλουν να συμμετέχουν στην επιβράβευση (μεγάλο διάλειμμα). Δίνει το στίγμα στην πλειοψηφία των μαθητών/τριών του Σχολείου ότι τεκμηριώνεται (εγγράφεται) η αρνητική συμπεριφορά (σύμφωνα με τα στοιχεία της περυσινής έρευνας το 60% των παιδιών θεώρησαν σημαντική την καταγραφή των περιστατικών). Δίνει την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς κατά την αξιολόγηση του προγράμματος στο τέλος του χρόνου, να μπορούν να βγάλουν συμπεράσματα γύρω από τη μεταβολή στη συμπεριφορά συγκεκριμένων μαθητών, τη συχνότητα εμφάνισής της καθώς επίσης και για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της. Οι καταγραφές αξιοποιούνται, σε συνεργασία με τους γονείς, για αναζήτηση εξειδικευμένης υποστήριξης.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ   Εκφοβισμός στο σχολείο Αντίδραση απέναντι στο εκφοβιστικό επεισόδιο Αντίδραση ως μάρτυρας επεισοδίου Αναμενόμενος χειρισμός από το σχολείο ναι όχι γονείς εκ/κοι φίλοι ανταπόδοση αμέτοχος/η βοηθώ μιλώ σε εκπ/κο τιμωρία αδιαφορία υποστήριξη εμπιστοσύνη 2012 24 49% 15 31% 10 21% 17 36% 3 6% 4 8% 26 53% 2 19% 13 28% 2013 8 18% 22 19 42% 21 47% 4% 9% 18 40% 23 51% 31 69% 7% 2013 Ενημέρωση για το Πρόγραμμα Το Πρόγραμμα βοηθά στην αντιμετώπιση προβλημάτων βίας Αίσθημα ασφάλειας στο σχολικό χώρο Πολύ 21 (47%0 27 (60%) 24 (53%) Αρκετά 19 (42%) 9 (20%) 13 (29%) Λίγο 3 (7%) 8 (18%) Καθόλου 1 (2%)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ… Μειώθηκαν οι παραβατικές συμπεριφορές, ενώ τα παιδιά συνειδητοποίησαν, κατά μεγάλο ποσοστό, τις συνέπειες που έχει η λανθασμένη συμπεριφορά για τους άλλους αλλά και για τους ίδιους. Tα παιδιά στο μεγαλύτερο ποσοστό έχουν κατανοήσει την ανάγκη συνέχειας του προγράμματος, εκφράζουν τη γνώμη ότι πρέπει να συνεχιστεί, θέλουν να συμμετέχουν σε ομάδες βοήθειας και ζητούν την τιμωρία του «παραβάτη». Κατά τη διάρκεια των δύο χρόνων διάρκειας του προγράμματος, τα παιδιά ενημερώθηκαν και παρακολούθησαν βίντεο και ταινίες που αναπτύσσουν την ενσυναίσθηση, την υπευθυνότητα και γενικά τη διαχείριση των συναισθημάτων, ενώ μέσα από συζητήσεις με τους εκπαιδευτικούς έγινε προσπάθεια να συνειδητοποιήσουν τις συνέπειες της προβληματικής συμπεριφοράς. Τα παιδιά «μιλούσαν» στους εκπαιδευτικούς για μορφές βίας που δέχονταν και οι εκπαιδευτικοί «άκουγαν» Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός έγιναν θέματα συζήτησης στις οικογένειες των μαθητών/τριών.

Και συνεχίζουμε….. Ολιστική σχολική πολιτική Η παρέμβαση κατά της ενδοσχολικής βίας είναι μία συνεχής διαδικασία, με ευέλικτη δομή ώστε να αναπροσαρμόζεται στις συνθήκες που επικρατούν κάθε φορά… Η επιτυχία, αλλά και η αποτυχία στους στόχους που βάζουμε, οδηγεί σε αναπροσαρμογή, αλλά σε καμία περίπτωση σε παραίτηση… Γνωρίζω σημαίνει δεν φοβάμαι, κατανοώ, συμπαραστέκομαι, μιλάω, βοηθώ, διεκδικώ…