1 1/11/2010 Ζωή Τσίμτσιου, MSc, PhD Γενική Γιατρός, Eπιμελήτρια Β’,Κ.Υ. Αστικού Τύπου Εύοσμου, Θεσ/νίκης Honorary Research Fellow, Department of Primary Care & Public Health Sciences, King’s College London (KCL)

2 Στόχοι μαθήματος Κατανόηση: της ιδιαιτερότητας στη σχέση μεταξύ γιατρού- ασθενή του ανθρωποκεντρικού μοντέλου ιατρικής φροντίδας των πλεονεκτημάτων του ανθρωποκεντρικού μοντέλου καθήκοντα που θα καθορίσουν την επιτυχία κατά τη συνάντηση με τον ασθενή

3 Σκεφτείτε! Γιατί είναι η σχέση μεταξύ γιατρού - ασθενή διαφορετική από τις υπόλοιπες κοινωνικές σχέσεις?

4 Κατανοώντας…. Ασθενή Βιολογική διάσταση Από το βιολογικό σύμπτωμα στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειαςΑπό το βιολογικό σύμπτωμα στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας Ψυχολογική διάσταση Από τη νόσο στην ασθένειαΑπό τη νόσο στην ασθένεια Ιδέες και αντιλήψειςΙδέες και αντιλήψεις ΠροσδοκίεςΠροσδοκίες Κοινωνική διάσταση Οικονομική κατάσταση, ανεργία? δίκτυο κοινωνικής στήριξηςΟικονομική κατάσταση, ανεργία? δίκτυο κοινωνικής στήριξης

5 Kατανοώντας… Γιατρό Γνωστικοί παράγοντες Ιατρική εκπαίδευσηΙατρική εκπαίδευση Αξίες & αντιλήψειςΑξίες & αντιλήψεις Ψυχολογικοί παράγοντες Συμπεριφορικοί παράγοντες Πρότυπα επικοινωνίαςΠρότυπα επικοινωνίας Επαγγελματική εξουθένωσηΕπαγγελματική εξουθένωση

6 Κατανοώντας… Ιατρική επίσκεψη ΧώροςΧώρος ΧρόνοςΧρόνος

7 Τι είναι η «ανθρωποκεντρική» προσέγγιση; «η κατανόηση της μοναδικότητας μοναδικότητας κάθε ασθενή» Balint E:(1969), J Roy Coll Gen Pract 17:

8 Τι είναι η «ανθρωποκεντρική» προσέγγιση; Διερεύνηση τόσο της αμιγώς ιατρικής πλευράς της πάθησης, «νόσου», όσο και της υποκειμενικής της πλευράς, «ασθένειας», μέσα από τα μάτια ασθενή 1 Ενημέρωση του ασθενή & Ενεργοποίηση της συμμετοχής του στην λήψη αποφάσεων 2 1. McWhinney I (1989):Communicating with medical patients.London:Sage 1. McWhinney I (1989):Communicating with medical patients.London:Sage 2. Lipkin M.(1984):Ann Int Med;100: Lipkin M.(1984):Ann Int Med;100:

9 Τι είναι η «ανθρωποκεντρική φροντίδα»; «είναι η ιατρική φροντίδα που στοχεύει στη συνεργασία μεταξύ των ιατρών, των ασθενών και των οικογενειών τους (όποτε απαιτείται), προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι θεραπευτικές αποφάσεις που λαμβάνονται σέβονται τις προσδοκίες, τις ανάγκες, τις προτιμήσεις των ασθενών και επιπλέον επιδιώκει την ενεργοποίηση των ασθενών με την εκπαίδευση και την βοήθεια που χρειάζονται, προκειμένου να πάρουν αποφάσεις και να συμμετάσχουν ενεργά στην φροντίδα τους» IOM, Hurtado, M. P., Swift, E. K., and Corrigan, J. M. Committee on the National Quality Report on Health Care Delivery, Board on Health Care Services. Envisioning the National Health Care Quality Report.: National Academy Press, 2000.

10 Τα 6 στοιχεία της ανθρωποκεντρικής φροντίδας 1.Διερεύνηση τόσο της νόσου, όσο και της εμπειρίας της ασθένειας 2.Κατανόηση του ασθενούς ως ολότητα 3.Αναζήτηση κοινού εδάφους στην αντιμετώπιση της νόσου 4.Επιδίωξη της πρόληψης 5.Βελτίωση της σχέσης ιατρού-ασθενούς 6.Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων Stewart M, et al. Patient-Centered Medicine: Transforming the Clinical Method. London. Sage Publications, Διερεύνηση τόσο της νόσου, όσο και της εμπειρίας της ασθένειας 2.Κατανόηση του ασθενούς ως ολότητα 3.Αναζήτηση κοινού εδάφους στην αντιμετώπιση της νόσου 4.Επιδίωξη της πρόληψης 5.Βελτίωση της σχέσης ιατρού-ασθενούς 6.Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων Stewart M, et al. Patient-Centered Medicine: Transforming the Clinical Method. London. Sage Publications, 1995

11 1. Διερεύνηση τόσο της νόσου, όσο και της εμπειρίας της ασθένειας Διερεύνηση των διαστάσεων της ασθένειας για τον ασθενή: -ιδέες του, για το τι πρόβλημα έχει -συναισθήματα του και τους φόβους του -προσδοκίες του, για το τι πρέπει να γίνει -επίδραση της πάθησης στις καθημερινές του δραστηριότητες καθημερινές του δραστηριότητες

12 2. Κατανόηση του ασθενή ως ολότητα Ο ασθενής (ατομικό ιστορικό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του) Το περιβάλλον (η οικογένεια και οποιοσδήποτε άλλος επηρεάζεται από την πάθηση του ασθενή

13 3. Αναζήτηση κοινού εδάφους στην αντιμετώπιση της νόσου στη φύση προβλημάτων και προτεραιότητες στους θεραπευτικούς στόχους στο ρόλο γιατρού-ασθενή

14 4. Με στόχο την πρόληψη και την αναβάθμιση της υγείας Έγκυρη ανίχνευση ασθενειών Μείωση της εκδήλωσης επιπλοκών

15 5. Βελτίωση της σχέσης γιατρού-ασθενή Οικοδόμηση θεραπευτικής σχέσης («το φάρμακο :γιατρός») («το φάρμακο :γιατρός») Κατανόηση, συμπαράσταση Εμπιστοσύνη Σχέση συνεργασίας

16 6. Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων ως προς: χρόνο χρόνο υποδομή υποδομή απαιτήσεις από ασθενή

17 ακολουθώντας τον ορισμό της υγείας, σύμφωνα με την Π.Ο.Υ. βιολογική ψυχολογική κοινωνική

18 Γιατί πρέπει να υιοθετηθεί η «ανθρωποκεντρική» αντίληψη; καλύτερη συμμόρφωση στη θεραπεία και παρακολούθηση εντυπωσιακότερα θεραπευτικά αποτελέσματα αυξημένη ικανοποίηση ασθενή και ιατρού μειωμένες πιθανότητες καταγγελίας ιατρικών λαθών άσκηση Ιατρικής Βάση Αποδείξεων για ποιότητα στην παροχή υπηρεσιών υγείας

19 Τι πρέπει να επιτύχουμε κατά την ιατρική επίσκεψη; Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε τις αρχές της ιατρικής που θέτει στο επίκεντρο τις ανάγκες του ασθενή στην καθημερινή ιατρική πρακτική;

20 Καθήκον 1 ο : Ανακάλυψε τους λόγους προσέλευσης του ασθενή «Άκου τον ασθενή, προσπαθεί να σου πει τη διάγνωση», William Osler Ρώτησε για την επαγγελματική και κοινωνική κατάσταση του ασθενή Ρώτησε που πιστεύει ότι οφείλονται τα συμπτώματά του Άλλα προβλήματα;

21 Καθήκον 2 ο : Καθόρισε το κλινικό πρόβλημα Σύλλεξε επιπλέον πληροφορίες για τα συμπτώματα η/ και το ατομικό ιστορικό Κλινική εξέταση Σχημάτισε μια «πρώτη» διάγνωση

22 Καθήκον 3 ο : Αντιμετώπισε το κλινικό πρόβλημα Αξιολόγησε τη σοβαρότητα του προβλήματος Επέλεξε την/τις καταλληλότερες θεραπευτική/κες προσσεγγιση/σεις Ενεργοποίησε τη συμμετοχή του ασθενή στο θεραπευτικό πλάνο –στο σημείο που το επιθυμεί

23 Καθήκον 4 ο : Εξήγησε το πρόβλημα στον ασθενή Ενημέρωσε τον ασθενή για τα κλινικά/εργαστηριακά ευρήματα Προσάρμοσε την ενημέρωση στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενή Επιβεβαίωσε ότι η ενημέρωση έχει γίνει κατανοητή και αποδεκτή

24 Καθήκον 5 ο : Επιδίωξε το μεγαλύτερο όφελος από την ιατρική επίσκεψη Χρησιμοποίησε αποδοτικά: το χρόνο τις εργαστηριακές εξετάσεις άλλους επαγγελματίες υγείας συνταγογράφηση Επένδυσε στη σχεση με τον ασθενή Δώσε συμβουλές Προαγωγής Υγείας

25 Καθήκον 6 ο : Συμμετοχή του ασθενή στη λήψη αποφάσεων Ενεργοποίησε τη συμμετοχή του ασθενή/ή και του περιβάλλοντος του στη λήψη αποφάσεων- στο σημείο που το επιθυμούν Επιβεβαίωσε ότι η απόφαση που έχει ληφθεί είναι κατανοητή από τον ασθενή και ότι ο τρόπος ζωής του είναι συμβατός με την υλοποίηση της

26 Λεκτική & μη λεκτική επικοινωνία Εκφράσεις: Ναι, καταλαβαίνω Θα θέλατε να μου μιλήσετε περισσότερο γι’ αυτό; Επανάληψη λεγομένων ασθενή Παύσεις Μη λεκτική επικοινωνία: Στάση σώματος Νεύμα κεφαλής Έκφραση προσώπου Χειρονομίες Οπτική επαφή Χαμόγελο

27 Συμπεράσματα Στόχος της ιατρικής επίσκεψης δεν είναι μόνο η διάγνωση και η συνταγογράφηση Η ανάπτυξη της σχέσης γιατρού-ασθενή καθοριστικής σημασίας Θεραπευτική Αυξημένη συμμόρφωση Καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα Μείωση αντιδικιών

28 Προτεινόμενη βιβλιογραφία Stewart M, Brown JB, Weston WW, McWhinney IR, McWilliam CL, Freeman TR. Patient-Centered Medicine: Trasforming the Clinical Method.2nd edition. Bristol: Radcliffe Medical Press; Pendleton D, Schofield T, Tate P, Havelock P. The new consultation: Developing doctor-patient communication. 2 ed. Oxford: Oxford Medical Publications; Balint E, Courtenay M, Elder A, Hull S, Julian P. The doctor, his patient and the group: Balint revisited. London: Routledge; 1993.