1 ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ Αναζητώντας πρότυπα αλληλεπίδρασης χρηστών για ψηφιακές βιβλιοθήκες Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Διδάσκων: κος Καπιδάκης Σαράντος Διδάσκων: κος Καπιδάκης Σαράντος Επιμέλεια εργασίας: Μαζνώκη Μαρία Επιμέλεια εργασίας: Μαζνώκη Μαρία

2 Στοιχεία έρευνας  Εθνογραφική έρευνα - Μπρατισλάβα, Σλοβακία   Jela Steinerová, υπεύθυνη διεξαγωγής της έρευνας  Μέρος ενός μεγαλύτερου ερευνητικού προγράμματος, του  Μέρος ενός μεγαλύτερου ερευνητικού προγράμματος, του VEGA 1/9236/02  793 άτομα (άνδρες 57.3%, γυναίκες 43.7%)  16 ακαδημαϊκές και ερευνητικές βιβλιοθήκες

3 Ερευνητικά ζητήματα  Ποιες είναι οι σταθερές προτιμήσεις των χρηστών όσον αφορά την αναζήτηση πληροφοριών  Ποιες είναι οι αντιλήψεις των χρηστών κατά τη διάρκεια της αναζήτησης πληροφοριών  Ποιες είναι οι απόψεις των χρηστών μετά την ολοκλήρωση της αναζήτησης

4 Στόχοι έρευνας  Προσδιορισμός μοντέλων αναζήτησης και χρήσης πληροφοριών  Ανάπτυξη νέων προτύπων αλληλεπίδρασης του χρήστη με το περιβάλλον πληροφόρησης  Ανάπτυξη μοντέλων και μορφών πληροφόρησης

5 Μεθοδολογία έρευνας  Ερωτηματολόγιο - Αναπτύχθηκε και δοκιμάσθηκε από 75 φοιτητές Βιβλιοθηκονομίας και Επιστήμης της Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Comenius της Μπρατισλάβα - Αναπτύχθηκε και δοκιμάσθηκε από 75 φοιτητές Βιβλιοθηκονομίας και Επιστήμης της Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Comenius της Μπρατισλάβα - Στις ερωτήσεις που είχαν να κάνουν με τις αντιλήψεις των χρηστών εφαρμόστηκε μία κλίμακα Likert 5 σημείων ενώ άλλες ερωτήσεις δέχονταν απαντήσεις πολλαπλής επιλογής - Στις ερωτήσεις που είχαν να κάνουν με τις αντιλήψεις των χρηστών εφαρμόστηκε μία κλίμακα Likert 5 σημείων ενώ άλλες ερωτήσεις δέχονταν απαντήσεις πολλαπλής επιλογής - Προσδιορίζει κύρια χαρακτηριστικά των χρηστών (ηλικία, φύλο, γλώσσες, επιστήμη κ.α.) - Προσδιορίζει κύρια χαρακτηριστικά των χρηστών (ηλικία, φύλο, γλώσσες, επιστήμη κ.α.) - Αποτελέιται από 3 ομάδες κριτηρίων - Αποτελέιται από 3 ομάδες κριτηρίων

6 Ερωτηματολόγιο  1 η ομάδα κριτηρίων: Σταθερές προτιμήσεις χρηστών (πηγές πληροφοριών, χρόνος που διαθέτουν οι χρήστες, στρατηγικές αναζήτησης που χρησιμοποιούν, προτιμήσεις των χρηστών, άμεση χρήση κ.α.) (πηγές πληροφοριών, χρόνος που διαθέτουν οι χρήστες, στρατηγικές αναζήτησης που χρησιμοποιούν, προτιμήσεις των χρηστών, άμεση χρήση κ.α.)  2 η ομάδα κριτηρίων: Αντιλήψεις κατά την αναζήτηση (συνεργασία, βοήθεια από βιβλιοθηκονόμο, ανεξάρτητη εργασία, επεξεργασία των πηγών πληροφοριών, δίκτυο ή κατάλογος, ποιότητα πηγών, κατανόηση πληροφοριών, αύξηση ή μείωση ενδιαφέροντος κ.α.) (συνεργασία, βοήθεια από βιβλιοθηκονόμο, ανεξάρτητη εργασία, επεξεργασία των πηγών πληροφοριών, δίκτυο ή κατάλογος, ποιότητα πηγών, κατανόηση πληροφοριών, αύξηση ή μείωση ενδιαφέροντος κ.α.)  3 η ομάδα κριτηρίων: Αντιλήψεις μετά την αναζήτηση (επιτυχία ή αποτυχία, συναισθήματα, σχετικότητα των πληροφοριών, βήματα πίσω, αναδιατύπωση του αιτήματος κ.α.) (επιτυχία ή αποτυχία, συναισθήματα, σχετικότητα των πληροφοριών, βήματα πίσω, αναδιατύπωση του αιτήματος κ.α.)

7 Αποτελέσματα (1)  Οι στρατηγικές πτυχές της αναζήτησης πληροφοριών υποτιμώνται από τους χρήστες - η αναζήτηση πληροφοριών πήρε περισσότερο χρόνο στους χρήστες απ’ ότι περίμεναν - η αναζήτηση πληροφοριών πήρε περισσότερο χρόνο στους χρήστες απ’ ότι περίμεναν - αντιμετώπισαν προβλήματα - αντιμετώπισαν προβλήματα - επιστροφή στην αναδιατύπωση του αρχικού αιτήματος - επιστροφή στην αναδιατύπωση του αρχικού αιτήματος

8 Αποτελέσματα (2)  Ο ρόλος της συνεργασίας στην αναζήτηση πληροφοριών δεν έχει αναγνωριστεί κατάλληλα από του χρήστες - σπάνια χρήση της βοήθειας του βιβλιοθηκονόμου - σπάνια χρήση της βοήθειας του βιβλιοθηκονόμου - προτίμηση στην ανεξάρτητη εργασία - προτίμηση στην ανεξάρτητη εργασία - αποφυγή συνεργασίας με συναδέλφους - αποφυγή συνεργασίας με συναδέλφους

9 Αποτελέσματα (3)  Τα αρχικά σημεία πρόσβασης των χρηστών στις πληροφορίες έχουν αλλάξει από τους καταλόγους των βιβλιοθηκών στις υπηρεσίες διαδικτύου - οι χρήστες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως πρώτο σημείο πρόσβασης συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο μέσο πρόσβασης στις πληροφορίες - οι χρήστες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως πρώτο σημείο πρόσβασης συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο μέσο πρόσβασης στις πληροφορίες - οι χρήστες συχνά χρησιμοποιούν 2 με 3 υπηρεσίες του διαδικτύου ώστε να ολοκληρώσουν την αναζήτησή τους - οι χρήστες συχνά χρησιμοποιούν 2 με 3 υπηρεσίες του διαδικτύου ώστε να ολοκληρώσουν την αναζήτησή τους

10 Αποτελέσματα (4)  Τα κίνητρα των χρηστών για αναζήτηση πληροφοριών είναι ανεπαρκή - σπάνια οι χρήστες είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν πολύ από το χρόνο τους για αναζήτηση πληροφοριών - σπάνια οι χρήστες είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν πολύ από το χρόνο τους για αναζήτηση πληροφοριών - συχνά διατίθενται να πληρώσουν για να αποκτήσουν τις επιστημονικές πληροφορίες που χρειάζονται - συχνά διατίθενται να πληρώσουν για να αποκτήσουν τις επιστημονικές πληροφορίες που χρειάζονται

11 Αποτελέσματα (5)  Οι χρήστες προτιμούν τις πολύ απλές και εύκολες μεθόδους πρόσβασης στις πληροφορίες - θεωρούν ελκυστικές τις καλά ταξινομημένες μορφές πληροφοριών - θεωρούν ελκυστικές τις καλά ταξινομημένες μορφές πληροφοριών - προτιμούν τις πηγές πληροφόρησης οι οποίες διατίθενται προς άμεση χρήση - προτιμούν τις πηγές πληροφόρησης οι οποίες διατίθενται προς άμεση χρήση - εργάζονται συχνά υπό χρονική πίεση γι αυτό και δεν χρησιμοποιούν εξελιγμένους σχεδιασμούς στρατηγικών αναζήτησης - εργάζονται συχνά υπό χρονική πίεση γι αυτό και δεν χρησιμοποιούν εξελιγμένους σχεδιασμούς στρατηγικών αναζήτησης

12 Αποτελέσματα (6)  Η αναζήτηση πληροφοριών είχε βαθύτερα αποτελέσματα απ’ ότι περίμεναν οι χρήστες στην ήδη κεκτημένη γνώση τους - η επιβεβαίωση της προγενέστερης γνώσης ήταν σχετική - η επιβεβαίωση της προγενέστερης γνώσης ήταν σχετική - ισχυρές συνδέσεις μεταξύ της αναζήτησης πληροφοριών και της εξέλιξης στην κατανόηση και στην διατύπωση του προβλήματος - ισχυρές συνδέσεις μεταξύ της αναζήτησης πληροφοριών και της εξέλιξης στην κατανόηση και στην διατύπωση του προβλήματος - οι χρήστες αποκτούν περισσότερες νέες γνώσεις όσο περισσότερο ασχολούνται με το πρόβλημα - οι χρήστες αποκτούν περισσότερες νέες γνώσεις όσο περισσότερο ασχολούνται με το πρόβλημα

13 Συμπεράσματα (1)  Οι χρήστες των υπηρεσιών πληροφόρησης χρειάζονται υποστήριξη στο σχεδιασμό των στρατηγικών αναζήτησης των πληροφοριών  Απαιτείται υποστήριξη στα στάδια της αναζήτησης πληροφοριών καθώς οι προσδοκίες των χρηστών σχετικά με τις πληροφορίες που μπορούν να ανακτήσουν είναι πολύ αισιόδοξες, ενώ όπως αποδείχθηκε σπάνια μπορούν να ανακτήσουν πληροφορίες χωρίς επαναλαμβανόμενα βήματα ή χωρίς να επαναπροσδιορίσουν το πρόβλημα

14 Συμπεράσματα (2)  Οι χρήστες προτιμούν την ανεξάρτητη εργασία και ενστερνίζονται την ιδέα του ισχυρού ατομικισμού στην αναζήτηση και χρήση των πληροφοριών, γι αυτό και αποτελεί επιτακτική ανάγκη να εκπαιδευτούν οι χρήστες σε πιο δραστήριες συνεργασίες  Η καλύτερη κατάρτιση όσον αφορά την πληροφοριακή αναζήτηση θα βοηθούσε τους χρήστες να ανακαλύψουν και να αντιληφθούν ευκολότερα τις σχετικότερες πηγές με αυτό που αναζητούν και θα διευκόλυνε την αποδοτική αλληλεπίδρασή τους με τα πληροφοριακά συστήματα

15 Συμπεράσματα (3)  Θα ήταν χρήσιμη η υποστήριξη των χρηστών στην εννοιολογική κατανόηση του προβλήματος, στην διατύπωσή του και στην επισκόπηση των διαθέσιμων πηγών  Η αξιολόγηση των πηγών πληροφόρησης από ειδικούς αποτελεί χρήσιμη πρόσθετη πληροφορία  Η υποστήριξη των χρηστών στο θέμα της πρόσβασης από τα πληροφοριακά συστήματα θα οδηγήσει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και στην εξέλιξη της ανθρώπινης γνώσης

16 Προβληματισμοί  Κατά πόσο η εξαγωγή συμπερασμάτων από εθνογραφικές μελέτες είναι ασφαλής δεδομένου ότι περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες μιας συγκεκριμένης κοινότητας χρηστών;  Αν περισσότερα συνεργατικά γνωρίσματα προσφέρονταν σε χρήστες ψηφιακών βιβλιοθηκών τότε θα μπορούσε να ενισχυθεί η ορθότητα της διατύπωσης προβλημάτων, η εννοιολογική κατανόηση, η ικανότητα κρίσης της σχετικότητας των πληροφοριών και ο στρατηγικός σχεδιασμός αναζήτησης;

17 Thank you