Τοπική Πολιτική Ηγεσία Αν. Καθηγητής Νικόλαος-Κομνηνός Χλέπας

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός, χαρακτηριστικά στοιχεία της πολιτικής ηγεσίας είναι:  Συνειδητή στοχοθεσία  Πλαισίωση με υποστηρικτές (body of followers)  Κινητοποίηση συλλογικής δράσης  Διαπάλη με ανταγωνιστές  Τάσεις επέκτασης

Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στη πολιτική ηγεσία και το κοινωνικοοικονομικό της περιβάλλον Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον της Ηγεσίας Ηγετική Συμπεριφορά ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ Προσωπικά Χαρακτηριστικά Θεσμικό Πλαίσιο Γενικότερες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες Πολιτικός ανταγωνισμός Σχέσεις του ηγέτη προς τους υποστηρικτές του

ΤΡΟΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ: ΗΓΕΤΙΚΟ ΣΤΥΛ Διχοτομίες: Ασυμβίβαστοι – Συμβιβαστικοί Ηγέτες (R.Elgie) Ηγέτες που κινητοποιούν (“mobilizing”) – ηγέτες που εκφράζουν (“expressive”) (Kavanagh) Ενεργητικοί – Παθητικοί και Θετικοί – Αρνητικοί (Barber) Στρατηγικοί – Αναπαραγωγικοί και Αυταρχικοί - Συνεργατικοί

ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ Πρώτη διάσταση: Ο γενικός προσανατολισμός / προδιάθεση του ηγέτη Στρατηγικός Αναπαραγωγίκός Κριτήρια: Χρονικός ορίζοντας της ηγεσίας: «Προμηθείς» (ex ante) και «Επιμηθείς» (ex post) Το βεληνεκές της ηγετικής στοχοθεσίας: Νεωτεριστής / Δημιουργός (“Innovator”, “Capacity Builder”) ή Συντηρητής / Διαχειριστής («απλώς προεδρεύει») Δεύτερη διάσταση: Η στάση του ηγέτη ως προς την άσκηση της εξουσίας Αυταρχική Συνεργατική Κριτήρια: Τρόπος άσκησης της εξουσίας («αποκλειστική» ή «ανοικτή» άσκηση εξουσίας (“Stone”). Τρόπος συντονισμού της δημοτικής δράσης (Επιβολή ή συναίνεση)

ΟραματιστήςΜεσίτης συναινέσεων Αφεντικό της ΠόληςΦροντιστής ΑναπαραγωγικήΣτρατηγική Συνεργατική Αυταρχική

Πίνακας: Επισκόπηση του θεσμικού πλαισίου και βασικών χαρακτηριστικών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε 17 Ευρωπαϊκές χώρες ΧΩΡΑΕκλογή Δημάρχου Έλεγχος πλ/ψηφίας Δημ.Συμ. Από Δ/ρχο Παύση Δ/ρχου ΔΙορ. Εκτ. Επ. Από Δ/ρχο Διορ. Γ.Γ. Από Δ/ρχο Σημαντ. Κοινων. Υπηρεσίες Δημ/νομική Αυτοτέλεια Ποσοστό στις Δημ. Δαπάνες Πολιτικός Πολ/σμός ΙΤΑΛΙΑΑΝαι ΌχιΜικρή4,0%Πλειοψ. ΓΕΡΜΑΝΙΑΑΌχιΝαιΌχι ΝαιΜεγάλη6,5%Αμφοτ. ΒΕΛΓΙΟΔΝαιΌχιΝαιΌχιΝαιΜικρή6,0%Συναιν. ΕΛΒΕΤΙΑΑΌχι Εν μέρειΜεγάλη----Συναιν. ΤΣΕΧΙΑΕΌχιΝαιΌχιΝαιΕν μέρειΜικρή8,5%---- ΕΛΛΑΔΑΑΝαιΌχι ΝαιΌχιΜικρή2,5%Πλειοψ. ΠΟΛΩΝΙΑΑΝαι / ΌχιΝαι Εν μέρειΜέτρια8,5%Αμφότ. ΣΟΥΗΔΙΑΕΌχιΝαιΌχι ΝαιΜεγάλη18,0%Συναιν. ΟΥΓΓΑΡΙΑΑΝαιΌχι---ΌχιΝαιΜεγάλη11,0%Πλειοψ. ΑΓΓΛΙΑΕΝαιΌχιΝαιΌχιΝαιΜικρή12,5%Πλειοψ. ΟΛΛΑΝΔΙΑΔΌχιΝαιΌχι ΝαιΜεγάλη10,0%Αμφότ. ΓΑΛΛΙΑΕΝαιΌχιΝαι ΌχιΜικρή5,0%Πλειοψ. ΔΑΝΙΑΕΌχι ΝαιΜεγάλη23,0%Συναιν. ΠΟΡ/ΓΑΛΙΑΑΝαι / ΌχιΝαι ΌχιΜικρή4,5%Πλειόψ. ΙΣΠΑΝΙΑΕΝαι ΌχιΜικρή4,0%Πλειόψ. ΑΥΣΤΡΙΑΑΝαι Όχι Εν μέρειΜέτρια7,0%Αμφότ. ΙΡΛΑΝΔΙΑΕΝαι / ΌχιΝαιΌχι Μικρή1,0%Πλειόψ.

Πίνακας: Συστήματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στυλ δημαρχιακής ηγεσίας Στυλ Ηγεσίας Χώρα / Σύστημα Τ.Α.Μεσίτης ΣυναινέσεωνΦροντιστήςΟραματιστήςΑφεντικό της πόλης Ιρλανδία Γερμανία (Ε) Ην. Βασίλειο (Ε) Ολλανδία Δανία Αυστρία (Ε) Βέλγιο Ελβετία Τσεχία Σουηδία Γερμανία (Α) Πολωνία Ουγγαρία Ην. Βασίλειο (Α) Αυστρία (Α) Ιταλία Ελλάδα Γαλλία Πορτογαλία Ισπανία Ευρώπη (17+3)

Πίνακας: Μέγεθος της πόλης και στυλ δημαρχιακής ηγεσίας Αριθμός Κατοίκων Στυλ Ηγεσίας Σύνολα Μεσίτης Συναινέσεων ΦροντιστήςΟραματιστής Αφεντικό της Πόλης – – – – – – – > Σύνολο

Πίνακας: Κομματική ένταξη και στυλ δημαρχιακής ηγεσίας Κατηγορία κομμάτων Στυλ Ηγεσίας Σύνολα Μεσίτης Συναινέσεων ΦροντιστήςΟραματιστής Αφεντικό της Πόλης Οικολογικά Κομμουνιστικά (και τέως) Σοσιαλδημοκρατικά Φιλελεύθερα Χριστιανοδημοκρατικά Συντηρητικά Εθνικά Αγροτικά Εθνοτικά και τοπικιστικά Ιδιαιτέρων Συμφερόντων Ανεξάρτητοι / Χαλαρές συνεργασίες Σύνολα

Πίνακας: Φύλο και στυλ δημαρχιακής ηγεσίας Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού – Πάντειο Πανεπιστήμιο Κατηγορία κομμάτων Στυλ Ηγεσίας Σύνολα Μεσίτης Συναινέσεων ΦροντιστήςΟραματιστής Αφεντικό της Πόλης Άνδρες Γυναίκες Σύνολα

Πίνακας: Ηλικία και στυλ δημαρχιακής ηγεσίας Κατηγορία κομμάτων Στυλ Ηγεσίας Σύνολα Μεσίτης Συναινέσεων ΦροντιστήςΟραματιστής Αφεντικό της Πόλης < – > Σύνολο

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ Δύο φάσεις επιλογής των πολιτικών στελεχών:  Στην πρώτη φάση: Επιλέγονται οι υποψήφιοι από πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς (κόμματα, ΜΜΕ, κοινωνία πολιτών) Διαδικαστικό πρόβλημα: Ο αποκλεισμός των περισσότερων πολιτών (συμμετέχουν μόνον ορισμένοι «ενεργοί» ή/ και κάποιοι «ισχυροί» πολίτες)  Στην δεύτερη φάση: Επιλογή από το κοινό κατά τον εκλογικό αγώνα και τελικά από τους ψηφοφόρους Ουσιαστικό Πρόβλημα: Ο πολίτης δεν διαθέτει επαρκείς και αξιόπιστες πληροφορίες προκειμένου να σχηματίσει κρίση

Προηγούμενη θητεία δημάρχων σε άλλα αιρετά αξιώματα

Η επαγγελματική προέλευση των ελλήνων δημάρχων

Προηγούμενη θητεία των ελλήνων δημάρχων σε άλλα αιρετά όργανα του δήμου

Η κατανομή, στις 13 Περιφέρειες, των βουλευτών που προέρχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση (2004)

Βουλευτές από την αυτοδιοίκηση: Οι διαχρονικές τάσεις στα ελληνικά κόμματα ( )

Εκλογική Υποστήριξη προς τους δημάρχους στην Ελλάδα

Πολίτες και Δήμαρχοι με κομματική ταυτότητα Mair, van Biezen (2001)

Κομματική στήριξη στις δημοτικές/κοινοτικές εκλογές

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΚΛΟΓΗΣ : Ικανότητα του εκλέγεσθαι: συμπλήρωση του 21ου έτους. Εξαίρεση: δεν μπορούν να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι πολίτες κρατών – μελών της Ε.Ε. Κωλύματα και ασυμβίβαστα προβλέπονται για τα ακόλουθα πρόσωπα: 1. Tους Γενικούς Γραμματείς Δήμων και υπαλλήλους δημοτικών ή κοινοτικών ΝΠΔΔ ή ιδρυμάτων που έχουν συσταθεί ή συμμετέχουν οι ίδιοι οι ΟΤΑ, τους διευθυντές δημοτικών επιχειρήσεων κοινοφελούς χαρακτήρα κ.λ.π. 2. Όσους έχουν εκπέσει από το αιρετό αξίωμά τους, κατόπιν αμετάκλητης καταδίκης, σύμφωνα με το άρθρο 146, για κακουργήματα, καθώς και για ορισμένα αδικήματα που απαριθμούνται από τον νόμο (εκβίασης, της κλοπής, της υπεξαίρεσης, της μαστροπείας, της σωματεμπορίας, της παράνομης διακίνησης αλλοδαπών, της νομοθεσίας για την καταπολέμηση των ναρκωτικών κ.λ.π), 3. Τους οφειλέτες του Δήμου ή των Δημοτικών Επιχειρήσεων αυτού. 4. Επίσης, κώλυμα υπάρχει για όσους συνδέονται με το Δήμο ή την Κοινότητα ή τα νομικά τους πρόσωπα με συμβάσεις προμήθειας, εκτέλεσης δημοτικού έργου, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης δημοτικού έργου ή δημοτικής υπηρεσίας κ.λ.π., άνω των ευρώ.

Εξαιρέσεις από τα ασυμβίβαστα, για τους: α) Δικηγόρους και συμβολαιογράφους. β) Μέλη Δ.Ε.Π. Πανεπιστημίων και Ε.Π. Τ.Ε.Ι., περιλαμβανομένου και του ειδικού διδακτικού και επιστημονικού προσωπικού κ.ά. Γενική Απαγόρευση: Επιπλέον, απαγορεύεται η σύμπτωση στο ίδιο πρόσωπο της ιδιότητας αιρετού οργάνου του πρώτου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του δεύτερου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συμμετοχή στις εκλογές κατά συνδυασμούς. Επιτυχών συνδυασμός: Ποσοστό τουλάχιστον σαράντα δύο τοις εκατό (42%) του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Δήμαρχος εκλέγεται ο επικεφαλής του επιτυχόντος συνδυασμού Επανάληψη της ψηφοφορίας: Την επόμενη Κυριακή μόνο ανάμεσα στους υποψήφιους δημάρχους των δύο συνδυασμών που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους.

Κατανομή πρωτοβάθμιων ΟΤΑ ανά τάξη πληθυσμιακού μεγέθους (2002)

Αιρετοί, πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ, δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα ανά Περιφέρεια (2006)

Μέγεθος και αριθμός βασικών οργάνων των δήμων

Θεσμοί Δημοτικής Αποκέντρωσης σε «καποδιστριακούς» ΟΤΑ