Αρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας Από τον Διγενή Ακρίτη και πέρα...

Βασίλειος Διγενής Ακρίτης βυζαντινή προφορική ηρωική ποίηση σε δημώδη γλώσσα (Του Αρμούρη – 10ος αιώνας, Του υιού του Ανδρονίκου) Πρώτη έκδοση- Παρίσι, 1875 (Κ. Σάθας και E. Legrand) Escorial και Grottaferata (χειρόγραφα) – 12ος αιώνας Η ζωή και τα κατορθώματα του Διγενή Έξι παραλλαγές

Βασίλειος Διγενής Ακρίτης Επίδραση από τα ακριτικά τραγούδια Πόντος, Καππαδοκία, Κύπρος, Κρήτη Επίδραση πάνω στα κλέφτικα τραγούδια Έπος ή μυθιστόρημα; Εθνικό σύμβολο Ηρωικό αρχέτυπο (Βίτι) Το πρώτο γραπτό μνημείο της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Πολίτης)

Διγενής Ακρίτης Ο Διγενής ψυχομαχεί κι η γη τονε τρομάσσει βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέτ' ο απάνω κόσμος κι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια, κι η πλάκα τον ανατριχιά πώς θα τόνε σκεπάσει, πώς θα σκεπάσει τον αητό, στη σης τον αντρειωμένο. Σπίτι δεν τον εσκέπαζε, σπήλιο δεν τον εχώρει, τα όρη εδιασκέλιζε, βουνού κορφές επήδα...

Διγενής και άλλα κείμενα Στη νεοελληνική προφορική παράδοση ο Διγενής ηττάται μόνο από τον Χάρο Επιδράσεις: Κωστής Παλαμάς – «Ο Διγενής και ο Χάροντας» (Ιάμβοι και ανάπαιστοι) Άγγελος Σικελιανός – «Ο θάνατος του Διγενή» Καζαντζάκης – «Ακρίτας» (σχέδιο)

Ο Διγενής και ο Χάροντας Καβάλα πάει ο Χάροντας τον Διγενή στον Άδη, κι άλλους μαζί... Κλαίει δέρνεται τ' ανθρώπινο κοπάδι. Και τους κρατεί στου αλόγου του δεμένους τα καπούλια, της λεβεντιάς τον άνεμο, της ομορφιάς την πούλια. Και σα να μην τον πάτησε του Χάρου το ποδάρι ο Ακρίτας μόνο ατάραχα κοιτάει τον καβαλάρη «Ο Ακρίτας είμαι, Χάροντα δεν περνώ με τα χρόνια. Μ' άγγιξες και δε μ' ένοιωσες στα μαρμαρένια αλώνια; Εγώ είμαι η ακατάλυτη ψυχή των Σαλαμίνων, στην Εφτάλοφην έφερα το σπαθί των Ελλήνων. Δε χάνομαι στα Τάρταρα, μονάχα ξαποσταίνω, στη ζωή ξαναφαίνομαι και λαούς ανασταίνω!».

Πτωχοπροδρομικά Πτωχοπροδρομικά (4 σατιρικά ποιήματα) – 12ος αιώνας (Θεόδωρος Πρόδρομος) 1ο – ζήτηση οικονομικής βοήθειας από τον Ι. Κομνηνό λόγω της συζύγου γκρινιάρας 2ο – ζήτηση βοήθειας από τον αδερφό του αυτοκράτορα 3ο – απελπισία και απογοήτευση από τη ζωή του, ζήλια για τους πλούσιους 4ο – σάτιρα της μοναστικής ζωής Πτωχοπροδρομισμός – η εξιστόρηση της υλικής ανέχειας με σκοπό την επαιτεία

Πτωχοπροδρομικά «Ανάθεμαν τα γράμματα, Χριστέ, και οπού τα θέλει, Ανάθεμαν και τον καιρόν και εκείνην την ημέραν Καθ’ ην με παρεδώκασιν εις το διδασκαλείον, Προς το να μάθω γράμματα, τάχα να ζω απ’ εκείνα...» (3ο ποίημα)

Άλλα κείμενα Μιχαήλ Γλυκάς – 12ος αιώνας (Προς τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό) Στίχοι γραμματικοί Μιχαήλ του Γλυκά, ους έγραψε καθ’ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός Σπανέας ή Διδασκαλία παραινετική– 12ος αιώνας (οδηγός για τη σωστή συμπεριφορά, πρότυπο: Προς Δημόνικον, ψευδο-ισοκράτειος λόγος) Χρονικόν του Μορέως – ανθελληνικό πνεύμα (ανομοιοκατάληκτος δεκαπεντασύλλαβος), 14ος αιώνας

Άλλα κείμενα Αυθέντης του Μορέως (1850) – Α. Ρ. Ραγκαβής Ιπποτικά μυθιστορήματα και διηγήσεις (αλληγορικές, με ζώα και φυτά) Λίβιστρος και Ροδάμνη [Το πιο διαδεδομένο], 14ος αιώνας Συναξάρι του τιμημένου γαδάρου – 15ος αιώνας

Κρητική παράδοση (14ος – 17ος) Απόκοπος του Μπεργαδή [όραμα του Κάτω Κόσμου], Βενετία 1509 «Μιαν από κόπου ενύσταξα...» «Η Φυλλάδα του Γαϊδάρου» - 1539 «Κρητική Αναγέννηση» - δηλώνει την πολιτισμική άνθηση στη Κρήτη τον 16ο και τον 17ο αιώνα Χρυσή περίοδος στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Πολίτης) Κατάλληλες κοινωνικές συνθήκες

Κρητική Αναγέννηση Γεώργιος Χορτάτσης Ερωφίλη, τραγωδία (ιταλική κλασικιστική τραγωδία) Orbeche (G. Batista Giraldi) Εξύμνηση της αρετής και καταγγελία της αμαρτίας Ερωφίλη, Φιλόγονος, Πανάρετος Κατζούρμπος – κωμωδία Πανώρια – ποιμενικό δράμα Βοσκοπούλα, 1627

Κρητική αναγέννηση Θυσία του Αβραάμ - Θρησκευτικό δράμα (Lo Isach – Luigi Groto) Απουσία της κανονικής δομής Vićentije Rakić – μετάφραση (1799-1895), 8 επανειλημμένες εκδόσεις Βιτσέντος Κορνάρος Ερωτόκριτος (1590, ποίημα ερωτικόν) Ερωτόκριτος και Αρετούσα, Ηρακλής Paris et Vienne (Ο Παρίσης και η Βιέννα) Θυμίζει το δημοτικό τραγούδι

Κυπριακή παράδοση Ασ(σ)ίζες, 13ος -14ος αιώνας, νομικός κώδικας του Μεσαιωνικού Βασιλείου της Κύπρου, το παλαιότερο πεζό γραπτό κείμενο στην κυπριακή διάλεκτο «είναι το αρχαιότερο γραπτό κείμενο από τη διάσπαση της βυζαντινής μεσαιωνικής γλώσσας σε διαλέκτους» Πλήρης διαμόρφωση της κυπριακής διαλέκτου - 15ος αιώνας Λεόντιος Μαχαιράς, Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, 15ος αιώνας (λογοτεχνικότητα)

Κυπριακή παράδοση Τρία χειρόγραφα Κριτική έκδοση του Χρονικού – Κ. Σάθας (1873) Σεφέρης – «Ο Δαίμων της Πορνείας» «Τραγούδι της Αροδαφνούσας» Γεώργιος Βουστρώνιος, Διήγησις κρονικάς Κύπρου, 15ος αιώνας

Κυπριακή παράδοση Κυπριακά ερωτικά ποιήματα (Ρίμες αγάπης), πετραρχισμός (μανιερισμός - Βίτι) 156 ποιήματα, ιδιωματική γλώσσα, 16ος αιώνας Ιταλικές στιχουργικές μορφές (ιαμβικός εντεκασύλλαβος) Μεταφράσεις πετραρχικών και άλλων ιταλικών ποιημάτων «Από τα ωραιότερα λυρικά δείγματα της πρωιμότερης νεοελληνικής λογοτεχνίας» (Πολίτης)

Κυπριακά ερωτικά ποιήματα Aνίσως, ω κυρά μου, κι όμορφη ’σαι τόσον οπού τινάς ’δε να μπορήση τα κάλλη σου ποτέ να τα μετρήση μηδέ να πη μπορεί πόσα ’μορφή σαι, δεν εν θαύμα, αν είσαι αξ αύτου μου περίτου αγαπημένη παρά που ’σαι γλυκιά και, Χρυσταλλένη (87, στ. 11-17)