GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2003 ΕΛΛΑΔΑ Ετοιμάστηκε για την Eυρωπαϊκή Ένωση Επιμελητηρίων από την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος σε συνεργασία με την TNS ICAP Α.Ε

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 2 ΠΙΚΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Η Ελλάδα σε αριθμούς 2. Κύρια ευρήματα 3. Οικονομικοί Δείκτες 3.1Έσοδα από συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων 3.2Έσοδα από πωλήσεις στην Ελλάδα 3.3Έσοδα από πωλήσεις στο εξωτερικό 3.4Εργαζόμενοι 3.5Επενδύσεις 3.6Πίστη στην επιχείρηση 4.Μεθοδολογία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 3 1. Η Ελλάδα σε αριθμούς Οι μακροοικονομικοί δείκτες της Ελληνικής οικονομίας, όπως παρουσιάζονται στο παρακάτω πίνακα περιγράφουν την πορεία της Ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 6 χρόνια. Όλοι οι βασικοί δείκτες της Ελληνικής οικονομίας στο σύνολο τους αλλά και συγκρινόμενοι διαχρονικά μπορούν να σκιαγραφήσουν την πορεία, την εξέλιξη και το μέλλον την Ελληνικής Οικονομίας.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 4 2. Κύρια Ευρήματα Το 2001 χαρακτηρίστηκε ως έτος σημαντικών μεταβολών, προκλήσεων αλλά και επιτευγμάτων για την ελληνική οικονομία. Μετά την ένταξη της χώρας μας στην ΟΝΕ και την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος από την 1 Ιανουαρίου του 2001 η οικονομία λειτουργεί σε ένα νέο νομισματικό περιβάλλον που διασφαλίζει υψηλό βαθμό σταθερότητας των τιμών και προάγει την οικονομική ανάπτυξη. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, δεν αποτελούσε έκπληξη ότι η επιχειρηματική αυτοπεποίθηση βρισκόταν σε πολύ υψηλά επίπεδα στην Ελλάδα και οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για το 2002 ήταν ευοίωνες σε σχέση με το συνολικό κύκλο εργασιών και τις επενδύσεις που με τη σειρά τους ενίσχυαν την συνολική πίστη στην επιχείρηση καθώς και την αισιοδοξία τους. Τόσο όμως οι δυσμενείς διεθνείς οικονομικές εξελίξεις οι οποίες επηρέασαν και τη χώρα μας (αν και η συνολική επιδραση τους ήταν σχετικά περιορισμένη και αντισταθμίστηκε από άλλους παράγοντες) όσο και πραγματική εφαρμογή του Ευρώ στις καθημερινές συναλλαγές φαίνεται ότι είχε αρνητικές επιπτώσεις πάνω στις επιχειρήσεις. Έτσι η αισιοδοξία των ελληνικών επιχειρήσεων για το 2002 όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από την έρευνα δεν αποδείχθηκε βάσιμη και έτσι όλοι οι ¨πραγματικοί¨ δείκτες για το 2002 κυμαίνονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που είχαν προβλέψει οι επιχειρήσεις.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 5 2. Κύρια Ευρήματα Πιο συγκεκριμένα 1 στις 2 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι η επίδραση των γενικότερων οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στην αγορά ήταν αρνητική για την εταιρία τους συμβάλλοντας σε ένα αρνητικό δείκτη για την πίστη στην επιχείρηση. Ιδιαίτερο πλήγμα φαίνεται ότι δέχθηκαν οι μικρές επιχειρήσεις καθώς είναι αυτές που παρουσιάζουν τους χαμηλότερους δείκτες σε όλους τους τομείς. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις παραμένουν επιφυλακτικά αισιόδοξες για το Έτσι όλοι οι οικονομικοί δείκτες είναι (έστω και οριακά για κάποιους δείκτες) θετικοί. Οι επιχειρήσεις φαίνεται ότι θα προσπαθήσουν να ανακάμψουν αυξάνοντας τόσο τις εγχώριες πωλήσεις τους όσο και τις εξαγωγές τους αυξάνοντας έτσι τον συνολικό κύκλο εργασιών.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Συνολικός Κύκλος Εργασιών Αναφορικά με τον συνολικό κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων θα λέγαμε ότι το 2002 ήταν μία μέτρια χρονιά. Για σχεδόν 1 στις 2 (49%) επιχειρήσεις σημειώθηκε αύξηση στον κύκλο εργασιών τους, ενώ για 1 στις 4 επιχειρήσεις (24%) ο συνολικός τζίρος της επιχειρήσης παρέμεινε σταθερός. Αντίθετα για την ίδια αναλογία επιχειρήσεων (1 στις 4) σημειώθηκε μείωση. Έτσι ο συνολικός δείκτης κυμαίνεται στο +24% ενώ δεν παρατηρούνται διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους κλάδους. Για το έτος 2003 οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα εμφανίζονται αρκετά αισιόδοξες για την αύξηση του κύκλου εργασιών τους. Ο γενικός δείκτης είναι +45% ενώ και για τους δύο τομείς, βιομηχανία και υπηρεσίες ο δείκτης είναι άνω του +40% (+42% και +49%, αντίστοιχα). Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 10% των επιχειρήσεων του τομέα της βιομηχανίας και το 13% των επιχειρήσεων του τομέα των υπηρεσιών προβλέπει μείωση στα συνολικά τους έσοδα για το έτος 2003.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Συνολικός Κύκλος Εργασιών Η αισιοδοξία σε σχέση με το κύκλο εργασιών συνδέεται άμεσα με το μέγεθος της επιχείρησης* με σχέση ανάλογη. Έτσι όσο μεγαλύτερη η επιχείρηση τόσο μεγαλύτερη και η έκφραση της αισιοδοξίας για την χρονιά που έρχεται. Πιο συγκεκριμένα οι μεγάλες επιχειρήσεις (50+ προσωπικό) εμφανίζονται περισσότερο αισιόδοξες (δείκτης +63%) ακολουθούν οι μεσαίες επιχειρήσεις (+48%) ενώ αντίθετα ο δείκτης για τις μικρές επιχειρήσεις είναι σημαντικά χαμηλότερος (+38%). Η συγκρατημένη αισιοδοξία των μικρών επιχειρήσεων φαίνεται να πηγάζει από τα αποτελέσματα του 2002 καθώς 3 στις 10 ( 32%) μικρές επιχειρήσεις είδαν τον κύκλο εργασιών τους να συρρικνώνεται σε σχέση με το 2001 ενώ για 1 στις 4 (25%) δεν υπήρχε η προσδοκούμενη αύξηση. Έτσι για τις μικρές επιχειρήσεις ο συνολικός δείκτης είναι μόλις στο +8% και είναι αυτές που ρίχνουν τον συνολικό δείκτη για το έτος που διανύουμε. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι μόνο το 13% των μικρών επιχειρήσεων προβλέπει μείωση για το 2003 *Το μέγεθος της επιχείρησης υπολογίζεται με βάση τον αριθμό του προσωπικού

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Εγχώριες πωλήσεις Το 2001 οι επιχειρήσεις προέβλεπαν αύξηση των εγχώριων πωλήσεων τους για το 2002 και έτσι ο γενικός δείκτης ήταν στο +48%. Οι προσδοκίες αυτές δεν επαληθεύθηκαν και έτσι τελικά για το 2002 ο δείκτης των εγχώριων πωλήσεων κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα και συγκεκριμένα στο +17%. Και ο δείκτης των εγχώριων πωλήσεων για το 2002 παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης. Ετσι για τις μικρές επιχειρήσεις ο δείκτης είναι οριακός (+3%) και είναι αυτές οι επιχειρήσεις που οδηγούν το συνολικό δείκτη στο +17%. Αντίθετα για τις μεσαίες και τις μεγάλες επιχειρήσεις οι δείκτες κυμαίνονται κοντά στο +30%.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Εγχώριες πωλήσεις Οι Ελληνικές επιχειρήσεις εμφανίζονται να είναι συγκρατημένα αισιόδοξες σε σχέση με τις εγχώριες πωλήσεις τους. Έτσι ο δείκτης των εγχώριων πωλήσεων για την χρονία που έρχεται κυμαίνεται στο +37%. Ο δείκτης αυτός ενισχύεται περισσότερο από τις υπηρεσίες (+46%) σε σχέση με τη βιομηχανία (+33%) Οι μικρές επιχειρήσεις εμφανίζονται αισιόδοξες για τις εγχώριες πωλήσεις τους το Πιο συγκεκριμένα 1 στις 2 μικρές επιχειρήσεις προσδοκά αύξηση πωλήσεων και έτσι ο δείκτης είναι στο +28%. Αντίστοιχα 6 στις 10 μεσαίες και 7 στις 10 μεγάλες επιχειρήσεις περιμένουν ότι τα έσοδα από πωλήσεις στην Ελλάδα θα αυξηθούν για το 2003 και έτσι οι δείκτες είναι θετικοί (+43% και +63%) αντίστοιχα.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Εξαγωγές Το 30% των επιχειρήσεων που ρωτήθηκαν έχουν εξαγωγική δραστηριότητα, από αυτές η συντριπτική πλειοψηφία (82%) ανήκει στον τομέα της βιομηχανίας. Ανάμεσα σε αυτές τις επιχειρήσεις, οι προβλέψεις για τις εξαγωγές τους για το 2003 είναι αρκετά θετικές, καθώς από +31% το 2002 ανεβαίνει στο +52% για το Δείκτες

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Απασχόληση 1 στις 2 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι ο αριθμός των εργαζομένων το 2002 σε σχέση με το 2001 έχει παραμείνει σταθερός. Αντίθετα για 3 στις 10 επιχειρήσεις (32%) ο αριθμός εργαζομένων έχει αυξηθεί ενώ για το 18% των επιχειρήσεων έχει μειωθεί. Έτσι ο συνολικός δείκτης κυμαίνεται στο +15%. Οι προβλέψεις για το 2003 δεν διαφέρουν ουσιαστικά σε σχέση με το 2002 αποδεικνύοντας ότι οι αλλαγές στη ζήτηση δεν φαίνονται πιθανές. Έτσι για το σύνολο των επιχειρήσεων ο δείκτης από το +15% και φτάνει το 2003 στο +17%. Εξετάζοντας τις τάσεις ανά τομέα δραστηριότητας παρατηρούμε ότι η βιομηχανία εμφανίζει σημαντικά χαμηλότερο δείκτη σε σχέση με τις υπηρεσίες. Έτσι για τη βιομηχανία ο δείκτης είναι στο +11% ενώ για τις υπηρεσίες είναι στο +26%.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Επενδύσεις Αν και οι προβλέψεις για το 2002 ήταν αρκετά ευοίωνες και ο δείκτης κυμαινόταν στο +40% στην πραγματικότητα ο δείκτης για το 2002 κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που προέβλεπαν οι επιχειρήσεις. Έτσι ο δείκτης των επενδύσεων για το 2002 κυμάνθηκε μόλις στο +21%. Πιο συγκεκριμένα το 36% αύξησε τις επενδύσεις του το 2002, το 47% των επιχειρήσεων τις κράτησε σταθερές ενώ το 15% πραγματοποίησε μείωση στις επενδύσεις. Ο δείκτης για το 2003 δεν εμφανίζει σημαντική διαφορά καθώς κυμαίνεται στο +27% γεγονός που υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις δεν προβλέπουν κάποια σημαντική αλλαγή στον τομέα αυτό.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Επενδύσεις Για το έτος 2002, όπως φαίνεται στην έρευνα το μέγεθος των επιχειρήσεων επηρεάζει αρκετά τις επενδύσεις. Πιο συγκεκριμένα, ενώ για τις μικρές επιχειρήσεις ο δείκτης φτάνει το +16%, αυξάνει στο +26% για τις μεσαίες και στο +28% στις μεγάλες επιχειρήσεις. Για το έτος 2003 το πλήθος των επιχειρήσεων που προβλέπουν αύξηση των επενδύσεων είναι μεγαλύτερο από τα πλήθος των επιχειρήσεων που προβλέπουν μείωση. Η πεποίθηση αυτή αν και υπάρχει ανάμεσα σε όλες τις επιχειρήσεις διακατέχει όμως σε μεγαλύτερο βαθμό τις μεσαίες και τις μεγάλες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μικρές τις επιχειρήσεις.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Πίστη στην επιχείρηση Οι επιχειρήσεις προέβλεπαν ότι το 2002 θα ήταν μια πόλύ καλή χρονιά για την επιχειρήση τους. Η πρόβλεψη αυτή δυστυχώς δεν αποδείχθηκε σωστή για τις Ελληνικές επιχειρήσεις καθώς μόνο ένα 16% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι οι επιδράσεις της γενικότερης οικονομικής κατάστασης στην επιχείρηση ήταν θετικές. Αντίθετα 1 στις 2 επιχειρήσεις δηλώνει ότι οι γενικότερες συνθήκες είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην επιχείρηση τους. Έτσι ο συνολικός δείκτης της επιχείρησης είναι αρνητικός και κυμαίνεται στο -35%. Οι επιχειρήσεις φαίνονται περισσότερο αισιόδοξες για το 2003 καθώς 3 στις 10 δηλώνουν ότι οι γενικότερες συνθήκες θα επηρεάσουν θετικά την επιχείρηση τους. Ο συνολικός δείκτης κυμαίνεται σε οριακά επίπεδα (+2%). ¨οπως ήταν αναμενόμενο περισσότερο απαισιόδοξες εμφανίζονται οι μικρές επιχείρησεις καθώς ο δείκτης για αυτές είναι αρνητικός και για το 2003 (-10%) ενώ αντίθετα για τις μεσαίες είναι στο +14% και για τις μεγάλες στο +8%.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 15 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η έρευνα για τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για το 2002 και τις προβλέψεις τους για το 2003 διεξήχθη από την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος σε συνεργασία με την TNS ICAP A.E για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος. Η έρευνα διεξήχθη τηλεφωνικά από 15 Οκτωβρίου έως 18 Οκτωβρίου. Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 400 επιχειρήσεις από τους κλάδους της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με τους Οικονομικούς Διευθυντές των επιχειρήσεων στους χώρους εργασίας τους. Η κατανομή του δείγματος έγινε κατά κατηγορία και μέγεθος επιχείρησης. Σχετικά με την κατηγορία της επιχείρησης, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιμελητηρίων οι επιχειρήσεις άνηκαν στον τομέα της βιομηχανίας και της παροχής υπηρεσιών. Όσον αφορά στο μέγεθος της επιχείρησης αυτό κρίθηκε με βάση το πλήθος του προσωπικού και διακρίνεται σε μικρές, μεσαίες, μεγάλες εταιρίες με προσωπικό 1-9, 10-49, 50+ άτομα αντίστοιχα. Η δειγματοληπτική μέθοδος που ακολουθήθηκε για την εξαγωγή του δείγματος είναι η στρωματοποιημένη δειγματοληψία. Το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού των Ελληνικών επιχειρήσεων όπως αυτές έχουν απογραφεί στη βάση δεδομένων της ICAP. Το δείγμα σταθμίστηκε ανά κατηγορία και μέγεθος επιχείρησης, έτσι ώστε τα αποτελέσματα να ακολουθούν την κατανομή του πραγματικού πληθυσμού.

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ EES ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 17

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 18

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 19 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

GALLUP INTERNATIONAL ASSOCIATION 20 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ