ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ 10η Διάλεξη

Στόχοι Να κατανοήσουμε το κευνσιανό υπόδειγμα της συνολικής ζήτησης ήτοι : Να κατανοήσουμε και να μπορούμε να παρουσιάσουμε γραφικά τη συνάρτηση κατανάλωσης Να κατανοήσουμε τα συστατικά στοιχεία της συνολικής δαπάνης Να είμαστε σε θέση να υπολογίσουμε Τη μέση ροπή προς κατανάλωση και αποταμίευση Την οριακή ροπή προς κατανάλωση και αποταμίευση Τη ροπή προς εκροή Να κατανοήσουμε την έννοια του πολλαπλασιαστή και να μπορούμε να τον υπολογίσουμε

Εισαγωγή Σύμφωνα με την κευνσιανή θεώρηση της οικονομίας, τόσο η απασχόληση όσο και η παραγωγή καθορίζονται από το επίπεδο της συνολικής ζήτησης Έτσι, αν οι φορείς πολιτικής θέλουν να εμποδίσουν τη μείωση της παραγωγής και της απασχόλησης, πρέπει να λάβουν διορθωτικά νομισματικά ή δημοσιονομικά μέτρα

Συνολική ζήτηση Συνολική ζήτηση : η συνολικά προγραμματισμένη δαπάνη για αγαθά και υπηρεσίες Συστατικά της συνολικής ζήτησης : καταναλωτικές δαπάνες (C), δαπάνες των επιχειρήσεων σε επενδυτικά αγαθά (Ι), κρατική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών (G) και καθαρές εξαγωγές (εξαγωγές – εισαγωγές: Χ-Μ) Άρα, AD=C+I+G+(X-M)

Η συνάρτηση κατανάλωσης Θεμελιώδης ψυχολογικός νόμος του Keynes : οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι, κατά κανόνα και μέσο όρο, να αυξήσουν την κατανάλωσή τους όταν αυξάνεται το εισόδημά τους, αλλά όχι τόσο όσο η αύξηση του εισοδήματός τους Από τη δήλωση αυτή μπορούμε να αντλήσουμε τις προτάσεις της επόμενης διαφάνειας

Η συνάρτηση κατανάλωσης Η κατανάλωση είναι συνάρτηση του εισοδήματος C=f(Y) Η κατανάλωση θα αυξηθεί κατά ένα μέρος του εισοδήματος C=b(Y) Το b αντιστοιχεί στο μέρος, δηλ. 0,5 ή 0,3 του Y Υποθέτουμε ότι το μέρος του εισοδήματος που δεν δαπανάται αποταμιεύεται C+S=Y Κατανάλωση + Αποταμίευση = Εισόδημα

Η συνάρτηση κατανάλωσης Σε χαμηλό ή μηδενικό εισοδηματικό επίπεδο οι άνθρωποι πρέπει να φάνε, να ντυθούν και να κρατηθούν ζεστοί → πρέπει να δαπανήσουν εισόδημα που δεν έχουν → είτε ξοδεύουν τις αποταμιεύσεις τους, είτε βασίζονται στην κοινωνική πρόνοια, είτε και στα 2 → στη συνάρτηση κατανάλωσης εμφανίζεται μια θετική σταθερά που αντιπροσωπεύει τις παραπάνω δαπάνες, άρα: Συνάρτηση κατανάλωσης : C=a+b(Y)

Παράδειγμα

Η ροπή προς κατανάλωση και αποταμίευση Ροπή : τάση ή έφεση Ροπή προς κατανάλωση : συλλογική τάση του έθνους για καταναλωτικές δαπάνες Ροπή προς αποταμίευση : συλλογική τάση του έθνους για αποταμίευση και όχι για καταναλωτικές δαπάνες Συνολική κατανάλωση και αποταμίευση : το συνολικό εισόδημα μπορεί είτε να καταναλωθεί είτε να αποταμιευτεί → αν η κατανάλωση με το εισόδημα → το εξισορροπητικό μέγεθος είναι η αποταμίευση → όταν το εισόδημα αυξάνεται → θα υπάρξει σημείο που η μέση οικογένεια θα αρχίσει να αποταμιεύει → η συμπεριφορά του νοικοκυριού αντικατοπτρίζεται στις τάσεις του εθνικού εισοδήματος

Η μέση ροπή προς κατανάλωση και αποταμίευση Η μέση ροπή προς κατανάλωση (ΑΡC) υπολογίζεται με τη διαίρεση της καταναλωτικής δαπάνης με το εισόδημα Η μέση ροπή προς αποταμίευση (ΑΡS) υπολογίζεται με τη διαίρεση της αποταμίευσης με το εισόδημα Οι 2 μέσες ροπές έχουν άθροισμα = 1 (αυτό συμβαίνει πάντα διότι C+S=Y-αν διαιρέσουμε και τα 3 στοιχεία της εξίσωσης με το εισόδημα → APC+APS=1)

Παράδειγμα

Οριακή ροπή προς κατανάλωση και αποταμίευση Η οριακή ροπή προς κατανάλωση (MPC) υπολογίζεται διαιρώντας τη μεταβολή σε κάθε διαδοχικό επίπεδο καταναλωτικής δαπάνης με τη μεταβολή σε κάθε διαδοχικό επίπεδο εισοδήματος Η οριακή ροπή προς αποταμίευση (MPS) υπολογίζεται διαιρώντας τη μεταβολή σε κάθε διαδοχικό επίπεδο αποταμίευσης, με τη μεταβολή σε κάθε διαδοχικό επίπεδο εισοδήματος

Παράδειγμα

Παράδειγμα Σημαντική παρατήρηση : Σε αντίθεση με τις μέσες ροπές που μεταβάλλονται με την αύξηση του εισοδήματος, οι οριακές ροπές είναι σταθερές

Η ροπή για εκροή από το σύστημα Στόχος του διαχωρισμού του εισοδήματος σε κατανάλωση και αποταμίευση → ο προσδιορισμός της αναλογίας του εθνικού εισοδήματος που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία συνολικής ζήτησης (κατανάλωση) και εκείνης που δεν δαπανάται (αποσύρεται από την κυκλική ροή-αποταμίευση) Η κατανάλωση είναι το πιο σημαντικό μέρος της συνολικής ζήτησης, αλλά επιπλέον στοιχεία της είναι επίσης → επενδυτικές δαπάνες + κρατικές δαπάνες + εξαγωγές Οι εκροές από την κυκλική ροή εισοδήματος (το εισόδημα που δεν πηγαίνει σε δαπάνες) είναι η φορολογία + εισαγωγές + αποταμιεύσεις Άρα,

Ο πολλαπλασιαστής Σκεπτικό : αν υπάρξει εισροή στην κυκλική ροή εισοδήματος, τότε το εθνικό εισόδημα θα αυξηθεί, αλλά όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία του επιπλέον εισοδήματος που δαπανάται (δηλαδή μεταβιβάζεται σε κάποιον άλλον), τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η τελική αύξηση του εθνικού εισοδήματος

Παράδειγμα πολλαπλασιαστικής διαδικασίας Έστω ότι υπάρχουν 10 αυτοαπασχολούμενα άτομα. Το καθένα δαπανά χρήματα σε ένα από τα υπόλοιπα, δηλαδή ο Νο 1 ξοδεύει χρήματα στον Νο 2, αυτός στον Νο 3 κτλ

Παράδειγμα

Συμπεράσματα Όσο μεγαλύτερο είναι το τμήμα του επιπλέον εισοδήματος που πηγαίνει σε δαπάνες (δηλαδή η οριακή ροπή προς κατανάλωση (MPC), τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η τελική αύξηση του εθνικού εισοδήματος Με άλλα λόγια, όσο μεγαλύτερη είναι η MPC, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η συνολική αύξηση του εθνικού εισοδήματος, όταν υπάρχουν πρόσθετες εισροές στην κυκλική ροή του εισοδήματος

Ο υπολογισμός του πολλαπλασιαστή Τύπος : Αφού MPC+MPS=1→ 1-MPC=MPS Επομένως :

Παράδειγμα Στο προηγούμενο παράδειγμα είχαμε μια εισροή 1.000 ευρώ και μια MPC=0,25 Αφού MPC=0,25→ MPS=0,75 Άρα, δηλαδή η επιπλέον ποσότητα εθνικού εισοδήματος που θα δημιουργηθεί από την εισροή των 1.000 ευρώ θα είναι 1000×1,333=1.333 ευρώ

Ο πολλαπλασιαστής στο πλαίσιο της διεθνούς οικονομίας Κάθε εκροή από την κυκλική ροή του εισοδήματος → επηρεάζει αρνητικά την επιπλέον δημιουργία εισοδήματος (αφού η τελευταία επηρεάζεται θετικά μόνο από της εισροές) → πρέπει να διορθωθεί κατάλληλα ο τύπος του πολλαπλασιαστή Κάθε εισόδημα που δεν δαπανάται (καταναλώνεται) είναι εκροή Εκροές είναι: οι αποταμιεύσεις, οι φόροι και οι δαπάνες εισαγωγών

Ο πολλαπλασιαστής στο πλαίσιο της διεθνούς οικονομίας Για να γίνει ο πολλαπλασιαστής πιο ρεαλιστικός πρέπει να δεχθούμε : MPC+MPW=1, όπου MPW=MPS+MPT+MPM MPW=οριακή ροπή για εκροή από το κύκλωμα, MPS=οριακή ροπή προς αποταμίευση, MPT=οριακή ροπή για φορολόγηση, MPM = οριακή ροπή προς δαπάνη εισαγωγών, οπότε:

Σπουδαία παρατήρηση Αυτόνομες μεταβολές δαπανών : μεταβολές εκτός του συστήματος Ο πολλαπλασιαστής θα τεθεί σε λειτουργία ως αποτέλεσμα οποιασδήποτε αυτόνομης μεταβολής των δαπανών

Παράδειγμα Υποθέτουμε ότι η Κυβέρνηση σκοπεύει να εγκαινιάσει έργο βελτίωσης του εθνικού οδικού δικτύου ύψους 50 εκ. ευρώ Υποθέτουμε ότι οι άνθρωποι αποταμιεύουν το 20% του εισοδήματός τους, η φορολογία φθάνει το 40% του εισοδήματος και ότι οι κάτοικοι της χώρας ξοδεύουν το 25% του εισοδήματος σε εισαγόμενα αγαθά, άρα, MPS=20%=0,2 MPT=40%=0,4 MPM=25%=0,25 Άρα, Πολλαπλασιαστής=1/0,85=1,18

Το παράδοξο της φειδούς Το παράδοξο της φειδούς : Μια αύξηση στις αποταμιεύσεις όλων των ανθρώπων σε μια οικονομία μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των αποταμιεύσεων Εξήγηση : οι αποταμιεύσεις συνιστούν εκροή από την κυκλική ροή εισοδήματος → μείωση δαπανών → μείωση παραγωγής → μείωση απασχόλησης → μειωμένο εθνικό εισόδημα Αν οι άνθρωποι έχουν χαμηλότερο εισόδημα (ή είναι άνεργοι), μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις αποταμιεύσεις τους για να διατηρήσουν το επίπεδο διαβίωσής τους Άρα, η αποταμίευση οδηγεί σε μείωση των αποταμιεύσεων → παράδοξο της φειδούς