ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΟΓΓΑΡΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομήλικων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με την μορφή του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα) και του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλοτσιές).

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”. Ενώ σαν φαινόμενο επισημαίνεται και καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εμφανίζεται και τότε. Εξάλλου αποτελεί μια ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου. Στο φαινόμενο του bullying εμπλέκονται πολλά μέρη Το παιδί που δέχεται βία Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία Τα παιδιά θεατές Οι εκπαιδευτικοί Οι γονείς

Στην ουσία αναφέρεται στην βία μεταξύ παιδιών. Στην ιστορία του Όλιβερ Τουίστ - που διαδραματίζεται τον 19ο αιώνα - υπάρχουν πολλά στοιχεία βίας μεταξύ παιδιών τα οποία επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.» Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία «ένα άτομο προκαλεί με σκοπό βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους» . 

Μια σημαντική παράμετρος του σχολικού εκφοβισμού είναι η έννοια της επανάληψης. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι ένας απλός τυχαίος καβγάς μεταξύ δυο παιδιών στη σχολική αυλή. Επίσης περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης ή εξουσίας μεταξύ του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που εκφοβίζεται Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης είναι η δεύτερη σημαντική παράμετρος. Οι πράξεις σχολικού εκφοβισμού έχουν αποτέλεσμα ή θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική βλάβη ή συναισθηματικές δυσκολίες (δυσκολίες συμπεριφοράς) πάνω στο παιδί. Η τελευταία παράμετρος έχει να κάνει με τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού ο οποίος μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή. 

Γενικά το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει Άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, κοινωνική απομόνωση ή αποκλεισμό Σεξουαλική παρενόχληση Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία Απειλές και εκβιασμό

Υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα του θύματος Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του θύματος Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών Ηλεκτρονικό bullying κυβερνο- bullying (Το cyberbullying περιγράφεται ως "η επαναλαμβανόμενη και εκ προθέσεων βλάβη που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών" Το Cyberbulling εμφανίζεται συχνότερα σε ιστότοπους όπου συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός εφήβων)

Bullying ή πείραγμα. Η διαφορά του bullying με το «πείραγμα» στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το «πείραγμα» συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις. Η χαρακτηριστική διαφορά δύναμης μεταξύ δυο ή περισσοτέρων παιδιών αναφέρεται στα ατομικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη και του θύματος. Το «πείραγμα» μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού

Αντιμετώπιση σχολικού εκφοβισμού Οδηγίες προς τους γονείς: Μην υποτιμάτε τις συνέπειες του εκφοβισμού,οι εκφράσεις «ε, παιδιά είναι,παίζουν» ή «έτσι θα σκληραγωγηθεί» είναι μύθοι που ζημιώνουν το παιδί σας και το οδηγούν σε δυστυχία και απομόνωση. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε σημάδια, λεκτικά ή μη, που θα μπορούσαν να θεωρούνται ύποπτα είτε ότι το παιδί σας είναι θύμα είτε θύτης και επικοινωνήστε άμεσα με το σχολείο του παιδιού. Αναπτύξτε μία ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί σας, να είστε κοντά του και να το ακούτε και να το καθησυχάζετε ότι δεν φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν και ότι δεν είναι δικό του λάθος.

Συμβουλεύστε το παιδί σας να προσέχει σε ποιον δίνει τον αριθμό του τηλεφώνου του και τη διεύθυνση του mail του. Επαινείτε το παιδί σας, δώστε του ευκαιρίες να αναλάβει ευθύνες, εγγράψτε το σε άλλες ομαδικές δραστηριότητες όπου θα έχει την ευκαιρία να κάνει φιλίες και να αυξήσει την αυτοπεποίθηση του. Ζητήστε στήριξη από τους τοπικούς Συμβουλευτικούς Σταθμούς Νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης στο παιδί σας. Αν το παιδί τραυματιστεί από τους εκφοβιστές ενημερώστε την αστυνομία και γνωστοποιείστε το στο σχολείο. Αν χρειαστεί αλλάξτε στο παιδί σχολείο και βεβαιωθείτε ότι στο νέο σχολείο δεν υπάρχουν ή δεν γίνονται ανεκτοί οι εκφοβιστές.

Αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά σταματήστε το και εξηγήστε του ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή, διδάξτε του τρόπους συμπεριφοράς για επίλυση συγκρούσεων που δεν περιλαμβάνουν βία. Αν το παιδί σας συνεχίζει να φέρεται επιθετικά εις βάρος άλλων παιδιών ενημερώστε το σχολείο, συζητήστε με το δάσκαλο ή με κάποιον ψυχολόγο για ν αντιμετωπίσετε την επιθετική του συμπεριφορά. Μη χρησιμοποιείτε βία ως τιμωρία για την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας γιατί έτσι τους διδάσκετε αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη χρήση βίας.

Οδηγίες προς το παιδί- θύμα: Να προσπαθείς να διατηρείς την ψυχραιμία και την αυτοπεποίθησή σου. Μην απαντάς στις κοροϊδίες, μη μπαίνεις σε διάλογο, κάνε ότι δεν ακούς. Κοίταξε τους εκφοβιστές στα μάτια και πες καθαρά και σταθερά ΣΤΑΜΑΤΑ. Φύγε όσο πιο γρήγορα μπορείς. Πες αμέσως τι συνέβη στο δάσκαλο, στον γονέα ή σε κάποιον άλλο ενήλικο ή αν φοβάσαι να το πεις  σε αυτούς ζήτα από έναν φίλο σου να είναι μαζί σου.

Μίλησε για το συμβάν μέχρι κάποιος να σε βοηθήσει. Αν σου έστειλαν απειλητικό sms ή e-mail κράτησε το ως απόδειξη. Ζήτησε από τους γονείς σου να αλλάξεις σχολείο και να μεταφερθείς σε ένα πιο ασφαλές και φιλικό. Μην πιστεύεις αυτά που λένε οι εκφοβιστές, να επαινείς τον εαυτό σου και να του θυμίζεις κάθε μέρα τα καλά του σημεία.