Επαγγέλματα παλιά που δεν υπάρχουν πια… Για να τα θυμηθούν οι γεροντότεροι και να τα μάθουν οι μικρότεροι…

21ο Δημοτικό Σχολείο «Λέλα Καραγιάννη» Τάξη Β2 / Σχολική Χρονιά 2008-2009 Δασκάλα: Κωνσταντίνα Μποζονέλου

Επίσκεψη στην έκθεση «Παλιά Αθήνα»

Παλιά Επαγγέλματα Λίγο πριν γίνουν παραμύθι το κουκί και το ρεβίθι του Β2 τα παιδιά μελετήσαμε επαγγέλματα παλιά. Ψάξαμε παλιά, χοντρά βιβλία μητρώα μας τα είπε η κυρία Απ’ το διαδίκτυο βρήκαμε φωτογραφίες μερικές ήτανε πολύ αστείες! ένας κόσμος άγνωστος και διαφορετικός που μας φάνηκε σαν μαγικός.

Παλιά Επαγγέλματα Βρήκαμε αμαξάδες, νερουλάδες, σαρωθροποιούς και κανατάδες. Ζωντάνεψαν μπρός μας οι πιλοποιοί κι έτσι γίναμε κι εμείς ηθοποιοί. Με πολλή, πολλή , πολλή, πολλή χαρά απόψε, Σιγά Νάντια, κάτι κόψε σας παρουσιάζουμε κι εσάς λίγα απ΄αυτά που μάγεψαν εμάς.

Παλιά Επαγγέλματα Φράγκου Μαρία Ιαραντζούλι Νάντια Μουστάκη Ευφροσύνη

Τσαγκάρης Τσαγκάρη, τσαγκάρη παπούτσια πουλάς; Τσαγκάρης: Σκαρπίνια, λουστρίνια σε γάμο να πάς. Κι αν σου τρύπησαν παιδάκι έλα να στα φτιάξω σε λιγάκι. Σουέλ Αράπι

Ραφτάκι Ραφτάκι, ραφτάκι πως παν οι δουλειές; Ραφτάκι: Ψαλίδι, κοπίδι και δύο βελονιές. Φορέματα και παντελόνια που θα τα ‘χεις χίλια χρόνια Ιωάννα Ουζούνοβα

Τα παιδιά στην παλιά Αθήνα

Τα παιδιά στην παλιά Αθήνα Χαμπάμπ Αλί Άσια Ταλέμπ Αλίσα Φερζάι Τζοάννα Φερζάι

Λούστρος Με βούρτσα και καραμπογιά τα παπούτσια εγώ γυαλίζω τη φαμίλια μου ταΐζω. Στης Ομόνοιας τα μέρη και πρωί και μεσημέρι. Νικόλας Μπαμπούρι Χρήστος Ρέβης

Λούστρος

Πραματευτής Κουβαρίστρες, βελονάκια πραματάκια ένα σωρό πήρα δρόμους και δρομάκια ένα φράγκο για να βρω! Άντι Αράπι

Κανατάς Εδώ καλές κανάτες για ξανθές, για μαυρομάτες! Εδώ γερά σταμνάκια κι όμορφα γλαστράκια! Πήρε κι η Ελένη και παντρεύτηκε η καημένη! Πήρε και η Αθηνά μα δε μου ‘δωσε λεφτά! Γιάννης Φουλίδης

Κανατάς Στην παλιά Αθήνα ο κανατάς προμηθευόταν από νωρίς όλα τα πήλινα είδη, τα απαραίτητα για το νοικοκυριό, όπως στάμνες, πήλινες κατσαρόλες, κιούπια, λαγήνια, τσουκάλια, πιθάρια και γλάστρες από τα γύρω καμίνια. Τα φόρτωνε σε κοφίνια που κουβαλούσε αγόγγυστα το γαϊδουράκι του και γύριζε τις γειτονιές για να ξεπουλήσει. Ο κανατάς ήταν ειδικός τεχνίτης στην κατασκευή πήλινων αντικειμένων.

Κανατάς Οι άνθρωποι ήθελαν να αποθηκεύουν τα τρόφιμά τους, να τα συντηρούν για όλη τη χρονιά και να τα χρησιμοποιούν όταν τα χρειάζονταν. Τότε δεν υπήρχαν ούτε ψυγεία, ούτε καταψύκτες. Βασικό μέσο αποθήκευσης των τροφίμων ήταν τα αγγεία, φτιαγμένα από πηλό. Το επάγγελμα του κανατά χάθηκε εδώ και χρόνια. Έμεινες όμως το τραγούδι του «μπάρμπα-Γιάννη του κανατά», ενός συμπαθητικού ανθρώπου που γύριζε όλη μέρα τις γειτονιές να ξεπουλήσει τις όμορφες λαγήνες του.

Κουλουράς Οι κυρίες με τα κρινολίνα και τα καπέλα της παλιάς Αθήνας συνήθιζαν κάνοντας βόλτα στην πλατεία Συντάγματος ή αλλού να παίρνουν το φρεσκοψημένο σουσαμένιο κουλούρι. Νάντια Ιαραντζούλι

Κουλουράς Συνήθεια παλιά που διαρκεί ως τις μέρες μας. Ο κουλουράς είναι ο πλανόδιος πωλητής σουσαμένιων κουλουριών. Εκεί, κοντά με το σαλεπιτζή, τον εφημεριδοπώλη και το λούστρο, στις κεντρικές πλατείες της Αθήνας έβρισκες πάντα και τον κουλουρά. Οι κουλουράδες είναι από τους ελάχιστους πλανόδιους μικροπωλητές που επιβιώνουν μέχρι σήμερα και προσφέρουν στην πόλη μας μια νότα νοσταλγίας και γραφικότητας.

Νερουλάς Ελάτε καλές κυράδες νερό να φύγουνε οι σαπουνάδες! Νερό να πιείτε, να πλυθείτε! Ελάτε για νερό και δοξάστε το Θεό! Αλέξανδρος Μήλο

Νερουλάς Στην παλιά Αθήνα που δεν υπήρχαν βρύσες μέσα στα σπίτια, ο νερουλάς αναλάμβανε την τροφοδότησή τους με νερό. Υπήρχε συνήθως ένας νερουλάς σε κάθε γειτονιά και είχε σταθερή πελατεία. Έκανε πολλά κοπιαστικά δρομολόγια και αμοιβότανε περίπου μία δεκάρα τον τενεκέ. Το επάγγελμα του νερουλά διατηρήθηκες μέχρι το 1930 οπότε ιδρύθηκε η ΟΥΛΕΝ. Διήγηση κατοίκου της παλιάς Αθήνας: «…Κατέφθανε ο νερουλάς με τη γεμάτη στάμνες «σούστα» του και το στολισμένο με χαϊμαλιά άλογό του και χτυπώντας στον αέρα το καμουτσίκι, φώναζε: «νερό… πόσιμο νερό…» έβγαιναν οι νοικοκυρές στο δρόμο και επέστρεφαν τις άδειες στάμνες κι έπαιρναν τιε γεμάτες με το ολόφρεσκο αμαρουσιώτικο νερό».

Παγοπώλης Ο παγοπώλης ήταν από τους πιο αγαπημένους και τακτικούς επισκέπτες των νοικοκυριών μέχρι να μπουν τα ηλεκτρικά ψυγεία στη ζωή μας. Παλιά τα ψυγεία ήταν ξύλινα. Οι άνθρωποι διατηρούσαν τα τρόφιμά τους σε πάγο. Τα ξύλινα ψυγεία είχαν ένα δοχείο από λαμαρίνα όπου τοποθετούσαν τον πάγο σε μορφή παγοκολόνας, την οποία προμηθεύονταν από τον παγοπώλη. Ο παγοπώλης μετέφερε τις παγοκολόνες του με ένα κάρο κι αργότερα με την τρίκυκλη μηχανή του. Συνήθως περνούσε μια φορά την ημέρα και σε περιόδους καύσωνα μπορεί και δυο φορές την ημέρα. Η πληρωμή γινόταν αναλόγως του μεγέθους του πάγου. Κάθε γειτονιά είχε το δικό της παγοπώλη.

Γανωματής Ο καλαϊτζής! Ήρθε ο γανωματής! Φέρτε μου καλές κυράδες τεντζερέδια και κουτάλες και καζάνια και τηγάνες! Άγγελος Καράι

Γανωματής Γανωματής ή γανωτής ή καλαϊτζής είναι αυτός που γανώνει χάλκινα σκεύη. Τα παλιά χρόνια τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα στη μαγειρική ήταν χάλκινα (μπακιρένια). Αυτά με τον καιρό και με την μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γίνονταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Τότε ήταν υποχρεωτικό το γάνωμα, δηλαδή έπρεπε να σκεπαστεί όλη η επιφάνεια του σκεύους με ειδικό μέταλλο. Αυτό ήταν το «καλάι», ο κασσίτερος δηλαδή. Το γάνωμα γινόταν από ειδικούς τεχνίτες, τους γανωματήδες ή γανωτήδες ή καλαϊτζήδες.

Ντελάλης Ακούσατε! Ακούσατε! Αύριο θα γίνει μεγάλο πανηγύρι στην πόλη μας! Με χορούς και με τραγούδι να καεί το πελεκούδι! Όλοι αύριο στα Πατήσια, εκεί που ο δρόμος πάει ίσια! Ακούσατε ακούσατε! Τόμας Πέτκοβ

Ντελάλης Ο ντελάλης διαλαλούσε τα νέα, τις παραγγελίες που έπαιρνε από τις αρχές ή για τα εμπορεύματα που έφερναν οι πραματευτάδες. Τα παλιά τα χρόνια που δεν είχαν ανακαλυφθεί το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το μεγάφωνο, οι αρχές είχαν πρόβλημα να επικοινωνήσουν με τους κατοίκους και να τους πουν για κάποια πράγματα ή αποφάσεις που τους αφορούσαν. Η δυνατή φωνή και κυρίως ο τρόπος παρουσίαζαν συνοπτικά τα νέα ή διαφήμιζαν τα προϊόντα, τους καθιστούσε γνωστούς σε όλη την τυπική κοινωνία. Έβαζε την παλάμη στο στόμα σαν χωνί, κι έπαιρνε τις γειτονιές φωνάζοντας. Η αμοιβή του ήταν ένα ποτηράκι τσίπουρο ή λίγο κολατσιό. Τα νεώτερα χρόνια τους πλήρωνε η Κοινότητα ή μια ομάδα κατοίκων.

Παγωτατζής Κρύο σαν το μπούζι, γλυκό σαν το καρπούζι! Σοκολάτα και λεμόνι κι η μαμά να μη μαλώνει! Και βανίλια σε χωνάκι για το πιο καλό παιδάκι. Δανάη Σπυροπούλου

Παγωτατζής Οι πρώτοι πλανόδιοι πωλητές παγωτού λέγονταν στα τέλη του 19ου αιώνα «γιατσοπώλες». Στις αρχές του 20ου αιώνα οι παγωτατζήδες και το χωνάκι γίνονται «θεσμός» στις γειτονιές της Αθήνας, άλλες πόλεις και νησιά. Τα συστατικά του παγωτού: πάγος, αλάτι, ζάχαρη και γάλα του κουτιού. Σιγά – σιγά οι ντενεκέδες με τα παγωτά εκσυγχρονίστηκαν και το παγωτό τοποθετείται σε δοχεία πάνω στο καροτσάκι. Ο παγωτατζής ήταν πάντα ο αγαπημένος πλανόδιος έμπορος των παιδιών.

Μαλλί της γριάς Εδώ μαλλί γριάς της μαμάς της πεθεράς! Ροζ αχνό ζαχαρωτό είναι μούρλια είναι φτηνό. Να στο κάνω και μεγάλο που να λες «Δε θέλω άλλο» Γκρέτα Σουλμίνα

Μαλλί της γριάς

Μαλλί της γριάς Ποιος δεν έχει δοκιμάσει όταν ήταν παιδί, μαλλί της γριάς στο πανηγύρι του χωριού; Το μαλλί της γριάς πουλιόταν από πλανόδιους πωλητές, που μπορεί να ήταν και παγωτατζήδες ή κουλουράδες, και απευθυνόταν ως προϊόν κυρίως σε παιδιά. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ο μεγάλος όγκος του. Έχει γλυκιά γεύση και όταν κάποιος το τρώει, όπου ακουμπήσει κολλάει από τη ζάχαρη. Παρασκευάζεται από ζάχαρη, η οποία λιώνεται σε ειδικό δοχείο και με φυγοκέντριση δημιουργούνται νήματα, τα οποία τυλίγονται γύρω από ένα καλαμάκι.

Αρκουδιάρης Για ελάτε, για ελάτε! Ένα φράγκο μες στο ντέφι και θα κάνετε όλοι κέφι! «Πως χορεύουν τα κορίτσια;» Χριστόφορος Ζότο

Αρκουδιάρης

Αρκουδιάρης Ανάμεσα στους πλανόδιους επαγγελματίες συγκαταλέγεται και ο ‘’ αρκουδιάρης’’…. ‘’ ένας μαύρος γύφτος ξεδοντιάρης’’ όπως τον περιγράφει ένα τραγούδι. Τις περισσότερες φορές γέρος, ξερακιανός και γύφτικης καταγωγής, έσερνε με το χαλκά και την αλυσίδα μια φουκαριάρα και κακοπαθημένη αρκούδα. Μόλις έπαιζε το ντέφι, η αρκούδα σηκωνότανε στα πίσω της πόδια κι έκανε πως χορεύει! Το ντέφι έβγαζε ένα ρυθμικό ήχο στον οποίο υπάκουαν οι αρκούδες, ύστερα από την εκπαίδευση που είχαν κυριολεκτικά υποστεί!

Αρκουδιάρης Όταν τελείωνε η επίδειξη ο κόσμος έριχνε στο ντέφι του αρκουδιάρη τη συνδρομή του για το θέαμα που είδε. Καμιά φορά το θέαμα συμπληρωνόταν με μια μαϊμού η οποία χοροπηδούσε και έκανε τον κόσμο να γελάει. Οι αρκουδιάρηδες όργωσαν τις ελληνικές πόλεις και τα χωριά για πάρα πολλά χρόνια. Σήμερα (ευτυχώς για τα ζώα) δεν υπάρχουν πια.

Λατερνατζής Ο πλανόδιος οργανοπαίχτης, που τριγυρνούσε τις γειτονιές και άπλωνε μελωδικούς σκοπούς κάτω από τα γερτά ξύλινα πατζούρια των σπιτιών της παλιάς Αθήνας, λεγόταν λατερνατζής. Η λατέρνα είναι το αυτόματο μουσικό όργανο που, αν και αρκετά μεγάλο, δε χρησιμοποιείται μόνο σε κλειστούς χώρους αλλά συχνά μεταφέρεται σε πλατείες και γειτονιές. Το παίξιμο της λατέρνας ήταν τέχνη που απαιτούσε να γυρίζει η μανιβέλα με τη σωστή ταχύτητα και με σταθερό ρυθμό. Επίσης απαραίτητη ήταν και η συνοδεία ντεφιού. Κύριο χαρακτηριστικό της λατέρνας ήταν και το στόλισμά της. Υπήρχαν βελούδινα σκεπάσματα, χάντρες, κομπολόγια και ό,τι άλλο μπορεί να σκεφτεί κανείς. Στο κέντρο υπήρχε η εικόνα κάποιας κοπέλας, συνήθως της Μαρίας της Πενταγιώτισσας. Σήμερα σπάνια θα δούμε λατέρνα.

Λατερνατζής

Λατερνατζής Φώτης Ορφανός

Γαλατάς Στις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί τσοπάνηδες από τα βουνά και τα ορεινά χωριά της Ρούμελης ( Στερεά Ελλάδα ) έρχονταν στα περίχωρα της Αθήνας για να ξεχειμωνιάσουν τα κοπάδια τους. Εδώ οι περισσότεροι, κατά τη διαμονή τους στην Αθήνα, γίνονταν πλανόδιοι γαλατάδες.

Γαλατάς Μερικοί γυρνούσαν τις γειτονιές με τα πόδια. Άλλοι φόρτωναν τα δοχεία τους στα μουλάρια. Άλλοι, πιο εφευρετικοί, πουλούσαν…..φρέσκο γάλα κι αγνό επί τόπου αφού άρμεγαν τις γίδες τους μπροστά στις κυράδες!. Αυτοί οι γραφικοί τύποι που τριγυρνούσαν χαρούμενοι τις γειτονιές της Αθήνας φωνάζοντας «Γάλαααα!», «Γιαούρτι πρόβειοοοοο!», «Γιαούρτι Σιλιβριανό!» χάθηκαν για πάντα.

Τελικά… «Μάθε τέχνη κι άστηνε κι άμα πεινάσεις πιάστηνε» λέγανε τα χρόνια εκείνα στην Αθήνα. Κι άμα τώρα δε σας μένει ούτε ευρώ, θυμηθείτε τον παλιό καλό καιρό! Καλό Καλοκαίρι !!!