Ρήγας Βελεστινλής 1757-1798

Ρήγας Βελεστινλής Βελεστίνο - Θεσσαλία Αντώνιος Κυριαζής ή Ρήγας Κυρίτσης Οικονομάς Κωνσταντινούπολη – Αλέξανδρος Υψηλάντης Βουκουρέστι – Νικόλαος Μαυρογένης Βιέννη – Βαρόνος De Langefeld (1790) Το σχολείον των ντελικάτων εραστών – Βιέννη, 1790 (Restif de la Breton, Σύγχρονες) – 6 αφηγήματα/διηγήματα

Ρήγας Βελεστινλής Πρότυπο ίσως: Mozart (Έτσι κάνουν όλες, ήτοι Το σχολείον των εραστών) Ερωτικά και κοινωνικά αφηγήματα Πρόσθεση (παρέμβαση) 13 φαναριώτικων στιχουργημάτων Αντίθετες απόψεις για τη σημασία του έργου - «ελαφρά» φιλολογία («νεανικό αμάρτημα») ή κείμενα με κοινωνική απόβλεψη Φυσικής απάνθισμα (1790) – εκλαΐκευση της επιστήμης

Ρήγας Βελεστινλής Νέα πολιτική διοίκησις (Βιέννη, 1797) «Θούριος» - τραγούδια ή εμβατήρια με πατριωτικό περιεχόμενο (θούρος = ορμητικός, πολεμικός, βίαιος– Άρης) Στρατιωτικόν Εγκόλπιον (δεν σώζεται) Σειρά από χάρτες του βαλκανικού χώρου Νέος Αναχάρσις (1897) Πέρασμα από το χώρο της ιστορίας στο χώρο του θρύλου

Ο Ρήγας στη Σερβία Ιακώβ Ιλίγιν - 1803 Γιόβαν Στέριγια Πόποβιτς Ωδαί και ύμνοι του Ριγός προς τους Έλληνας, 1821 Επτάκλωνο ανθοκλάδι αφιερωμένο στους αγωνιζόμενους Έλληνες - 1825 Βόγιεσλαβ Ίλιτς – «Ο αγγελιαφόρος της Ελευθερίας», 1889. Σβέτομιρ Νικολάγιεβιτς – «Ο Ρήγας Φεραίος, ποιητής και πατριώτης»,1889

Ο Ρήγας στη Σερβία Πέρα Τοντόροβιτς, Τα μυστήρια του Βελιγραδίου, 1889 Ίβο Άντριτς – «Η παράδοση», Λογοτεχνικές εφημερίδες (1948) Ντούσαν Πάντελιτς – “Η εκτέλεση του Ρήγα Φεραίου”, Αδελφότητα, 1931 Σβέτλανα Βέλμαρ Γιάνκοβιτς – «Η οδός Ρήγα Φεραίου», στο Ντόρτσολ, 1981 Τα επαναστατικά, 2000 - μτφ. Μίροσλαβ Βούκελιτς

Σβέτομιρ Νικολάγιεβιτς Υπήρξαν χρόνια, και αυτό ήταν πρόσφατα, κατά τα οποία πολλοί στο Βελιγράδι ήξεραν το όνομα του Ρήγα Φεραίου. Μιλούσαν συχνά στα σερβικά σπίτια για έναν παράξενο νέο Έλληνα, που εκεί στις επάλξεις της πόλεως ή στην όχθη του Δούναβη δίπλα στον πύργο του Νεμπόισα, πέθανε μαρτυρικά για την απελευθέρωση των χριστιανών των Βαλκανίων. Ακόμη μπορούσε να ακουστεί και κάποιος στίχος από τα επαναστατικά του ή κάποια πατριωτική ρήση ως ψίθυρος από τους μεγάλους στους νέους. Σήμερα κανείς πια δε θυμάται τον Ρήγα και τον θάνατό του…

Σβέτομιρ Νικολάγιεβιτς Το 1861 έδειχναν οι γέροι του Βελιγραδίου στον Έλληνα Κόσσο κάποιους σιδερένιους πασσάλους πάνω στους οποίους βασανίστηκε ο Ρήγας. Στα παιδικά μου χρόνια, ακόμη και στο εσωτερικό της Σερβίας είχα ακούσει να λένε πως πριόνισαν τον Ρήγα στην Πάνω Πόλη, και στη δεκαετία του ’40 του δικού μας αιώνα λεγόταν πως το πτώμα του Ρήγα, αφού τον είχαν σκοτώσει, το πέταξαν στην πύλη του Καλεμέγκνταν, απ’ όπου οι Τσιγγάνοι το πήραν στον Δούναβη [...]

Σβέτομιρ Νικολάγιεβιτς Η συμπαράσταση του δικού μας λαού στη σκέψη και το μαρτύριο του Ρήγα δημιούργησε και μια προσθήκη στις ιστορίες αυτές. Ότι το πτώμα του Ρήγα βγήκε στις όχθες του Δούναβη στα προάστια του Βελιγραδίου και ότι θάφτηκε εκεί σε ένα χωριό. Από αυτή την τελευταία παράδοση έμαθα ότι και ο μακάριος Ηλίας Γκαράσανιν κατά τη θητεία του το 1850 έψαχνε τον τάφο του Ρήγα.

Σβέτομιρ Νικολάγιεβιτς Η κυβέρνηση τότε ήθελε να στήσει ένα άγαλμα στον τάφο ως δείγμα σεβασμού προς την συνεργασία ανάμεσα στους Σέρβους και τους Έλληνες. Αλλά, όλες οι έρευνες αποδείχτηκαν μάταιες…