Ελένη Φούφα Δ/νση Περιβάλλοντος ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ Κανονισμός 1272/2008 - CLP. Κριτήρια ταξινόμησης - Κίνδυνοι από φυσικούς παράγοντες. Ελένη Φούφα Δ/νση Περιβάλλοντος ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 1272/2008/ΕΕ (CLP) ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ. Σεμινάριο ΣΕΧΒ – 25.10.2010

Μετάβαση από το σύστημα DSD στο σύστημα CLP E Εκρηκτικό F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο ή F Πολύ εύφλεκτο Ο Οξειδωτικό DSD : Οδηγία 67/548/ΕΕC 2

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ DSD CLP Εκρηκτικά Οξειδωτικά Εξαιρετικά εύφλεκτα Πολύ εύφλεκτα Εύφλεκτα Άλλες φυσικοχημικές ιδιότητες Εκρηκτικά Εύφλεκτα αέρια Εύφλεκτα αερολύματα Οξειδωτικά αέρια Αέρια υπό πίεση Εύφλεκτα υγρά Εύφλεκτα στερεά Αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα Πυροφορικά υγρά Πυροφορικά στερεά Αυτοθερμαινόμενες ουσίες και μείγματα Ουσίες και μείγματα τα οποία σε επαφή με το νερό εκλύουν εύφλεκτα αέρια Οξειδωτικά υγρά Οξειδωτικά στερεά Οργανικά υπεροξείδια Διαβρωτικά μετάλλων Παρόμοιες κλάσεις, ακριβώς όπως πριν Παρόμοιες κλάσεις, κατηγοροποίούνται με νέο τρόπο Παρόμοιες κλάσεις , αλλά αντιμετωπίζονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο Νέες τάξεις, εν μέρει είχαν καλυφθεί πριν Νέες τάξεις, δεν υπήρχαν πριν

Ταξινόμηση ως προς τις φυσικοχημικές παραμέτρους - CLP Γενικά και για τις ουσίες και τα μείγματα τα δεδομένα που απαιτούνται είναι αποτελέσματα δοκιμών, εκτός εάν επιτρέπονται σε ειδικές περιπτώσεις εναλλακτικοί τρόποι (όπως αναζήτηση δεδομένων από βιβλιογραφία ή χρήση υπολογιστικής μεθόδου για μείγματα – “εύφλεκτα υγρά”) Για την ταξινόμηση στις περισσότερες τάξεις, οι μέθοδοι δοκιμών που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι, Μέρος 2 του CLP περιγράφονται στο Εγχειρίδιο : UN Manual of Tests and Criteria (εκδόσεις UNECE, 4η έκδοση 2003) που χρησιμοποιείται κυρίως για την ταξινόμηση για τις μεταφορές (ΑDR). Για τα αέρια και τα υγρά γίνεται αναφορά σε διεθνή πρότυπα. Από τον Ιανουάριο του 2014 οι δοκιμές πρέπει να γίνονται σύμφωνα με κάποιο αναγνωρισμένο σύστημα ποιότητας (GLP, EN ISO, κλπ) Οι σημαντικές διαφορές του CLP με τη DSD όπως : 16 νέες τάξεις κινδύνου, νέες και τροποποιημένες μέθοδοι δοκιμών, διαφοροποίηση ανάλογα με τη φυσική κατάσταση, καθιστούν μη δυνατή στις περισσότερες περιπτώσεις την απευθείας μετατροπή από CLP σε DSD.

! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 1. ΕΚΡΗΚΤΙΚΑ CLP DSD E Εκρηκτικό GHS01 Ασταθή εκρηκτικά (κίνδυνος) Η200 : Ασταθή εκρηκτικά Υποδιαίρεση 1.1 (κίνδυνος) Η201 : Εκρηκτικό κίνδυνος μαζικής έκρηξης Υποδιαίρεση 1.2 (κίνδυνος) Η202 : Εκρηκτικό σοβαρός κίνδυνος εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.3 (κίνδυνος) Η203 : Εκρηκτικό κίνδυνος πυρκαγιάς, ανατίναξης ή εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.4 (προσοχή) Η204 : Κίνδυνος πυρκαγιάς ή εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.5 (κίνδυνος) Η205 : σε περίπτωση πυρκαγιάς ενδέχεται να προκύψει μαζική έκρηξη Υποδιαίρεση 1.6 (προσοχή) R3 : Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση , τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R2 : Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης Σημείωση Πολλές ουσίες και μείγματα που είχαν ταξινομηθεί ως εκρηκτικά R2, R3 θα ταξινομηθούν ως εκρηκτικά σύμφωνα με το CLP. ‘Αλλες θα ταξινομηθούν σε άλλες τάξεις κινδύνου CLP όπως οργανικά υπεροξείδια, αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα, εύφλεκτα στερεά ή οξειδωτικά στερεά. ! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 5

Οι βασικές δοκιμές που πρέπει να διεξαχθούν είναι : - Εκρηξιμότητα Κριτήρια : Οι βασικές δοκιμές που πρέπει να διεξαχθούν είναι : - Εκρηξιμότητα - Ευαισθησία - Θερμοσταθερότητα. Για την εντόπιση του ορθού τμήματος περαιτέρω δοκιμές απαιτούνται. Η ταξινόμηση ουσιών, μειγμάτων και αντικειμένων ως εκρηκτικά είναι μία πολύ σύνθετη διαδικασία που απαιτεί δοκιμές και πραγματοποιείται σε τρία στάδια. Μη συσκευασμένα εκρηκτικά ή εκρηκτικά που έχουν συσκευαστεί εκ νέου σε άλλη συσκευασία από την αρχική ή παρόμοια συσκευασία πρέπει να υποβάλλονται εκ νέου σε δοκιμή. 6

! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 2. EYΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΙΑ CLP DSD F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο GHS02 Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η220 : Εξαιρετικά εύφλεκτο αέριο Κατηγορία 2 (προσοχή) Η221 : Εύφλεκτο αέριο R12 : Εξαιρετικά εύφλεκτο Σημείωση Τα εύφλεκτα αέρια που είχαν ταξινομηθεί ως F+R12 ταξινομούνται σύμφωνα με τα κριτήρια του CLP στις κατηγορίες 1 ή 2 ! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής

Η ευφλεκτότητα καθορίζεται με δοκιμές. Κριτήρια : - Είναι αναφλέξιμα σε μείγμα 13% ή λιγότερο κ.ο. με τον αέρα - Εύρος ανάφλεξης με τον αέρα Για τα μείγματα, όταν υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή δεδομένα η ευφλεκτότητα καθορίζεται με υπολογιστική μέθοδο (ISO 10156). Με αυτό τον τρόπο υπολογίζεται εάν το μείγμα είναι εύφλεκτο ή όχι. Δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί το εύρος ανάφλεξης και έτσι δεν είναι δυνατή η ταξινόμηση στην κατηγορία 1 ή 2. Οι μέδοθοι δοκιμών/υπολογισμού ίδιες με DSD.

Η222: Εξαιρετικά εύφλεκτο αερόλυμα 3. EYΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΟΛΥΜΑΤΑ CLP DSD GHS02 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η222: Εξαιρετικά εύφλεκτο αερόλυμα Κατηγορία 2(προσοχή) Η223: Εύφλεκτο αερόλυμα Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου εύφλεκτα αερολύματα.

Εξετάζονται για ταξινόμηση ως εύφλεκτα εάν περιέχουν κάποιο συστατικό που ταξινομείται ως εύφλεκτο (εκτός από τις πυροφορικές, αυτοθερμαινόμενες ή αντιδρώσες με το νερό ουσίες και μείγματα που δεν χρησιμοποιούνται σε αερολύματα). Κριτήρια : - Συστατικά - δοκιμή απόστασης ανάφλεξης - χημική θερμότητα καύσης - δοκιμή εσωκλειόμενου χώρου - αποτελέσματα δοκιμής αφρού. Εξετάζονται σαν δύο ομάδες, αερολύματα αφρού και αερολύματα ψεκασμού.

Yπάρχει η δυνατότητα άμεσης μετατροπής 4. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΑΕΡΙΑ DSD CLP Ο Οξειδωτικό GHS03 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η270: μπορεί να προκαλέσει ή να αναζωπυρώσει πυρκαγιά. οξειδωτικό R8: Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά Yπάρχει η δυνατότητα άμεσης μετατροπής Γενικό Χημείο του Κράτους

Οξειδωτικό αέριο ή μείγμα : μπορεί γενικά με την παροχή οξυγόνου να προκαλέσει ή να συμβάλει στην καύση άλλου υλικού περισσότερο από ότι ο αέρας. Για να ταξινομηθεί ένα αέριο ως οξειδωτικό, το κριτήριο είναι η οξειδωτική ισχύς η οποία προσδιορίζεται με δοκιμές ή μέθοδο υπολογισμού, σύμφωνα με το ISO 10156. Tα αέρια που είχαν ταξινομηθεί σύμφωνα με την Oδηγία 67/548 ως οξειδωτικά R8 ταξινομούνται ως προς το CLP ως οξειδωτικά αέρια, κατηγορία 1 (ίδια μέθοδο δοκιμής).

Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου αέρια υπό πίεση. 5. ΑΕΡΙΑ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ CLP DSD GHS04 Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου αέρια υπό πίεση. Πεπιεσμένα αέρια (προσοχή) Η280: Περιέχει αέριο υπό πίεση, εάν θερμανθεί μπορεί να εκραγεί Υγροποιημένα αέρια (προσοχή) Η280: Περιέχει αέριο υπό πίεση εάν θερμανθεί μπορεί να εκραγεί Υγροποιημένα αέρια υπό ψύξη (προσοχή) Η281: Περιέχει αέριο υπό ψύξη, μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα ψύχους ή τραυματισμό Διαλελυμένα αέρια (προσοχή)

Αέρια υπό πίεση : αέρια που περιλαμβάνονται σε ένα περιέκτη, σε πίεση 200 kPa(μετρητής) ή μεγαλύτερη ή είναι υγροποιημένα ή είναι υγροποιημένα υπό ψύξη. Για την ταξινόμησή τους σύμφωνα με το CLP είναι απαραίτητα τα παρακάτω δεδομένα : - Η πίεση ατμών στους 50 oC - Η φυσική κατάσταση σε 20 oC σε σταθερή πίεση περιβάλλοντος - Η κρίσιμη θερμοκρασία (η θερμοκρασία πάνω από την οποία ένα καθαρό αέριο δεν μπορεί να υγροποιηθεί αναξάρτητα από το βαθμό συμπίεσης) Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να αναζητηθούν στην βιβλιογραφία, να υπολογιστούν ή να προκύψουν από δοκιμές. Τα περισσότερα καθαρά αέρια έχουν ήδη ταξινομηθεί στις συστάσεις του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων. Οι ταξινομήσεις των αερίων, στο παράρτημα VI του CLP, δεν αναφέρουν την αντίστοιχη δήλωση επικινδυνότητας διότι εξαρτάται από τη φυσική κατάσταση του αερίου κατά τη συσκευασία του και επομένως εξετάζεται ανά περίπτωση.

! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής για τα F R11 - R10 6. ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΥΓΡΑ CLP DSD F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο ή F Πολύ εύφλεκτο GHS02 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η224: Υγρό και ατμοί εξαιρετικά εύφλεκτοι Σημείο ανάφλεξης < 23 oC και αρχικό σημείο ζέσεως < 35 oC Κατηγορία 2(κίνδυνος) Η225: Υγρό και ατμοί πολύ εύφλεκτα αρχικό σημείο ζέσεως > 35 oC Κατηγορία 3(προσοχή) Η226: Υγρό και ατμοί εύφλεκτα 60 oC > Σημείο ανάφλεξης > 23 oC R12: Εξαιρετικά εύφλεκτα Σημείο ανάφλεξης < 0 oC και σημείο ζέσεως < 35 oC R11: Πολύ εύφλεκτα Σημείο ανάφλεξης < 21 oC αλλά δεν είναι εξαιρετικά εύφλεκτα R10: Εύφλεκτα (χωρίς σύμβολο) 55 oC > Σημείο ανάφλεξης > 21 oC ! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής για τα F R11 - R10

Εύφλεκτα υγρά : υγρά με σημείο ανάφλεξης όχι μεγαλύτερο των 60 oC DSD CLP 60 R10 Κατηγορία 3 R11 Κατηγορία 1 Κατηγορία 2 R12 Σημείο ανάφλεξης 55 23 21 > 35 < 35 > 35 < 35 Σημείο βρασμού / Αρχικό σημείο βρασμού oC

! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 7. ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP DSD F Πολύ εύφλεκτο GHS02 R11: Πολύ εύφλεκτα Σημείωση Πολλές στερεές ουσίες και μείγματα που είχαν ταξινομηθεί ως F R11, σύμφωνα με το CLP ταξινομούνται ως εύφλεκτα στερεά (κατηγορία 1 ή 2). Άλλες ταξινομούνται ως αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα ή ως εκρηκτικά. Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η228: Εύφλεκτο στερεό Κατηγορία 2 (προσοχή) ! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής

Εύφλεκτο στερεό : ουσίες ή μείγματα που είναι άμεσα δυνατό να καούν ή μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλουν σε ανάφλεξη λόγω τριβής. Τα δεδομένα που απαιτούνται είναι : - Σημείο τήξης - Δεδομένα σχετικά με την αντίδρασή του με το νερό - Δεδομένα σχετικά με το σημείο ανάφλεξης εάν το στερεό περιέχει εύφλεκτα υγρά. Στη συνέχεια για την ταξινόμηση πρέπει να υποβληθούν στη δοκιμή ρυθμού καύσης.

8. ΑΥΤΟΑΝΤΙΔΡΩΣΕΣ ΟΥΣΙΕΣ και ΜΕΙΓΜΑΤΑ 8. ΑΥΤΟΑΝΤΙΔΡΩΣΕΣ ΟΥΣΙΕΣ και ΜΕΙΓΜΑΤΑ DSD CLP GHS01 GHS02 E Εκρηκτικό F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο F Πολύ εύφλεκτο Τύπος Α (κίνδυνος) Η240: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Τύπος Β (κίνδυνος) Η241: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. Τύπος C & D (κίνδυνος) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος E & F (προσοχή) Τύπος G R12: Εξαιρετικά εύφλεκτα R11: Πολύ εύφλεκτα R10: Εύφλεκτα (χωρίς σύμβολο) R3 : Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση , τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R2 : Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης Τύπος Α Τύπος Β Τύπος C Τύπος D Τύπος E Τύπος F Τύπος G Ε R2, E R3 F+ R12, F R11, R10

Αυτοαντιδρώσες ουσίες ή μείγματα : θερμικά ασταθείς υγρές ή στερεές ουσίες ή μείγματα που μπορούν να υποστούν έντονα εξώθερμη αποσύνθεση ακόμη και χωρίς τη συμμετοχή οξυγόνου (αέρα). Αυτός ο ορισμός αποκλείει ουσίες και μείγματα που ταξινομούνται (CLP) ως εκρηκτικά, οργανικά υπεροξείδια ή ως οξειδωτικά. Για την ταξινόμηση τους απαιτούνται αποτελέσματα δοκιμών για τον προσδιορισμό των ιδιοτήτων τους σχετικά με : - Τη δυνατότητα να εκραγεί - Να αναφλεγεί ταχέως - Να επιδείξει βίαιο αποτέλεσμα όταν θερμανθεί υπό βίαιο περιορισμό - Την αντίδραση κατά τη θέρμανση - Τη συγκέντρωση και τον τύπο του διαλύτη που μπορεί να προστίθεται για τη μείωση της ευαισθησίας της ουσίας

Δυνατότητα άμεσης μετατροπής 9. ΠΥΡΟΦΟΡΙΚΑ ΥΓΡΑ CLP DSD F Πολύ εύφλεκτο GHS02 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η250: Αυτοαναλέγεται εάν εκτεθεί στον αέρα. R17: Αυτοαναφλέγεται στο αέρα Δυνατότητα άμεσης μετατροπής Γενικό Χημείο του Κράτους

Η μέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. Πυροφορικά υγρό : υγρή ουσία ή μείγμα που ακόμη και σε μικρές ποσότητες μπορεί να αναφλεγεί εντός πέντε λεπτών από την επαφή με τον αέρα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν3 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Η μέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. 22

Δυνατότητα άμεσης μετατροπής 10. ΠΥΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP DSD F Πολύ εύφλεκτο GHS02 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η250: Αυτοαναλέγεται εάν εκτεθεί στον αέρα. R17: Αυτοαναφλέγεται στο αέρα Δυνατότητα άμεσης μετατροπής Γενικό Χημείο του Κράτους 23

Mέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. Πυροφορικό στερεό : ουσία ή μείγμα που ακόμη και σε μικρές ποσότητες, μπορεί να αναφλεγεί μέσα σε πέντε λεπτά μετά την επαφή του με τον αέρα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν2 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Mέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. 24

11. ΑΥΤΟΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ 11. ΑΥΤΟΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ CLP DSD GHS02 Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η251: Αυτοθερμαίνεται : μπορεί να αναφλεγεί Κατηγορία 2 (προσοχή) Η252: Σε μεγάλες ποσότητες αυτοθερμαίνεται : μπορεί να αναφλεγεί Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου αυτοθερμαινόμενες ουσίες και μείγματα. Γενικό Χημείο του Κράτους

Αυτοθερμαινόμενη ουσία και μείγμα : υγρή ή στερεά ουσία ή μείγμα, άλλη από πυροφορικό υγρό ή στερεό, που με αντίδραση με τον αέρα και χωρίς την παροχή ενέργειας μπορούν να αυτοθερμανθούν. Διαφέρουν από τα πυροφορικά υγρά ή στερεά κατά το ότι αναφλέγονται μόνο όταν βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες (Kg) και ύστερα από μεγάλες χρονικές περιόδους (ώρες, μέρες). Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτέλεσμα δοκιμής (δοκιμή Ν4 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων) για τον προσδιορισμό της αντίδρασης τους στην αυτοθέρμανση. Tα αποτελέσματα από τη μέθοδο Α16 του Καν 440/2008, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ταξινόμηση στο CLP. 26

Η261: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια 12. ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΚΛΥΟΥΝ ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΙΑ CLP DSD F Πολύ εύφλεκτο GHS02 Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η260: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια τα οποία μπορούν να αυτοαναφλεγούν Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η261: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια Κατηγορία 3 (προσοχή) R15 : Σε επαφή με το νερό εκλύει εξαιρετικά εύφλεκτα αέρια. F R15 Kατ. 1 Κατ. 2 Κατ. 3

- τρόπος αντίδρασης με το νερό (επικίνδυνα, άμεσα, αργά) Ουσίες και μείγματα τα οποία σε επαφή με το νερό εκλύουν εύφλεκτα αέρια : στερεές ή υγρές ουσίες ή μείγματα που με αλληλεπίδραση με το νερό, μπορούν να γίνονται αυτόματα εύφλεκτα ή να εκπέμψουν εύφλεκτα αέρια σε επικίνδυνες ποσότητες. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν5 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων) για την εκτίμηση της συμπεριφοράς τους κατά την αντίδρασή τους με το νερό σε θερμοκρασία περιβάλλοντος - ρυθμός εξέλιξης εύφλεκτου αερίου. Κριτήρια : - τρόπος αντίδρασης με το νερό (επικίνδυνα, άμεσα, αργά) - ρυθμός εξέλιξης εύφλεκτου αερίου (10 l/kg/h, 20 l/kg/h, 1 l/kg/h) 28

CLP DSD 13. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΥΓΡΑ 13. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΥΓΡΑ CLP DSD Ο Οξειδωτικό GHS03 R8 : Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά R9 : Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η271 : Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. ισχυρό οξειδωτικό Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό Κατηγορία 3 (προσοχή) O R8 O R9 Κατ. 3 Κατ. 2 Κατ.1

Α. 1:1 κατά βάρος 50% υπερχλωρικού οξέος - κυτταρίνης Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ο.1, μέρος ΙΙΙ, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Δοκιμή ανάφλεξης σε μείγμα 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης (κατηγορία 1) ή - Σύγκριση του χρόνου αύξησης της πίεσης μείγματος 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης με μείγμα : Α. 1:1 κατά βάρος 50% υπερχλωρικού οξέος - κυτταρίνης Β. 1:1 κατά βάρος 40% υδατικού διαλύματος χλωρικού νατρίου – κυτταρίνης Γ. 1:1 κατά βάρος 650% υδατικού διαλύματος νιτρικού οξέος – κυτταρίνη Mέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. 30

CLP DSD R8 : Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά 14. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP DSD Ο Οξειδωτικό GHS03 R8 : Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά R9 : Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η271 : Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. ισχυρό οξειδωτικό Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό Κατηγορία 3 (προσοχή) O R8 O R9 Κατ. 3 Κατ. 2 Κατ. 1

(ή μείγματος) και κυτταρίνης με μείγμα : Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ο.2, μέρος ΙΙΙ, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Σύγκριση του μέσου χρόνου καύσης μείγματος 4:1 ή 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης με μείγμα : Α. 3:2 κατά βάρος βρωμικού καλίου - κυτταρίνης Β. 3:2 κατά βάρος βρωμικού καλίου - κυτταρίνης Γ. 3:7 κατά βάρος βρωμικού καλίου – κυτταρίνης Mέθοδος δοκιμής ίδια με DSD. 32

CLP DSD 15. ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΑ Ο Οξειδωτικό Τύπος Α (κίνδυνος) GHS01 GHS02 Ο Οξειδωτικό E Εκρηκτικό . Τύπος Α (κίνδυνος) Η240: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Τύπος Β (κίνδυνος) Η241: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. Τύπος C & D (κίνδυνος) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος E & F (προσοχή) Τύπος G R3 : Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση , τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R2 : Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R7: Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά E R2, E R3 O R7 Τύπος Α Τύπος Β Τύπος C Τύπος D Τύπος E Τύπος F Τύπος G

Οργανικά υπεροξείδια : είναι θερμικά ασταθείς ουσίες ή μείγματα οι οποίες μπορούν να υποστούν εξώθερμη αυτοεπιταχυνόμενη αποσύνθεση. Επιπλέον είναι δυνατόν : να μπορούν να υποστούν εκρηκτική αποσύνθεση, να καίγονται γρήγορα, να είναι ευαίσθητες σε κρούση ή τριβή και να προκαλούν επικίνδυνη αντίδραση με άλλες ουσίες Ταξινομούνται εξ ορισμού βάσει της χημικής τους δομής και της περιεκτικότητας διαθέσιμου οξυγόνου και υπεροξειδίου του μείγματος. Οι ιδιότητές τους που είναι αναγκαίες για την ταξινόμηση προσδιορίζονται πειραματικά. Η ταξινόμησή τους διεξάγεται σύμφωνα με σειρά δοκιμών ((περιγράφεται στο μέρος ΙΙ του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων.

CLP DSD Κατηγορία 1(προσοχή) Η290 : Μπορεί να διαβρώσει μέταλλα 16. ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ CLP DSD C διαβρωτικό GHS05 Κατηγορία 1(προσοχή) Η290 : Μπορεί να διαβρώσει μέταλλα H κλάση κινδύνου στην οδηγία 67/548 που μπορεί να συσχετιστεί με τα Διαβρωτικά μετάλλων είναι η C R34 και C R35, η οποία αναφερόταν σε κίνδυνο σχετικό με την υγεία δηλ. διάβρωση δέρματος. Αυτές οι ουσίες γενικά είναι πολύ πιθανό να έχουν διαβρωτικές ιδιότητες για μέταλλα και θα πρέπει να υποβάλλονται στις αντίστοιχες δοκιμές προκει-μένου να διαπιστώνεται εάν θα ταξινομηθούν και ως Διαβρωτικά μετάλλων.

- Ποσοστό διάβρωσης σε επιφάνεια χάλυβα ή αλουμινίου που Διαβρωτικά μετάλλων : ουσία ή μείγμα το οποίο με χημική δράση θα βλάψει υλικά ή και θα καταστρέψει μέταλλα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( μέρος ΙΙΙ, παράγραφος 37.4, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Ποσοστό διάβρωσης σε επιφάνεια χάλυβα ή αλουμινίου που υπερβαίνει τα 6,25 mm ετησίως σε θερμοκρασία δοκιμής 55ο C 36

Πληροφορίες Εθνικό Γραφείο στήριξης - CLP Γενικό Χημείο Κράτους Τσόχα 16, Αμπελόκηποι, ΑΘΗΝΑ Τηλ. 210 64 79 286/287 Email : elhelpdesk@ath.forthnet.gr elhelpdesk@gcsl.gr Ιστοσελίδα Γ.Χ.Κ. : http://www.gcsl.gr Ιστοσελίδα ECHA : http://www.echa.europa.eu 37

Eυχαριστώ για την προσοχή σας ! 38