Κυπριακό Μνημόνιο: Προβλήματα και Προοπτικές Παναγιώτης Θεοδοσίου, Ph.D. Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Κοσμήτορας Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Ομιλία, 11 ο Ετήσιο Συνέδριο Συνδέσμου Επιστημόνων Χρηματοοικονομικής και Λογιστικής Ελλάδος

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Διάφορα Μακροοικονομικά Μεγέθη Κυπριακής Οικονομίας Στη συνέχεια αναλύεται η πορεία σειράς βασικών μακροοικονομικών μεγεθών της κυπριακής οικονομίας όπως •Έσοδα, έξοδα και δημοσιονομικά ελλείμματα της γενικής κυβέρνησης •Καταμερισμός εξόδων της γενικής κυβέρνησης •Απασχόληση στο ευρύτερο δημόσιο τομέα Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας (ημερομηνία δημοσίευσης στατιστικών στοιχείων 18/05/2012)

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου

Μεταξύ 2008 και 2011 •ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,5% ή 604 εκατ. ευρώ 2008: 17,16 δις ευρώ 2011: 17,76 δις ευρώ •Δημόσια έξοδα αυξηθήκαν κατά 16,7% ή 1,21 δις ευρώ 2008: 7,23 δις ευρώ ή 42% ΑΕΠ 2011: 8,44 δις ευρώ ή 48% του ΑΕΠ •Δημόσια έσοδα μειώθηκαν κατά 1% ή 72 εκατ. ευρώ 2008: 7,39 δις ευρώ ή 43% ΑΕΠ 2011: 7,32 δις ευρώ ή 41% του ΑΕΠ

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου

Μεταξύ 2008 και 2011 (Συνέχεια) •Δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε στα 6,3% του ΑΕΠ ή 1,12 δις ευρώ 2008: Πλεόνασμα 0,9% ΑΕΠ ή 161 εκατ. ευρώ 2011: Έλλειμμα 6,3% ΑΕΠ ή 1,12 δες ευρώ •Δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 52% ή 4,33 δις ευρώ 2008: 8,39 δις ευρώ ή 49% ΑΕΠ 2011: 12,72 δις ευρώ ή 72% του ΑΕΠ Είναι αξιοπρόσεκτο το ότι το έτος 2011 σε σχέση με το 2008 το κράτος δαπάνησε δυο φορές της αύξησης του ΑΕΠ στερώντας αναπτυξιακούς πόρους από τον ιδιωτικό τομέα.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου

Δημοσιονομική Κατάσταση : Παρατηρήσεις και Συμπεράσματα •Η δημοσιονομική κατάσταση της κυπριακής οικονομίας δυσχεραίνει ολοένα και περισσότερο. •Τα δημοσιονομικά προβλήματα της κυπριακής δημοκρατίας οφείλονται πρωτίστως στη ραγδαία αύξηση των κρατικών δαπανών και δευτερευόντως στη ελαφρά μείωση των εσόδων •Τα δημοσιονομικά ελλείμματα των τελευταίων 3 ετών είχαν ως συνέπεια την αύξηση του δημοσίου χρέους σε επικίνδυνα επίπεδα •Τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνα για τις διαδοχικές υποβαθμίσεις που δέχτηκε πρόσφατα η κυπριακή οικονομία από τους διάφορους οίκους αξιολόγησης.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Άλλοι σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου ήταν •τα ανοίγματα και η έκθεση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου στα ελληνικά ομόλογα όπως και τα δάνεια των ελληνικών επιχειρήσεων και •η μείωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου ΗμερομηνίαΟίκος ΑξιολόγησηςΑπόΣε Πρότυπα S&PΠοιότητα 17 Μάιος 2007Moody'sA2Α2AΚαλή 10 Ιούλιος 2007Moody'sA2Α1A+Καλή (+) 12 Ιούλιος 2007FitchA+ΑΑ-AA-Πολύ Καλή (-) 3 Ιανουάριος 2008Moody'sA1Αa3AA-Πολύ Καλή (-) 24 Απρίλιος 2008Standard and Poor'sAΑ+A+Καλή (+) 16 Νοέμβριος 2010Standard and Poor'sΑ+ΑAΚαλή 24 Φεβρουάριος 2011Moody'sΑa3Α2AΚαλή 30 Μάρτιος 2011Standard and Poor'sΑΑ-A-Καλή (-) 31 Μάιος 2011FitchΑΑ-Α-A-Καλή (-) 27 Ιούλιος 2011Moody'sΑ2Baa1BBB+Μέτρια (+) 29 Ιούλιος 2011Standard and Poor'sΑ-BBB+ Μέτρια (+) 10 Αύγουστος 2011FitchΑ-BBB Μέτρια 27 Οκτώβριος 2011Standard and Poor'sBBB+BBB Μέτρια 4 Νοέμβριος 2011Moody'sBaa1Baa3BBB-Μέτρια (-) 13 Ιανουάριος 2012Standard and Poor'sBBBBB+ Μη επενδυτικής ποιότητας 27 Ιανουάριος 2012FitchBBBBBB- Μέτρια (-) 13 Μάρτιος 2012Moody'sBaa3Ba1BB+Μη επενδυτικής ποιότητας 25 Ιούνιος 2012FitchBBB-BB+ Μη επενδυτικής ποιότητας Αξιολογήσεις της Πιστοληπτικής Ικανότητας της Κύπρου

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Πακέτα «Εξυγιαντικών» Μέτρων της Οικονομίας Πρώτο πακέτο μέτρων Ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 26 Αύγουστου 2011 και περιλάμβανε μεταξύ άλλων, •αύξηση του φορολογικού συντελεστή για ατομικά εισοδήματα πέραν των 60 χιλιάδων ευρώ κατά 5%, •αύξηση της φορολογίας στους τόκους καταθέσεων και στα μερίσματα, •τον διπλασιασμό έως και τετραπλασιασμό του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας και

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Πρώτο πακέτο μέτρων (συνέχεια) Για τους εργαζόμενους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, •την αύξηση του ποσοστού συνεισφοράς τους στο Ταμείο Χήρων και Ορφανών στο 3%. •συνεισφορά 3% των απολαβών τους έναντι συνταξιοδοτικών ωφελημάτων •επιβολή έκτακτων κλιμακωτών φόρων που ξεκινούν από το 1,5% και καταλήγουν στο 3,5% των μηνιαίων απολαβών τους.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Πακέτα «Εξυγιαντικών» Μέτρων (συνέχεια) Δεύτερο πακέτο μέτρων Ψηφίστηκε από τη Βουλή το Δεκέμβριο του 2011 και περιλάμβανε •την επιβολή παρόμοιων έκτακτων κλιμακωτών φόρων στις απόλαβες των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, •την στοχευόμενη μείωση ακόμη και κατάργηση του επιδόματος τέκνου και της φοιτητικής χορηγίας βάσει των εισοδηματικών κριτηρίων και •την παγιοποίηση των μισθών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Πακέτα Μέτρων : Συμπεράσματα και Παρατηρήσεις •Η δημοσιονομική κατάσταση της κυπριακής οικονομίας επιδεινώνεται συνεχώς. •Οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες για το 2012 είναι περισσότερο διογκωμένες από ότι αυτές στο παρελθόν. •Οι κυβερνητικές προβλέψεις για τα κρατικά έσοδα είναι υπέρ το δέον αισιόδοξες και σε μεγάλο βαθμό εξωπραγματικές. •Τα δημοσιονομικά μας προβλήματα οφείλονται κυρίως στην ανεξέλεγκτη αύξηση το κρατικών δαπανών. •Τα πακέτα μέτρων της κυβέρνησης, που ψηφίστηκαν ή κατατεθήκαν στη Βουλή για ψήφιση, είναι κυρίως φοροεισπρακτικά και ως εκ τούτου, αναποτελεσματικά.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Πακέτα Μέτρων : Συμπεράσματα και Παρατηρήσεις (συνέχεια) •Η επιβολή επιπλέον φορολογιών, χωρίς τη μείωση των μη επιτακτικών κρατικών δαπανών, θα οδηγήσει την κυπριακή οικονομία σε ύφεση, με αποτέλεσμα την περαιτέρω άμβλυνση των δημοσιονομικών μας προβλημάτων. •Η εισοδηματική ισοπέδωση των κοινωνικών στρωμάτων, με την υπέρμετρη φορολόγηση της μεσαίας τάξης και την ανεξέλεγκτη παροχή πλουσιοπάροχων κοινωνικών επιδομάτων, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια την κυπριακή οικονομία στην καταστροφή. •Για τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας και τη διασφάλιση του βιοτικού επιπέδου και της ευημερίας του λαού μας απαιτείται η άμεση εφαρμογή συνετών, ακριβοδίκαιων και ισορροπημένων οικονομικών μέτρων και πολιτικών.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Επιβολή Επιπλέον Φορολογιών - Επιπτώσεις Σε μια ανοικτή οικονομία η κάλυψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων με την επιβολή επιπλέον φορολογιών, αντί για τη μείωση των κρατικών δαπανών, θα οδηγήσει σε •αύξηση του κόστους παραγωγής, •μείωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας, •μείωση των εξαγωγών και άμβλυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, •μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, •αύξηση της ανεργίας, •αύξηση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, •μείωση των φορολογικών εσόδων και •περεταίρω άμβλυνση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Προτεινόμενες Μειώσεις και Επίπεδα Κρατικών Δαπανών (εκατ. ευρώ) Δαπάνες και Έσοδα Προτεινόμενη Μείωση για το 2012 Προτεινόμενα Επίπεδα για το 2012 Σύνολο Εσόδων 7,389 7, Λειτουργικές Δαπάνες 1,391 1,496-10% 1, Μισθοί και Συντάξεις 2,497 2,881-10% 2, Κοινωνικές Παροχές 2,150 2,799-25% 2, Κεφαλαιουχικές Δαπάνες % Τόκοι Ανελαστικές 580 Σύνολο Δαπανών 7,207 8,423 7,345

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Άλλα Μέτρα και Οικονομικές Πολιτικές - Γενικά •Ρευστότητα της Αγοράς •Φορολογική Μεταρρύθμιση •Λογισμικά Ανοιχτού Κώδικα •Ακαδημαϊκός Τουρισμός •Ιατρικός Τουρισμός •Ιδιωτικοποιήσεις

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Μεσαία Τάξη και Οικονομική Πρόοδος •Η πρόοδος μιας κοινωνίας είναι συνδεδεμένη με την οικονομική πρόοδο και διεύρυνση της μεσαίας τάξης. •Η καινοτομία στη παράγωγη, η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και οι επιστημονικές ανακαλύψεις, κυρίως προέρχονται από τη μεσαία τάξη. •Η αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης οδηγεί σε μακροχρόνιες οικονομικές κρίσεις. •Οι υιοθετούμενες πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στην ενίσχυση και όχι στην αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης. Η αρμονική πολιτεία χρειάζεται οπωσδήποτε μεγάλη και εύπορη μεσαία τάξη, αφού αυτό μειώνει την πιθανότητα φατριών και βίαιων διαφωνιών που υπονομεύουν τη σωστή λειτουργία της – Αριστοτέλης, αρχαίος Έλληνας Φιλόσοφος.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ Οριοθέτηση Ιδεολογικού Πλαισίου •Κατά την υπόψη μου, το κόμμα μας θα πρέπει να οριοθετήσει το ιδεολογικό του πλαίσιο όσο αφόρα τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές του θέσεις. •Οι θέσεις του θα πρέπει να είναι τέτοιες έτσι ώστε να εξασφαλίζουν και να εμπνέουν την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση της μερίδας της κυπριακής κοινωνίας που ενδεχομένως εκπροσωπεί ή θα ήθελε να εκπροσωπήσει. •Ως κεντρώο κόμμα, ο ρόλος που του αρμόζει είναι αυτός του προασπιστή των συμφερόντων της μεσαίας τάξης.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ (συνέχεια 1) Σύστημα Μεικτής Οικονομίας •Η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ενός τόπου επιτυγχάνεται καλύτερα σε ένα σύστημα μεικτής οικονομίας με την στήριξη και ενθάρρυνση της υγιούς ιδιωτικής πρωτοβουλίας. • Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού δημόσιου τομέα, ο οποίος ως προτεραιότητα του θα θέτει την άμεση και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κοινωνίας μας.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ (συνέχεια 2) Κοινωνική Πολιτική •Όσο αφορά στη στήριξη των χαμηλά οικονομικών στρωμάτων της κοινωνίας μας, αυτή μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα στα πλαίσια μιας υγιούς και αναπτυσσόμενης οικονομίας με την εφαρμογή συνετών, ακριβοδίκαιων και ισορροπημένων οικονομικών μέτρων και πολιτικών. •Είναι σημαντικό η εξασκούμενη κοινωνική πολιτική εντός της κυπριακής επικράτειας να μην αποθαρρύνει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες από την αναζήτηση εργασίας. •Οι κοινωνικές παροχές δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, αλλά μια αναγκαιότητα που η κάθε πολιτισμένη κοινωνία πρέπει να ικανοποιεί με φειδώ και στα πλαίσια των δυνατοτήτων της.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ (συνέχεια 3) Ισοπέδωση Κοινωνικών Στρωμάτων •Η εισοδηματική ισοπέδωση των κοινωνικών στρωμάτων, με την υπέρμετρη φορολόγηση της μεσαίας τάξης και την ανεξέλεγκτη προσφορά παχυλών κοινωνικών παροχών, πέραν από το ότι είναι άδικη, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια την οικονομία μας στην καταστροφή. •Η ιστορία έχει δείξει ότι τέτοιου είδους πολιτικές έχουν αποτύχει οικτρώς. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης, η αύξηση των εισοδηματικών διαφόρων μεταξύ των εχόντων και μη εχόντων, η μείωση του βιοτικού επιπέδου και η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων.

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου Σας ευχαριστώ Παναγιώτης Θεοδοσίου, Ph.D. Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Πρόεδρος του Τμήματος Εμπορίου Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου