Παρουσίαση για το Συνέδριο της ATTAC Ελβετία, 5 Νοεμβρίου Η Ελληνική Κρίση Χρέους και η προσπάθεια για τη δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου Χριστίνα Λασκαρίδη

Σύνοψη της Παρουσίασης Μέρος 1: Οι αιτίες της κρίσης χρέους (7 σημεία) Μέρος 2: Η φύση της κρίσης (Οικονομική, κοινωνική & ψυχολογική διάσταση) Μέρος 3: Γιατί χρειαζόμαστε λογιστικό έλεγχο (δήλωση και 5 μηνύματα της εκστρατείας μας) Μέρος 4: Η ελληνική πρωτοβουλία για έλεγχο του χρέους (ιστορικό, δομή, τα επιτεύγματα, οι δυσκολίες)

Η Κρίση σε Αριθμούς Σωρευτική μείωση της παραγωγής = -11% Ποσοστό ανεργίας: 2008: 7,6% 2011: 17% 40% για όσους είναι κάτω των 30 ετών Σοβαρή μείωση των μισθών και συντάξεων: στον δημόσιο τομέα κατά 20% μέσα σε 1 χρόνο, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το πακέτο του Οκτωβρίου Προϋπολογισμός 2012: τοκοχρεολύσια 17,9 δισ. ευρώ, ή 8,3% του ΑΕΠ, Προϋπολογισμός 2011: τοκοχρεολύσια: 16,3 δισ. ευρώ ή 7,4% του ΑΕΠ Οι μισθοί του δημόσιου τομέα 2011: 10,2 δισ. ευρώ Οι συντάξεις: 6,6 δισ. ευρώ. Τα φορολογικά έσοδα το 2011 προβλέπονται να είναι 52,9 δισ. ευρώ, οι κοινωνικές δαπάνες 51,6 δισ. ευρώ

Υπάρχουν αρκετά χρήματα για μισθούς και συντάξεις αν σταματήσουμε την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους Για το τρέχον έτος, η συνολική εξυπηρέτηση του χρέους ανέρχεται σε 62 δισ. ευρώ. Αυτό είναι τρεις φορές περισσότερο από τους μισθούς στο δημόσιο τομέα και τις συντάξεις, και δέκα φορές περισσότερο απ’ ό,τι δαπανάται για την εκπαίδευση.

Κάποια Σημεία για τις αιτίες της διόγκωσης του Χρέους •Παγκόσμια Ύφεση •Άμεση Στήριξη των Ελληνικών Επιχειρήσεων: –Διασώσεις σε επιχειρήσεις την δεκαετία του 1980 –Σκάνδαλα στο Δημόσιο Πρόγραμμα Επενδύσεων Π.χ. Ολυμπιακοί Αγώνες και Ζήμενς = η κορυφή του παγόβουνου. •Ιδιωτικοποιήσεις = Εκποίηση των ροών εσόδων –Όπως ΟΤΕ, Τράπεζες, ΟΠΑΠ –Μελλοντικά: 50 δις Ευρώ εγκρίθηκαν από το Μεσοπρόθεσμο τον Ιούνιο 2011

•Αμυντικές δαπάνες: Μέσος όρος ΕΕ = 1.6% του ΑΕΠ, ενώ η Ελλάδα δαπανά 3.3% του ΑΕΠ •Χαμηλός Συντελεστής Φορολογίας –Χαμηλός φόρος στις επιχειρήσεις: 15%, ενώ ο αντίστοιχος συντελεστής στην Ευρωζώνη είναι 27% –Φοροδιαφυγή –Άνιση φορολόγηση με το βάρος να πέφτει στους φτωχότερους

• Συμμετοχή στην Ευρωζώνη •Η Ελλάδα εντάχτηκε στο ευρώ με υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία. •Έχασε έκτοτε ανταγωνιστικότητα: Χαμηλές εξαγωγές / ΑΕΠ: 21% •Παγιώθηκε το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: 15% το 2007 με 2008, λόγω της υιοθέτησης ακατάλληλων νομισματικών και συναλλαγματικών πολιτικών. •Η χρηματοδότηση του ισοζυγίου πληρωμών έγινε με εισροές κεφαλαίων με μορφή τραπεζικού δανεισμού, κυρίως από Γερμανία και Γαλλία •Το δημόσιο χρέος και η φερεγγυότητα των ιδιωτικών τραπεζών είναι πλέον εντελώς αλληλένδετα; •Η ελληνική οικονομία, με μια ιστορία υποτιμήσεων, έχει κληθεί να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον ανατίμησης του νομίσματός της κατά 64% σε μία δεκαετία (έναντι του δολαρίου, από μέχρι τον Μάιο του 2011).

 Η εξυπηρέτηση του χρέους από το 1991 έως το 2011 ανέρχεται σε 513 δις ευρώ ( Δεν συμπεριλαμβάνεται ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός) Σημερινό χρέος: 362 δις ευρώ, ή 158% του ΑΕΠ Έχουμε ήδη πληρώσει υπερβολικά για το χρέος

Επιπτώσεις της κρίσης •Ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις •Κοινωνικές συγκρούσεις

Ελληνικές Απαντήσεις στην κρίση χρέους •Αυθόρμητες: Απεργίες, διαδηλώσεις, καταλήψεις, πλατεία Συντάγματος, τεράστιοι αριθμοί και πολυμορφία •Μακροπρόθεσμες: λαϊκή εκπαίδευση, πρωτοβουλία για την συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του χρέους

Γιατί Χρειαζόμαστε Λογιστικό Έλεγχο •Για να διαπιστωθεί αν το δημόσιο χρέος είναι παράνομο, αθέμιτο, απεχθές, ή απλά μη βιώσιμο. •Ώστε να δοθούν επιχειρήματα και γνώσεις στον κόσμο για να αρνηθεί να πληρώσει το χρέος. •Ώστε να ενθαρρυνθεί ο δημοκρατικός έλεγχος και η διαφάνεια σε όλη τη διοίκηση του δημόσιου τομέα. •Ώστε να δηλωθεί ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να δεσμεύονται από τον λαό, και όχι από ανεξέλεγκτα θεσμικά όργανα όπως η ΕΕ, ή το ΔΝΤ.

Διαφάνεια •Πού πήγαν όλα αυτά τα χρήματα; •Είναι δημοκρατικό δικαίωμα να γνωρίζει ο έλληνας πού δαπανήθηκαν τα χρήματα που τώρα καλείται να πληρώσει •Οι συμβάσεις του χρέους είναι τυλιγμένες σε διαφθορά και σκάνδαλα. Γιατί να πληρώσουν οι απλοί άνθρωποι και όχι αυτοί που τα δημιούργησαν; •Τα «πακέτα διάσωσης» δεν θα πρέπει να κοινωνικοποιούν τις ζημιές του ιδιωτικού τραπεζικού τομέα •Σε κάθε περίπτωση, το χρέος δεν είναι βιώσιμο και πρέπει να διαγραφεί.

Αντισυνταγματικότητα •Το ευρωπαϊκό τμήμα του δανείου προς την Ελλάδα στηρίχθηκε στη Διεθνή Δανειακή Σύμβαση που έγινε απαραίτητη για να παρακαμφθεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία και να επιτραπούν τα πακέτα διάσωσης εντός ΕΕ. •Στερείται βασικές, τυπικές συνταγματικές προϋποθέσεις. •Επίσης περιέχει παραιτήσεις από τις ρήτρες ασυλίας, οι οποίες πλήττουν άμεσα την εθνική κυριαρχία. •Η Ελλάδα δεν διαθέτει συνταγματικό δικαστήριο. Από την άλλη πλευρά, τα συνταγματικά δικαστήρια της Λετονίας, της Ουγγαρίας και της Ουκρανίας έχουν κρίνει ότι οι επιπτώσεις της επέμβασης του ΔΝΤ συγκρούονται με βασικά ανθρώπινα (κυρίως κοινωνικά) δικαιώματα.

Το Χρέος δεν είναι πιο σημαντικό από τα ανθρώπινα δικαιώματα •Ανθρωπιστική καταστροφή προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των πιστωτών •Φόρος εισοδήματος επιβάλλεται τώρα και κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας •Σχολεία και νοσοκομεία κλείνουν •Πανεπιστημιακά τμήματα κλείνουν •Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν •Δεκάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι μεταναστεύουν στο εξωτερικό. •Οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δέχονται άθλιες συνθήκες εργασίας και αμοιβής, λόγω της απειλής της ανεργίας. •Το κράτος και όλες οι κοινωνικές υπηρεσίες διαλύονται, λόγω της αστάθειας που επικρατεί στο δημόσιο

•Πρέπει να κηρύξουμε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και παύση πληρωμών προς τους πιστωτές μας, έως ότου διασφαλιστούν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα. •Οι κυβερνητικές πολιτικές αναιρούν δικαιώματα κατοχυρωμένα από διεθνείς συμβάσεις, όπως ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, οι Συνθήκες της ΔΟΕ και άλλες. •Οι συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και ο Κοινωνικός Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης, θέτουν νομικές δεσμεύσεις τις οποίες το ελληνικό κράτος έχει υποχρέωση να τηρεί. Απαιτούμε να γίνουν σεβαστές. •Καταγγέλλουμε την κυβέρνηση, που υποστηρίζει ότι σε περιόδους κρίσης αυτές οι δεσμευτικές ρήτρες πρέπει να παρακάμπτονται, προκειμένου να κερδίζουν οι δανειστές. •Είχαμε ήδη την πρώτη νίκη: η επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη έχει κάνει παραδεκτές τις αναφορές μας.

Η λιτότητα δεν ξεπληρώνει χρέη, αλλά καταστρέφει ανθρώπους •Η λιτότητα δεν κατόρθωσε ποτέ να διορθώσει τις δημοσιονομικές ανισορροπίες •Ελλάδα: κατάρρευση του ΑΕΠ & επιπλέον δάνεια για την αποπληρωμή προηγούμενων => ​​ χρέος / ΑΕΠ από 115% το 2009, θα φθάσει στο 189% το 2012 (εκτιμήσεις του ΔΝΤ)

•Η λιτότητα στοχεύει τους νέους, τις γυναίκες, τους φτωχούς και τους ηλικιωμένους •Γίνονται ελάχιστα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, για την διασφάλιση μιας δικαιότερης φορολογικής πολιτικής, για την κατάργηση της φορολογικής ασυλίας των ισχυρών (π.χ. αύξηση των συντελεστών φορολογίας των επιχειρήσεων ή φορολόγηση των πλουσίων και της εκκλησίας). •Στρατιωτικές δαπάνες / ΑΕΠ εξαιρετικά υψηλές. •Η αντίστροφα προοδευτική φορολόγηση χειροτερεύει, με μεγάλα άλματα του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά.

Τις αποφάσεις για το Χρέος δεν μπορούν να τις παίρνουν μόνον οι τραπεζίτες •Οι διαπραγματεύσεις για το χρέος γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες στην Ευρώπη, με την διαμεσολάβηση ομάδων συμφερόντων των τραπεζιτών. Ακόμα και η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει παρά μόνο τυπικό λόγο •Οι συμβάσεις του χρέους και των ομολογιούχων είναι τυλιγμένες σε πέπλο ανωνυμίας. Πρέπει να ανοίξουμε τα βιβλία του δημόσιου χρέους και να δούμε ποιοι πραγματικά πρέπει να πληρώσουν για την κρίση. Οι τράπεζες δεν πρέπει να επωφεληθούν ξανά από τον αφανισμό των ανθρώπων. •Καθώς έχουν αλλάξει σημαντικά οι όροι υπό τους οποίους συνάφθηκαν οι δανειακές συμβάσεις, πρέπει επίσης να αλλάξουν οι όροι αποπληρωμής των δανείων.

Οι τελευταίες εξελίξεις τονίζουν την ανάγκη για λογιστικό έλεγχο •Οι προτεινόμενες λύσεις μονάχα επιδεινώνουν την κρίση για την Ελλάδα. •Η λύση με πρωτοβουλία των πιστωτών δεν βοηθά •Συμφωνία 21ης Ιούλη: εξαιρετικά επωφελής για τις τράπεζες, σημαντικός αριθμός ιδιωτών που καλύπτονται αγόρασαν ελληνικά ομόλογα μετά τις 21 Ιουλίου Συμφωνία 26ης Οκτωβρίου: -Συνοδεύεται από 130 δις νέου πακέτου διάσωσης -Το κούρεμα κατανέμεται άνισα: τα δάνεια του ΔΝΤ και της ΕΚΤ δεν κουρεύονται -Τα συνταξιοδοτικά ταμεία θα χάσουν 11,5 δισ. Ευρώ, και μετά την αναδιάρθρωση θα είναι σοβαρά υποχρηματοδοτημένα και θα μειώσουν τις παροχές τους. -Η συμφωνία έρχεται μαζί με νέα μέτρα λιτότητας και προωθεί την εξαθλίωση -Τα νέα ομόλογα που θα αντικαταστήσουν τα παλαιά θα υπαχθούν στη βρετανική νομοθεσία -Οι πιστωτές ως εγγύηση ζητούν περαιτέρω μειώσεις της εθνικής κυριαρχίας -Και όλα αυτά για Χρέος ως προς ΑΕΠ = 120% μέχρι το 2020! Πρέπει να κηρύξουμε παύση πληρωμών ΤΩΡΑ και να αρχίσει ο κοινωνικός, δημοκρατικός, ανεξάρτητος λογιστικός έλεγχος του χρέους

Η Πρωτοβουλία για την Συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου •Σύντομο Ιστορικό •Δομή: - Εμπειρογνώμονες σε αυτοοργανωμένες ερευνητικές ομάδες - Πολιτική δύναμη και κοινωνικό κίνημα: (πρόσκληση για έλεγχο του χρέους σε όλους τους χώρους εργασίας, σε τοπικό επίπεδο, παρουσία στο κίνημα των αγανακτισμένων, ευαισθητοποίηση του κοινού)

Πρόοδος μέχρι τώρα… •Μεγάλη υποστήριξη: υπογραφές ζητούν ανεξάρτητο δημοκρατικό έλεγχο του ελληνικού δημοσίου χρέους •Ευαισθητοποίηση του κοινού: εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, προβολές Debtocracy •Μαθαίνουμε για τις κρίσεις χρέους του Νότου, τον έλεγχο του χρέους ως εργαλείο για κοινωνική δικαιοσύνη. •Εμβάθυνση του κινήματος αλληλεγγύης μεταξύ Βορά- Νότου, αλλά και ενδοευρωπαϊκά. •Κοινωνικό Κίνημα: παρουσία μας στην πλατεία Συντάγματος για πάνω από δυο μήνες, με σύνθημα Κοινωνικός Δημοκρατικός Έλεγχος του Χρέους!

Ένα παράδειγμα του λογιστικού ελέγχου •Μολονότι το δάνειο από μια αυστριακή τράπεζα προς έναν ελληνικό δήμο κηρύχθηκε παράνομο από τα δικαστήρια, το ΔΝΤ απαίτησε την αποπληρωμή του ως προϋπόθεση για την 5η δόση. •Δηλαδή το ΔΝΤ αναγκάζει τον ελληνικό λαό να υποστεί περικοπές μισθών (και πολλά άλλα), για να ξεπληρώσει ένα δάνειο που έδωσε παράνομα μια αυστριακή τράπεζα.

Δυσκολίες •Ο λογιστικός έλεγχος, οργανωμένος «από τα κάτω», έχει διάφορες αδυναμίες, κυρίως οργανωτικές. •Το αίτημα είναι κατά κύριο λόγο πολιτικό, και κατά δεύτερον τεχνοκρατικό. Αλλά πρέπει να βασιστεί και στα δύο ταυτόχρονα.

Συμπέρασμα •Όσα πακέτα λιτότητας και αν επιβληθούν, όσο χαμηλά και αν πέσουν οι μισθοί και οι συντάξεις, η κρίση χρέους δεν θα λυθεί •Όποιες και αν είναι οι σημερινές πολιτικές εξελίξεις, αν δεν μειωθεί δραστικά το βάρος του χρέους, και αν δεν ανέβει το βιοτικό επίπεδο οι κυβερνήσεις θα έρχονται και θα φεύγουν. •Οι έλληνες θα συνεχίσουν να αγωνίζονται!