ΖΩΟΝΟΣΟΙ (βακτηριακά νοσήματα) ΖΩΟΝΟΣΟΙ (βακτηριακά νοσήματα)

Ορισμός …είναι λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται μεταξύ των σπονδυλωτών ζώων και του ανθρώπου με φυσικό τρόπο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Γενεύη, 1981)

Οι γνωστές ζωονόσοι υπερβαίνουν τις 180 Περισσότεροι από 200.000.000 άνθρωποι προσβάλλονται από μια ή περισσότερες ζωονόσους στη διάρκεια της ζωής τους. Οι ζωονόσοι ευθύνονται για απώλεια 40.000.000 τόνων γάλακτος ετησίως, (ποσότητα ικανή για να πίνουν 2 ποτήρια γάλα ημερησίως περίπου 250.000.000 παιδιά)

Καταγράφονται 90.000 περιστατικά βρουκέλλωσης του ανθρώπου μόνον στις χώρες της Μέσης Ανατολής, 35.000 θάνατοι από λύσσα γίνονται κάθε χρόνο τουλάχιστον 6.500.000 αντιλυσσικές θεραπείες παγκοσμίως, με κόστος πρόληψης και θεραπείας σε ζώα και ανθρώπους πάνω από 400.000.000 δολάρια. Επίσης, 60.000.000 δολάρια το χρόνο δαπανώνται στις Βόρειο - Αφρικανικές χώρες μόνον για τη θεραπεία της εχινοκοκκίασης.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΖΩΟΝΟΣΩΝ Μαζικές μετακινήσεις ανθρώπινου και ζωικού πληθυσμού Μαζικοποίηση και εντατικοποίηση της εκτροφής παραγωγικών ζώων Αύξηση της ζωοφιλίας και της συγκατοίκησης ανθρώπων - ζώων Η αλλαγή του τρόπου ζωής - έντονη βιομηχανοποίηση της διατροφής του ανθρώπου Προσαρμογή των μικροοργανισμών Οι διάφορες χρήσεις ζωικών υποπροϊόντων, παραπροϊόντων και αποβλήτων

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΤΟΝ ΖΩΟΝΟΣΩΝ Οι ζωονόσοι που οφείλονται σε βακτήρια, παράσιτα και μύκητες είναι συνήθως επαγγελματικές νόσοι ή τροφιμογενείς. Ενώ οι ζωονόσοι που οφείλονται σε ιούς μεταδίδονται συνήθως με 3 τρόπους: με δήγματα (π.χ. λύσσα) με νύγματα αρθροπόδων (π.χ. εγκεφαλομυελίτιδες) και εξ επαφής ή μηχανικά (π.χ. αιμορραγικοί πυρετοί).

ΠΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΣΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΖΩΟΝΟΣΟΙ Οι ζωονόσοι που είναι γνωστές σήμερα ξεπερνούν τις 180 και στο μακρύ κατάλογο προσθέτονται συνέχεια νέες. Για παράδειγμα στη δεκαετία του '70 που ανακαλύφθηκε η νόσος Lyme στη δεκαετία του '80 η ερλιχίωση, στη δεκαετία του '90 το αίτιο της νόσου εξ ονύχων γαλής (η Rochalimeae henselae). Πολύ πρόσφατα (1997, 1999) δυο ιοί των πουλερικών προκάλεσαν για πρώτη φορά νέες επιδημίες γρίππης στους ανθρώπους (Χογκ Γκογκ)

Σύστημα ελέγχου βακτηριακών ζωονόσων στην Ελλάδα

Φυματίωση των βοοειδών Σύστημα Ελέγχου: Πρόγραμμα εκρίζωσης για τη φυματίωση των βοοειδών

Μέθοδος που χρησιμοποιείται: Καταγραφή και σήμανση όλων των βοοειδών. Εφαρμογή της δοκιμής του φυματινισμού σε όλα τα βοοειδή ηλικίας άνω των 6 μηνών.

Ταυτοποίηση περιστατικού: Μολυσμένο ζώο: Ζώο θετικό στη δοκιμή του φυματινισμού Μολυσμένο κoπάδι: Αυτό με τουλάχιστον ένα θετικό ζώο

Στρατηγική εμβολιασμού: Εμβολιασμός δεν επιτρέπεται

Μέτρα σε περίπτωση θετικού ευρήματος Σφαγή θετικών ζώων Απαγόρευση μετακίνησης ζώων από και προς το μολυσμένο κοπάδι Επανεξέταση του κοπαδιού έως ότου να χαρακτηριστεί απαλλαγμένο από φυματίωση

Επιζωοτιολογία Το πρόγραμμα εκρίζωσης της φυματίωσης των βοοειδών εφαρμόζεται από το 1981. Αν και η ασθένεια δεν είναι διαδεδομένη υπάρχουν ακόμα κάποιες περιοχές που θεωρούνται εστίες του νοσήματος. Αποτελέσματα εξετάσεων για το 2000: 133 από τα 10555 κοπάδια και 1920 από τα 175570 βοοειδή αντέδρασαν θετικά στη δοκιμή του φυματινισμού και θανατώθηκαν

Ζωονόσος Η μετάδοση της μόλυνσης από τον άνθρωπο στα ζώα γίνεται μέσω επαφής Από τα ζώα στον άνθρωπο…

Φυματίωση του ανθρώπου Απειλούμενος πληθυσμός: 10 454 409 Σύστημα Ελέγχου: Νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης. Δήλωση των περιστατικών που επαληθεύονται εργαστηριακά.

Μέθοδος που χρησιμοποιείται για την διάγνωση των περιστατικών στον άνθρωπο: Κλινική εικόνα, ακτινογραφία, ταυτοποίηση του βακτηρίου.

Επιδημιολογία Η συχνότητα της ασθένειας είναι μικρή. Παρατηρήθηκε περαιτέρω μείωση για το 2000 (158 περιστατικά το 2000 σε σχέση με 186 και 990 το 1999 και 1998, αντίστοιχα). Από αυτά σημαντικό ποσοστό αποδόθηκε στο M. bovis και κάποια στο M. avium. Η σημασία του νοσήματος στη Δημόσια Υγεία θεωρείται μέση-υψηλή.

Βρουκέλλωση των βοοειδών

Πρόγραμμα εκρίζωσης για τη βρουκέλλωση των βοοειδών Σύστημα Ελέγχου: Πρόγραμμα εκρίζωσης για τη βρουκέλλωση των βοοειδών

Μέθοδος που χρησιμοποιείται: Καταγραφή και σήμανση όλων των βοοειδών. Εφαρμογή της δοκιμής Rose Bengal – CFT- ELISA στο γάλα και τον ορό, σε όλα τα βοοειδή ηλικίας άνω των 12 μηνών Εργαστηριακή διερεύνηση αποβολών

Ταυτοποίηση περιστατικού: Μολυσμένο ζώο: Ζώο θετικό σε ορολογική δοκιμή Μολυσμένο κοπάδι: Αυτό με τουλάχιστον ένα θετικό ζώο Στρατηγική εμβολιασμού !!!! Όχι εμβόλιο όταν εφαρμόζεται πρόγραμμα εκρίζωσης που βασίζεται σε ορολογικό έλεγχο

Μέτρα σε περίπτωση θετικού ευρήματος Σφαγή θετικών ζώων Απαγόρευση μετακίνησης ζώων από και προς το μολυσμένο κοπάδι. Επανεξέταση του κοπαδιού έως ότου να χαρακτηριστεί απαλλαγμένο από βρουκέλλωση

Επιζωοτιολογία Το πρόγραμμα εκρίζωσης της βρουκέλλωσης των βοοειδών εφαρμόζεται από το 1981. Αν και η ασθένεια δεν είναι διαδεδομένη υπάρχουν ακόμα κάποιες περιοχές που θεωρούνται εστίες του νοσήματος. Αποτελέσματα εξετάσεων για το 2000: 487 από τα 16615 κοπάδια και 2936 από τα 299656 βοοειδή αντέδρασαν θετικά και θανατώθηκαν

Επιδημιολογία Ζωονόσος Δεν έχει καταγραφεί περιστατικό στον άνθρωπο που να οφείλεται στην B. abortus (εκτός από …)

Βρουκέλλωση των αιγοπροβάτων

Σύστημα Ελέγχου: Πρόγραμμα ελέγχου για την ηπειρωτική χώρα και ένα πρόγραμμα εκρίζωσης για τη νησιωτική.

Μέθοδος που χρησιμοποιείται: Καταγραφή και σήμανση όλων των βοοειδών. Δοκιμή και θανάτωση των θετικών ζώων για τη νησιωτική χώρα και εμβολιασμός των ζώων στην Ηπειρωτική .

Ταυτοποίηση περιστατικού: Μολυσμένο ζώο: Ζώο θετικό σε ορολογική δοκιμή Μολυσμένο κοπάδι: Αυτό με τουλάχιστον ένα θετικό ζώο Στρατηγική εμβολιασμού: Εμβολιασμός αναλόγως του προγράμματος ελέγχου

Μέτρα σε περίπτωση θετικού ευρήματος (αναφορικά στο πρόγραμμα εκρίζωσης) Σφαγή θετικών ζώων Απαγόρευση μετακίνησης ζώων από και προς το μολυσμένο κοπάδι Επανεξέταση του κοπαδιού έως ότου να χαρακτηριστεί απαλλαγμένο από βρουκέλλωση

Επιζωοτιολογία Ζωονόσος Η βρουκέλλωση των αιγοπροβάτων είναι σημαντικό πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία και για το ζωικό κεφάλαιο. Ζωονόσος Μετάδοση το νοσήματος γίνεται κυρίως με άμεση επαφή με τα ζώα ή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων.

Βρουκέλλωση του ανθρώπου Απειλούμενος πληθυσμός: 10 454 409 Σύστημα Ελέγχου: Νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης. Δήλωση των περιστατικών που επαληθεύονται εργαστηριακά. Μέθοδος διάγνωσης που χρησιμοποιείται: Κλινική εικόνα, ταυτοποίηση του βακτηρίου.

Επιδημιολογία Η συχνότητα της ασθένειας μειώνεται από το 1975 που εφαρμόζεται το σύστημα ελέγχου. Το 1975 καταγράφηκαν επισήμως 1926 περιστατικά και το 1999, 451. Η μείωση συνεχίστηκε και το 2000 (334 περιστατικά ). Τα περιστατικά οφείλονται στη B. melitensis. Η σημασία του νοσήματος στη Δημόσια Υγεία θεωρείται πολύ υψηλή.

Σαλμονέλλωση Αναφορικά στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, φυτικής προέλευσης και συνθετικές ζωοτροφές, δεν υπάρχει υποχρεωτικό σύστημα ελέγχου Αναφορικά στην εκτροφή πτηνών γεννητόρων Αναφορικά στα πτηνά γενικά

1. Αναφορικά στην εκτροφή πτηνών γεννητόρων Σύστημα Ελέγχου: Εφαρμόζεται σύστημα ελέγχου βάσει της οδηγίας Dir 92/117, από το 1998. Μέθοδος που χρησιμοποιείται: Ανίχνευση της Salmonella βάσει της μεθόδου ISO6579. Μέτρα σε περίπτωση θετικού ευρήματος Σφαγή θετικών πτηνών ή απαγόρευση εκκόλαψης πτηνών για όσο καιρό το σμήνος παραμένει θετικό.

2. Αναφορικά στα πτηνά γενικά Σύστημα Ελέγχου: Εφαρμόζεται σύστημα ελέγχου βάση της οδηγίας Dir 92/117, αλλά δείγματα αποστέλλονται μόνο όταν υπάρχουν ύποπτα περιστατικά. 3. Αναφορικά στα ζώα Δεν εφαρμόζεται σύστημα ελέγχου 4. Αναφορικά στον άνθρωπο Νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης. Δήλωση των περιστατικών που επαληθεύονται εργαστηριακά. Απαραίτητη η δήλωση του περιστατικού εντός 24 ωρών. Επιδημιολογία Εποχιακή διακύμανση της νόσου με αύξηση Μάιο – Οκτώβριο. Το 1998, 918 περιστατικά και το 2000, 206.

Άλλα νοσήματα Δεν υπάρχει σύστημα ελέγχου για την καμπυλοβακτηρίωση (3 περιστατικά στον άνθρωπο το 2000) Δεν υπάρχει σύστημα ελέγχου για τη λιστερίωση (2 περιστατικά στον άνθρωπο το 2000) Δεν υπάρχει σύστημα ελέγχου για τη vero-toxin Ε. coli (έχει ανιχνευθεί σε κρέας, όστρακοειδή, και γαλακτοκομικά προϊόντα).