Βασικές Οικονομικές Έννοιες ΑΓΛ

Οικονομική Επιστήμη Μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται μέσα σε μια κοινωνία. Ποιά προϊόντα και σε ποιές ποσότητες παράγονται, Με ποιόν τρόπο, Πως διανέμονται στα μέλη της κοινωνίας, Πως αυξάνεται η ποσότητά τους (οικονομική ανάπτυξη).

Οικονομική Επιστήμη (2) Δηλαδή, 1. Τι, 2. πόσο, 3. πως, 4. για ποιόν θα παράγει η κοινωνία και 5. πως θ’ αυξήσει την παραγωγή της.

Ροβινσώνας Κρούσος Πως θα απαντούσε ο Ροβινσώνας Κρούσος σ’ αυτά τα ερωτήματα; Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Μόνον αυτός λαμβάνει τις οικονομικές αποφάσεις, Παράγει μόνο για τον εαυτό του (δεν υπάρχει ζήτημα διανομής).

Παλαιότερα, ξύλα,τώρα πετρέλαιο. Ανάγκες Οικονομικά αγαθά είναι αυτά που παράγονται με κάποια διαδικασία και αποτελούν αντικείμενο αγοράς και πώλησης. Οικονομικές ανάγκες είναι αυτές που για την ικανοποίησή τους χρησιμοποιούνται οικονομικά αγαθά. Ιδιότητες των Αναγκών Εξέλιξη: Διαφοροποίηση αγαθών που χρησιμοποιούνται για την ικανοποίηση της ίδιας ανάγκης. Πολλαπλασιασμός: Δημιουργία νέων αναγκών. Κορεσμός: Οι ανάγκες σαν σύνολο είναι απεριόριστες. Ατομικά, υπόκεινται σε προσωρινό κορεσμό. π.χ. Ανάγκη θέρμανσης: Παλαιότερα, ξύλα,τώρα πετρέλαιο.

Λόγοι Εξέλιξης και Πολλαπλασιασμού των Αναγκών Τεχνολογία: Συνεχής ανακάλυψη νέων προϊόντων που είτε α. καλύπτουν καλύτερα υπαρκτές ανάγκες, β. είτε δημιουργούν νέες, γ. ή και τα δύο. Μίμηση: Δημιουργεί νέες ανάγκες. Συνήθεια: Η επανάληψη της απόλαυσης απο τη χρήση ενός αγαθού, οδηγεί στην ανάγκη γι’ αυτό. Διαφήμιση: Ασκεί ψυχολογική επίδραση στον καταναλωτή και δημιουργεί ανάγκες που διαφορετικά δεν θα υπήρχαν. (Όμως, επίσης, α. ενημερώνει για προϊόντα που μπορούν να καλύψουν υπαρκτές ανάγκες και β. συντηρεί ήδη υπάρχουσες ανάγκες).

Αγαθά Υλικά αντικείμενα ή υπηρεσίες με τα οποία ικανοποιούνται ανθρώπινες ανάγκες. Ελεύθερα αγαθά: Βρίσκονται ελεύθερα στη φύση. Δεν αποτελούν αντικείμενο των Οικονομικών. 2. Οικονομικά αγαθά, προϊόντα, ή εμπορεύματα: Παράγονται με κάποια διαδικασία και αποτελούν αντικείμενο αγοράς ή πώλησης. Κύριο χαρακτηριστικό τους: Βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν – στενότητα των πόρων (scarcity of resources).

Ταξινόμηση Οικονομικών Αγαθών Υλικά και Άϋλα (υπηρεσίες). Διαρκή και Καταναλωτά. α. Διαρκή: Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές για τον ίδιο σκοπό χωρίς να μεταβληθεί η φυσική τους υπόσταση. β. Καταναλωτά: Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο μια φορά για τον σκοπό που έχουν παραχθεί. 3. Κεφαλαιουχικά και Καταναλωτικά. α. Κεφαλαιουχικά: Χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία μέσω της οποίας παράγονται άλλα αγαθά. β. Καταναλωτικά: Χρησιμοποιούνται για την άμεση ικανοποίηση ανθρώπινων αναγκών (κατανάλωση).

Αγορά Ο χώρος, τα μέσα και ο τρόπος (πλαίσιο) που χρησιμοποιούνται για να συναντηθούν οι αγοραστές και οι πωλητές για την πραγματοποίηση συναλλαγών.

Κοινωνικοί Θεσμοί (Παράγοντες της Οικονομίας) Θεσμός: Κάθε εκδήλωση που θεωρείται βασικό και τυπικό χαρακτηριστικό μιάς κοινωνίας και επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Νοικοκυριό: Η βασική οικονομική μονάδα που αποτελείται απο άτομα που αποφασίζουν απο κοινού για τα οικονομικά τους θέματα. Στόχος του νοικοκυριού είναι η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης των αναγκών του με βάση το δεδομένο διαθέσιμο εισόδημα. Υποθέσεις: α. Οι αποφάσεις λαμβάνονται απο κοινού, β. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των νοικοκυριών.

Κοινωνικοί Θεσμοί (2) 2. Επιχείρηση: Σκοπός της επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. 3. Εργατικά Σωματεία: Οργανώσεις εργαζομένων με σκοπό τη βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης. 4. Κράτος: Επιδίωξη του κράτους είναι η α. Οικονομική ευημερία και η β. Κοινωνική ισορροπία.

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΓΛ

Παραγωγική Διαδικασία Όλοι οι τρόποι με τους οποίους ο άνθρωπος μετασχηματίζει την ύλη για να της δώσει χρήσιμη μορφή.

Συντελεστές Παραγωγής Τα στοιχεία που συντελούν στην παραγωγική διαδικασία. Έδαφος (γή): α. Γεωγραφική έκταση, β. επιφάνεια, γ. υπέδαφος, δ. λίμνες, ε. ποτάμια, ζ. θάλασσες, η. ιδιότητες του εδάφους και φυσικοί πόροι εν γένει χρήσιμοι στην παραγωγική διαδικασία. Εργασία: Καταβολή σωματικής και διανοητικής προσπάθειας για την παραγωγή προϊόντων. Ανθρώπινοι πόροι. Κεφάλαιο: Προϊόντα (διαρκή αγαθά) που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων στην παραγωγική διαδικασία.

Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα: Έδαφος, εργασία και κεφάλαιο είναι εν δυνάμει συντελεστές παραγωγής, μέχρι να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία. Επιχειρηματικότητα: Θεωρείται απο πολλούς ως τέταρτος συντελεστής παραγωγής. Απο άλλους, ως είδος εργασίας. Είναι η ικανότητα εντόπισης πιθανού κέρδους σε διάφορες οικονομικές δραστηριότητες και η ανάληψη του εγχειρήματος του συνδυασμού των άλλων τριών συντελεστών για να γίνη η παραγωγή. Η ανάληψη κινδύνου με την εισαγωγή νέων προϊόντων στην αγορά, ή την παραγωγή υπηρεσιών με νέους τρόπους. Ο κίνδυνος είναι απο τα βασικά χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας.

Κύριο Οικονομικό Πρόβλημα Απεριόριστες ανάγκες – Στενότητα πόρων Η ύπαρξη απεριόριστων αναγκών , αλλά περιορισμένων αγαθών για την ικανοποίησή τους. Η έλλειψη αγαθών οφείλεται στην έλλειψη παραγωγικών συντελεστών.

ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ (ΚΠΔ) ΑΓΛ

Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων Δείχνει όλους τους δυνατούς μέγιστους συνδυασμούς ποσοτήτων δύο προϊόντων που μπορεί να παράγει μια οικονομία. (production possibility frontier) Υποθέσεις: Όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές χρησιμοποιούνται αποδοτικά. Η τεχνολογία παραγωγής είναι δεδομένη. Παράγονται μόνο δύο προϊόντα.

Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (2) Η ΚΠΔ εκφράζεται απο την ΑΒΓΔ. Τα σημεία Α, Β, Γ, Δ, όπως και όλα όσα βρίσκονται επι της ΚΠΔ αποτελούν άριστους συνδυασμούς. Στο σημείο Μ έχουμε υποαπασχόληση των παραγωγικών συντελεστών κατά ΔQΥ και ΔQΧ. Στο σημείο Μ’ έχουμε ανέφικτο συνδυασμό. Η ΚΠΔ δείχνει τις μεγαλύτερες ποσότητες ενός προϊόντος που μπορεί να παράγει μια οικονομία για κάθε δεδομένη ποσότητα του άλλου προϊόντος.

Εξήγηση της ΚΠΔ Η αύξηση της παραγωγής ενός προϊόντος, επιφέρει τη μείωση της παραγωγής του άλλου, γιατί βραχυχρόνια η οικονομία έχει δεδομένους παραγωγικούς συντελεστές και δεδομένη τεχνολογία. Τα δύο προϊόντα, Χ και Υ, ανταγωνίζονται για τους ίδιους περιορισμένους πόρους.

Μετατόπιση απο Υποαπασχόληση σε Άριστο Συνδυασμό Επιτυγχάνεται με την πλήρη ή την αποδοτικότερη απασχόληση των υπαρκτών παραγωγικών συντελεστών. Το σημείο Μ μετατοπίζεται κάπου επι της ΑΒΓΔ.

Μετατοπίσεις της ΚΠΔ Με την αύξηση των παραγωγικών συντελεστών, Με την βελτίωση της τεχνολογίας. Στο σχήμα παρατηρούμε μετατόπιση της ΑΒΓΔ στο Μ’.

Αύξηση Παραγωγικών Συντελεστών Αν αυξηθούν οι παραγωγικοί συντελεστές, για κάθε ποσότητα απο το ένα αγαθό, μπορεί να παραχθεί μεγαλύτερη ποσότητα από το άλλο. Αν η οικονομία βρίσκεται στο σημείο Α, με αύξηση των παραγωγικών συντελεστών θα μπορεί να παράγει τους συνδυασμούς Β, Γ, ή οποιουδήποτε σημείου μεταξύ των Β και Γ. Η αύξηση των παραγωγικών συντελεστών οδηγεί σε μετατόπιση της ΚΠΔ δεξιά και το αντίθετο. Μείωση των παραγωγικών συντελεστών και αντίστοιχη μετατόπιση της ΚΠΓ αριστερά θα μπορούσαμε να έχουμε λόγω φθοράς κεφαλαίου, ή μετανάστευσης του πληθυσμού.

Βελτίωση της Τεχνολογίας Αγαθού Χ Για τις ίδιες ποσότητες του αγαθού Υ, μπορούν να παραχθούν μεγαλύτερες ποσότητες του αγαθού Χ. Η ΚΠΓ στρέφει αριστερά.

Βελτίωση της Τεχνολογίας Αγαθού Υ Για τις ίδιες ποσότητες αγαθού Χ, μπορούν να παραχθούν μεγαλύτερες ποσότητες αγαθού Υ. Η ΚΠΓ στρέφει δεξιά.

Βελτίωση Τεχνολογίας και των Δύο Αγαθών Έχουμε μετατόπιση της ΚΠΔ δεξιά, όπως και στην περίπτωση της αύξησης των παραγωγικών συντελεστών.

ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΛ

Έννοια του Εναλλακτικού Κόστους Το κόστος μιας επιλογής μετράται σε όρους μιας άλλης επιλογής που μπορεί να γίνει αντί της πρώτης. Opportunity Cost

Ορισμός του Εναλλακτικού Κόστους Πραγματικό κόστος, εναλλακτικό κόστος, ή κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι τα άλλα αγαθά που θυσιάστηκαν για την παραγωγή του. Οπότε το κόστος ευκαιρίας: Αυτό που θυσιάζω ανα μονάδα αυτού που παράγω:

Εναλλακτικό Κόστος (2) ΚΕ του Υ που παράγω σε όρους του Χ που θυσιάζω: ή

Εναλλακτικό Κόστος (3)

Παράδειγμα

Συμπεράσματα Υπάρχει αρνητική σχέση μεταξύ της παραγωγής του Υ και αυτής του Χ. Όσο περισσότερο παράγουμε απο το ένα, τόσο λιγότερο θα παρά-γουμε απο το άλλο. Γι’ αυτό, πάντα το κόστος ευκαιρίας θα είναι αρνητικός αριθμός. Αυτό φαίνεται απο την αρνητική κλίση της ΚΠΔ. Το ΚΕ είναι απλώς είτε η κλίση της ΚΠΔ, ή το αντίστροφό της, άρα πάντα αρνητικό απο μαθηματική άποψη. Στην πράξη, πολλές φορές χρησιμοποιείται μόνο η απόλυτη τιμή του (χωρίς το πρόσημο). Εδώ, αφαιρούμε πάντα από το μεγαλύτερο το μικρότερο. Μπορούμε να υπολογίσουμε το κόστος ευκαιρίας για οποιονδή- ποτε συνδυασμό ποσοτήτων, ακόμα και μη διαδοχικών.

Κλίση Ευθείας

Νόμος του Αυξανόμενου Κόστους Η κλίση της ΚΠΔ (ΑΒΓΔ) είναι διαρκώς αυξανόμενη σε απόλυτες τιμές. Ομοίως και το εναλλακτικό κόστος είναι διαρκώς αυξανόμενο, γιατί οι συντελεστές παραγωγής δεν είναι εξ’ ίσου κατάλληλοι για την παραγωγή όλων των αγαθών.

Χρήμα Κάθε αντικείμενο που είναι γενικά αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής των αγαθών. Οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο συναλλαγής. Επίσης, αποτελεί απόθεμα αγοραστικής αξίας και αγαθό απο μόνο του, γιατί έχει τιμή (επιτόκιο) και γίνεται αντικείμενο συναλλαγής (χρηματαγορά). Χρηματικό κόστος είναι το κόστος ευκαιρίας εκφρασμένο σε χρήμα.

Καταμερισμός των Έργων Η εξειδίκευση της εργασίας εντός της παραγωγικής διαδικασίας ενός προϊόντος. Πλεονεκτήματα: Απασχόληση εκεί που ο καθένας μπορεί να αποδώσει περισσότερο, Ανάπτυξη δεξιοτεχνίας που αυξάνει την απόδοση*, Βελτίωση του τρόπου παραγωγής μέσω καινοτομιών. Μειονεκτήματα: Η εργασία μετατρέπεται σε ανιαρή απασχόληση (Αποξένωση απο την εργασία). * Ακόμα και όταν η δεξιοτεχνία δεν αυξάνεται με την εξειδίκευση, η παραγωγή πάλι αυξάνεται – αρχή του συγκριτικού πλεονεκτήματος.

2. Δεν έχουν πάντα το ίδιο μέγεθος Οικονομικό Κύκλωμα Παραδοχές: Οι ροές είναι συνεχείς, 2. Δεν έχουν πάντα το ίδιο μέγεθος (ο όγκος συναλλαγών μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται η παραγωγική δραστηριότητα).

Οικονομούντα Άτομα Οικονομούντα Άτομα: Νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αβεβαιότητα: Η λήψη αποφάσεων των οικονομούντων ατόμων δεν βασίζεται στη βεβαιότητα του αποτελέσματος, αλλά στις προσδοκίες γι’ αυτό. Τέλεια Πληροφόρηση: Τα οικονομούντα άτομα έχουν πλήρη γνώση των δεδομένων που επικρατούν.