Το προφίλ των εφήβων και νεαρών ενηλίκων που προσέγγισαν τον Συμβουλευτικό Σταθμό του προγράμματός ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ στα δικαστήρια ανηλίκων Αθηνών κατά την τριετία Στέφου Λαμπρινή Κοινωνιολόγος Τμήμα Έρευνας, ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ

 Μία πολυφασική παρέμβαση για έφηβους χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, που λειτουργεί από το  Απευθύνεται σε έφηβους που βρίσκονται στο στάδιο της κατάχρησης καθώς και εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες και τις οικογένειες τους.  Πρόκειται για στεγνό πρόγραμμα απεξάρτησης, είναι εξωτερικής διαμονής και εθελοντικό. Το ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) είναι αυτοδιοικούμενο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και λειτουργεί από το 1983, με την ίδρυση της ΙΘΑΚΗΣ, της πρώτης ελληνικής θεραπευτικής κοινότητας.

 Μία από τις δράσεις του προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ είναι η λειτουργία του Συμβουλευτικού Σταθμού στα δικαστήρια ανηλίκων Αθηνών, ο οποίος λειτουργεί ως “πύλη εισόδου” για την θεραπευτική κοινότητα από το  Στο Σταθμό των δικαστηρίων προσέρχονται έφηβοι που έχουν παραπεμφθεί από την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων ή απευθείας από τη Δικαστική Έδρα.  Στόχος της δράσης αυτής είναι η κινητοποίηση και προετοιμασία για μία συστηματικότερη θεραπεία, είτε στην θεραπευτική κοινότητα της Στροφής είτε σε άλλη καταλληλότερη υπηρεσία.

 Στόχος, η διερεύνηση του προφίλ των εφήβων που προσέγγισαν τον Συμβουλευτικό Σταθμό της Στροφής στα δικαστήρια Ανηλίκων Αθήνας κατά τα έτη  Σύνολο ερωτηματολογίων: 85 (75 αγόρια και 10 κορίτσια)  Μέθοδος: προσωπικές συνεντεύξεις κατά την πρώτη επαφή  Εργαλείο: Ερωτηματολόγιο «Συνέντευξη στην Πρώτη Επαφή» (First Treatment Demand Indicator)  Αφορά μόνο σε εφήβους οι οποίοι προσήλθαν στον συμβουλευτικό σταθμό του προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ στα δικαστήρια ανηλίκων Αθηνών  Ηλικίες:  Περίοδος συλλογής δεδομένων: έως

Ο αριθμός προσέλευσης των εφήβων ανά έτος στον συμβουλευτικό σταθμό ήταν σταθερός κατά την τριετία.

 Ο μέσος όρος ηλικίας προσέλευσης είναι 18 έτη με εύρος  Το 89% των εφήβων που προσήλθαν στο πρόγραμμα παραπέμφθηκαν από κοινωνική ή δικαστική υπηρεσία, 5% δήλωσαν ότι ήλθαν με ιδία θέληση και 4% ότι παραπέμφθηκαν από ιδιώτη επαγγελματία στο χώρο της υγείας ή υπηρεσίες υγείας.

 90% των κοριτσιών και 75,3% των αγοριών δήλωσαν ελληνική εθνικότητα και υπηκοότητα  Οι υπόλοιποι έφηβοι είναι αλλοδαποί από χώρες εκτός Ε.Ε.  Ενδεικτικές χώρες: Αλβανία, Ιράκ, Πακιστάν

ΑΓΟΡΙΑΚΟΡΙΤΣΙΑΣΥΝΟΛΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΑΕΙ ΣΧΟΛΕΙΟ1,3%11,1%2,4% ΔΗΜΟΤΙΚΟ24,0%33,3%25,0% ΓΥΜΝΑΣΙΟ49,3%33,3%47,6% ΛΥΚΕΙΟ21,3%11,1%20,3% ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΑΝΩΤΕΡΗ ΣΧΟΛΗ1,3%0,0%1,2% ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ/ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ2,7%11,1%3,6% Ο μέσος όρος ηλικίας διακοπής του σχολείου είναι 16 ετών για τα αγόρια και 15 ετών για τα κορίτσια.

 Η συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων ζουν σε σταθερή στέγη με τη γονεϊκή οικογένεια. Συγκεκριμένα 91% των αγοριών και 80% των κοριτσιών ζουν με την οικογένειά τους, ενώ το 96% των ερωτηθέντων δηλώνουν σταθερή στέγη.  Σε ερώτημα που αφορά τη συμβίωση με χρήστες το ποσοστό που απάντησε θετικά είναι 12% για τα αγόρια και 20% για τα κορίτσια.

 9,4% των εφήβων έχουν χάσει τον πατέρα  2,4% των εφήβων έχουν χάσει τη μητέρα  32% των αγοριών και 60% των κοριτσιών δηλώνουν ότι οι γονείς είναι χωρισμένοι ή σε διάσταση

Το 70% των εφήβων καπνίζουν τουλάχιστον ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα ΑΓΟΡΙΑΚΟΡΙΤΣΙΑΣΥΝΟΛΟ Καθόλου8,1%0,0%7,1% Μέχρι 5 τσιγάρα καθημερινά1,4%0,0%1,2% Μέχρι 10 τσιγάρα καθημερινά18,9%30,0%20,2% Μέχρι 20 τσιγάρα καθημερινά37,8%20,0%35,7% Πάνω από 20 τσιγάρα καθημερινά33,8%50,0%35,7%

 92% των εφήβων ξεκίνησαν τη χρήση ουσιών με κάνναβη. Ένα μικρό ποσοστό των κοριτσιών ξεκίνησε με κατασταλτικά χάπια και ένα μικρό ποσοστό των αγοριών με εισπνεόμενα.  Ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης της χρήσης είναι 14 έτη για τα αγόρια και 13 για τα κορίτσια. Η μικρότερη ηλικία έναρξης χρήσης είναι 9 ετών.

Η κάνναβη είναι επικρατέστερη ως κύρια ουσία χρήσης στο σύνολο των εφήβων ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΟ

Ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης χρήσης της κύριας ουσίας είναι τα 15 έτη σε αγόρια και κορίτσια

 60% των εφήβων που δήλωσαν κύρια ουσία χρήσης την ηρωίνη ως τρόπο χρήσης ανέφεραν την ενέσιμη.  Από το σύνολο των ερωτηθέντων το 15% δηλώνει ενδοφλέβια χρήση.  70% των εφήβων δήλωσαν ως τρόπο χρήσης της κύριας ουσίας το κάπνισμα ή εισπνοή από το στόμα, ενώ το υπόλοιπο 15% χρήση από τη μύτη.

 Εισόδημα από παράνομες πηγές δηλώνει το 50% των κοριτσιών και 27% των αγοριών.  Το μέγιστο ετήσιο εισόδημα από παράνομες δραστηριότητες που καταγράφηκε για τα κορίτσια είναι ευρώ.  Το μέγιστο ετήσιο εισόδημα από παράνομες δραστηριότητες που καταγράφηκε για τα αγόρια είναι υπερδιπλάσιο και φτάνει τα ευρώ.

Το σύνολο των εφήβων που συμμετείχε στην έρευνα έχει τουλάχιστον μία σύλληψη με εύρος τιμών ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΥΝΟΛΟ

Το 80% του συνόλου των εφήβων είχε την πρώτη σύλληψη σε ηλικία από ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας πρώτης σύλληψης είναι 15 ετών για αγόρια και κορίτσια

• Ένας στους 7 εφήβους που συλλαμβάνεται καταδικάζεται για κάποιο από τα αδικήματά του. • Τα κορίτσια καταδικάζονται σε διπλάσια συχνότητα απ’ ότι τα αγόρια (25% έναντι 13,3%). • Η πρώτη καταδικαστική απόφαση είναι μεταξύ των ηλικιών στο 72,8% των ερωτηθέντων. • Όλες σχεδόν οι καταδίκες έχουν σαν αποτέλεσμα ποινή φυλάκισης. • Η ποινή φυλάκισης κυμαίνεται από 1-12 μήνες.

Μ.Ο. ηλικιών – στάδια στη ζωή των εφήβων χρηστών ΑΓΟΡΙΑΚΟΡΙΤΣΙΑΣΥΝΟΛΟ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΟΥΣΙΑΣ 15 ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΣΥΛΛΗΨΗΣ 15 ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 1615 ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΔΟΦΛΕΒΕΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ 16 ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΑΔΙΚΗΣ 17 ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ 18 Αν κάνουμε μία συνολική θεώρηση των στοιχείων εκείνο που μπορεί κανείς να συμπεράνει με μια πρώτη ματιά είναι ότι από την ηλικία έναρξης της παράνομης χρήσης που είναι τα 14 χρόνια μέχρι την ηλικία της πρώτης επαφής με κάποιο συμβουλευτικό σταθμό που είναι τα 18 μεσολαβεί μια κρίσιμη τετραετία κατά την οποία οι έφηβοι εμπλέκονται σε ένα ευρύτερο φάσμα δράσεων και πράξεων που απορρέουν από την εμπλοκή τους με τις ουσίες. Στους εφήβους του δείγματός μας ένα χρόνο μετά την πρώτη τους επαφή με παράνομη χρήση, δηλαδή στα 15 τους, ξεκίνησε η χρήση της κύριας ουσίας, η εμπλοκή με τη δικαιοσύνη και η εγκατάλειψη του σχολείου. Στη συνέχεια, στην ηλικία των 16 οι έφηβοι ξεκινάνε την ενδοφλέβια χρήση και έπειτα την εμπλοκή με το νόμο. Αυτό σταδιακά οδηγεί στη σύλληψη, στην ηλικία των 17 με αποτέλεσμα όταν προχωρήσει δικαστικά η υπόθεσή τους να φτάνουν στο σταθμό μας, στην ηλικία πια των 18.

 Η προσέλευση των εφήβων στο συμβουλευτικό σταθμό γίνεται κατόπιν παραπομπής από κοινωνική ή δικαστική υπηρεσία συνεπώς το προσωπικό αίτημα για βοήθεια φαίνεται να απουσιάζει.  Αν και στο σύνολό τους, οι έφηβοι που προσεγγίζουν το Πρόγραμμα δηλώνουν ως κύρια ουσία χρήσης την ηρωίνη, ο πληθυσμός των νέων που προσέρχεται στο σταθμό των δικαστηρίων, δηλώνει κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη.  Οι παραπάνω λόγοι αλλά συνάμα και η αναλογικά μικρότερη κινητοποίηση των οικογενειών αυτών των ανθρώπων, έναντι του γενικού πληθυσμού, δείχνουν κάποιες από τις αιτίες που οι έφηβοι αυτοί περισσότερο δύσκολα προχωρούν στην κύρια φάση θεραπείας, δηλαδή στην θεραπευτική κοινότητα.  Ωστόσο ειδικά για τα παιδιά αυτά, που φαίνεται αφενός να βρίσκονται σε σχετικά πρώιμα στάδια χρήσης και αφετέρου να μη διαθέτουν ένα κινητοποιημένο ή υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον, η βοήθειά και η προσπάθειά μας είναι περισσότερο αναγκαία και είναι εκεί.