Ελεύθερη Κατάδυση (20 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ) Dr Παρούση Αμαλία Ειδικευμένη Γενική Ιατρός (και εφαρμογές βελονισμού) Κάλυμνος, Αύγουστος 2008

Ελεύθερη Κατάδυση

Οι 20 σημαντικότατοι κανόνες Μεταφράστηκαν και σας παρουσιάζονται σαν μια εισαγωγή στο μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται Ελεύθερη Κατάδυση.

1) Σταθερά βάρη. Μην καταδύεστε μόνος-η, επιλέξτε τον καταδυτικό σας σύντροφο / ζευγάρι. Ποτέ μην καταδύεστε ταυτόχρονα με το σύντροφό σας. Ο δύτης ασφαλείας, προσέχει το σχοινί και παρακολουθεί το σύντροφό του που κινείται κατά μήκος αυτού συνεχώς. Τα ζευγάρια πρέπει να έχουν εκπαιδευτεί και να εφαρμόζουν με άνεση τεχνικές διάσωσης ελεύθερου δύτη (τουλάχιστον από τα 15μ). Να είναι ικανά για πρώτες βοήθειες, καρδιο-αναπνευστική ανάνηψη κ.α. – Μέλημα του δύτη ασφαλείας είναι: α) να συναντά το σύντροφό του όταν αναδύεται γύρω στα 15μ και να τον συνοδεύει (πρόσωπο με πρόσωπο) έως την επιφάνεια. Τα τελευταία μέτρα είναι και τα πιο κρίσιμα στην φάση της ανόδου. β) Γνωρίζοντας τα χρονικά όρια βουτιάς του ζευγαριού του (π.χ. 1’:30’’) την χρονομετρά από την αρχή της. Στο μισό του χρόνου αυτού (45’) αρχίζει να καταδύεται για να τον-ην συναντήσει σε βάθος όχι μεγαλύτερο των 15μ για να καλύψουν τα τελευταία μέτρα της ανάδυσης μαζί. – Ελεύθερες βουτιές μεγαλύτερες των 30μ, απαιτούν αυτόνομες καταδυτικές συσκευές σε ετοιμότητα, όπως επίσης και συστήματα ανέλκυσης. -Δυσμενείς συνθήκες ορατότητας, ρευμάτων κ.α., ίσως να επιβάλλουν περισσότερους δύτες ασφαλείας.

2)Ελεύθερη μετά από αυτόνομη κατάδυση. Περιμένετε τουλάχιστον 12 ώρες μετά από αυτόνομη κατάδυση. – Εάν γίνει επανακατάδυση, το άζωτο που παραμένει στο αίμα υπό μορφή φυσαλίδων,. Μπορεί να οδηγήσει σε νόσο των δυτών, όταν επανασυμπιεστεί και κατόπιν αποδεσμευτεί με ταχύτητα, όπως γίνεται στην ελεύθερη.

3)Έγκαιρη Εξίσωση. Εξισώνετε χωρίς να εξασκείτε υπερβολική πίεση, κατά την κάθοδο πριν αρχίσετε να πονάτε. - Εάν αδυνατείτε να εξισώσετε, επιστρέψτε στην επιφάνεια. Ποτέ μην επιχειρείτε να εξισώσετε στη διάρκεια της ανάδυσης. – Εάν χρησιμοποιείτε “μανταλάκι” για τη μύτη, βγάλτε το στην αρχή της ανάδυσης. – Μην παρασύρεστε από επιπόλαιες σκέψεις και προσπαθήστε να κάνετε περισσότερα μέτρα όταν πονάτε. Ο πόνος είναι σύμμαχός σας , μην τον αγνοήσετε. Η ρήξη τύμπανου πέρα από τον πόνο, συνοδεύεται με απώλεια προσανατολισμού και ναυτία.

4)Ρύθμιση πλευστότητας - Ουδέτερη στα 15 μέτρα. Η τοποθέτηση περισσότερων βαρών στη ζώνη είναι επικίνδυνη. Μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην εξίσωση της πίεσης κατά την κάθοδο και επιπλέον καταπόνηση στη φάση της ανάδυσης. Ο χρυσός κανόνας είναι, ο δύτης να έχει ουδέτερη πλευστότητα στα 15 μέτρα.  

5)Σχεδιασμός και προετοιμασία της Κατάδυσης. Είναι απαραίτητο για τα ζευγάρια να χρησιμοποιούν το δικό τους σχοινί, να γνωρίζουν τις κινήσεις του συντρόφου τους σε όλες τις φάσεις, περιλαμβάνοντας το ζέσταμα και τις βαθιές βουτιές. – Καταμερισμός καθηκόντων, ποιός κάνει ασφάλεια και πότε. - Τι κινήσεις πρέπει να γίνουν σε περίπτωση ανάγκης. – Με τι τρόπο οι θαλασσινές συνθήκες επηρεάζουν την ασφάλεια της βουτιάς όπως: ρεύματα, ορατότητα, θερμοκρασία νερού, κυματισμός, απόσταση από την ακτή και απαραιτήτως την κίνηση σκαφών στην περιοχή. – Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί στην ύπαρξη θαλάσσιου ρεύματος. Αυτό καθιστά την κίνηση του ελεύθερου δύτη δυσχερέστερη, απομακρύνοντας τον από το σχοινί. –

Σχεδιασμός και προετοιμασία της Κατάδυσης Μειωμένη υποβρύχια ορατότητα, επιβάλλει επιπρόσθετα μέτρα ασφάλειας. - Η θερμοκρασία του νερού επιδρά στην επιλογή της στολής και κατ’ επέκταση στα βάρη που φοράμε. Οι συνθήκες επιφανείας δεν πρέπει να αγνοούνται και προσοχή πρέπει να δοθεί στην κίνηση των παραπλεόντων σκαφών, τη χαμηλή γωνία του ήλιου στον ορίζοντα και τον κυματισμό που όλα μαζί ή και το καθένα από μόνο του καθιστούν τον ελεύθερο δύτη σχεδόν αόρατο. Η χρήση του καταδυτικού πλωτήρα με την ειδική σήμανση είναι απαραίτητη, συνεχώς όσο βρισκόμαστε στο νερό.

6)Αφαιρέστε τον αναπνευστήρα από το στόμα όταν καταδύεστε. Μη φυσάτε βίαια για να αδειάσετε τον αναπνευστήρα, επιβαρύνεστε επιπλέον. - Η παραμονή του κατά την κατάδυση δυσκολεύει την εξίσωση της πίεσης. Επίσης όταν αρχίσουν οι διαφραγματικοί σπασμοί και ο αναπνευστήρας βρίσκεται στο στόμα είναι πιθανόν να εισέλθει νερό στο στόμα του δύτη.  Σε περίπτωση που θα εκδηλωθεί υποξία, είναι δύσκολο να βγάλουμε τον αναπνευστήρα γιατί ο δύτης τον δαγκώνει με αποτέλεσμα να μην μπορούν να παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες.

7)Δεν εκπνέουμε υποβρυχίως, ούτε να επιχειρούμε έντονες εκπνοές στην επιφάνεια. Εκπνοή υποβρυχίως μπορεί να προκαλέσει κατά την κάθοδο, πρόβλημα εξίσωσης. - Στη φάση της ανόδου απώλεια πλευστότητας, με άμεσο αποτέλεσμα επιπρόσθετη καταπόνηση στην ανάδυση, όπου σε ακραία περίπτωση ίσως οδηγήσει σε απώλεια αισθήσεων. – Με τη ραγδαία πτώση της πίεσης στους πνεύμονες (εκπνοή), το απόθεμα οξυγόνου στο αίμα θα πάει στους πνεύμονες και όχι στον εγκέφαλο, προκαλώντας προϋποθέσεις υποξίας. Οι αναμενόμενες κινήσεις του διαφράγματος θα επιχειρήσουν να λειτουργήσουν ως υποκινητικές της αναπνευστικής λειτουργίας.

8)Δεν βουτάτε χωρίς τον προβλεπόμενο πλωτήρα, σχοινί. Το σχοινί που εκτείνεται από τον πλωτήρα δεικνύει τον κάθετο διάδρομο στον οποίο αναμένεται να κινούνται τα ζευγάρια. – Ό πλωτήρας πέραν του ότι είναι υποχρεωτικός, θα πρέπει να: α) έχει ευδιάκριτο πορτοκαλί η κόκκινο χρώμα με περίβλεπτα εμφανή την καταδυτική σημαία, προς όλα τα περιπλέοντα σκάφη της περιοχής. β) Ικανό μέγεθος ώστε να μπορεί να αντέξει το βάρος δύο δυτών ταυτόχρονα, όταν κρατιούνται από το σχοινί. γ) σκοπό έχει να κρατά το σχοινί κατάδυσης και στην επιφάνεια να μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα ξεκούρασης στους δύτες για την προετοιμασία τους. Το πάχος του σχοινιού να είναι κατ’ ελάχιστον 10 χιλιοστά η περισσότερο, επιτρέποντας έτσι δυνατά πιασίματα. Το χρώμα του έντονα φωτεινό, συνήθως λευκό. - Το σχοινί συνεισφέρει ποικιλοτρόπως στην ασφάλεια των καταδύσεων, σε ενδεχόμενο κράμπας ή απώλειας του πέδιλου, ο δύτης τραβώντας το αναδύεται άνετα στην επιφάνεια.   - Εάν υπάρχει συνοδευτικό σκάφος καλό θα ήταν να σηκώσει την καταδυτική σημαία, γνωστοποιώντας έτσι την υποβρύχια δραστηριότητα στην περιοχή.

9)Χρονικά διαλείμματα ανάμεσα στις βουτιές σας. Όχι διάλειμμα λιγότερο από 5 λεπτά μεταξύ δυο διαδοχικών βαθιών καταδύσεων και όχι περισσότερο από 8 λεπτά, εξαρτάται από την θερμοκρασία του νερού και τη γενικότερη κατάσταση του δύτη. Αυτό επιτρέπει να εξισορροπούνται τα ποσοστά του Ο2, CO2 και γαλακτικού οξέως σε κανονικά επίπεδα. – Εάν κάνετε επαναληπτικές βουτιές με πάνω από 85% των δυνατοτήτων σας, ή προσπαθείτε για ατομικό ρεκόρ, μην αγνοείτε την σοβαρή καταπόνηση του οργανισμού από την παρατεταμένη προσπάθεια. Γαλακτικό οξύ συσσωρεύεται στους μύες. Μην κάνετε πάνω από 1-2 βαθιές βουτιές την ημέρα.

10)Υπεραερισμός Πάνω από 15 βαθιές εισπνοές το λεπτό θεωρείται υπεραερισμός. Αυτό προδιαθέτει το δύτη να αρχίσει την κατάδυσή του με ένταση, υψηλό καρδιακό παλμό και μειωμένο επίπεδο CO2.    Το διαταραγμένο ισοζύγιο Ο2 και CO2 λόγο υπεραερισμού, δύναται να επιμηκύνει την εύκολη φάση της άπνοιας, επιβαρύνοντας υπέρμετρα την ανάδυση, όπου εύκολα μπορεί να οδηγηθεί σε λιποθυμία. Ο σωστός τρόπος αναπνοής σκοπό έχει να μεγιστοποιήσει την πρόσληψη Ο2 και να μειώσει τον καρδιακό παλμό. Αυτό επιτυγχάνεται με αργές βαθιές ανάσες, ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση.

11) Όχι έντονες στροφές, ή αλλαγή πορείας υποβρυχίως - Αποφύγετε τις απότομες αλλαγές πορείας, κυρίως στο τέλος της κατάδυσης και την αρχή της ανάδυσης. Μπορεί να οδηγήσει σε λιποθυμία. Αυτό ισχύει για τις πολύ βαθιές βουτιές όταν η περιφερειακή αγγειοσυστολή λαμβάνει χώρα.

12)Μην κοιτάζετε κάτω όταν καταδύεστε, ούτε την επιφάνεια όταν αναδύεστε. - Αποφύγετε την έκταση του λαιμού ανασηκώνοντας το κεφάλι κοιτώντας το βυθό όταν κατεβαίνετε, προκαλεί δυσκολία στην εξίσωση. Κατά την άνοδο αντίστοιχα μην κοιτάζετε την επιφάνεια, η κλίση αυτή του κεφαλιού δυσκολεύει τη ροή του αίματος από το λαιμό προς τον εγκέφαλο. Επίσης αυξάνει την πίεση στην περιοχή των αισθητήρων πίεσης / θερμοκρασίας του λαιμού, στέλνοντας έτσι εσφαλμένα σήματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, όπου ενδεχομένως να αυξήσει καρδιακό παλμό. - Μειώνει την υδροδυναμική του δύτη, επηρεάζοντας αρνητικά την κίνησή του.

13)Μην επιταχύνετε ρυθμό στο τέλος της ανάδυσης - Για εξοικονόμηση Ο2 και διατήρηση χαμηλού καρδιακού παλμού, είναι πολύ σημαντικές οι ήρεμες κινήσεις υποβρυχίως, ειδικά στην αναστροφή από το μέγιστο βάθος. Διατηρήστε σταθερή ταχύτητα ανόδου καθ’ όλη την διάρκεια της ανάδυσης, παρά την επιβάρυνση του γαλακτικού οξέως.

14)Μην καταδύεστε με άδειους πνεύμονες Είναι μια εξειδικευμένη τεχνική, που θα πρέπει να επιχειρείται με ιδιαίτερη προσοχή, και μόνο κάτω από την άμεση επίβλεψη έμπειρου εκπαιδευτή. Σοβαρές και πιθανόν μόνιμες βλάβες, ακόμα και θάνατος μπορεί να προκληθεί από ελλιπή κατανόηση και εκτέλεση. - Ο δύτης αρχίζει την κάθοδο με χαμηλά ποσοστά Ο2. Αυτό τον καθιστά επιρρεπή σε ξαφνική λιποθυμία υποβρυχίως, χωρίς καμία απολύτως προειδοποίηση, το πιθανότερο όταν θα βρίσκεται σε ζώνη αρνητικής πλευστότητας. Εάν στο σημείο αυτό, δε νιώσει σπασμούς στο λάρυγγα για να κλείσει η αρνητική πίεση στους πνεύμονες, θα αναρροφήσει νερό με σχεδόν βέβαιο τον πνιγμό. - Ο δύτης ασφαλείας με γεμάτους πνεύμονες, θα πρέπει να συνοδεύει σε όλη τη διάρκεια της κατάδυσης – ανάδυσης το σύντροφό του, όταν επιχειρείται τέτοια τεχνική. - Στις βουτιές με άδειους πνεύμονες, δε φοράμε ποτέ ζώνη με βάρη.

15)Δε βουτάμε μετά από samba, ή εκδήλωση υποξίας - Κυάνωση και αλλά συμπτώματα κόπωσης που εκδηλώνει ο δύτης θα πρέπει να εκτιμώνται αντίστοιχα και να τερματίζουν την προπόνηση για εκείνη τη μέρα.

16)Δώστε ικανό χρόνο για την ψυχοσωματική προσαρμογή σας - Το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται ικανό χρόνο για να προσαρμοστεί στις δύσκολες συνθήκες της παρατεταμένης άπνοιας και πίεσης. Η χαμηλή θερμοκρασία του νερού μπορεί να επηρεάσει με έναν αδιόρατο τρόπο τη συμπεριφορά του δύτη, καθώς και την απόδοσή του με αρνητικό τρόπο. Το σώμα έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται σε ποικίλες συνθήκες, αλλά για να γίνει ικανοποιητικά και χωρίς τραυματισμούς και επιπρόσθετες δυσκολίες είναι απαραίτητος ο χρόνος για την εξοικείωσή του. – Βιαστικές βαθιές βουτιές, ή παρατεταμένες άπνοιες χωρίς ικανή προσαρμογή, μπορούν να οδηγήσουν σε βαροτραύματα και εσφαλμένη ψυχολογική προετοιμασία. - Παθήσεις όπως πνευμονικό οίδημα, ή πάσης φύσεως βαροτραύματα και καρδιακά προβλήματα, με κυρίαρχη ενόχληση αυτή στα ιγμόρεια, δύναται να σχετίζονται με την έλλειψη προσαρμογής. Η εξοικείωση απαιτεί προοδευτική καταπόνηση.

17)Απομακρύνετε τις αρνητικές σκέψεις Η ψυχολογία είναι βασικός παράγοντας στην ελεύθερη κατάδυση. Μια νοητική διαχείριση που στηρίζεται σε θετικές σκέψεις και καλή γνώση των ορίων, απομακρύνει το άγχος και συμβάλλει στην καλή απόδοση και ασφάλεια.  

18)Μην βουτάτε αν είστε κουρασμένοι η κρυώνετε Το κρύο, η κόπωση, ο ελλιπής ύπνος, η χρήση αλκοόλ και άλλων χημικών ουσιών μειώνουν την ικανότητα κρίσεως και άπνοιας και προδιαθέτουν για συνθήκες λιποθυμίας. Σύμπτωμα της υποθερμίας είναι η κόπωση, η μειωμένη αντίληψη και η παραγωγή γαλακτικού οξέως όπου η αυξημένη συγκέντρωσή του είναι επικίνδυνη. – Η ικανότητα της άπνοιας έχει δραστικά μειωθεί σε συνθήκες υποθερμίας. Μην το αμελήσετε, βγείτε από το νερό και ντυθείτε με ζεστά ρούχα.

19)Φαγητό και ενυδάτωση Mην καταδύεστε νωρίτερα από 4 ώρες μετά από ένα πλήρες γεύμα ή 2 ώρες μετά από ελαφρύ γεύμα. Μεγάλο μέρος του αίματος που θα μπορούσε να μεταφέρει Ο2 στον εγκέφαλο, απασχολείται στη διαδικασία της πέψης. Το καταδυτικό διαιτολόγιο αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο στην προετοιμασία του δύτη και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. – Η αφυδάτωση κατά την διάρκεια της ελεύθερης κατάδυσης μπορεί να προκληθεί από διάφορους λόγους όπως: α) το καταδυτικό αντανακλαστικό που συμβάλει στην αυξημένη παραγωγή ούρων β) την απώλεια υγρών μέσω της διαδικασίας της αναπνοής, αλλά και των χημικών αλλαγών που συντελούνται για την παραγωγή ενέργειας. –  Η πρόσληψη υγρών είναι απαραίτητη, γιατί η αφυδάτωση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ενδεχόμενης λιποθυμίας και αυξάνει το βαθμό δυσκολίας εξίσωσης των πιέσεων.

20)Μάθε τα όριά σου Ο καλός ελεύθερος δύτης οφείλει να γνωρίζει τις δυνατότητές του και τα όριά του, σωματικά και ψυχολογικά. - Η γνώση τον ορίων κάνει τη θεμελιώδη διαφορά, γνωρίζοντας πότε να πιέσει και πότε να υποχωρήσει. – Στον ψυχολογικό τομέα να αναγνωρίζει πότε είναι ευδιάθετος και πότε κακόκεφος και χωρίς να καταφεύγει σε δικαιολογίες να μπορεί να θέτει τα όρια ασφαλείας για τη συγκεκριμένη ημέρα, η ακόμα και να ακυρώνει τη βουτιά του. –   Να μην αγνοεί μικροενοχλήσεις όπως πόνο στο αυτί, βουλωμένα ιγμόρεια ή τα πρώτα σημάδια εκδήλωσης αδιαθεσίας από κρύωμα κ.α.

Βιβλιογραφία παρουσίασης Το κείμενο είναι από τους Aharon & MT Solomons και μπορείτε να το βρείτε στην αυθεντική του μορφή στις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις... http://www.deeperblue.net/article.php/311         http://www.deeperblue.net/bio.php/89

Ευχαριστήριο σημείωμα Ευχαριστώ την Οργανωτική επιτροπή ,της διεξαγωγής των φετινών αγώνων κατάδυσης 2008, με σκανταλόπετρα, στον τόπο που γεννήθηκε αυτή η μοναδική τεχνική αλίευσης των σφουγγαριών της θάλασσας, την πανέμορφη Κάλυμνο. Ιδιαίτερα τον καθηγητή καταδυτικής ιατρικής του Πανεπιστήμιου Κρήτης, κ. Νικόλαο Τρικοίλη και όλους τους διοργανωτές, Έλληνες και ξένους, που με τίμησαν για μία ακόμα φορά, να με ορίσουν ομιλήτρια από αυτό το βήμα. Τέλος, σας ευχαριστώ όλους, που είχατε την υπομονή να με ακούσετε.