Έρωτας και απώλεια : μια ψυχαναλυτική προσέγγιση Aντρέας Ονουφρίου, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Αγάπη και ‘Ερωτας μια αναδρομή Αγάπη νοσταλγία προς τη μητέρα Ο άλλος και η επιθυμία Παιδική ηλικία – Μητέρα-βρέφος- πατέρας Μια αναφορά στον ρομαντικό έρωτα- γυναίκα Παναγία-Πορνη Οι άντρες ερωτεύονται αντικείμενα (απόλαυση) οι γυναίκες θέλουν να αγαπιουνται Ο φόβος προς τη γυναίκα. Η επιστροφή στη μητρική κοιλιά.

«Σαν άνεμος μου τίναξε ο έρωτας τη σκέψη που στο βουνό με δύναμη βαλανιδιές λυγάει ο έρωτας που παραλύει το σώμα με ταράζει κι είναι ερπετό γλυκόπικρο, ανίκητο όμως μέλι ή μέλισσα καμιά δεν βρίσκεται για μένα». Σαπφώ

« Υποφέρω, εμπιστεύομαι πάντα το λάθος άτομο, δεν κατορθώνω να ερωτευτώ, έχω τον ίδιο εφιάλτη…αρα υπάρχω» Ο ψυχαναγκασμός της επανάληψης. Η παλινδρόμηση, οι καρμικοί κύκλοι, η κακιά μοίρα, επιβεβαίωση τελικά της ταυτότητας μας και της ύπαρξης μας. Το ίδιο φάντασμα πάντα, στο οποίο μένουμε πιστοί, για αντάλλαγμα παίρνουμε τη ψευδαίσθηση της πληρότητας.

Η απώλεια σηματοδοτεί το θάνατο του «άλλου»- κάτι που δύσκολα αφήνουμε να συμβεί (του εσωτερικευμένου γονέα, ενός αγαπημένου) αν το κάνουμε, αν την/τον αφήσουμε να φύγει νομίζουμε πως τον/την προδώσουμε. Αν γίνει αυτό τότε ο καθένας μας έρχεται αντιμέτωπος με την «σκία» του, με τα σκοτεινά κομμάτια του τα οποία πρέπει να ακούσει.

Δεν είναι πιο εύκολο να ερωτευτεί; Να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε αυτό που δεν καταλαβαίνουμε με το φλέρτ, με την ερωτική φαντασία. Η άμυνα απέναντι σ αυτό που φοβάμαι μεταβιβάζεται ως έρωτας σ αυτόν που μας ακούει, που είναι πρόθυμος να μοιραστεί μαζί μας κάποια κομμάτια του. Περίπτωση της Anna O και του γιατρού Breuer

Με τον έρωτα αναζητούμε την εικόνα ενός ενωμένου εαυτού Με τον έρωτα αναζητούμε την εικόνα ενός ενωμένου εαυτού. Η libido (λίμπιτο, γενετήσια ορμή) σύμφωνα με τον Jung δεν μπορεί να κατευναστεί με καμιά θρησκεία ή κανένα κόμμα απαιτεί τη συνεύρεση, την ανθρώπινη σχέση. Μέσα από τον έρωτα περνάμε στην εξατομίκευση

Όμως αυτό είναι οδυνηρό: έχουμε αποδώσει στον άλλο, στην εξουσία του να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται το νόημα της ύπαρξης μας – ο άλλος εξουσιαστής του πεπρωμένου μας, πότε θα έρθει; Θα αργήσει; Θα ξανάρθει; Η αγάπη σύμφωνα με το Jung φέρνει το ασυνείδητο στο φως ( ο άλλος αποφασίζει αν θα λείψει και πότε θα λείψει και αυτό ξυπνά την έλλειψη μέσα μας (ασυνείδητος φόβο προς την εξουσία του άλλου .

«Θα σε φάω» Εξάρτηση από αυτό που αγαπάμε, παιδί προς τη μητέρα, ληστρική σχέση, θα ικανοποιήσεις τις ανάγκες μου, ο άλλος υπάρχει μόνο και μόνο για να ικανοποιεί τις ανάγκες μας (στοματικός τρόπος, σαν να θέλουμε να κλέψουμε κάτι – ο άλλος θύμα μας, άσκηση εξουσίας). Ποια είδη αγάπης υπάρχουν: Επιλογή αντικειμένου: επιλέγω καποιον/αν σαν τη μητέρα μου (τροφός)

Επιλέγω κάποιον/αν μέσω του οποίου αγαπώ αυτό που θα ήθελα να είμαι Επιλέγω κάποιον/αν μέσω του οποίου αγαπώ αυτό που θα ήθελα να είμαι. Επιλέγω κάποιον ναρκισιστικά (να καθρεφτίζει τον εαυτό μου, να μου δείχνει πόσο με θέλει, όμορφες γυναίκες, θέλω κάποιον να επιβεβαιώσει την αξία μου). Όποιαδήποτε όμως άσκηση εξουσίας πάνω στον άλλο μπορεί να είναι κατάχρηση.

Ο Adorno υποστηρίζει πως μόνο όταν αποδεχτούμε την απόσταση από αυτόν που έχουμε κοντά μας θα μετριάσουμε την αποξένωση (η άρνηση της αποξένωσης και η απαίτηση για ολοκληρωτική κάθε φορά προσέγγιση αδικεί τον άλλο και του αρνείται τη δυνατότητα υπόστασης του, τον κάνει ιδιοκτησία).

Αυτό συμβαίνει όταν βλέπουμε τον άλλον ως όργανο, η προσπάθεια μας να παγιδέψουμε την επιθυμία του άλλου (τι σκέφτεσαι, τι θέλεις, θέλεις κάτι άλλο εκτός από μένα) (Baudrillard). Έτσι το σεξ αποτελεί την κατεξοχήν τελετουργική πράξη υποταγής. Όταν λέμε «με θέλεις», «με αγαπάς» ζητούμε να διεισδύσουμε στο κέντρο των επιθυμιών του άλλου.

Μια άλλη προσέγγιση θα ήταν να αναγνωρίσουμε την ελευθερία του άλλου να μην μας αγαπά, διακινδυνεύω να χάσω. Το σίγουρο είναι πως με τον έρωτα χάνουμε τις βεβαιότητες μας (ο έρωτας επιφέρει μια αλλοίωση στη σχέση μας με την πραγματικότητα). Όταν η βεβαιότητα μας καταρρεύσει η θεοποίηση του άλλου γίνεται το νέο μας πιστεύω.

Ο Carotenuto λέει πως ο άλλος μας εκτρέπει από την αλήθεια μας, αφού και η αλήθεια είναι αποπλανητική, βρίσκεται παντα αλλού.

Oι άντρες ερωτεύονται αντικείμενα, σκοπός η κατάκτηση Μια φίλη μου που ο πατέρας της είναι πολύ καθώς πρέπει αγόρασε μια φανέλλα που γράφει με διαμαντάκια BOYS

Τι συμβαίνει όμως στις σχέσεις μεταξύ γυναικών: μάνα κόρη Τι συμβαίνει όμως στις σχέσεις μεταξύ γυναικών: μάνα κόρη. Αυτό είναι κάτι που ο άντρας δεν μπορεί να καταλάβει. Ένα ερωτικό μητρικό που δεν λειτουργεί σύμφωνα με τη φαλλική τάξη. Με τι το κάνουν οι γυναίκες (δεν υπάρχει γυναικεία ομοφυλοφιλία). Το ίδιο πάνω στο ίδιο (τι κάνουν δυο άντρες αν δεν υπάρχει σοδομία;) Το ίδιο πάνω στο ίδιο, εδώ βρίσκεται το πιο ριζικό, μη παραστάσιμο, τρομακτικό.

Τι θέλει τελικά η γυναίκα; Είτε είναι παγερή, καταστροφική, κρύα, χωρίς πέος, ευνουχισμένη, είναι αυτή που ο ανδρας δυσκολεύεται να καταλάβει – αυτή που θέλει να γνωρίσει γιατί έχει τις «θηλύκές μακαριότητες». Ο άντρας είναι μια γυναίκα σαν τις άλλες, ο παρανοϊκός άντρας που δεν θα γίνει δέκτης της συνουσίας όπως η γυναίκα και να γεννήσει.

Μήπως οι άντρες φθονούν τις γυναίκες; Αυτό που τους διακατέχει είναι ίσως η επιστροφή στη μητρική κοιλιά. Αν όμως ξεπεραστεί αυτός ο φθόνος και ο φόβος τότε ίσως η καλή παθητικότητα μπορεί να γίνει θανάσιμη. Μήπως το υποκείμενο ακρωτηριαστεί χωρίς το φόβο του ευνουχισμού.

Η κοινότητα των ανδρών παρεμβαίνει για να διατηρεί τη φαλλική τάξη τόσο από τους άντρες όσο και από τις γυναίκες. Η υποτίμηση της γυναίκειας απόλαυσης παραμένει. Η κοινωνία απαιτεί ωραίους λόγους, ωραίες μηχανές, ωραία παιδία, γυναίκες μητέρες που δεν προκαλούν φόβο επειδή νομίζουμε πως μπορούμε να τις γεμίσουμε με ένα φιλί, με ένα κόσμημα, με μια σταλιά εξουσία.

Στο θέμα της αγάπης θα ήταν καλύτερα να μην θέτουμε το ερώτημα «ποιος/α είσαι και τι θέλεις» αλλά να αφήσουμε τον άλλο να ζήσει, αφήνουμε το ερώτημα ανοιχτό γιατί η ζωή υπερβαίνει οποιαδήποτε περιγραφή προσπαθούμε να κάνουμε. Η επιστροφή στο πραγματικό.