Επικοινωνία και Διαπροσωπικές Δεξιότητες στην φροντίδα των Ασθενών με καρκίνο Άντρεα Κκούφου, MA Ψυχολόγος Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου

Προβλήματα Επικοινωνίας μεταξύ Λειτουργών Υγείας και Ασθενών με Καρκίνο

Αναμενόμενα Συναισθήματα • Φόβος • Άγχος • Σοκ • Δυσπιστία • Θυμός • Άρνηση • Ενοχή • Απόγνωση

Συναισθήματα του Γιατρού/Λειτουργού Υγείας •Φόβος του θυμού του ασθενή •Ενοχές: •γιατί δεν μπορεί να προσφέρει έτοιμες λύσεις και απαντήσεις στις πολλές ερωτήσεις που βασανίζουν τον ασθενή •Γιατί ο λειτουργός είναι υγιής •Ανικανότητα γιατί δεν μπορεί να διορθώσει το πρόβλημα υγείας του ασθενή •Ταύτιση που μπορεί να κάνει ο λειτουργός με τον ασθενή

Λανθασμένες Αντιδράσεις Γιατρών/Λειτουργών Υγείας •Προσπάθεια καθησυχασμού του ασθενή με ψεύτικες υποσχέσεις •Προσπάθεια αποπροσανατολισμού του ασθενή από το πρόβλημα του •Επιθετικότητα προς τον ασθενή •Επίρρηψη ευθυνών στον ασθενή για την κατάσταση της υγείας του •Αρνητική συμπεριφορά και δικαιολογίες •Εγκατάλειψη του ασθενή

Τι ζητούν οι ασθενείς; Οι περισσότεροι ασθενείς: • Νοιώθουν την ανάγκη να μοιραστούν τους προβληματισμούς • τους • Αναζητούν συμπαράσταση και ασφάλεια • Δεν έχουν προσωπικά απωθημένα με κανένα επαγγελματία

Αποστασιοποίηση • Η φροντίδα των ασθενών και συγγενών με καρκίνο δεν είναι εύκολη υπόθεση γιατί εμπεριέχει συναισθηματικό κόστος εκ μέρους των λειτουργών υγείας • Παρατηρείται αποστασιοποίηση του λειτουργού η οποία εκφράζετε με στερεότυπους τρόπους προσέγγισης

Τρόποι Αποστασιοποίησης • Ο λειτουργός ενθαρρύνει τον ασθενή να μιλά για οτιδήποτε άλλο εκτός από τις ανησυχίες του για την ασθένεια • Παραγνώριση των μηνυμάτων που εκπέμπει ο ασθενής • Πρόωρη επαναβεβαίωση του ασθενή με στόχο να τον κάνουν να σκεφτεί θετικά για την ασθένεια και την πρόγνωση ενώ παραμένουν ανέγκηκτες οι απορίες και οι ανησυχίες του

Τρόποι Αποστασιοποίησης • Ψεύτικη επιβεβαίωση ότι όλα θα πάνε καλά προς αποφυγή της επώδυνης πραγματικότητας • Αλλαγή θέματος περνώντας το μήνυμα ότι ο επαγγελματίας δεν θέλει να ακούσει τον ασθενή • Η μετάθεση της ευθύνης σε άλλους επαγγελματίες όταν αδυνατούμε να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα του ασθενή

Σε τι εξυπηρετεί η καλή επικοινωνία?

•Αυξάνει την ικανοποίηση των ασθενών •Εξασφαλίζει την συγκατάθεση του ασθενή •Προωθεί την αύξηση κλινικών δοκιμών •Αυξάνει την συμμόρφωση των ασθενών •Εμπλέκει τον ασθενή στην θεραπεία του και οι αποφάσεις παίρνονται από κοινού •Μειώνετε το σύνδρομο επαγγελματικής εξασθένησης •Αυξάνει την ικανότητα του γιατρού να συζητήσει δύσκολα θέματα προς το τέλος της ζωής Για τον Λειτουργό Υγείας

•Μειώνει τον φόβο και την αγωνία, αναπτύσσοντας έτσι αμοιβαία συμπάθεια, εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση •Βοηθά στην κατανόηση δύσκολων πληροφοριών •Μειώνει την αβεβαιότητα με την δημιουργία σχεδίου δράσης •Ενισχύει μια αίσθηση ελέγχου όταν οι επιλογές και οι εναλλακτικές παρεμβάσεις συζητιούνται •Επιτρέπει στον ασθενή να συζητήσει ανησυχίες που μπορεί να σταθούν εμπόδιο στην φροντίδα του ασθενή •Προωθεί την ψυχολογική ισορροπία/προσαρμογή Για τον ασθενή και την οικογένεια του:

5 Βήματα Αποτελεσματικής Επικοινωνίας Μεταξύ Λειτουργών Υγείας και Ασθενών • Προσελκύω • Διερευνώ • Εκπαιδεύω • Αποφορτίζω • Επιστρατεύω

•Δημιουργώ συμπάθεια και εμπιστοσύνη στον ασθενή Προσελκύω

Διερευνώ •Μάθε τι αναμένει ο ασθενής και τι καταλαβαίνει •Ξεκαθάρισε παρεξηγήσεις και μη ρεαλιστικές προσδοκίες

•Η γνώση της ασθένειας μπορεί να μειώσει την αμφιβολία που προκαλεί αγωνία για την πρόγνωση της νόσου •Δημιουργώντας ένα σχέδιο για το μέλλον εμπνέει ελπίδα και προβλεψιμότητα Εκπαιδεύω

•Προσδιορίζω τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο ασθενής και η οικογένεια του στον θεραπευτικό προβληματισμό Επιστρατεύω

•Τα συναισθήματα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη γιατί αν παραβλέπουν μπορεί εύκολα να οδηγήσουν στην απομόνωση του ασθενή και να παρεμποδίσουν την κατανόηση Αποφορτίζω

Τεχνικές επικοινωνίες για να φτάσουμε τους στόχους τις κλινικής αξιολόγησης

Απαντώντας στο συναίσθημα ΤεχνικήΠαράδειγμαΑποτέλεσμα Ενσυναίσθηση “Μπορώ να φανταστώ πόσο δύσκολο είναι αυτό για σας” Ο ασθενής νοιώθει ότι προσπαθείτε να τον καταλάβετε Επικύρωση “Συχνά βλέπουμε ασθενείς που νοιώθουν το ίδιο” Ο ασθενής αρχίζει να νοιώθει ότι έχει φυσιολογική αντίδραση Διερευνητικές Ερωτήσεις “Μπορείτε να μου πείτε τι σκέφτεστε αυτή την στιγμή;” Ο ασθενής νοιώθει ότι ενδιαφέρεστε να ακούσετε αυτά που έχει να πεί

Απαντώντας στο συναίσθημα Ενσυναίσθηση • Προσδιορίστε πρώτα το συναίσθημα (είτε το συναίσθημα του ασθενή, είτε το δικό σας) • Προσδιορίστε την πηγή του συναισθήματος • Απαντήστε με τρόπο που να δείχνει ότι καταλάβατε από που πηγάζει το συναίσθημα • Δεν είναι ανάγκη να νοιώσετε το συναίσθημα Δεν είναι ανάγκη να συμφωνήσετε με τον τρόπο σκέψης του ασθενή

Ηττημένος “Δεν ξέρω αν θα αντέξω άλλες θεραπείες”Λυπημένος “Περίμενα καλύτερα αποτελέσματα ”Σοκαρισμένος “Τι εννοείς το φάρμακο δεν δούλεψε. Πρέπει να αρχίσουμε ξανά από την αρχή;” “ Καταλαβαίνω ότι έχεις κουραστεί μετά από τόσους μήνες. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πόσο ψυχοφθόρα πρέπει να ήταν όλη αυτή η διαδικασία” «Και εγώ το ίδιο. Καταλαβαίνω ότι τώρα νοιώθεις πολύ απογοητευμένος" “Ξέρω ότι δεν είναι αυτό που περίμενες να ακούσεις” Όταν ο ασθενής νοιώθει Μπορείς να πεις:

Όταν ο ασθενής νοιώθει:  Θυμωμένος «Κανένας δεν μου είχε εξηγήσει πόσο δύσκολη θα ήταν αυτή η θεραπεία»  Χαρούμενος «Είμαι τόσο χαρούμενος που ο αξονικός μου είναι Καθαρός» «Πρέπει να νοιώθεις πολύ θυμωμένος» « Μπορώ να πω ότι σου έφτιαξα την μέρα» Μπορείς να πεις:

Επικύρωση • Ασθενής • “Δεν έχω αποφασίσει ακόμη αν θέλω να υποστώ ακόμα μια εγχείρηση” • “Νοιώθω ενοχές που είμαι βάρος στην οικογένεια μου” Λειτουργός Υγείας “Πολλοί ασθενείς δυσκολεύονται να πάρουν αυτή την απόφαση” “Αυτό είναι κάτι που ακούμε συχνά από ασθενείς”

Διερευνητικές Ερωτήσεις • Ασθενής • “Πες μου πως θα είναι όταν αρχίζω να φτάνω στο τέλος ” • “Μην πείτε στους γονείς μου για την μετάσταση. Δεν θα το αντέξουν” Λειτουργός Υγείας “Πες μου τι σε ανησυχεί; Τι θέλεις να σου εξηγήσω;” “Θα μπορούσες να μου εξηγήσεις τι πιστεύεις ότι θα μπορούσε να συμβεί αν το μάθαιναν;”

Πώς μπορούμε να φτάσουμε τους στόχους στην επικοινωνία μεταξύ λειτουργών υγείας και ασθενών;

•Κάνοντας ανοιχτού τύπου ερωτήσεις και όχι κλειστού τύπου •Ερωτήσεις που απευθύνονται στον ψυχοκοινωνικό κόσμο του ασθενή •Επαναλαμβάνοντας και διευκρινίζοντας τα όσα μας λεει ο ασθενής για να είμαστε σίγουροι ότι τον κατανοούμε πλήρως και δεν τον παρερμηνεύουμε •Αφήνουμε τον ασθενή να ολοκληρώσει τις σκέψεις του και δεν βιαζόμαστε να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα προτού ο ασθενής ολοκληρώσει •Δεν επιβάλλουμε τις δικές μας σκέψεις και δεν βάζουμε λόγια στο στόμα του ασθενή

•Αντέχουμε την σιωπή του ασθενή και σεβόμαστε την επιθυμία του να μην μιλήσει όταν δεν είναι έτοιμος •Διαπραγματευόμαστε με τον ασθενή την όλη διαδικασία της επικοινωνίας στην κάθε φάση της •Δεν προσποιούμαστε ότι κατανοούμε τον ασθενή εάν αυτό δεν ισχύει. •Αναζητούμε διευκρινίσεις εάν δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι πως νοιώθει ο ασθενείς ή τι εννοεί •Δεν τον αποτρέπουμε με υποσχέσεις και καθησυχασμούς αντί να τον αφήσουμε να εκφράσει αυτά που νοιώθει •Δεν του προσφέρουμε έτοιμες λύσεις εάν δεν τις διαθέτουμε

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!